Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 870

प्रमेयचन्द्रिकाटीका श०१ ७० ५ सू० १. मनुष्याणां स्थितिस्थानादिवर्णनम् ८५७
मनुष्यप्रकरणमपश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकजीवानां स्थितिस्थानादिकं निरूप्य मनुष्याणां स्थितिस्थानादिकं दर्शयितुमाह-' मणुस्सावि ' इत्यादि।
मूलम्-मणुस्सा वि-जेहिं ठाणेहिं नेरइयाणं असीई भंगा तेहिं ठाणेहिं मणुस्साणं वि असीई भंगा भाणियव्वा, जेसु ठाणेसु सत्तावीसं तेसु अभंगयं नवरं मणुस्साणं अब्भहियं जहणियठिईए, आहारए य असी भंगाई ॥ सू० १०॥
छाया-मनुष्या अपि-येषु स्थानेषु नैरयिकाणामशीतिर्भङ्गास्तेषु स्थानेषु मनुष्याणामप्यशीतिमना भणितव्याः, येषु स्थानेषु सप्तविंशतिस्तेष्वभङ्गकम् , नवरम्-मनुष्याणामभ्यधिकम् जघन्यस्थित्याम् आहारके चाशीतिभङ्गाः ॥१०॥ नारक जीवोंके एक केवल हुंडसंस्थान होता है तब यहां पर छ सस्थान होते हैं। लेण्याद्वारमें भी विशेषता है-नारकजीवोंमें कापोत आदि(कापोत, नील और कृष्ण ) तीन लेश्याएँ होती हैं तब कि यहां छ छेश्याएँ होती हैं । यही बात-"कइलेस्साओ पण्णत्ता" गोयमा!छ लेस्मा पण्णत्ता तं जहा कण्हलेस्सा जाव सुक्कलेस्सा" इस सूत्रपाठ द्वारा प्रकट की गई है । इसरूपसे तिर्यक्योनिकोंका प्रकरण विचारना चाहिये ।सू०९॥
॥पंचेन्द्रियतिर्यग्योनिकप्रकरण समाप्त ।
मनुष्यप्रकरणपंचेन्द्रिय तियञ्चों के स्थितिस्थान आदिका निरूपण करके अब सूत्रकार मनुष्योंके स्थितिस्थान आदिका निरूपण करनेके लिये "मणुस्सा वि" સંસ્થાન દ્વારમાં પણ આ પ્રમાણે વિશેષતા છે-નારક છેને ફક્ત હુંડસંસ્થાન જ હોય છે ત્યારે પંચેન્દ્રિય તિર્યંચોને છએ સંસ્થાન હોય છે. લેશ્યાદ્વારમાં પણ આ પ્રમાણે વિશેષતા છે. નારક અને કૃષ્ણ, નીલ અને કાપિત એ ત્રણ જ લેફ્સાઓ હોય છે. પણ પંચેન્દ્રિયતિર્યંચાને છએ લેશ્યાઓ હોય છે. से पात नीयता सूत्रया ॥२॥ विवामi यावी छ–'कइ लेस्साओ पण्णत्ताओ?" " गोयमा ! छ तंजहा-कण्हलेस्सा जाव सुक्कलेस्सा" मा प्रशारे तिय योनिना જીના પ્રકરણમાં વિચાર કર જોઈએ છે સૂ–ા પંચેન્દ્રિયતિર્યગનિક જીવોનું પ્રકરણ સમાપ્ત
મનુષ્યપ્રકરણ પંચેન્દ્રિયતિયાનાં સ્થિતિસ્થાનાદિનું નિરૂપણ કરીને હવે સૂત્રકાર મનુध्यान स्थितिस्थानादिनु नि३५ ४२वाने भाटे " मणुस्सा वि" त्याह. सूत्र
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧