Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिकाटोका श० १ उ० १ सू० २८ संवृतानगारनिरूपणम् ३४९ व्वाइ' इति संग्राह्यम् । संवृतानगारः प्रमत्तसंयताप्रमत्तसंयतादिर्भवति । संवृतानगारो द्विविधः चरमशरीरी अचरमशरीरी च, ततश्च 'संवुडे' इति सूत्रं चरमशरीरि संवृतानगारापेक्षयाऽस्ति । यस्तु अचरमशरीरी संवृतस्तदपेक्षया परंपरया सूत्रार्थोऽवसेयः अर्थात् चरमशरीरापेक्षया साक्षात् , अचरमशरीरापेक्षया परंपरया सूत्रार्थों ज्ञातव्यः।
ननु यदि अचरमशरीरस्य संतृतस्य मोक्षफलं परंपरया भविष्यति तदा परंपरया मोक्षफलं तु असंवृतानगारस्यापि भविष्यति यतः शुक्लपाक्षिकस्यासंतानगारस्यापि मोक्षोऽवश्यं भावीतिसंवृतासंतृतयोः फलतो भेदाभावादभेद एवेति चेन्न, बातों का उत्तर इस सूत्रद्वारा दिया गया है । संवृत अनगार प्रमत्तसंयत अप्रमत्तसंयत आदि जीव होते हैं । संवृत अनगार के दो भेद कहे गये हैं। एक चरमशरीरी संवृतअनगार और दूसरा अचरमशरीरी संवृत अनगार । इनमें जो चरमशरीरी संवृत अनगार है उसकी अपेक्षासे वह " संवुडे णं" सूत्र कहा गया है ऐसा जानना चाहिये । तथा जो अचरमशरीरी अनगार है उसकी अपेक्षासे इस सूत्रका अर्थ परंपरा से है ऐसा समझना चाहिये । तात्पर्य यह है कि इस सूत्रका जो साक्षात् अर्थ है वह चरमशरीरी अनगारकी अपेक्षासे है और इसका जो परंपरा अर्थ है वह अचरमशरीरी अनगार की अपेक्षा से है ऐसा जानना चाहिये।
शंका-यदि अचरमशरीरी संवृत अनगार को मोक्षरूप फल परंपरा से प्राप्त होगा तो वही फल जो संवृत अनगार है उनको भी प्राप्त होगा। क्योंकि शुक्लपाक्षिक असंवृत अनगार हैं उन्हें मोक्ष प्राप्त होना છે. સંસ્કૃત અણુગાર પ્રમત્તસંયત, અપ્રમત્તસંયત આદિ જીવ હોય છે. સંવૃત અણગારના બે ભેદ છે-(૧) ચરમશરીર સંવૃત અણગાર અને (૨) અચરમ શરીરી સંવૃત અણગાર. તેમાના ચરમ શરીરી સંવૃત અણગારની अपेक्षाय “संवुडेणं" सूत्र उवामा माव्यु छ तेभ सभा. तथा अन्यरम શરીરી સંવૃત અણગારની અપેક્ષાએ આ સૂત્રને અર્થ પરંપરાથી છે તેમ સમજવું. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે આ સૂત્રને જે સાક્ષાત્ અર્થ છે તે ચરમ શરીરી અણગારની અપેક્ષાઓ છે અને તેને જે પરંપરા અર્થ છે તે અચરમશરીરી અનગારની અપેક્ષાઓ છે તેમ સમજવું જોઈએ.
શંકા–જે અચરમશરીરીસંવૃતઅણગારને મેક્ષરૂપ ફળ પરંપરાથી પ્રાપ્ત થતું હોય તે તે ફળ અસંવૃત અણગારને પણ પ્રાપ્ત થશે. કારણ કે શુકલપાક્ષિક જે અસંવૃત અણગાર છે તેમને અવશ્ય મેક્ષ પ્રાપ્તિ થવાનું કહ્યું
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧
