Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti


Previous | Next

Page 677
________________

भगवतीसूत्रे ___ तथा भङ्गविपयेऽपि शङ्का भवति, तत्र भङ्गा द्वयादिसंयोगरूपाः । तत्र हिंसाविषये चत्वारो भङ्गाः, तथाहि- द्रव्यतो हिंसा न भावतः इति प्रथमो भङ्गः १ । भावतो हिंसा न द्रव्यत इति द्वितीयो भङ्गः२। द्रव्यतोऽपि न हिंसा भावतोऽपि न हिंसा इति तृतीयो भङ्गः ३ । द्रव्यतोऽपि हिंसा भावतोऽपि हिंसा इति चतुर्थों भङ्गः ४, परन्तु तत्र प्रथमभङ्गोऽपि न युज्यते, यतो द्रव्यतो हिंसा ईर्यासमित्या गच्छतः पिपीलिकादेापादनम् । न चेयं हिसा, हिंसालक्षणस्याभावात् । उक्तश्च-"जो उ पमत्तो पुरिसो, तस्स उ जोगं पडुच्च जे सत्ता।
वावज्जती नियमा, तेसिं सो हिंसओ होइ॥ १ ॥ छाया-यस्तु प्रमत्तः पुरुषः तस्य तु योगं प्रतीत्य ये सवाः।
___ व्यापायंते नियमात् तेषां स हिंसको भवतीति ॥१॥ तथा भंगो के विषय में भी शंका होती है-ये भंग द्वयादिसंयोग रूप होते हैं। इन में हिंसा के विषय में चार भंग कहे गये हैं, जैसेद्रव्यसे हिंसा, भावसे हिंसा नहीं१, भावसे हिंसा, द्रव्यसे हिंसा नहीं२, दव्य से भी हिंसा नहीं और भाव से भी हिंसा नहीं३ द्रव्य से भी हिंसा और भाव से भी हिसा४। इस प्रकार ये चार भंग हैं सो इन भंगो में पहला ही भंग ठीक नहीं बैठता है कारण कि प्रथमभङ्ग में हिंसा का लक्षण घटित नहीं होता है। ईर्यासमिति से गमन करते हुए मुनिके पैर आदि का निमित्त पाकर पिपीलिका आदि का मर जाना यह द्रव्य से हिंसा है परन्तु यह हिंसारूप नहीं है, कारण-इस में हिंसा का लक्षण घटित नहीं हाता है । प्रमाद के योग से प्राणों का व्यपरोपण होना इसका नाम हिंसा है । कहा भी है- " जो उ पमत्तो" इत्यादि ।
તથા ભાંગાઓના વિષયમાં પ તેમને શંકા થાય છે. તે ભાંગ છે, ત્રણ, ચાર વગેરે જાતના હોય છે. તેમાં હિંસાના વિષયમાં ચાર ભાંગ (ભેદ) ४ा छ भ3-(१) द्रव्यथी डिसा, माथी डिसा नडी, (२) माथी डिसा દ્રવ્યથી હિંસા નહીં, (૩) દ્રવ્યથી પણ હિંસા નહીં અને ભાવથી પણ હિંસા નહીં, (૪) અને દ્રવ્યથી પણ હિંસા અને ભાવથી પણ હિંસા. આ ચાર ભાંગામાં પહેલે જ ભાંગો બરાબર લાગતો નથી, કારણ કે પહેલા ભાગમાં હિંસાનું લક્ષણ ઘટાવી શકાતું નથી-ઇર્યાસમિતિપૂર્વક ગમન કરતાં મુનિના પગનું દ્રવ્યનિમિત્ત મળતાં કીડી વગેરેનું મરી જવું તેનું નામ દ્રવ્યહિંસા છે પણ તે દ્રવ્યહિંસારૂપ ગણાય નહિં. કારણ કે તેમાં હિંસાનું લક્ષણ ઘટાવી શકાતું નથી. પ્રમાદના યેગથી પ્રાણેને નાશ થવો તેનું નામ હિંસા છે. Bहां ५५ छ-"जो उ पमचो" त्याल
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧

Loading...

Page Navigation
1 ... 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879