Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
६६८
भगवतीसूत्रे 'छोरइए णं भंते ! णाणावरणिज्जं कम्मं वेएइ, गोयमा ! नियमा वेएइ' इत्यादि ४। 'अणुभागो कइविहो कस्स' इति पञ्चमं द्वारम् , तथाहि—“णाणावरणिज्जस्स गं भंते ! कम्मस्स कइविहे अणुभागे पण्णत्ते, ? गोयमा ! दसविहे अणुभागे पन्नत्ते, तं जहा-सोयावरणे, सोयविनाणावरणे इत्यादि, अनुभागो नाम रसः, स दशविधो भवति, यथा-श्रोत्रावरणः श्रोत्रविज्ञानावरणश्च, अत्र श्रोत्रपदं द्रव्येन्द्रियस्य बोधकं, तथा श्रोत्रविज्ञानेतिपदं भावेन्द्रियस्य परिचायक, तथा च-द्रव्येन्द्रियावरणो भावेन्द्रियावरणश्चेत्यर्थः, एवं च द्रव्येन्द्रियस्य पञ्चविधत्वात्तदावरणमपि पञ्चविधम् , तथा जीव ज्ञानावरणीय कर्म का बेदन नहीं भी करता है जैसे केवली । "णेरइए णं भंते णाणावरणिज्जं कम्मं वेएइ ? गोयमा ! णियमा वेएई" इत्यादि, हे भदन्त ! नैरयिक जीव क्या ज्ञानावरणीय कर्म का वेदन करता है ? हे गौतम ! नियम से वेदन करता है । “अणुभागो कइविहो कस्स" यह पांचवां द्वार है, यह इस प्रकार से है-" णाणावरणिजस्स णं भंते ! कम्मस्स कइविहे अणुभागे पण्णत्ते ? गोयमा ! दसविहे अणुभागे पन्नत्ते, तं जहा-सोयावरणे, सोयविनाणावरणे" इत्यादि, हे भदन्त! ज्ञानावरणीय कर्म का कितने प्रकार का अनुभाग कहा गया है ? हे गौतम ! अनुभाग नाम रस का है, वह दस प्रकार का होता है इसलिए दस प्रकारका कहा गया है। जैसे-श्रोत्रावरण, श्रोत्रविज्ञानावरण । यहां श्रोत्र पद द्रव्येन्द्रिय का बोधक है, तथा श्रोत्रविज्ञान यह भावेन्द्रिय पद का बोधक है । इस तरह श्रोत्रावरण यह द्रव्येन्द्रियावरण है और श्रोत्र. विज्ञानावरण यह भावेन्द्रियावरण है । इस प्रकार द्रव्येन्द्रिय पांच प्रकार કર્મનું વેદન કરે છે જેમ કે છદ્મસ્થ જીવો. અને કેઈ જીવો જ્ઞાનાવરણીય કર્મનું વેદન કરતા નથી, જેમ કે કેવળી ભગવંતે.
“णेरइएणं भंते ! णाणावरणिज्जं कम्मं वेएइ ? गोयमा ! णियमा वेएइ" ઈત્યાદિ. હે પૂજ્ય ! શું નારકીના જીવો જ્ઞાનાવરણીય કર્મનું વેદન કરે છે? હા, गौतम! अवश्य वेहन ४२ छ. “ अणुभागो कइविहो कस्स" 20 पायभु द्वार छे ते मा प्रमाणे छ-" णाणावरणिज्जस्स णं भंते ! कम्मस कइविहे अणुभागे पण्णत्ते ? गोयमा ! दसविहे अणुभागे पण्णत्ते, तं जहा-सोयावरणे सोयविन्नाणावरणे" ઈત્યાદિ. હે પ્રભે ! જ્ઞાનાવરણીય કર્મને કેટલા પ્રકારને અનુભાગ (રસ) કહ્યો છે? હે ગૌતમ ! તે દસ પ્રકારને કહ્યો છે-શ્રોત્રાવરણ, શ્રોત્રવિજ્ઞાનાવરણ, मही “ श्रोत्र" (आन) ५४ द्रव्येन्द्रियनु मोघ छ. मने " श्रोत्रविज्ञान" પદ ભાવેન્દ્રિયનું બેધક છે. આ રીતે શ્રોત્રાવરણ તે દ્રવ્યેન્દ્રિયનું આવરણ છે. અને શ્રોત્રવિજ્ઞાનાવરણ તે ભાવેન્દ્રિયનું આવરણ છે. પાંચ પ્રકારની દ્રવ્યન્દ્રિ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧