Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
________________
प्रोक्यन्द्रिकाटीका श०१उ०१ सू० २० द्वीन्द्रियाणामाहारादिवर्णनम् २०५ वदुक्तम्-" बावीसई सहस्सा, सत्त सहस्साई तिनि अहोरत्तं ।
वाए तिनि सहस्सा, दसवाससहस्सियारुक्खे" छाया-द्वाविंशतिः सहस्राणि सप्तसहस्राणि त्रीणि अहोरात्राणि ।
वाते त्रीणि सहस्राणि दशवर्षसहस्राणि वृक्षे ।।” इति । 'उच्छासो वेमायाए' उच्छ्वासो विमात्रया उच्छासकालो विमात्रया भवति, एते इयत्कालेन श्वासोच्छ्वासं गृह्णन्तीति छद्मस्थैर्जातुं न शक्यत इति भावः । सू०१९॥
॥इति पृथिवीकायिकादि निरूपणम् ॥
अथ द्वीन्द्रियवर्णनमाहःमूलम्-बेइंदियाणं ठिई भाणियव्वा उस्सासो वेमायाए, बेइंदियाणं आहारे पुच्छा !, अणाभोगनिव्वत्तिए, तहेव। तत्थ णं जे से आभोगनिव्वत्तिए से णं असंखेज्जसमइए अंतो मुह
" बावीसइ सहस्सा, सत्त सहस्साइं तिन्नि अहोरत्तं ।
वाए तिन्नि सहस्सा, दसवाससहस्सियारुक्खे ॥१॥" पृथिवीकायिक आदि जीवों की सब की जघन्यस्थिति तो अन्तर्मुहूर्त की है परन्तु अप्कायिक जीवों की उत्कृष्टस्थिति सातहजारवर्ष की है, तेजस्कायिक जीवों की तीन अहोरात्र की है, वायुकायिक जीवों की तीनहजार वर्ष की है, और वनस्पतिकायिक जीवों की १० हजारवर्षकी है । इसलिए यह कहा है। "उच्छासो वेमायाए” उच्छ्वासकाल विमात्रा से होता है जो ऐसा कहा गया है-उसका कारण यह है कि ये जीव इतने काल के बाद श्वोच्छ्वास ग्रहण करते हैं यह छद्मस्थों के जानने में नहीं आता है ॥ सू० ॥ १९॥
बावीसइ सहस्सा, सत्त सहस्साई तिन्न अहोरतं ।
वाए तिन्नि सहस्सा, दसवास सहस्सियारुक्खे॥१॥" । પથિવીકાયિક આદિ સઘળા ની જઘન્ય (ઓછામાં ઓછી) સ્થિતિ તે અન્ત
હતની જ છે. પણ અચ્છાયિક જીવોની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ સાત હજાર વર્ષની છે, તેજસ્કાયિક જીવની ત્રણ અહોરાત્ર (દિવસ રાત) ની છે, વાયુકાયિક જીવની ત્રણ હજાર વર્ષની છે અને વનસ્પતિકાયિક જીની દસ હજાર વર્ષની છે.
"उच्छासो वेमायाए” “छ्यास विभाना थाय छ,” सम हवा કારણ એ છે કે તે જ કેટલા કાળે શ્વાસોચ્છવાસ ગ્રહણ કરે છે તે જાણી शातुं नथी. ॥ सू. १६॥
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
