Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०१उ०१सू० १९ पृथ्वीकायिकादीनामाहारादिवर्णनम् २७३ संग्राह्यम् पुढवीकाइयाणं भंते' पृथिवीकायिकाः खलु हे भदन्त ! 'जे पोग्गले यान पुद्गलान् ‘आहारत्ताए' आहारतया 'गेण्हंति' गृह्णन्ति 'ते थे' ते खलु तेसिं तेषां पृथिवीकायिकानां 'पोग्गला' पुद्गलाः 'कीसत्ताए' कीदृशतया केनाकारेण 'भुज्जो भुज्जो' भूयो भूयः परिणमंति-परिणाम प्राप्नुवन्ति ? इति प्रश्नः । उत्तरमाह-'गोयमा' हे गौतम ! 'फासिदिय वेमायत्ताए' स्पर्शेन्द्रिय विमात्रतया स्पर्शेन्द्रियमाश्रित्य विमात्रा वि-विविधा मात्रा परिणामविभागः स्पर्शेन्द्रियविमात्रा, तस्या भावस्तत्ता तया स्पर्शेन्द्रियमधिकृत्य कर्कशमृदुगुरुलघुशीतोष्णस्निग्धरूक्षरूपाष्टस्पर्शेषु केनचिदेकेन स्पर्शण ‘भुज्जो भुज्जो' भूयो भूयः परिणमंति । 'सेसं जहा नेरइयाण'मिति शेपं यथा नैरयिकाणामिति, तच्चैवम् "पुढवीकाइयाणं भंते ! जे पोग्गले आहारत्ताए गेण्हंति ते णं" इत्यादि पाठ का संग्रह करना चाहिये-इसका अर्थ इस प्रकार से है कि हे भदंत! पृथिवीकायिक जीव जिन पुद्गलों को आहाररूप से ग्रहण करते हैं, वे पुद्गल उनके किस आहार से “भुजो२” बारंबार परिणाम को प्राप्त होते हैं ? ऐसा यह प्रश्न है । इसका उत्तर प्रभुने इस प्रकार से दिया है कि हे गौतम ! पृथिवीकायिक जीवों द्वारा जो पुद्गल आहाररूप से ग्रहण किये जाते हैं वे स्पर्शन इन्द्रिय की विमात्रा से बारंबार परिणाम को प्राप्त करते हैं। विविधपरिणाम विभाग का नाम विमात्रा है। इन पृथिवीकायिक जीवों के केवल एक स्पर्शन इन्द्रिय ही होती है । अतः इस स्पर्शन इन्द्रिय की अपेक्षा से वे आहाररूप से गृहीत पुद्गल कर्कश, मृदु, गुरु, लघु, शीत, उष्ण, स्निग्ध, रूक्ष इन आठ स्पर्श में से किसी एक स्पर्श से बारंबार परिणत होते रहते हैं । " सेसं जहा नेरइकाइयाणं भंते ! जे पोग्गले आहारत्ताए गेण्हंति तेण” त्याद पानी समावेश કરે જોઈએ. તેને અર્થ આ પ્રમાણે છે-હે ભદન્ત ! પૃથિવી કાયિક છે જે पुससोने माहा२३५ अY ४२ छे ते सो ४या २२ ("भुज्जो २")વારંવાર પરિણમે છે? ભગવાન મહાવીર સ્વામીએ તે પ્રશ્નનો જવાબ આ પ્રમાણે આપે છે–હે ગૌતમ ! પૃથિવી કાયિક છે દ્વારા જે પુગલો આહારરૂપે ગ્રહણ કરાય છે તે સ્પર્શન ઈન્દ્રિયની વિમાત્રા રૂપે વારંવાર પરિણમે છે. વિવિધ પરિણામ વિભાગને વિમાત્રા કહે છે. તે પૃથિવી કાયિક જીવને ફક્ત સ્પર્શેન્દ્રિય જ હોય છે. તેથી તે સ્પર્શેન્દ્રિયની અપેક્ષાએ આહારરૂપે ગ્રહણ થયેલ પુદ્ગલો કર્કશ, મૃદુ, ગુરુ, લઘુ, શીત, ઉષ્ણ, સ્નિગ્ધ અને રૂક્ષ એ मा २५ माथी असे २५२३पे वारंवार परिभ्य। ४२ छ. “सेसं जहा नेरइयाणं इति” २॥ प्रभाणेनुं ४थन छ तेनो भावार्थ -1 प्रारन छ.भ० ३५
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧