Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
३८८
प्रज्ञापनासूत्रे चद् अनुतटिकाभेदः, स्नत्याघर्षवद उत्कटिकाभेदो विज्ञेयः, एतानेव भेदान् मरूपयितु माह'सेकि तं खंडाभेदे ?' तत्-अथ कस्तावत् स खण्डभेद पदार्थः ? भगवानाह-'खंडाभेदे जं णं अयखंडाण वा, तउखंडाण बा, तंबखंडाण वा, सीसखंडाण वा, रय्यखंडाण का, जातरूपखंडाण वा, खंडएण भेदे भवइ से तं खंडाभेदे ?' खण्डभेदपदार्थस्तावत्, यत् खलु अयः खण्डानां वा, पुखण्डानां वा, ताम्रखण्डानां वा, शीशकखण्डानां वा, रजतखण्डानां वा, जातरूपखण्डाना-सुवर्णखण्डानां वा, इत्यर्थः, खण्डकेन भेदो भवति, तत्-स खण्डभेदो द्रष्टव्यः १. गौतमः पृच्छति-'से कि तं पयराभेदे ?' तत्-अथ कस्तावत् स प्रतरभेदपदार्थः ? भगवानाह-'पयराभेदे जं णं वंसाण वा, वेत्ताण वा, नलाण वा, कदलीयंभाण वा, अब्भपडलाण वा, पयरेणं भेदे भवइ से तं पयराभेदे २' प्रतरभेदस्तावत्पदार्थ:-यत् खलु वंशानां वा, वेत्राणां वा, वेतसलतानाम्, नलानां वा, कदलीस्तम्भानां वा, अभ्रपटलानां वा, प्रतरेण भेदो भवति तत् स प्रवरभेदोऽवसेयः २, गौतमः पृच्छति-से किं तं चुण्णियाभेदे ?' तत्-अथ स्नत्याघर्ष फली के फूटने के समान उत्कटिकाभेद होता है।
अब इन भेदों की प्ररूपणा की जाती है-गौतमस्वामी प्रश्न करते हैं-हे भगवन् ! खंडभेद किसे कहते हैं ?
भगवान्-हे गौतम! लोहे के खंडों का, राँगे के खंडों का, तांबे के खंडों का, शीशे के खडों का, चांदी के खंडों का अथवा सुवर्ण के खंडों का खडक(खंडित करने वाले) के द्वारा जो भेद होता है, वह खंड भेद कहलाता है। तात्पर्य यह है कि लोहे आदि के टुकडे-टुकडे होने से उनमें जो भेद हो जाता हैं, खंड भेद कहते हैं।
गौतम-भगवन् ! प्रतरभेद का अर्थ क्या है ?
भगवान्-वांस, वेत, नल, कदलीस्तंभ अथवा अभ्रपटल आदि का प्रतर से अर्थात् पडल उतारने से जो भेदन होता है, वह प्रतरभेद कहलाता है। જેમ ઉત્કટિકા ભેદ થાય છે.
હવે તે ભેદની પ્રરૂપણ કરાય છેશ્રી ગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે–હે ભગવાન ! ખંડ ભેદ કોને કહે છે?
શ્રી ભગવાન- હે ગૌતમ ! લેઢાના ખ ડોના, કલાઈના ખંડોના, તાંબાના ખંડેના, શીશાના ખંડોના, ચાંદીના ખંડેના, અથવા સોનાના ખંડોના, ખંડક (ખંડિત કરનારા) દ્વારા જે ભેદ થાય છે તે ખંડ ભેદ કહેવાય છે.
તાત્પર્ય એ છે કે લેખંડ વિગેરેના ટુકડા ટુકડા થવાથી તેમનામાં જે ભેદ થઈ જાય छ. तर भले हेवाय छे.
શ્રી ગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે- હે ભગવન્! પ્રતર ભેદને અર્થ શું છે?
શ્રી ભગવાન-વાંસ, નેતર, નલ, કદલી સ્તંભ, અથવા અશ્વપટલ આદિના પ્રતરથી અર્થાત્ પડ ઉતારવાથી જે ભેદન થાય છે તે પ્રતર ભેદ કહેવાય છે
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૩
