Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
१४८
प्रज्ञापनासूत्रे इति व्यपदिश्यते, 'सिय चरमे य अवत्तव्वए य ११! पञ्चप्रदेशिकः स्कन्धः स्यात्-कदाचित् , 'चरमश्च अवक्तव्यश्च' इति व्यपदिश्यते, तथादि यदा किल पञ्चप्रदेशिकः स्कन्धो वक्ष्यमाणाष्टादशस्थापना१८रीत्या समश्रेण्या विश्रेण्या च त्रिषु आकाशप्रदेशेषु अवगाहते तत्र द्वौ द्वौ परमाणू समश्रेण्या व्यवस्थितयोराकाशप्रदेशयोर्वर्तेते, एकः परमाणुस्तु विश्रेणिस्थोवर्तते तदा चत्वारः परमाणवो द्विप्रदेशावगाहित्वात् द्विप्रदेशावगाढ द्विप्रदेकिस्कन्धवत् 'चरमः' इति, एकश्च परमाणुः विश्रेणिस्थोऽवक्तव्यो भवति इति तत्समुदायात्मकः पञ्चप्रदेशिकस्कन्धोऽपि, चरमश्वावक्तव्यश्च' इति व्यपदिश्यते, 'सिय चरमे य अवत्तव्वयाई य १२' पश्चप्रदेशिकस्कन्धः, स्यात्-कदाचित् 'चरमश्च अवक्तव्यौ च' इति व्यपदिश्यते तथाहि यदा पश्चप्रदेशिकः स्कन्धो वक्ष्यमाणैकोनविंशस्थापनारीत्या समश्रेण्या विश्रेण्या च चतुर्यु आकाशप्रदेशेषु अवगाहते तत्र द्वौ परमाणू समश्रेण्या व्यवस्थितयोः द्वयोराकाशप्रदेशयोवते ते अवक्तव्य' कहा जाता है, क्योंकि जब कोई पंचप्रदेशी स्कंध आगे कही जाने वाली अठारहवीं स्थापना के अनुसार समश्रेणी और विश्रेणी से तीन आकाश प्रदेशों में अवगाढ होता है, उनमें से दो-दो परमाणु समश्रेणी में स्थित दो आकाश प्रदेशों में रहते हैं और एक परमाणु विश्रेणी में स्थित होता है, तब चार परमाणु द्विप्रदेशावगाढ होने से, द्विप्रदेशावगाही द्विप्रदेशी स्कन्ध के समान 'चरम' है,
और विश्रेणी में स्थित एक परमाणु अवक्तव्य होता है । अतएव उनका समूह पंचप्रदेशी स्कंध भी 'चरम-अवक्तव्य' कहलाता है।
पंचप्रदेशी स्कंध 'कथंचित् चरम-अवक्तव्यानि' है, क्योंकि जब पंचप्रदेशी स्कंध आगे कही जाने वाली उन्नीसवीं स्थापना के अनुसार समश्रेणी और विश्रेणी से चार आकाशप्रदेशों में अवगाहन करता है, उनमें से दो परमाणु समश्रेणी में स्थित दो आकाशप्रदेशों में रहते हैं और एक परमाणु विश्रेणी में मे ५२मा 'अचरमौ' थाय छे. मधान समूहभूत ५२ प्रदेशी २४न्ध 'चरमौ-अचरमौ . पाय छ, पय प्रशी २४.५ ४यित् यम-अवक्तव्य हेवा॥छ, म न्यारे ४५ પ્રદેલી સ્કન્ધ આગળ કહેવાશે તે અઢારમી સ્થાપનાના અનુસાર સમશ્રેણી અને વિશ્રેણીથી ત્રણ આકાશ પ્રદેશોમાં અવગાઢ થાય છે, તેમાંથી બે-બે પરમાણુ સમશ્રેણીમાં સ્થિત બે આકાશ પ્રદેશમાં રહે છે અને એક પરમાણુ વિશ્રેણીમાં સ્થિત થાય છે, ત્યારે ચાર ५२मा प्रदेशावाद उपाथी, विशाही द्विशी धना समान 'चरम' छ અને વિશ્રેણીમાં સ્થિત એક પરમાણુ અવક્તવ્ય થાય છે. તેથી જ તેમના સમૂહ પંચ अशी ३४-३ पाय 'चरम अवतव्य वाय छे.
પંચ પ્રદેશી સ્કન્ધ કથંચિત્ ચરમ-અવક્તવ્યનિ છે, કેમકે જ્યારે પંચ પ્રદેશી કપ આગળ કહેલી એગણીસમી સ્થાપનાના અનુસાર સમશ્રેણી અને વિશ્રેણી થી ચાર આકાશ પ્રદેશમાં અવગાહન કરે છે, તેમાંથી બે પરમાણુ સમશ્રેણીમાં સ્થિત છે આકાશ પ્રદેશોમાં
श्री प्रशान॥ सूत्र : 3
