Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिकाटीका श० १ उ० २ सू० २ नैरयिकस्वरूपनिरूपणम् ३९९ रकथने तत्परिणामस्याप्यवश्यकथनीयत्वात् । ' बहुतराए पोग्गले' बहुतरान् पुद्गलान् ' उस्ससंति' उच्छ्वसन्ति=उच्छ्वासतया गृह्णन्ति 'बहुतराए पोग्गले' बहुतरान्-पुद्गलान् ‘नीससंति' निःश्वसन्ति-निःश्वासतया परिमुञ्चन्ति, महाशरीरा हि महोच्छ्वासनिःश्वासवन्तो भवन्ति । दुःखिता अपि तादृशा एव । नैरयिकाश्च दुःखिता इति बहुतरान् पुद्गलान् उच्छ्वसन्ति निःश्वसन्तीति । आहारस्य कालकृतं वैषम्यं दर्शयति-' अभिक्खणं आहारेंति' अभीक्ष्णमाहरन्ति, पौनः पुन्येनाहारं गृह्णन्ति, ये ये यथा यथा तारतम्येन महाशरीरास्तथा तथा तत्तदपेक्षया शीघ्रशीघ्रतरादिरूपेणाहारग्रहणं-कुर्वन्तीत्यर्थः । ' अभिक्खणं ऊससंति णाम आहार का कार्य है इस ख्याल से वह यहाँ कहा गया है । क्योंकि आहार के कथन में आहार का परिणाम अवश्य कथनीय होता है। "बहुतराए पोग्गले उसरसंति" बहुतर पुद्गलोंको वे महाकायवाले नारकजीच उच्छ्वासरूपमें परिणमाते हैं । " बहुतराए पोग्गले नीससंति" यहुतर पुद्गलों को वे निःश्वास रूपसे बाहर निकालते हैं । जो महाशरीर वाले होते हैं, वे महाउच्छ्वास और निःश्वासवाले होते हैं। तथा जो दुःखित जन हुआ करते हैं, वे भी ऐसे ही होते है । नारकीय जीव दुःखी हैं। इसी कारण वे बहुतर पुद्गलोंको उच्छ्वासरूपसे ग्रहण करते हैं और निःश्वास रूप से उन्हें बाहर निकालते हैं । आहार में अब कालकृत विषमता दिखलाई जाती है "अभिक्खणं आहारेंति" बारंबार वे मोटे शरीरवाले नारकीय जीव आहाररूपसे पुद्गलों को ग्रहण करते हैं। अर्थात् जो नारकीयजीव जिनकी अपेक्षा जैसे २ मोटे शरीरवाले होते हैं, वे उनकी अपेक्षा पुनः पुनः शीघ्रशीघ्रतर आदि रूपसे आहार लेते યમાં પ્રશ્ન કર્યો નથી, પણ આહારનું કાર્ય પરિણામ (ગૃહીત યુગલનું પરિણમન) છે, તે દૃષ્ટિએ તેનું અહીં કથન કર્યું છે. કારણ કે આહારના ४थननी साथे माडा२नु परिणाम ५४ ४ा योग्य य छे. “बहुतराए पोग्गले उसस्संति" ते भय ना२४ । धारे पुगतान छ्वास ३५ अड ४२ छ. " बहुतराए पोग्गले नीससंति" मने ते वधारे पुलाने નિઃશ્વાસરૂપે બહાર કાઢે છે મહાશરીરવાળા જી મહાઉવાસ અને નિશ્વાસવાળાં હોય છે. તથા દુઃખી લોકેની બાબતમાં પણ એવું જ બને છે. નારક છ દુઃખી હોવાથી વધારે પુગલેને ઉચ્છવાસ રૂપે ગ્રહણ કરે છે અને નિઃશ્વાસ રૂપે બહાર કાઢે છે. હવે આહારના કાળમાં રહેલી વિષમતા मतावाम मावे छे-“ अभिक्खणं आहारति" ते भय ना पावार આહારરૂપે પુદ્ગલેને ગ્રહણ કરે છેએટલે કે નાનાં શરીરવાળાં નારકે કરતાં
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧
