Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti


Previous | Next

Page 637
________________

६१४
भगवतीसूत्रे उदीरेइ' उदीरणाभव्यं कर्म उदीरयति ? । भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि। 'गोयमा' हे गौतम ! 'तं उठाणेग वि' तत् उत्यानेनापि 'कम्मेण वि' कर्मणापि 'बलेण वि' बलेनापि 'वीरिएण वि' वीर्येणापि 'पुरिसकारपरिक्कमेण वि' पुरुषकारपराक्रमेणापि 'अणुदिणं उदीरणाभवियं कम्मं उदीरेइ' अनुदीर्णम् उदीरणाभव्यं कर्म उदीरयति । विधिपक्षं समर्थयित्वा निषेधपक्षं दर्शयति-'णो तं' इत्यादि । 'णो तं अणुट्ठाणेणं' नो तत् अनुत्थानेन, अर्थात्-तत् कर्मण उदीरणम् उत्थानव्यतिरेकेण न भवति, इति । ‘णो तं इति सकृत्पठितस्यापि उत्थानवत् प्रत्येकमन्वयस्तथा च- नो तं अणुद्वाणेगं नो तं अफम्मेणं' इत्यादि । 'अकम्मेणं ' नो अकर्मणा, अवलेणं' नो अबलेन, 'अबीरिएणं' नो अबोर्येण 'अपुरिसकारपरक्कमेणं ' नो अपुरुषकारपराक्रमेण · अणुदिण्णं' अनुदोर्णम् ' उदीरणामवियं' उदीरणाभव्यं 'कम्म' कर्म — उदीरेइ । उदीर यति । उत्थानादिभिर्विना जीवः कर्म नोदीरयतीति भावः । उत्थानादिना उदोरणायोग्य कर्मोदीरयतीति कथनेन यत् निःसृतं तत् स्वयमेव शास्त्रकारो वक्ति-' एवं सह' करता है ? इस प्रश्न का उत्तर देते हुए भगवान कहते हैं कि हे गौतम! "तं उठाणेग वि" जीव उत्थान से भी, “कम्मेण वि" कम से भी, "बलेण वि" बल से भी, " वीरिएग वि" वीर्य से भी, “पुरिसकारपरकमेग वि"और पुरुषकार पराकत से भो उप्त अनुहोर्ण उदोरणाभविक कर्म की उदीरणा करता है । इस विधिपक्ष को दिखाका अब निषेधपक्ष का कथन करते हुए प्रभु कहते हैं, कि-जीव अनुत्थान आदिसे, अनुदीर्ण उदीरणाभविक कर्म की उदोरणा नहीं करता है, अर्थात् उत्थान आदिके बिना जीव कर्मकी उदीरणा नहीं कर सकता है । " जीव उदीरणा योग्य कर्म की उदीरणा उत्थान आदि से करता है " इस कथन से जो सार निकला उसे शास्त्रकार स्वयं प्रकट करते हुए कहते हैं कि-उत्थान आदि
मा प्रभावामा लगवान ४ छ । गौतम ! “ तं उद्राणेण वि" 04 उत्थानथी ५६, “ कम्मेण वि” भथी. पण, "बलेग वि" थी पास पीरिएण वि" वायथी ५५५, पुरिमक्कारपरक्कमेण वि' मने पुरु५४१२ ५२भथी પણ અનુદીણું ઉદીરણાભવિક કર્મની ઉદીરણ કરે છે. આ રીતે વિધિ પક્ષનું કથન કરીને સૂત્રકાર નિષેધ પક્ષનું પણ કથન કરે છે કે જીવ અનુત્થાન આદિ વડે અનદી ઉદીરણાભવિક કમની ઉદીરણ કરતો નથી. એટલે કે ઉત્થાન કર્મ વગેરે વિના જીવ કર્મની ઉદીરણા કરતું નથી, “ જીવ ઉદીરણાને યોગ્ય કર્મની ઉદીરણા ઉત્થાન વગેરેની મારફત જ કરે છે” આ કથનથી જે સાર નીકળે છે તે બતાવવાને માટે શાસ્ત્રકાર પોતે જ કહે છે કે-જ્યારે ઉત્થાન
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧

Loading...

Page Navigation
1 ... 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879