Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti


Previous | Next

Page 582
________________

प्रमेयचन्द्रिकाटीका श० १ ० ३ सू० २ काङ्क्षामोहनीय कर्मनिरूपणम् ५५९
9
रो भेदाः = भेदचतुष्टयम् कृतादित्रिषु सामान्यक्रिया - भूतद्वय- वर्तमान भविष्यत्क्रियारूपाश्चत्वारो भेदा भवन्ति । 'पच्छिमा तिन्नि' पश्चिमानि त्रीणि अन्तिमानि= श्रीणि= उदीरित-वेदित-निर्जीर्णरूपाणि पदानि 'तियभेया' त्रिकभेदानि=भूतवर्तमानभविष्यद्रूपभेदत्रययुक्तानि एषां सामान्य क्रियारूपभेदरहितत्वात् । नतु आद्ये सूत्रत्रये - आलापकत्रये सामान्यक्रियासूचकानि कृतचितोपचितानि त्रीणि पदानि कथितानि तथैव उत्तरे आलापकत्रये उदीरित-वेदित-निजीर्णेत्येवंरूपसामान्यक्रिया सूचकानि त्रीणि पदानि कुतो नोक्तानीति चेदुच्यते - कृतं चितमुपचितं च कर्म बहुकर्म चित होता है, कांक्षामोहनीयकर्म उपचित भी होता है इत्यादि । सो इन पदों में जो आदि के तीन पद कृत, चित और उपचित ये हैं | इनमें सब में चार चार भेद होते हैं तथा उदीरित, वेदित और निर्जीर्ण जो अन्त के तीन पद हैं। इनमें प्रत्येक पद भूत, वर्तमान और भवियत् इन तीनकालकी क्रियारूप भेदोंसे युक्त है, क्योंकि इनमें सामान्य क्रियारूप भेद नहीं हैं, और कृत, चिंत और उपचित इनमें सामान्यक्रियारूप, भूतक्रियारूप, वर्तमानक्रियारूप, और भविष्यत् क्रियारूप चारभेद हैं।
शंका- आदि के तीन अलापकों में अर्थात् सूत्रों में जैसे सामान्य क्रिया के सूचक कृत, चित और उपचित ये तीन पद कहे गये हैं । उसी तरह उत्तर के तीन आलापकों में उदीरति वेदित और निर्जीर्ण इस रूप सामान्य क्रिया सूचक ३ तीन पद क्यों नहीं कहे गये हैं । समाधान - कृत, चित और उपचित जो कर्म होते हैं ।
वे बहुतकाल ક ચિત હાય છે, કાંક્ષામેાહનીય ક` ઉપચિત પણ છે, વગેરે. આ છ પદોમાંના પહેલા ત્રણ પદ્મમાં (કૃત, ચિત અને ઉપચિતમાં) ચાર ચાર ભેદ છે, અને છેલ્લાં ત્રણ પદોમાંનું ( ઉદ્ભીતિ, વેતિ અને નિર્જી માં ) પ્રત્યેક પદ ભૂત, વર્તમાન અને ભવિષ્ય એ ત્રણ કાળની ક્રિયારૂપ ભેદવાળું હાય છે. કારણ કે તે ત્રણેમાં સામાન્ય ક્રિયારૂપ ભેદ નથી. અને કૃત, ચિત અને ઉપચિતમાં સામાન્ય ક્રિયારૂપ, ભૂતક્રિયારૂપ, વર્તમાન ક્રિયારૂપ અને ભવિષ્યની ક્રિયારૂપ એમ ચાર ભેદ છે.
-
શંકા—શરૂઆતના ત્રણ સૂત્રોમાં જેમ સામાન્ય ક્રિયાનાં સૂચક કૃત, ચિત અને ઉપચિત એ ત્રણ પત્તુ કહ્યાં છે, એજ પ્રમાણે પાછળના ત્રણ આલાપકામાં ઉદ્ઘારિત, વેતિ અને નિરૂપ સામાન્ય ક્રિયાસૂચક ત્રણ પદો भ ह्यां नथी ?
સમાધાન—કૃત, ચિત અને ઉપચિત જે કર્મો હાય છે તે ઘણા કાળ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧

Loading...

Page Navigation
1 ... 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879