Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
भगवतीसूत्रे देवत्वे समेऽपि अल्पकालिकाकामनिर्जरावतां सामान्य-देवत्वं, भूयस्तराकालिका कामनिर्जरावतां च विशिष्टं देवत्वं स्यादित्यर्थों भवतीति' 'ये इमे' इत्यत्र यच्छब्दग्रहणेन यत्तदोनित्य सम्बन्धात् ते आत्मपरिक्लेशयितारः, अकामपरीषहोपसर्गादिना 'अप्पाणंपरिकिलेसित्ता' आत्मानं परिक्लेश्य स्वात्मानं परिपीडय 'कालमासे' कालावसरे ' कालं किच्चा' कालं कृत्वान्मृत्वा 'अन्नयरेसु' अन्यतरेषु एकेषु केषुचित् 'वाणमंतरेसु' वानव्यन्तरेषु वानव्यन्तरसम्बन्धिषु 'देवलोगेसु' देवलोकेषु देवत्ताए ' देवतया ‘उववत्तारो' उपपत्तारःउत्पत्तिमन्तो भवन्ति, उत्पद्यन्ते इत्यर्थः । ' से तेणटेणं' तत्तेनार्थेनतेन कारणेन 'गोयमा ' हे गौतम ! ' एवं वुच्चइ' एवमुच्यते-एवं कथ्यते यत्-'जीवे गं असंजए' जीवः खलु असंयता असंयतो जीवः ‘इओ चुए' इतश्च्युतः= अस्माद्भवात् मृतः सन् 'पेच्चा' प्रेत्य-परभवे 'अत्थेगइए' अस्त्येककः-एका कश्चित् 'देवेसिया' देवः स्यात् 'अत्थेगइए' अस्त्येकका एकः कश्चित् 'नो देवेसिया' न देवः स्यादिति ॥ मू० २९ ॥ आये हैं वे देवत्व के प्रति समत्वके अभिधायक हैं । इस से यह जानना चाहिये कि सामान्य रूप से देवपद की प्राप्ति दोनों अवस्थाओं में जीव को होती है फिर भी जो अल्पकालिक अकामनिर्जरा करनेवाले जीव हैं उन को जो देवपद प्राप्त होता है वह सामान्यरूप से होता है अल्पकालिक होता है और वह विशेष सुखसमृद्धि से रहित होता है और जो बहुत काल तक अकामनिर्जरा करानेवाले जीव होते हैं उनको जो देवपद प्राप्त होता है वह विशिष्ट होता है । इसी कारण यहाँ पर ऐसा कहा गया है कि इन असंयत आदि विशेषणों से विशिष्ट जीवों में से कोई जीव यहाँ से च्युत हो कर देव होता है और कोई एक जीव देव नहीं होता है । सू० २९ ॥ એવું સમજવું કે સામાન્ય રીતે દેવ પદની પ્રાપ્તિ જીવને બન્ને અવસ્થામાં થાય છે, પણ જે અ૫કાલિક અકામ નિર્જરા કરનાર જ હોય છે તેમને જે દેવપદની પ્રાપ્તિ થાય છે તે સામાન્યરૂપે થાય છે, અલ્પકાલિક હોય છે અને તે વિશેષ સુખસમૃદ્ધિથી રહિત હોય છે. અને જે છે બકાલ સુધી અકામ નિર્જરા કરનારા હોય છે તેમને જે દેવપદ પ્રાપ્ત થાય છે તે વિશિષ્ટ પ્રકારનું હોય છે. એ કારણે અહીં એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે એ અસયત આદિ વિશેષણોથી યુક્ત જીવમાંના કેટલાક છે અહીંથી મરીને દેવ થાય છે અને કેટલાક છે દેવ થતા નથી સૂટ ૨૯ છે.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
