Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिकाटीका श०१ उ०१सू० १९ पृथ्वीकायिकादीनामाहारादिवर्णनम् २६७ तद्वदेव इहापि बोध्यम् । ' जाव' यावत् ‘निवाघाएणंछदिसि' निर्व्याघातेन षड्दिशम् , यदि व्याघातो न भवेत्तदाषट्स्वपि दिक्षु आहारो भवति, आहार व्याघातश्चलोकान्तस्य निष्कुटेष्वेव विदिशास्वेव=कोणेषु इति यावत् संभवति नान्यत्राहार व्याघातः; अतः व्याघातरहितस्थले षट्सु दिक्षु पूर्वपश्चिमोत्तरदक्षिणो
धिोरूपासु आहारं कुर्वन्ति पृथिवीकायिकजीवा इति । पूर्वपश्चिमदक्षिणोत्तर चतुदिग्भागेस्थितान् पुद्गलान् तथा उर्ध्वमधः स्थितांश्च पुद्गलान् आहारार्थते पृथिवीकायिक जीवा गृह्णन्तीति भावः। षण्णामपि दिग् विभागानामेवं यन्त्रं भवति
| ३ उत्तर
१ पूर्व प अधर्व | ४ दक्षिण
।
२ पश्चिम
यहां भी समझ लेना चाहिये । वहां वह कथन नारकों के आहार के विषय में कहने में आया है । यही बात यहां सूत्रकारने 'जहानेरइयाणं' पद द्वारा कही है । 'जाव निव्वाघाएणंछद्दिसिं' व्याघात न हो तो छहों दिशाओं के पुद्गलों का आहार होता है । आहार का व्याघात लोकान्त के निष्कुटों-कोनों में संभवित होता है-इनके सिवाय अन्य स्थानों में नहीं । इसलिये व्याघातरहित स्थल में छह दिशाओं में से-पूर्व, पश्चिम, उत्तर, दक्षिण, ऊर्ध्वदिशा और अधोदिशा इनमें में से ये पृथिवीकायिक जीव आहार ग्रहण करते हैं । तात्पर्य यह है कि इन छह दिशाओं में रहे हुए आहारयोग्य पुद्गलों को ये पृथिवीकायिक जीव आहारार्थ ग्रहण करते हैं । छह दिग्विभागों का यंत्र ऐसा हैनीना २मा १२॥ विषयमा प्रयु छ. मे०४ पात सूत्रारे मी “जहा नेरइयाणं" ५४ द्वारा ४डी छ. "जाव निव्वाघाएण छद्दिसिं" व्याधात न डाय तो छ દિશાઓનાં પુદ્ગલોને આહાર થાય છે. આહારને વ્યાઘાત લોકાન્તના નિષ્ફટમાં (ખૂણાઓમાં) પણ સંભવિત હોય છે–તેમના સિવાયનાં અન્ય સ્થાનમાં નહીં. તેથી વ્યાઘાત રહિત સ્થળમાં છએ દિશાઓમાંથી (પૂર્વ, પશ્ચિમ, ઉત્તર, દક્ષિણ, ઉર્ધ્વદિશા અને અદિશામાંથી) એ પૃથિવી કાયિક છે આહાર ગ્રહણ કરે છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે તે છ દિશાઓમાં રહેલાં આહાર પુદગલોને પૃથિવી કાયિક જીવ આહારાર્થે ગ્રહણ કરે છે. છ દિગ્વિભાગેનું યંત્ર मा भानु हाय छ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧
