Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi

Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 706
________________

प्रमेयचन्द्रिकाटीका श०१ उ० ४ सू. २ उपस्थानापक्रमणस्वरूपम् ६३ जीवः पण्डितवीर्येण कदाचिदपि न पतति, बालवीर्येण तु अधःपतनं भवति । वालपण्डितवीर्येण तु कदाचित्पतनं भवति कदाचिन वा भवतीतिभावः।
उपशांतस्योदीर्णविपक्षत्वादुपशान्तमूत्रद्वयमतिदेशेन दर्शयति 'जहे'-त्यादि। 'जहा उदिण्णेणं दो आलावगा तहा उवसंतेण विदो आलावगा भाणियव्या' यथा उदीर्णन द्वौ आलापको तथा उपशान्तेनापि द्वावालापको भणितव्यौ। तथाहि"जीवेणं भंते ! मोहणिज्जेणं कडेणं कम्मेणं उपसंतेणं उवट्ठावएज्जा, ता उवटाएज्जा, जीवेणं भंते ! मोहणिज्जेण कडेणं कम्मेणं उवसंतेणं अवकमेज्जा ? हता अवक्कमेज्जा" अनेन रूपेणोपशान्तपक्षे द्वौ आलापको भवतः । 'नवरं उवट्ठाएज्जा में हीनतर गुणस्थान को प्राप्त नहीं होता है, अर्थात् उत्तम गुणस्थानक से नीचे के हीनतर गुणस्थानमें वह उतरता नहीं है परन्तु बालवीर्यवाले जीवका अधःपतन होता है । बालपण्डित वीर्यवाले के लिये ऐसा नियम नहीं है। अर्थात् उसका पतन होता भी है और कदाचित् नहीं भी होता। उपशान्त उदीर्ण का विपक्ष है इसलिये उपशान्त संबंधी दो सूत्रों को अतिदेश द्वारा सूत्रकार दिखलाते हैं-"जहा उदिण्णेणं दो आलावगा तहा उवसंतेण वि दो आलावगा भाणियवा" जैसे उदीर्ण प्रकरण में आये हुए उदीर्ण पद के साथ दो आलापक कहे गये हैं, उसी तरह से उपशान्त पदके साथ भी दो आलापक कह लेना चाहिये । वे इस प्रकारसे हैं-'जीवे णं भंते ! मोहणिज्जेणं कडेणं कम्मेणं उवसंतेणं उवट्ठाएज्जा? हंता उवट्ठाएज्जा "जीवे णं भंते ! मोहणिज्जेणं कडेणं कम्मेणं उवसंतेणं अवक्कमेज्जा ? हंता ! अवक्कमेज्जा " इस रूपसे उपशान्त નીચલા ગુણસ્થાનને પામતા નથી.-એટલે કે ઉત્તમ (ઉપરના) ગુણ થાનમાંથી નીચેના ગુણસ્થાનમાં તે જતો નથી. પણ બાલવીયવાળા જીવનું અધઃપતન અવશ્ય થાય છે. બાલપંડિતવીર્યતાવાળાનું પતન કયારેક થાય છે અને કયારેક નથી પણ થતું. ઉદીર્ણથી ઉલટા અને શબ્દ ઉપશાન્ત છે. તેથી ઉપશાત વિષયક બે સૂત્રોનું સૂત્રકાર કથન કરે છે–
(जहा उदिण्णेणं दो आलावगा तहा उवसंतेण वि दो आलावगा भाणियव्वा) જેવી રીતે ઉદયના પ્રકરણમાં ઉદય પદની સાથે બે આલાપક કહેવામાં આવ્યા છે એવી જ રીતે ઉપશાંત પદની સાથે પણ બે આલાપક કહેવા જોઈએ. माता५। २प्रमाणे जे-“ जीवेणं भंते ! मोहणिज्जेणं कडेण कम्मेणं, उबसंतेणं उवढावेज्जा?" "हता उवढाएज्जा” “जीवेणं भंते ! मोहणिज्जेणं कडेणं कम्मेणं उबसंतेणं अवकमज्जा?" "हंता अवक्कमेज्जा” 20 शते ५न्त विषय
શ્રી ભગવતી સુત્ર : ૧


Page Navigation
1 ... 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879