Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti


Previous | Next

Page 674
________________

प्रज्ञापनासूने ते अमायिसम्यग् दृष्टयुपपन्नका वैमानिका अनुसरौपपातिकरूपाः सन्ति ते द्विविधाः प्रज्ञप्ताः, 'तं जहा अणंतरोववण्णगा य परंपरोववष्णगा य' तद्यथा-अनन्तरोपपन्नकाश्च परम्परोपपन्नकाच, तत्र अनन्तरम्-अव्यवधानम् तेन उपपनका इति अनन्तरोपपत्रकाः, उत्पत्तिप्रथमसमयस्थायिन इत्यर्थः, परम्परया उपपन्नकाः परम्परोपपन्नकाः, उत्पत्यनन्तरम् द्वित्रादिसमयस्थायिन इत्यर्थः, 'तत्थ णं जे ते अणंतरोववण्णमा ते णं न जाणंति, न पासंति, आहारेंति' तत्र खलु-तदुभयेषां मध्ये येते अनन्तरोपपनका वैमानिकाः सन्ति ते खलु कर्मनिर्जरापुदगलान् न जानन्ति, न पश्यन्ति, आहरन्ति, तेषामेकसामयिकोपयोगःसंभवात् अपर्याप्तत्वाच्च, सम्यग्दृष्टि होते हैं, किन्तु उनका अवधिज्ञान इतना सबल नहीं होता कि वे उन निर्जरा पुदगलों को जान-देख सकें, अतएव वे मायी-मिथ्यादृष्टि न होते हुए भी इस दृष्टि से मायी-मिथ्यादृष्टि सरीखे हैं । इस कारण उन्हें मायामिथ्यादृष्टि के अन्तर्गत कहा है।।
मलयगिरि ने तो ऐसा ही अर्थ किया है जैसा यहां लिखा है किन्तु महाराजश्री की धारणा ऐसी है कि सौधर्मादि देव लोकों के देव भी उन निर्जरा पदलों को जान देख सकते हैं और यह बात मूल पाठ से भी सिद्ध होती है।
इन मायी-मिथ्यादृष्टि और अमायी-सम्यग्दृष्टि देवों में से जो मायीमिथ्यादृष्टि हैं, वे उन निजरा पुद्गलों को नहीं जानते, नहीं देखते किन्तु
आहार करते हैं, किन्तु उनमें जो अमायी-सम्यग्दृष्टि देव हैं वे दो प्रकार के होते हैं-अनन्तरोपपन्न और परम्परोपपन्न । जिनको उत्पन्न हुए पहला ही समय हो, वे अनन्तरोपपन्न कहलाते हैं और जिन्हें उत्पन्न हुए एक समय से अधिक हो चुका हो, वे परम्परोपपन्न कहलाते हैं । इन दोनों प्रकार के देवों में जो अनन्तरोपपन्न हैं, वे उन निर्जरा पुदगलों को नहीं जानते हैं, नहाँ देखते हैं, किन्तु દેવ પણ કોઈ કોઈ સમ્યગ્દષ્ટિ હોય છે, કિન્તુ તેમનું અવધિજ્ઞાન એટલું સબલ નથી હતું કે તેઓ નિર્જરા પુદ્ગલેને જાણી દેખી શકે, તેથી જ તે માયી–મિથ્યાદ્રષ્ટિ સરખા છે. એ કારણે તેઓને માયા મિથ્યાષ્ટિના અન્તર્ગત કહ્યા છે.
ટીકાકાર શ્રી મલયગિરીએ તે એ જ અર્થ કહ્યો છે. કે જે આહીં લખે છે. પણ મહારાજશ્રીની ધારણા એવી છે કે, સૌધર્મ આદિ દેવ લોકેન દેવ પણ એ નિર્જરા પુદ્ગલેને જાણી દેખી શકે છે, અને એ વાત મૂળ પાઠથી પણ સિદ્ધ થાય છે. 1 આ માયા–મિથ્યાષ્ટિ અને અમાથી સમ્યગ્દષ્ટિ દેવામાં જે માયી મિથ્યાદષ્ટિ છે, તેઓ આ નિર્જરા પુલને નથી જાણતા, નથી દેખતા કિન્તુ આહાર કરે છે, પણ તેમાં જે અમારી સમ્યગ્દષ્ટિ દેવ છે, તેઓ બે પ્રકારના હોય છે–અનન્તપપન અને પરંપરોપપન ! જેને ઉત્પન્ન થયાને પ્રથમ સમય હોય, તેઓ અનન્તરો૫૫નક કહેવાય છે. અને જેમને ઉત્પન થયે એકથી વધારે સમય અધિક થઈ ગએલ હોય તેઓ પરંપરોપન કહેવાય છે. આ બંને પ્રકારના દેવામાં જે અનન્તરો૫૫ન્ન છે, તેઓ તે નિર્જરા દુ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૩

Loading...

Page Navigation
1 ... 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955