Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti


Previous | Next

Page 595
________________

भगवती सूत्रे
नापि द्वावालापको भणितच्यौ, यावत् मे अस्तित्वमस्तित्वे गमनीयम् ॥ ०६ ॥ टीका- 'से नृणं भंते !' तद नूनं भदन्त ! ' अस्थित्तं अत्थित्ते परिणमह ' अस्तित्वं अस्तित्वे परिणमति, अस्तित्वम् - अङ्गुल्यादिपदार्थानां अङ्गुल्यादिभावेनैव सत्त्वम् । यः पदार्थों यादृशो विद्यते तस्य तादृश रूपेणैवावस्थानं तदेवास्तित्वम् । तदुक्तम्
५७२
" सर्वमस्ति स्त्ररूपेण पररूपेण नास्ति च । अन्यथा सर्वभावानामेकत्वं संप्रसज्यते ||१|| " इति ।
दो आलावगा, तहा गमणिज्जेण वि दो आलावगा भाणियव्वा ) हे गौतम! जैसे "परिणमद्द " इस पदके दो आलापक कहे हैं उसी तरह गमनीय पदके साथ भी दो आलापक कहना चाहिये। (जाव तहा मे अत्थित्तं अस्थित् गमणिज्जं ) यावत् जैसे मेरा अस्तित्व अस्तित्व में गमनीय है ।
39
टीकार्थ - इस सूत्रद्वारा अब सूत्रकार यह बात स्पष्ट कर रहे हैं, कि जो बात जिनेश्वर ने कही है, वही सत्य है - इसका क्या कारण है ? इसी विषय का यहां विचार किया जा रहा है-“ अत्थित्तं अस्थित्ते परिणमइ अस्तित्व अस्तित्व में परिणमता है-अङ्गुली आदि पदार्थों का अङ्गुल्यादिरूप से होना ही उनका सत्व-अस्तित्व है। जो पदार्थ जैसा है। उसका उसी रूप से रहना यही उसका अस्तित्व है। कहा भी है
जितने पदार्थ हैं वे सब स्व के रूप से हैं और पर के रूप से नहीं हैं । यदि ऐसी बात नहीं मानी जावे तो सर्व भावों में एकरूपता की प्रसक्ति हो जावेगी । इसलिये ऐसा ही मानना चाहिये कि समस्त वस्तुएँ अस्तित्व अस्तित्वमां भवा साय छे ? ( जहा परिणमइ दो आलावगा, तहा मज्जेण वि दो आलावगा भाणियव्वा ) हे गौतम! नेवी रीते "परिणमइ " પદ્મની સાથે એ આલાપક કહ્યા છે એજ પ્રમાણે “ગમનીય” પદ્મની સાથે પણ मे आसाचा अहेवाले थे. ( जाव तहा मे अत्थित्तं अत्थित्ते गमणिजं ) “देवी રીતે મારું અસ્તિત્વ અસ્તિત્વમાં ગમનીય છે” ત્યાં સુધી તે આલાપક કહેવા.
टीअर्थ - આ સૂત્ર દ્વારા સૂત્રકાર એ સ્પષ્ટ કરવા માગે છે કે જિનેશ્વરે કહેલી વાત જ શા કારણે સત્ય છે. એ વિષયના જ અહી વિચાર કરવામાં मावे छे. " अस्थित्तं अस्थित्ते परिणमइ " अस्तित्व अस्तित्वमां परिशुभे छे. આંગળી વગેરે વસ્તુઓનુ આંગળી વગેરે રૂપે હાવુ એજ એમનું સત્ત્વ-અસ્તિત્વ છે. જે પદાર્થ જેવા છે તેજ રૂપે તેનુ રહેવું તેનું નામ જ અસ્તિત્વ છે.
જેટલા પદાર્થો છે તે બધા પોતાના સ્વરૂપમાં ડાય છે, પરના સ્વરૂપમાં હાતા નથી. જો આ વાતને માનવામાં ન આવે તે સર્વભાવેામાં એકરૂપતાની પ્રસક્તિ ( પ્રસ`ગ ) થઇ જશે. તેથી એજ માનવું પડશે કે સમસ્ત વસ્તુએ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧

Loading...

Page Navigation
1 ... 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879