Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिकाटोका श० १ उ० १ सू० ११ नैरयिकाणां स्थित्यादिकथनम् १९९
ननु 'आनंति माणन्ति' एतावन्मात्रेण निर्वाहे उच्छ्वसन्ति निःश्वसन्तीति वचनं पुनरुक्तं भवतीति चेन, स्पष्टप्रतिपत्त्यर्थं प्रतिपादितत्वात् । ___'नेरइयाणं भंते' इत्यादि । 'रइयाणं भंते आहारट्ठी' नैरयिकाः हे भदन्त ! आहारार्थिना--आहारप्रार्थनावन्तः आहारप्रयोजनार्थिनो वा भवन्ति ? अर्थान्नारकजीवानामाहारविषयिणी इच्छा भवति ? इति । भगवानाह-'जहा पण्णवणाए पढमए आहारुद्देसए तहा भाणियव्वं' यथा प्रज्ञापनायां प्रथम आहारोद्देशकः अष्टाविंशतितमपदस्य द्वयोरुद्देशयोर्मध्ये प्रथम आहारोद्देशस्तथा भणितव्यम् , यथा येन प्रकारेण मज्ञापनायाश्चतुर्थोपांगस्य प्रथमः 'आहारुहेसए' इत्यत्र पद-शब्दलोपात् आहार____ शंका-सूत्रकारने "उच्छ्वसन्ति निःश्वसन्ति” ये दो पद पुनरुक्त क्यों कहे ? क्योंकि "आनन्ति प्राणन्ति" इन दो पदों से ही इसके अर्थ का निर्वाह हो जाता है।
उत्तर-ऐसा नहीं कहना चाहिये, क्यों कि स्पष्ट अर्थ की प्रतिपत्ति के लिये ऐसा प्रतिपादन किया गया है।
"गैरइयाणं भंते आहारट्ठी" हे भदन्त ! नारक जीवों को क्या आहारविषयक इच्छा होती है ? जो आहार की प्रार्थना करने के स्वभाववाला या उसके प्रयोजनवाला होता है वह आहारार्थी कहलाता है सो ऐसे आहारार्थी नारक होते हैं क्या? हे गौतम ! प्रज्ञापना नामक चतुर्थ उपाङ्ग का पहला आहार उद्देशक आहारपदोद्देशक है । यह प्रज्ञापना के अट्ठाईसवें आहार पद का पहला उद्देशक है, अर्थात् आहार पद के दो उद्देशक हैं, उनमें यही पहला है । "आहारोद्देशक" में पद शब्द का
शा-सूत्रमारे "उच्छ्वसन्ति निःश्वसन्ति” को भन्ने पहानी पुनरुति शश भाटे ४छ ? ४१२६१ 'आनन्ति प्राणन्ति स मे पहोम तेन म मावीलय छे.
ઉત્તર-એમ કહેવું જોઈએ નહીં, કારણ કે સ્પષ્ટ અર્થનું પ્રતિપાદન કરવા માટે જ એવું કરવામાં આવ્યું છે.
__ “णेरइया भंसे आहारट्ठी" उ महन्त ! ना२४ ०वाने मा.२ खेवानी ઈચ્છા થાય છે ખરી? જે આહારને માટે પ્રાર્થના કરવાના સ્વભાવવાળા કે તેના પ્રયોજનવાળા હોય છે તેને આહારાથી કહે છે. શું નારક છે તેવા આહારથ હોય છે ખરા ? તેનો ઉત્તર આપતાં ભગવાન કહે છે “હે ગૌતમ! પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર નામના ચોથા ઉપાંગને પહેલે ઉદ્દેશક આહારપદેશક છે. આ પ્રજ્ઞાપનાના અઠ્યાવીસમા આહારપદને પહેલે ઉદ્દેશક છે એટલે કે અહારપદના બે उद्देश४ छे तेभान। 20 पडेट देश छ. “आहारो शक"५४ शहनासो५
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧