Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
४६८
प्रज्ञापनासूत्रे ते बद्धेल्लगा ते णं णत्थि' तत्र खलु-वैक्रियबद्धमुक्तानां मध्ये यानि तायद् बद्धानि उच्यन्ते तानि खलु बद्धवैक्रियाणि पृथिवीकायिकानां शरीराणि न सन्ति, तेषां तल्लब्ध्यभावात्, 'तत्थ णं जे ते मुक्केल्लगा ते णं जहा एएसिं चेव ओरालिया तहेव भाणियव्वा' तत्र खलुतदुभयेषां मध्ये यानि तावद् मुक्तानि पृथियोकायिकानां वैक्रियशरीराणि भवन्ति तानि खलु यथा एतेषाञ्चैव-पृथिवीकायिकानामौदारिकाणि शरीराणि मुक्तानि भणितानि तथैव भणितव्यानि-वक्तव्याति ‘एवं आहारगसरीरा वि' एवम्-वैक्रियशरीरवदेव पृथिवीकायि कानामाहारकशरीराण्यपि मुक्तनि वक्तव्यानि 'तेया कम्मगा जहा एएसिं चेव ओरालिया' तैजसकार्मणानि शरीराणि यथा एतेषाश्चैव-पृथिवीकायिकानाम् औदारिकानि शरीराणि बद्धमुक्तभेदेन द्विविधानि प्रतिपादितानि तथैव बद्धमुक्तभेदेन द्विविधानि प्रतिपादनीयानि, 'एवं आउकाइय तेउकाइयावि' एवम्-पृथिवीकायिकवदेवअप्कायिक तेजस्कायिका अपि अवसेयाः, तथा चाकायिकानां तेजस्कायिकानाञ्च औदारिकशरीरराणि बद्धमुक्तभेदेन द्विविधानि, तत्रापि बद्धानि असंख्येयानि, मुक्तानि अनन्तानि, वैक्रियाणि तु मुक्तान्येव नो के होते नहीं । कारण की उनमें वैक्रिय लब्धि का अभाव होता है । मुक्त वैक्रिय शरीर इन्हीं के मुक्त औदारिक शरीरों के समान समझने चाहिए। आहारक शरीर वैक्रियशरीर के समान ही हैं। पृथ्वीकायिकों के तैजस और कार्मणशरीर पृथ्वीकाधिकों के ही औदारिक शरीरों के समान जानने चाहिए , अर्थात् जैसे उनके औदारिक शरीर बद्ध और मुक्त के भेद से दो प्रकार के कहे गए हैं, वैसे ही तैजस और कार्मण शरीर भी दो-दो प्रकार के होते हैं। ____ अप्रकायिकों और तेजः कायिकों के शरीरों की वक्तव्यता पृथ्वीकायिकों के समान कहनी चाहिए, अर्थात् अप्कायिकों और तेजःकायिकों के दोनों बद्ध
और मुक्त औदारिक शरीर होते हैं । बद्ध औदारिक शरीर असंख्यात हैं, मुक्त अनन्त हैं। वैक्रिय शरीर बद्ध नहीं होते, वरन् मुक्त ही होते हैं। आहारक भी मुक्त ही होते हैं, बद्ध नहीं । तैजस और कार्मण शरीर बद्ध भी होते हैं તેમનામાં વૈક્રિય લબ્ધિને અભાવ હોય છે. મુક્ત કિયશરીર તેઓના મુક્ત ઔદારિક શરીરના સમાન સમજવા જોઈએ. આહારક શરીર, વિક્રિય શરીરના સમાન જ છે. પૃથ્વીકાયિકના તજસ અને કાર્મણશરીર પૃથ્વીકાયિકોના જ દારિક શરીરની સમાન જાણવા જોઈએ અર્થાત જેવાં તેમના દારિક શરીર બદ્ધ અને મુક્તના ભેદે બે પ્રકારના કહ્યાં છે, તેવાં જ તૈજસ અને કાર્માણ શરીર પણ બે બે પ્રકારના હોય છે.
અષ્કાયિકે અને તેજસ્કાયિકના શરીરની વકતવ્યતા પૃથ્વીકાયિકના સમાન કહેવી જોઈએ અર્થાત્ અષ્કાયિક અને તેજસ્કાયિકના બને-બદ્ધ અને મુક્ત ઔદારિક શરીર હોય છે. બદ્ધ ઔદારિક શરીર અસંખ્યાત છે, મુક્ત અનન્ત છે. ક્રિય શરીર બદ્ધ નથી હતાં, પરંતુ મુક્ત જ હોય છે. આહારક પણ મુક્ત જ હોય છે. બદ્ધ નહીં. તેજસ અને કામણ શરીર બદ્ધ પણ હોય છે, અને મુક્ત પણ હોય છે.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૩
