Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
प्रज्ञापनासत्रे -द्वीन्द्रियतिर्यग्योनिकक्षेत्रोपपातगतिः, सा एषा तिर्यग्योनिकक्षेपपातगतिः प्रज्ञप्ता २। गौतमः पृच्छति-'से किं तं मणूस खेत्तोववायगती ?' अथ का खलु सा मनुष्यक्षेत्रोपपातगतिः प्रज्ञप्ता ? भगवानाह–'मणूस खेत्तोववायगदी-दुविहा पण्णत्ता' मनुष्य क्षेत्रोपपातगति स्तावद् द्विविधा प्रज्ञप्ता, 'तं जहा-संमुच्छिम मणूसखेत्तोववायगती' संमूच्छिम मनुष्यक्षेत्रोपपातगतिः-'गब्भवकंतिय मणूस खेतोववायगती' गर्भव्युत्क्रान्ति कमनुष्यक्षेत्रोपपातगतिश्च, तदुपसंहरमाह-'से तं मनसखेत्तोववायगती ३' सा एषा-पूर्वोक्ता मनुष्यक्षेत्रोपपातगतिः प्रज्ञता, गौतमः पृच्छति-से किं तं देवखेत्तोक्वायगती ! अथ का खलु सा देवक्षेत्रोपपातगतिः प्रज्ञप्ता ? भगवानाह-'देवखेत्तोववायगती चउबिहा पण्णत्ता' देवक्षेत्रोपपातगति श्चतुविधा प्रज्ञप्ता, 'तं जहा-भवणवई देवखेत्तोक्वायगती, जाव वेमाणियदेवखेतोववायती' तद्यथा-भवनपतिदेवक्षेत्रोपपातगतिः, यावद्-चानव्यन्तर देवक्षेत्रोपपातगतिः, ज्योतिष्कदेवक्षेत्रोपपातगतिः, वैमानिकदेवक्षेत्रोपपातगतिः प्रज्ञप्ता, प्रकृतमुपसंहन्नाह-'से तं देवखेत्तोपायाती' सा एषा-पूर्वोक्ता देवक्षेत्रोपपातगतिः प्रज्ञप्ता ४ ॥सू० ६।। त्रीन्द्रियतिर्यग्योनिकक्षेत्रोपपातगति, चतुरिन्द्रियतिर्ययोनिकक्षेत्रोपपातगति और पंचेन्द्रियतिर्यग्योनिकक्षेत्रोपणतगति । यह तिर्यगूयोनिकक्षेत्रोपपतगति हुई। गौतमस्थामी-मनुष्यक्षेत्रोपपातगति क्या है?
भगवान्-मनुष्यक्षेत्रोपपातगति दो प्रकार की कही है, वह इस प्रकारसंमूर्छिम मनुष्यक्षेत्रोपपातगति और गर्भजमनुष्यक्षेत्रोपपातगति । यह मनुष्य क्षेत्रोपपातगति हुई !
गौतमस्वामी-देवक्षेत्रोपपातगति कितने प्रकार की है ?
भगवान्-देवक्षेत्रोपपातगति चार प्रकार की है, यथा-भवनपतिदेवक्षेत्रोपपातगति, वानव्यन्तरदेवक्षेत्रोपपातगति, ज्योतिष्कदेवक्षेत्रोपपागति और वैमानिकदेवक्षेत्रोपपातगति । यह देवक्षेत्रोपपातगति का कथन हुआ। તિનિક ક્ષેત્રો પપાતગતિ, ચતુરિન્દ્રિય તિર્યનિક ક્ષેત્રો પપાતગતિ અને પંચેન્દ્રિય તિનિક ક્ષેત્રો પપાતગતિ. આ તિર્યનિક ક્ષેત્રો પપાતગતિ થઈ.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્! મનુષ્ય ક્ષેત્ર ૫ પાતગતિ શું છે?
શ્રી ભગવાહે ગૌતમ! મનુષ્ય ક્ષેત્રો પપાતગતિ બે પ્રકારની કહી છે, તે આ પ્રકારે સંમલ્કિમ મનુષ્ય ક્ષેત્રે પગાતગતિ અને ગર્ભજ મનુષ્ય ક્ષેત્રે પપાતગતિ. આ મનુષ્ય ક્ષેત્રેપપાતગતિ થઈ
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન ! દેવ ક્ષેત્રે પાતગતિ કેટલા પ્રકારની છે?
શ્રી ભગવાન હે ગૌતમ! દેવ ક્ષેત્રે પપાતગતિ ચાર પ્રકારની છે, જેમકે-ભવનપતિ દેવ ક્ષેત્રપાતગતિ, વાનવન્તર દેવ ક્ષેત્રપાતગતિ, તિષ્ક દેવ ક્ષેત્રો પપાતગતિ, અને વિમાનિક દેવ ક્ષેત્રે પપતગતિ, આ દેવ ક્ષેત્રો પપતગતિનું કથન થયું.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૩
