Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टोका श० १ उ० १ सू० १० विगतपक्षन्याख्या १८५ ___ तथा-'निजिण्णमाणे निजिण्णे' निर्जीयमाणं निर्जीर्णमिति पदं सर्वकर्माभावविषयकम् , इतः पूर्व जीवेन कदापि सर्वकर्माभावरूपं निर्जरणं न कृतम् , निरुपसर्गक-''-धातोः 'क्त'-प्रत्यये कृते निर्जीर्णमितिरूपं सिद्धयति । तदर्थस्तु सर्वकर्मणामात्यान्तिकः क्षयः। सर्वकर्माभावात्मकमर्थमादाय निर्जरणं पूर्वोक्तच्छेदनभेदनादितो भिन्नं भवत् निर्जीयमाणं निर्जीर्णमिति पदं भिन्नार्थकं भवति । ___ ननु एतानि 'निज्जिण्णमाणे निज्जिण्णे' निर्जीयमाणं निर्जीर्ण-मित्यादिपदानि विशेषतो भिन्नार्थकानि परन्तु सामान्यतः कं पक्षमधिकृत्य प्रवर्त्तन्ते ?
और मोक्ष का कारण हो, ऐसा मरण केवलि मरण कहलाता है, और यही यहां विवक्षित हुआ है । ऐसा मरण अभीतक भी इस जीवने किसी भी काल में अनुभवित नहीं किया अतः ऐसे मरण को अननुभूत होने से विलक्षण-विशिष्ट मरण कहा गया है।
तथा-"निजरिजमाणे निजिण्णे" जिसकी निर्जरा होनी शुरु हो गई वह निर्जीर्ण हो चुका, ऐसा जो कहा गया है सो समस्तकर्मों के अभाव को लेकर कहा गया है । इससे पहिले जीवने कदापि सर्व कर्मों का अभावरूप निर्जरण नहीं किया है । निर्जीर्ण शब्द में निर्-उपसर्ग पूर्वक " जृ" धातु है और इस "जृ" धातु से क्त-प्रत्यय करने पर निर्जीर्ण यह रूप बनता है, इसका अर्थ “ समस्त कर्मों का आत्यन्तिक क्षय" ऐसा होता है। इसी अर्थ की अपेक्षा से यह पद पूर्वोक्त छेदन भेदन प्रदर्शक पदों से भिन्न होता हुआ भिन्न अर्थवाला माना गया है। સર્વકર્મક્ષયાત્મક હોય અને મોક્ષદાયી હોય. એવા મરણને કેવલી મરણ કહે છે અને તેનું જ અહીં વર્ણન કરાયું છે. એવા મરણને અત્યાર સુધી આ જીવે કદી પણ અનુભવ કર્યો નથી-આવું મરણ અનનુભૂત હેવાથી તેને વિશિષ્ટ મરણ કહ્યું છે.
तथा "निजिण्णमाणे निजिण्णे” “भनी नि। थवा २३ २४ તેમની નિર્જરા થઈ ચૂકી” આ પદ સમસ્ત કર્મોના અભાવની અપેક્ષાએ કહે. વામાં આવ્યું છે. આ પહેલાં જીવે કદી પણ સમસ્ત કર્મોના અભાવરૂપ निळ२९५ यु नथी. "ज" धातुनी मा 'निः' उपसा छ. अन ते "ज" धातुने 'क्त' प्रत्यय साथी 'निर्जीर्ण' ५४ भने छ. तेने! मथ 'समस्त કર્મોને આત્તિક ક્ષય થાય છે. આ અર્થની અપેક્ષાએ આ પદમાં છેદન, ભેદન આદિ પૂર્વોક્ત પદે કરતાં ભિન્નતા દેખાય છે. તેથી આ પદને પૂર્વોક્ત પદે કરતાં ભિન્ન અર્થવાળું ગણાવ્યું છે. भ०-२४
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
