Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
४१४
प्रज्ञापनासूत्रे
परं असंजत अविरय अपडिहत अपच्चक्खायपावकम्मे सच्चं भासं भासतो मोसं वा' तेनतस्मादायुक्तभाषणात् परो-भिन्नः असंयतः-मनो वचनकायसंयमरहितः, अविरतः पापादि कर्मतो विरतिस्मेति विरतः, न विरतोऽविरत:-सावद्यकर्मणोऽनिवृत्तः, अस्मादेव कारणाद् न प्रतिहत-मिथ्यादुष्कृतदान प्रायश्चित्ताभ्युपगमादिना न विनाशितम् अतीतम्, एवं न प्रत्याख्यातं-पुनरकरणतया प्रतिबद्धं भाविपापकर्म येन सः, अप्रतिहताप्रत्याख्यातपापकर्मा सत्यां भाषां भाषमाणो मृषा वा भाषमाणः 'सच्चामोसं वा असच्चामोसं वा' सत्यमृषा वा, असत्यमृषा वा 'भासं भासमाणे नो आराहए, विराहए' भाषां भाषमाणो नो आराधको भवति अपितु विराधक एव भवति, गौतमः पृच्छति-'एएसिणं भंते ! जीवाणं सच्चभासगाणं' हे भदन्त ! एतेषां खलु पूर्वोक्तानां जीवानां सत्यभाषकाणाम् 'मोसमासगाणं' मृषाभाषकाणाम् 'सच्चामोसमासगाणं' सत्यमृषाभाषकाणाम् 'असच्चामोसभासगाण' असत्यमृषाभाषकाणाम् 'अभासगाण य' अभाषकाणाश्च मध्ये 'कयरे कयरेहितो अप्पा वा, बहुया वा, तुल्ला वा, विसेसाहिया वा ?' कतरे कतरेभ्योऽल्पा वा, बहुका वा, तुल्या वा, विशेषाधिका वा भवन्ति ? एवं कायिक संयम से रहित है, जो पापकर्म से विरत नहीं है अर्थात् पापकर्म का त्यागी नहीं है, जिसने अपने अतीत कालिक पापों के लिए मिथ्यादुष्कृत नहीं दिया है, प्रायश्चित्त नहीं किया है और भविष्यत् काल संबंधी पापों का प्रत्याख्यात नहीं किया है, ऐसा जीव चाहे सत्यभाषा बोले चाहे मिथ्या भाषा बोले, चाहे सत्यामृषा भाषा बोले, चाहे असत्यामृषा भाषा का प्रयोग करे, वह आराधक नहीं है, विराधक है।
गौतमस्वामी-हे भगवान् ! इन सत्यभाषा बोलने वाले, मृषाभाषा बोलने वाले सत्यमृषा भाषा बोलने वाले असत्यामृषा भाषा बोलने वाले और अभाषक अर्थात भाषा न बोलने वाले जीवों में कौन किससे अल्प है, कौन किससे बहुत है, कौन किससे तुल्य या विशेषाधिक हैं ? ___ भगवान्-गौतम ! सब से कम जीव सत्यभाषी हैं, क्यों कि सत्यभाषी दुर्लभ हैं। सत्यभाषी जीवों से सत्य मृषा (मिश्र) भाषी असंख्यातगुण अधिक કાયિક સંશયથી રહિત છે, જે પાપકર્મથી વિરત નથી હોતા. અર્થાત પાપકર્મના ત્યાગી નથી, જેણે પિતાના અતીત કાલિક પાપના માટે મિથ્યા દુષ્કત નથી દીધું, પ્રાયશ્ચિત નથી કર્યું અને ભવિષ્યન્ત કાળ સમ્બન્ધી પાપનું પ્રત્યાખ્યાન નથી કર્યું, એવા જીવ ચાહે સત્ય ભાષા બોલે. ચાહે મિથ્યા ભાષા બેલે, ચાહે સત્યમૃષા ભાષા બેલે ચાહે અસચામૃષા ભાષાને પ્રયોગ કરે, તે આરાધક નથી, વિરાધક છે.
ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્! અસત્યભાષ બેલનાર, મૃષાભ ષા બોલનારા, સત્યામૃષા ભાષા બેલનારા, અસત્યા મૃષાભાષા બોલનારા અને અભાષક અર્થાત્ ભાષા ન બેલનારા જીવે કોણ તેનાથી અલપ છે, કેણ કેનાથી ઘણા છે, કે જેનાથી તુલ્ય અગર વિશેષાધિક છે ?
श्री प्रशान। सूत्र : 3
