Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
भगवतीसूत्रे 'पुढवीकाइया सव्वे' पृथिवीकायिकाः सर्वे ' माई मिच्छादिट्ठी' मायिनो मिध्यादृष्टयः । मायावन्तो हि प्रायः पृथिवीकायिकेषु समुत्पद्यन्ते, यदाह___ "उम्मग्गदेसओ मग्गणासओ गूढहियय माइल्लो ।
सढसीलो य ससल्लो, तिरियाउं बंधए जीवो" ॥१॥ छाया-उन्मार्गदेशका मार्गनाशको गूढहृदयो मायावी ।
शठशीलश्च सशल्यः, तिर्यगायुर्वध्नाति जीवः ॥ इति ॥ अत एव पृथिवीकायिका मायिन उच्यन्ते । अथवा मायापदमिहानन्तानुवन्धिकषायाणामुपलक्षकमतः पृथिवीकायिकजीवा अनन्तानुबन्धिकषायोदयवन्तस्तत एव मिथ्यादृष्टया-मिथ्यात्वोदयवृत्तय इति । 'ताणं ' तेषां पृथिवीकायिकजीवानां ‘णियइयाओ' नैयतिक्यः नियतत्वेन भाविन्यः नियमत इत्यर्थः 'पंच किरियाओ' पञ्च क्रियाः ‘कज्जति' क्रियन्ते भवन्तीत्यर्थः । ता एव दर्शयतिकि हे गौतम ! " पुढविकाइया सव्वेमाई मिच्छादिट्ठी" समस्त पृथिवीकायिक जीव मायावी और मिथ्यादृष्टि होते है । मायावी जीव प्रायः पृथिवीकायिकों में उत्पन्न होते हैं-सो ही कहा है-उन्मार्ग का उपदेश करनेवाला, मार्ग का नाश नरनेवाला, गूढहृदयवाला, मायावाला, शठस्वभाववाला और शल्यवाला जीव तिर्यश्च आयु का बंध करता है। इसी कारण पृथिवीकायिक जीव मायी कहे गये हैं। अथवा-मायापद यहां अनन्तानुबंधी कषाय का उपलक्षक है इसीलिये पृथिवीकायिक जीव अनन्तानुबंधी कषायसंबंधी उदयवाले हैं । इसी कारण वे मिथ्यादृष्टि हैंमिथ्यात्व के उदय से युक्त वृत्तिवाले हैं । " ताणं णियहआओ पंचकिरियाओ" इन पृथिवीकायिक जीवों के नियम से पांच क्रियाएँ वा य छ ? उत्त२-" पुढवीकाइया सव्वे माई मिच्छाहिट्ठी" पृथ्वीजयना બધા જ માયાવી અને મિથ્યાદૃષ્ટિ હોય છે. માયાવી જીવ સામાન્ય રીતે પૃથ્વીકાયમાં ઉત્પન્ન થાય છે. એવું કહ્યું છે કે-ઉન્માર્ગને ઉપદેશ કરનાર, માર્ગને નાશ કરનાર, ગૂઢ હૃદયવાળે, માયાવી વૃત્તિવાળે, શઠ સ્વભાવવાળે અને શલ્યવાળે જીવ તિર્યંચ ગતિના આયુષ્યને બંધ બાંધે છે.
એજ કારણે પૃથ્વીકાયના જીવોને માયાવી કહ્યા છે. અથવા અહીં “માયા” શબ્દ અનન્તાનુબંધી કષાયને બતાવનાર છે. કારણ કે પૃથ્વીકાયના જી અનન્તાનુબંધી કષાયના ઉદયવાળા હોય છે, તેથી તેઓ મિથ્યાષ્ટિ છે सटी भिथ्यात्वना यथा युत वृत्तिवाला छ. “ ताणं णियइयाओ पंचकिरियाआ" ते पृथ्वयन वोने नियमथी पायलियामा दागे ते पांच
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
