Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ samo titthassa 'Namotyu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassA zrI gaMgezapAdhyAyaviracita "tattvaciMtAmaNa'' granthanA aMzabhUta niryukti haribhadrasUri jInA zakyo. upAdhyAyajInA granyo jinAgama sAmAnya nirukita hodhita + gAThAdharI mRta tathA gujarAtI vivecana sahita vivecanakAra 5. candrazekharavijyajI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ NamotthUNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa zrImaMgezopAdhyApaNIta tattvaciMtAmaNI grantha aMtargata sAmAnya nikita zrIraghunAthaziromaNikRta dIdhiti tathA zrIgadAdharabhaTTAcArya viracita gAdAdharI upara candrazekharIyA gujarAtI vivecana sahita vivecanakAra paM. candrazekharavijayajI 346 kmala prakAzana TrasTa
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka : kamala prakAzabhaTrasTa jIvatalAla pratApazI saMskRti bhavana ra777, nizA poLa, jhaverIvADa, rIlipha roDa, amadAvAda-1 : phonaH 25355823, 25356033 lekhaka-paricaya: siddhAnta mahodadhi, saccAritracUDAmaNi, sva. pUjyapAda A. bhagavaMta zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjA sAhebanA vinaya 5. paM. zrI candrazekharavijyajI. AvRttiH prathama saMskaraNa nakala: 500 saMvata 2061, tA. 20-10-2005 mUlya rUA. 75/ TAIpaseTiMga: arihaMta grAphiksa* khADiyA cAra rastA, amadAvAda mudrakaH navaprabhAta prinTIMga presa ghIkAMTa roDa, amadAvAda.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'vivecanakAranI prastAvanA vi.saM. 2008nA vai.va. cha bhAyakhalA-muMbaImAM mArI dIkSA thaI. mArA taraNatAraNahAra dIkSA dAtA - jIvanadAtA - gurudeva pUjayapAda sva. A. deva ya zrImad premasUrIzvarajI mahArAja sAheba. A sarva rIte mArA ananta upakArI gurudeva pUjayapAda sva. A. deva zrImad A bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAja sAheba. be ya gurudevo vArApharatI mA prAyazcitta dAtA - mArI gurumaiyAo. dIkSAnA soLa varSa thayA ane - prathama gurudevazrIe dharatI uparathI vidAya lIdhI. e kALa e mAro abhyAsakALa temAM gurudevonA mArgadarzana pUrvaka nyAya ane 5 vyAkaraNano abhyAsa karyo. mArI evI Teva paDI hatI ke je jANavuM tenuM vizadarUpe lekhana karavuM. ahIM navya nyAyanA graMtho upara meM karelA lekhananI vAta karuM. lagabhaga 3 thI 4 varSamAM meM te abhyAsa pUro karyo. nyAyasiddhAnta muktAvali, tenI TIkA - dinakarI, vyApti paccaka (jAgadIzI ane A e mAtharITIkA) siddhAnta lakSaNa, avacchedaka nirukti, bAdha, pakSatA, sAmAnyalakSaNA, e. tarkaprakaraNa, sammatipakSa, vyadhikaraNa savyabhicAra, vyutpattivAda (be kAraka) nyAya kusumAMjali (vardhamAnaprakAzaTIkA) nAmanA grantho dhuraMdhara paMDitavaryazrI durgAnAthajI pAse huM na T bhaNyo. te ja vakhate - rojeroja tenuM vivecana gujarAtI bhASAmAM lakhato gayo. kula 11 hajAra uparAnta peIjo lakhyA. lagabhaga 30 noTo lakhI. paramakRpALu gurumAtAnI evI bhAvanA hatI ke te tamAma granthonuM hindIkaraNa thAya. A pachI kAzInA paMDitone te pustakonA vivaraNanuM mUlyAMkana karAvAya. paNa bhavitavyatAe paNa | te vAta amalamAM na AvI. ghaNI badhI noTo adhyetAomAM pharatI rahI. tenA sahArAthI granthonuM khUba agharuM na paThana sAva saraLa banI gayuM. have 45 varSa bAda te vivecananuM mudraNakArya kamala prakAzanamAM zarU thayuM che. mArA ziSyagaNamAM navya-nyAyano abhyAsa daseka jeTalA munioe karyo che. temaNe A che paNa je granthono abhyAsa karyo tenA mArI mAraphata potAnA svataMtra vivecano lakhyA che. A - -- - - - - -- - -- -- --
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTalAka mArA vivecano, to keTalAka temanA vivecano phamala prakAzana TrasTa be varSathI mudrita karI rahela che. ahIM temanI noMdha ApuM chuM. (1) nyAya siddhAnta muktAvali - presamAM che. (2) muktAvali - TIkA : dinakarI - presamAM che. (3) vyAptipazcaka - mudrita thaI gayela che. (4) siddhAnta lakSaNa bhAga-1-2 - mudrita thaI gayela che. (5) sAmAnya nirukti - prastuta vivecana. hajI ghaNA bhASAMtara pAmelA vivecano mudrita karI zakAya; paNa vartamAnakALamAM uparanI kakSAmAM gaNAtA te badhA granthono abhyAsa thato jaNAto nathI. eTale tenuM mudraNa kamala prakAzana TrasTe hAtha upara lIdhuM nathI. A granthomAM kyAMya paNa mudraNa-kSati ke padArtha-kSati jovAmAM Ave to mane turata jaNAvavA vinaMti karuM chuM. tevI kSatio badala kSamA yAcuM chuM. jaina - jJAnabhaMDArone, adhyayana karanArA vidyArthIone tathA adhyApana karatAM paMDitapravarone uparyukta pustako vinA mUlye kamala prakAzana bheTa Apaze. pustako posTathI nahi maMgAvatA rUbarU meLavavA. tA. 16-10-2005 2061, Aso suda 15ma paMkaja sosAyaTI, amadAvAda-7. li. gurupAdapadmaraNu paM. candrazekharavijaya
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - 'eka uDatI najara T "navya nyAya'nuM nAma zravaNapatha para AvatA tarata tenA AdyapraNetA "zrIgaMgeza upAdhyAyanuM nAma smRtipaTa para AvyA vinA na rahe. eka nAno bALaka jene kazI gatAgama paDe nahIM, je lagabhaga ThoTha jevo hato, tenA magajamAM acAnaka eka divasa evo | e jAdu thayo ke teNe nabanyAyanI racanA karI ane te racanA evI karI ke bhalabhalA vidvAnone ma ma ya tene ukelavAmAM nAke dama AvI jAya. zrIgaMgezajIe navya nyAyano mULabhUta te A tattvaciMtAmaNI nAmano graMtha racyo. A tattvaciMtAmaNI graMthanA amuka amuka aMzone laI ja je pAchaLathI thayelA TIkAkAroe tenA para svataMtra TIkAo racI ane TIkAsahita te aMzo ? judA judA laghugraMtho rUpe bahAra AvyA, jemake - vyAptinA pUrvapakSIe kahelA pAMca lakSaNo upara mathurAnAthe mAthurI TIkA racI ane jagadIza tarkalaMkAre jAgadIzI TIkA racI ane te L "vyAptipaMcaka nAmanA graMtharUpe bahAra Avyo. uttarapakSIe kahelA vyAptinA saiddhAMtika | lakSaNa upara raghunAtha ziromaNIe dIpiti TIkA racI ane jagadIza tirthAlaMkAre jAgadIzI TIkA racI ane te "siddhAMtalakSaNa' nAmanA graMtharUpe bahAra Avyo. evI ja rIte ( hetvAbhAsanA traNa lakSaNo upara raghunAtha ziromaNIe dIdhiti TIkA racI ane gadAdhara ne. # bhaTTa gAdAdharI TIkA racI ane te "sAmAnya niyukti' nAmanA graMtharUpe bahAra Avyo. ' AvA aneka graMtho nabanyAyamAM racAyA che. A prastuta prakAzanamAM A ja "sAmAnya niyukti' graMtha anuvAda sahita prakAzita karAyo che. A mULagraMthamAM hetvAbhAsanA traNa lakSaNonuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. dIdhitikAre A mULagraMtha upara saMkSipta paNa mahattvanA muddAone AvarI letI dIdhiti nAmanI TIkA , na racI che. temAM "mULagraMthamAM te te pado zA mATe mUkyA che ?" tenA sacoTa ane suMdara che hetuo ApyA che. A "dIdhiti' upara gadAdhara bhaTTa "gAdAdharI' nAmanI vistRta TIkA ja racI che. temAM dIdhitinuM padakRtya karAyuM che. temaja hetvAbhAsanA lakSaNonI avyApti, 1 ativyApti, asaMbhava jaNAvavA dvArA sahetuka pariSkAro karAyA che. TUMkamAM A nAnA 1 IgraMthanI aMdara hetvAbhAsanA lakSaNanuM saMpUrNa svarUpa AvarI levAyuM che. jo hevAbhAsanuM .. saMpUrNa jJAna hoya to prativAdIe prayojelA asaddhAMtane oLakhI, teno nirAsa karI, IT ya potAnA saddhatuno prayoga karI, potAno pakSa sthApita karI zakAya che. te mATe A graMthanuM che A adhyayana khUba upayogI bane tema che. jo ke naiyAyikamata jainamata karatA taddana bhinna che tethI taiyAyikonA graMthonuM adhyayana - = -
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ A jaino mATe sIdhI rIte jarAya upayogI nathI, chatAM nAyikonA graMthono abhyAsa karavA . I pAchaLa mukhyatayA be prayojano che : (1) naiyAyikonA padArthono abhyAsa karI teo | | jainamatathI kyAM kyAM judA ane khoTA paDe che te vicAravuM ane tenA dvArA avasare avasare | | naiyAyikamatanuM khaMDana karI jainamatanI sarvoparitA sthApavI. (2) naiyAyika graMthomAM AvatA | e vAraMvAranA AkSepa-parihArothI buddhine evI rIte ghaDavI ane kasavI jethI jainagraMtho ) A vAMcatA te tIkSNa banelI buddhi sarvatra apratihatagativALI bane. AvI rIte kasAyelI buddhi che * jainazAstronA uMDA rahasyArthIne pakaDavAmAM khUba sahAyabhUta bane che. AvI buddhi na 1 tattvaciMtanamAM mitranI garaja sAre che. jainazAstromAM yAkinImahattarAsunu pUjayazrIharibhadrasUri mahArAjAnA graMtho ane ) | nyAyavizArada mahopAdhyAyazrI yazovijayajI gaNivaryanA graMtho khuba mahattvanA, uMDANabharyA || che ane Akara graMtho gaNAya che. navyanyAyano abhyAsa karyA pachI A graMthomAM caMcupAta karavo e ja saraLa paDe che ane padArthono bodha saraLatayA thAya che. pUjya upAdhyAyajI mahArAje che potAnA graMthomAM navyanyAyano upayoga karyo che. tethI navya nyAyamAM hathoTI besI jatA A upAdhyAyajI mahArAjanA graMtho ukelavAnI kaLA hastagata thaI jAya che. | navya nyAyanA graMtho mAtra vAMcI javA mATe ke paMktio besADavA mATe ja nathI hotA. 1 | kharI hoMziyArI to dareka paMktinI pAchaLa chupAyelA ane nahIM kahelA evA hetu-praznane ! LI zodhI kADhavAnI ane te dvArA ciMtana-zakti, tarkazakti vadhAravAnI che. pUjya haribhadrasUri ! mahArAjanA graMthono abhyAsa paNa AvI zakti khIlyA bAda sugama bane che. kemake pUjya e A haribhadrasUri mahArAjanA graMthomAM jeTaluM zabda dvArA nathI kahevAya teTaluM azabda dvArA A kahevAyuM che. ane te azabdane zodhI kADhavAnI zakti AvA abhyAsa pachI pragaTa thAya che. hAla navyanyAyanA abhyAsI sAdhu-sAdhvIonuM pramANa khUba vadhyuM che. paNa sAme navyanyAyano abhyAsa karAvanArA vidvAna sAdhuo-paMDiteM bahu virala pramANamAM che. tethI || ghaNA abhyAsuone sIdAvuM paDe che. AvA abhyAsIone te graMtho ukelavAmAM - che besADavAmAM madadarUpa bane evA uddezathI kamala prakAzana TrasTe navya nyAyanA graMthonI saraLaJ 1 TIkAo ane bhAvAnuvAdo prakAzita karavAnuM zarU karyuM che. A pUrve vyAptipaMcaka ane dha ja siddhAMtalakSaNanI saraLa TIkA ane bhAvAnuvAda prakAzita thaI gayA che. hAla A TrasTa e siddhAMtamahodadhi AcAryadeveza zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna prakharapravacanakAra paMnyAsazrI candrazekharavijayajI gaNivaryazrI dvArA likhita bhAvAnuvAda 1 sahita "sAmAnya niyukti' graMtha prakAzita karI rahyuM che. prastuta bhAvAnuvAda pUjyazrIe
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAre pote A graMtha bheNatA hatA tyAre racyo che. pUjyazrIe A bhAvAnuvAda chapAvavAnI dRSTie nahoto racyo paNa mAtra potAnA abhyAsa mATe ja racyo hato. e racatI vakhate kadAca emane potAne paNa kalpanA nahI hoya ke A bhAvAnuvAda eka divasa pustakarUpe pragaTa thaI ghaNA abhyAsIo mATe bhomiyAsvarUpa banaze. pUjyazrInI e eka vizeSatA hatI ke koI paNa graMthano abhyAsa karatI vakhate tenI noTa avazya banAvatA. ane e noTa evI suMdara, saraLa ane sacoTa banAvatA ke e noTanA AdhAre paNa ghaNA abhyAsIo graMtho besADI zakatA. bIjA viSayanA graMthano bhAvAnuvAda racavo sahelo che. paNa nyAyanA graMtho prathama to pote samajavA ja agharA hoya che,samajyA pachI bIjAne samajAvavA to tenAthI paNa agharA hoya che. ane teno saraLa bhASAmAM bhAvAnuvAda racavo to bahu jaTila ane dAda mAgI le tevuM kArya che. pUjyazrIe khUba ja saphaLatApUrvaka A kArya pAra pADyuM che. bAhya jagatamAM pUjyazrInI chApa eka prakharapravacanakAra ane saMskRtipremI lekhaka tarIkenI che. jozilA pravacano dvArA emaNe gumarAha thayelA yuvAnonA jIvana parivartana karyA che. emaNe lagabhaga 300 thI vadhu jeTalA pustako lakhI yuvA peDhIno uddhAra karyo che. paNa A pustaka pragaTa thayA pachI janamAnasapaTa para emanI eka navI chApa upasI Avaze ane e haze 'nyAyavizArada' tarIkenI. emaNe navyanyAyanA ghaNA graMtho upara bhAvAnuvAdo lakhyA che, jemake - muktAvalI, dinakarI, vyAptipaMcaka, siddhAMtalakSaNa, sAmAnyanirukti, avacchedakatva nirukti, pakSatA, sAmAnyalakSaNApraka2Na, tarkaprakaraNa, savyabhicAra, vyadhikaraNa, nyAyakusumAMjalI vagere. AmAMnuM prastuta prakAzana e trIjuM puSpa che. AzA che ke TUMka samayamAM ja bAkInA puSpo paNa sugaMdha pasarAvavA khIlI UThaze. saMyamajIvananA prAraMbhika kALamAM pUjyazrIe khUba abhyAsa karelo. emaNe 20,000 zloko kaMThastha karyA hatA. da22oja tenuM punarAvartana karatA hatA. 1 kalAkanA 1000 zlokono pATha karatA hatA. zlokono pATha eTalo badho rUDha thaI gayelo ke emane ghaDiyALa jovAnI jarUra na paDe. 1000 zlokano pATha thAya eTale 1 kalAka thaI ja gayo hoya. nyAyanA viSayamAM paNa pUjyazrI khUba UMDA utarelA. cheka nyAya kusumAMjalI sudhIno abhyAsa karelo. jJAnAbhyAsa sAthe gurumahArAjanI tanatoDa bhakti paNa emaNe karelI. potAnA gurumahArAjanI badhA prakAranI vaiyAvacca pote saMbhALatA. emanI dareka pravRtti pAchaLa eka ja uddeza raheto "mArA guru mahArAja kema khuza thAya ?" guru mahArAjane
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ In prasanna rAkhavA teo AkAza-pAtALa eka karI nAkhatA. emanA abhyAsathI 1 It gurumahArAjane khUba prasannatA thatI. tethI emaNe vicAryuM ke huM jeTalo vadhu abhyAsa karIza 1 teTalA gurumahArAja vadhu prasanna thaze. tethI rAtre suvu nathI. 24 kalAka abhyAsa karavo." DaoNkTaranI salAha laI UMgha na Ave tevI goLIo laI eka mahinA sudhI satata eka paNa maTaku mAryA vinA 24 kalAka abhyAsa pUjayazrIe karyo hato. Aje pUjyazrInI U A jinazAsanamAM je prabhAvakatA dekhAya che tenA mULamAM Avo gurusamarpaNabhAva rahelo che. te # pUjayazrI Aje lagabhaga 70 jeTalA ziSyaratnonA gurupade birAjamAna che. pUjyazrIno brahmacarya guNa advitIya che. koIe kyAreya paNa koI strIne ekAMtamAM emanI sAthe vAta ( karatA pAMca miniTa mATe paNa nahI joI hoya. prabhAvaktAnI sAthe emanI aMtaranI jAgRti I paNa utkaTa koTinI che. tethI ja teo prabhAvakatAthI nirlepa rahI zakyA che. A prastuta bhAvAnuvAda pUjyazrIe ekadama saraLa bhASAmAM racyo che. tethI koI , adhyApakanI madada vinA paNa abhyAsu pote ja eno bodha pAmI zake tema che. A ja bhAvAnuvAda atisaMkSipta paNa nathI ane ativistRta paNa nathI. tethI vAcakavarga che. ja sahelAIthI teno bodha pAmI potAnI adhyayanayAtrA AgaLa vadhArI zake che. | prAMte A graMtharatna nyAyAbhyAsuo mATe khUba upayogI banaze. koInI paNa sahAyatA I vinA mAtra A bhAvAnuvAdanI madadathI sAmAnya niruktino talasparzI bodha teo pAmI II i zakaze. sahu tenA paThana-pAThana dvArA jina-AgamonA aidaMparyAthane pAmI svaparakalyANane ka sAdhe eja zubhAbhilASA. P. nAnA moDhe moTI vAtanI jema mAruM jJAna ochu che ane meM lakhI ghaNuM ja nAkhyuM che, paNa 1 temAM kaMI jinAjJA viruddha lakhAyu hoya to trividha trividha micchAmi dukkaDam. ma vi.saM. 2061 li. # tA. 25-8-2005 A. hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAno ziSyANa ratnabodhivijaya
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNitarIpU meghadarzana vi. ma.sA.nI preraNAthI 'zrI navajIvana jena je. mU.pU. saMgha navajIvana sosAyaTI, lemiMgTana roDa, muMbaI - 400 008. phonaH 23011406
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ A zALAmAM be jaNa che, Golmad be tapovanamAM zibiromAM bALakone avazya mokalA) bALakone managamatI, vividhatA sabhara, aneka spardhAo ramata gamato ane InAmothI bharapUra, qnarmala bALakane haDamI banAvatI, eprIla - me mahinAmAM yojAtI, hAusaphUla thaI jatI ane jIvana - parivartaka phI mAtra 500/- rUpiyA) tapovana saMkArapITha mu. amIrApura, po. sughaDa, gAMdhInagara-382424. phona : 23206901
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ S - SO & 2 joDAo...... joDAo... joDAo... satsaMganI ane saMskaraNanI sAthosAtha samyagajJAna ApatI ajoDa saMsthA eTale... zeThazrI kAMtilAla lalubhAI jhaverI saMskRti pracAraka TrasTa saMcAlita - pU. AcAryadeva zrImadvijaya premasUrIzvarajI saMrakRta pAThazALA preraNAmUrtiH pa.pU. paMnyAsazrI candrazekharavijayajI ma.sAheba tathA pU. sAdhvIzrI mahAnaMdAzrIjInA svargIya mAtuzrI subhadrAbena kAMtilAla pratApazI ha. praphullabhAI preraNAdAtA pa.pU. paMnyAsazrI candrazekharavijayajI ma.sAheba saMyojakaH pU. munizrI jitarakSitavijayajI ma.sAhebanA [ saMskRta pAThazALAnI keTalIka viziSTatAo : 03 kepa varSano korSa0 rahevAnuM ane jamavAnuM niHzulka prakaraNa-bhASyakarmagraMtha-saMskRta-prAkRtAdino abhyAsa 0 aMgrejI-saMgIta-nAmuM-komyuTarapUjanAdino korsa 9 vividha prakAranI skolarazIpa ane InAmo 0 mumukSu AtmAone saMyamanI viziSTa tAlIma 0 abhyAsa pUrNa thayA bAda sArI pAThazALAmAM goThavavA prayatna tA.ka.: A saMsthAmAM dAna ApavAnI bhAvanAvALA puNyazALIoe nIcenA saranAme saMparka karavo. saMparka sthaLa: premasUrIzvarajI saMrakata pAThazALA na povana saMskArapITha, mu. amIyApura, po. sughaDa, ji, gAMdhInagara-382424. phona : (079) 23289738, 13276901-902 | lalitabhAIno mobAIla naM. : 94260 60093 rAjubhAIno mobAIla na. : 94265 0pa882 : pUjaya sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone, paMDitavayane paricitomAMthI vidyArthIone mokalavAnI preraNA karavA vinaMtI che. tapovana padhAro to avazya saMskRta pAThazALAnI mulAkAta levAnuM cUkazo nahi.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ ucca saMskAra sAthe ucca zikSaNanA sopAna sara karavAnA lakSane varelA tapovanamAM bhaNatA bALako atithione namonamaH kare che. ...roja navakArazI kare che. ...roja aSTaprakArI jinapUjA kare che. roja rAtribhojanano tyAga kare che. ...roja guruvaMdana kare che. ...roja navI navI vArtAo sAMbhaLe che. ...roja kumArapALa rAjAnI Arati utAre che. ...roja navI navI vaMdanAo gAya che. ...roja navA stavananA rAga zIkhe che. ...kompyuTara zIkhe che ...karATe zIkhe che... ...skeTIMga zIkhe che ...yogAsana zIkhe che... ...saMgItakaLA zIkhe che... nRtyakaLA zIkhe che.... ...lalItakaLA zIkhe che ...citrakaLA zIkhe che... ...vakatRtvakaLA zIkhe che ...abhinayakaLA zIkhe che... ...aMgrejImAM Speech ApatAM paNa zIkhe che... ... mAtApitAnA sevaka bane che. prabhunA bhakta bane che. garIbonA belI bane che. prANIonA mitra bane che. zaktimAna banavA sAthe guNavAna bane che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa candrazekharIyA A granthamAM 5 prakAranA hetvAbhAsanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. hetunuM pUrve nirUpaNa karyA bAda hetvAbhAsanuM nirUpaNa karavuM jarUrI che. kemake doSarahita je hetu te sadvetu kahevAya ane doSasahita hetu hoya to te asadvetu arthAt hetvAbhAsa kahevAya. Ama hetutvena hetu to banne ya che ja. eTaluM ja mAtra ke hetuvad jemAM AbhAsa thAya athavA to hetuno je AbhAsa te hetvAbhAsa doSa kahevAya. Ama A prasaMga saMgati ahIM AvI. hetunA jJAnathI tattvajJAna thAya ane vAdIvijaya thAya. te ja kArya hetvAbhAsanA jJAnanuM paNa che, kemake enuM jJAna jo na hoya to prativAdI hetvAbhAsathI asadanumiti karI le to tyAM asatattva (sAdhya)no te hetuthI nirNaya thaI jAya. have jo hetvAbhAsanuM jJAna hoya to tarata ja prativAdIne te vakhate parAsta karI zakAya. arthAt prativAdI upara vijaya meLavI zakAya ane tattvanirNaya paNa thAya. Ama, hetu ane hetvAbhAsanuM eka ja kArya hovAthI hAryAritvasaMgati paNa ahIM rahelI che. have ApaNe e joIe ke sahetu kone kahevAya ? sadvetune zodhavAnI saraLa rIta A che. paccarUpathI je upapanna hoya te sadvetu kahevAya. (ayaM sadvetu: padmapopapannavAta) pakSasatva, sapakSasatva, vipakSa-asatva, abAdhitatva ane asatpratipakSitatva. A 5 rUpo je hetumAM upapanna thAya te sadvetu kahevAya. virtamAn dhUmAt sthaLe joIe. dhUmanI pakSamAM=parvatamAM sattA che, sapakSa mahAnasamAM sattA che, vipakSa jalahUdamAM asattva che, A dhUma varjyabhAvavat parvatamAM rahI zakato nathI eTale abAdhita che, temaja tenI sAme satpratipakSa doSa Ubho thaI zakato nathI. (koI Ubho kare to temAM anukULatatibhAvAt te satpratipakSano hetu aprayojaka banI jAya.) tethI hetu asatpratipakSita paNa che. Ama pAMca rUpothI A hetu upapanna hovAthI te sadvetu kahevAya. AmAnuM eka paNa rUpa jo hetumAM upapanna na thAya to te asadvetu banI jAya. prazna : dhaTomitheya: vAvyAt / ahIM vipakSa ja koI prasiddha nathI to sAmAnya nirukti 0 (1)
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ ne vipakSAsattva hetumAM upapana nahi thAya ane tethI A vAcyatvarUpa saddhatu paNa asat banI 1 ' javAnI Apatti Avaze. U. uttaraH nA, e mATe ame kahIzuM ke kavacit AvA sthaLe cAra rUpathI upapana hetu A paNa saddhatu banI zake. anyatra to ekanI paNa nyUnatA Ave to te saddha, banI zake nahi. A asaddhatanA vakSyamANa lakSaNamAMthI anyatama lakSaNane ApaNe badhe hetumAM lagADIne che. 1 temAM asaddhatu ke saddhatuno nirNaya karI zakIe nahi. eTale pUrvokta rItithI ja te nirNaya (sugamatApUrvaka thaI zake. ' LI hetvAbhAsanA mukhya 5 prakAra che. temAM vyabhicAranA avAMtara 3 prakAra che. ] asiddhinA paNa avAMtara 3 prakAra che. (1) bAdha (2) satyatiprakSa (3) vyabhicAra (4) virodha (5) asiddhi sAdhAraNa asAdhAraNa anupasaMhArI AzrayA- svarUpA-vyAkhavA siddhi siddhi siddhi --- | hetumAM pAMca rUpamAMnuM kayuM rUpa nitya che? sAdhyAbhAvavAnuM pakSaH - bAdha - bAdhitatva che. sAdhyAbhAvavyApya hetumAn pakSaH - satyatipakSa - satpatipatitva che. sAdhyAbhAvavavRttitvam - vyabhicAra-vipakSasattva che. sAdhyAsAmAnAdhikaraNaH - hetu-virodha - sapakSAsattva che, vipakSa sattva che. che athavA sAdhyavyApakIbhUtAbhAvapratiyogI hetu - virodha AzrayAsiddhimAM kAMcanamayaparvato vahimAnuM dhUmAtA datta che. ahIM Azraya jaA. I asiddha che. svarUpAsiddhimAM hetu pakSamAM na rahyo hoya. hA, bhale te hetu jagatamAM bIje na 1 prasiddha hoya. daSTAntaH dUto vaddhimAna dhUmAt | jo hetu jagatamAM ya aprasiddha hoya to te hetvaprasiddhi doSa kahevAya. dA.ta. parvato che vahnimAn kAJcanamayadhUmAt / parvato vaddhimAna nIttadhUman - ahIM hetumAM vyApyatvAsiddhi rahelI che. U dha hetutAvacchedakAvacchinna hetumAM vyApyatva arthAt vyApti rahe. ahIM nIladhUmata e che gurUbhUtadharma hovAthI hetutAno avacchedaka na bane eTale nIttadhUmavAvacchinnanIttadhUma | hetutAvacchedakAvacchinna hetu na bane tethI temAM vyApyatvanI = vyAptinI asiddhi rahe ! 2 sAmAnya nirukti ... (2) Fe --
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ A B = A A A A A A T . vyabhicAramAM avAMtara sAdhAraNAdi doSa : (1) sapakSavipakSasadhAranavRttiH hetu: sAdhAraNatoSakuTa: I A cAlu vyabhicAra e doSa tarIke prasiddha che. / (2) sapakSavipakSa-etadubhayasmAdvayAvRttaH hetuH asaadhaarnndossdussttH| sAdhyavattayA ( nizitaH sapakSaH | sAdhyazcatayA nizcitaH vipakSaH | dA.ta. zabdo nityaH zaddhavAn ahIM zabdamAM anityatvano saMdeha hoya tyAre sapakSa ghaTa bane. vipakSa AkAza, 1 bane. A be yamAM zabda- avRtti che mATe be yathI vyAvRtta zabdata bane. eTale te na ( asAdhAraNadoSa duSTa bane. . (3) anupasaMhArI: sarva mayaM prameyatvAn ! vipakSa-asattva aprasiddha - jyAM vyatireka vyAptinuM daSTAnta ja na maLe te hetu H anupasaMhArIdoSaduSTa kahevAya. ahIM vipakSAsattva ja nathI maLatuM kemake vipakSa ja aprasiddha - 0 : 0 0 1 che. have hetvAbhAsanuM prathama sAmAnya lakSaNa ApaNe badhA ya hetvAbhAsamAM joI laIe. anumitikAraNIbhUtAbhAvapratiyogiyathArthajJAnaviSayatvam / hetvImAtram bAdha : hRdo vahnimAn dhUmAt me sthaNe. anumati pratye hRdo vaDhyabhAvavAn / ItyAkAraka nizcaya pratibaMdhaka bane che. eTale A anumiti prati varcabhAvavAnuM hRdaH | ItyAkAraka nizcayano abhAva kAraNa bane. phUlo vacamAvavAnuM manAt evI anumiti prati phUlo vahninAr evo bAdhanizcaya jarUra pratibaMdhaka bane paNa bAdhadoSathI hetu=jala bAdhita arthAt duSTa na thAya kemake vadvimAna hUdaH e jJAnano viSaya vadvimAnahUda ja aprasiddha che. AthI siddha thayuM ke pramAtmaka evA ja bAdha nizcayathI hetu duSTa thAya - bAkI bhrama-amAsAdhAraNa tAdazanizcayathI anumiti to jarUra rokAya. paNa hetu che che duSTa na thAya. eTale tAdazanizcayano abhAva e kAraNabhUta abhAva che. eno pratiyogI che vahunyabhAvavAnuM hRda: ItyAkAraka yathArthanizcaya - yathArthajJAna che. e yathArthajJAnano viSaya R. 1 vanyabhAvavajUda bane. eTale vahunyabhAvavada doSa bane. A doSathI duSTa hetu bane. | LEGE sAmAnya virakti (3) GAJ
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ T E E = 2 - - - - - arthAt hetumAM A doSa viSayajJAnaviSayapravRtadetunAvachermavalve saMbaMdhathI rahI jAya. vacamAvavaH dhUmaza evuM samUhAlaMbana jJAna karavuM. arthAt doSajJAna A # samUhAlaMbana svarUpa karavuM. eno viSaya vanyabhAvavat hrada ane dhUma. tabiyatarIke . na hetutAvacchedaka dhUmatva che ane tAdazaetutAvacchedadharmavattva dhUmamAM che eTale sva-doSa na dhUmamAM rahI jAya. Ama vacagAvavatH ItyAkAraka bAdha doSane laIne hRra rUtti paze, vaDha) sAdhane, dhUmo hetuH tAdRzasambandhena duSTaH / have ahIM jo hetune ja sIdho duSTa banAvavo hoya to pahelethI ja A | kAraNabhUtAbhAvapratiyogIvanyabhAvavaThThadayathArthajJAna na letAM vacamAvavA dhUma evuM yathArthajJAna levuM. tethI viSayatA prAptanasaMbaMdhathI dhUmamAM cAlI jAya. (ahIM / jo te paNa na laIe to vacamAvaMvaddha paTaa e jJAna paNa anumiti pratibaMdhaka banatuM i hovAthI ghaTamAM paNa tAdazayathArthajJAnIyaviSayatA cAlI jatAM lakSaNa ativyApta thAya te na A thavA devA "prakRtahedutAvacchedakadharmavattva' ghaTita saMbaMdha lIdho.) be prakriyAmAM phera eTalo ja ke doSane levo hoya to pahelA vahunyabhAvavadhUddhadaH e ja 1 ja jJAna pratibaMdhaka tarIke levuM pachI saMbaMdha dvArA doSane hetumAM laI javA mATe samUhAlaMbana I I jJAna karavuM. che ane jo hetune ja doSaduSTa banAvavo hoya arthAtu vahunyabhAvavadhU pakSane doSa A banAvIne hetumAM doSa na laI javo hoya ane sIdho hatamAM ja doSa laI javo hoya to be pahelethI ja samUhAlaMbana jJAna pratibaMdhaka tarIke laI levuM ane proktasaMbaMdhathI hetuduSTa banI ne na jAya. T satratipakSa doSa : anumiti prati sAdhyAbhAvavyApyotamAnuM pakSaH satratipakSa. | tenuM jJAna anumitinuM pratibaMdhaka bane. tadabhAva anumitikAraNabhUta abhAva bane. dA.ta. e hUdo vatimAnuM. A anumiti prati vacamAvavyANanattavataH ityAkAraka nizcayano che. # abhAva kAraNa bane. ta--tiyogI yathArthajJAna bane. teno viSaya tAdaza hRda doSa bane. # vyabhicAra (1) sAdhAraNa ahIM lakSaNagata anumiti padathI anumitikAraNa levuM. 1 dhUmavAnuM vadhe anumiti kAraNa je hetumAM sAdhyAbhAvavavRttitvanA jJAnano abhAva, teno A pratiyogi tAdazayathArthajJAna ane tenI viSayatA sAdhyAbhAvavavRttitvarUpa A te ja sAmAnya virakti 0 (4) - J
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ E AA : 1 sAdhAraNadoSamAM rahe. Avo doSa yadyapi svarUpasaMbaMdhathI hetumAM ja rahI jAya che. paNa na sarvatra eka ja saMbaMdha levA mATe pUrvokta saMbaMdhathI ja doSa hetumAM laI javo joIe. (2) asAdhAraNa : ahIM paNa lakSaNagata anumiti padathI anumitikAraNa levu. || A zabdamAM anityatvano jo nizcaya thaI jAya to asAdhAraNa doSa na rahe kemake sAdhyavarayA che te nizcita banatAM zabda ja sapakSa banI jAya ane tethI temAM to zrAvaNatva vRtti che ja eTale A A vipakSavyAvRtta rahevA chatAM sapakSavyAvRtta na banatAM temAM asAdhAraNya na Ave. za. nitya: zrAvaIFAta ! anumiti kAraNabhUta vyAptijJAna=sAdhyasAmAnAdhikaraNyarU5 vyAptijJAna. emAMnA | sAdhya sAmAnAdhikaraNyaka-aMzasAdhyAsAmAnAdhikaraNyanizcaya roke. eTale sAdhyAsAmAnAdhikaraNya nizcayano abhAva e vyAptijJAnamAM kAraNa bane. A (sAdhyAsAmAnAdhikaraNyano nizcaya hoya to A anumitinuM bhramAtmaka ne - sAdhyasAmAnAdhikaraNya vyAtijJAna na thAya.) Ama anumiti-vyAtijJAna kAraNabhUta che ? sAdhyAsAmAnAdhikaraNya nizcayaabhAva. teno pratiyogI sAdhyAsAmAnAdhikaraNya nizcaya. R Saa teno viSaya sAdhyAsAmAnAdhikaraNya bane temAM viSayatA AvI javAthI te viSaya sAdhyA sAmAnAdhikaraNya doSa bane. proktasaMbaMdhathI hetu duSTa bane. (paTomitheyaH A y tvA e sahetuka vyApti che. kemake daSTAnta paTAdi maLe che.). (3) anupasaMhArIH sarva padeyaM prameyavAhU I ahIM paNa lakSaNagata anumiti padathI anumitikAraNa levuM. ahIM sapakSa-sattva ane vipakSa-asattva nathI. ahIM vyatirekavyAptijJAna prati # sAdhyAbhAvavyApakI-bhUtAbhAvApratiyogItvano nizcaya pratibaMdhaka bane. A nizcayano ja fi abhAva e proktAnumitivyAptijJAnamAM kAraNa bane. teno pratiyogI sAdhyAbhAvavyApakI- 1 bhUtAbhAva-apratiyogitva nizcaya bane. teno viSaya sAdhyAbhAvavyApakIbhUtAbhAvApratiyogitva e doSa bane. virodha - dUto vahimAna natAt | ahIM paNa lakSaNagata anumiti padathI anumitikAraNa levuM. sAdhyavyApya hetu (vyApti)jJAna prati sAdhyAbhAvavyApya hetunizcaya pratibaMdhaka bane. takrizcayano abhAva e uktAnumitimAM kAraNa bane. tatvatiyogI sAdhyAbhAvavyApya hetu ] nizcaya bane. teno viSaya vahunyabhAvavyApya hetu doSa bane. --- sAmAnya virakti - 50 - - J
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - - - - - 3 svarUpa-asiddhiH dRo vahimAnuM dhUmAt | ma ahIM parAmarzamAM pratibaMdhaka doSa bane. vadvivyApyadhUmavAnuM dUda: parAmarzano ya A pratibaMdhaka dhUmAbhAvavAnuM hRdanizcaya che. tadabhAva anumitimAM kAraNa bane. te kAraNabhUtAbhAvapratiyogIdhUmAbhAvavAnuM hRda nizcaya bane. tadviSayatA dhUmAbhAvavahUdamAM . jatAM dhUmAbhAvavatuhRda e doSa bane. prokta saMbaMdhathI hetu duSTa bane. pakSa - asiddhi (AzrayasiddhiH) ahIM parAmarza ke anumiti - Ubhayane pakSAsidhdhi | A doSa roke che. eTale vAcanamayaparvato vahimAna dhUmatu I sthaLe vadvivyApyadhUmavAnuM kAgyanamayatnAvacchinnaH parvataH e parAmarza prati ke proktAnumiti prati kAgyanamayatAbhAvavAnuM parvataH nizcaya pratibaMdhaka bane. tazizcayAbhAva anumitimAM kAraNa bane. te abhAvano pratiyogI kAccanamayatAbhAvavatparvata nizcaya bane. teno viSaya 1 kAccanamayatAbhAvavatu parvata e doSa bane. (3) vyApyatvAsiddhiH vahimAnuM vyApyadhUmAn ! anumiti vyAptijJAna prati vyAkhavAsiddhi nizcaya pratibaMdhaka bane. tadabhAvanizcaya che vyAptijJAnamAM kAraNa bane. teno pratiyogI vyAkhyatvAsiddhinizcaya=vyApyatvAbhAvavadhUma e nizcaya bane. teno It viSaya vyApyatvAsiddhi doSa bane. A rIte ApaNe hetvAbhAsanuM sAmAnya lakSaNa badhe joI gayA. R (2) hetvAbhAsanuM bIjuM lakSaNa : yatiSayavena jJAnArA pati? e virodhitva yaviSayaka jJAna anumitivirodhI hoya te hetvAbhAsa kahevAya. vyabhicAra-bAdhAdi viSayaka jJAna anumiti virodhI che mATe vyabhicAra-bAdhAdi doSa che kahevAya. [1 (3) hetvAbhAsanuM trIjuM lakSaNa : jJAyamAna satu je anumiti pratibaMdhaka hoya tene hetvAbhAsa doSa kahevAya. (A lakSaNa prAcInonA anusAre che.) A traNa lakSaNa upara have vistArathI ApaNe sAmAnya niruktinI paMkti sAthe cAlazuM. dritAmA: atha hetvAbhAsAstattvanirNayavijayaprayojakatvAnnirUpyante / - 2 sAmAnya niyukti . (6) - -
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- - -- - - -- -- -- -- dIdhitiH etAvatA prabandhena saparikaraM hetuM nirUpya tatprasaGgAt tttvnirnnyaadi| rUpatatkAryakAritvAcca tadAbhAsanirUpaNaM pratijAnIte atheti / - candrazekharIyAH ahIM gajheze ekakAryakAritvasaMgati ja batAvI che. eTale dIdhitikAra 1 prasaMgasaMgati paNa batAvavA mATe kahe che ke A pagUrUpopana hetunuM arthAt pakSadharmatA ane vyAptijJAna upapanna hetunuM arthAt | saparikara saparivAra hetunuM nirUpaNa karIne - tenA prasaMgathI paNa hetvAbhAsanuM nirUpaNa ja kare che. mRtaNa 3pekSAnatva prakRti: hetu nirUpaNathI hetvAbhAsa nirUpaNa mRta A bane che ke je upekSAne yogya nathI. eTale A rIte hetvAbhAsanirUpaNamAM prasAsaMgati na AvI. gAdAdharI : hetvAbhAsanirUpaNe prasaGgasyA'pi saGgatitvaM sambhavati, " vyAptipakSadharmatAviziSTahetu nirUpaNe sati - vyAptipakSa-" dharmatAvirodhitadvirahavato duSTahetoH smaraNAd, atastadapradarzakamUlasya [] nyUnatAM parijihIrSuH prasaGgasyApi tanirUpaNaprayojakatvamAha etAvateti // have e ja dadhitinI paMkti upara gadAdhara kahe che ke hetvAbhAsanA nirUpaNamAM prasaMgasaMgati paNa che ja. kemake vyApti ane pakSadharmatAthI viziSTa hetunuM nirUpaNa pUrve thayeluM che. tenAthI vyApti+pakSadharmatAnA virodhI evA vyApti-pakSadharmatAnA virahavALA duSTa hetunuM smaraNa thaI jAya che. eTale A prasaMgasaMgatinuM mUlakAre to pradarzana karyuM nathI mAtra ekakAryakAritvanuM ja kathana karyuM che. A temanI nyUnatA dUra karavA dIdhitikAre patAvatA pratyena' ityAdi kahyuM che. gAdAdharI : parikaro vyAptipakSadharmate / parikara eTale vyApti ane pakSadharmatA che. athavA to pakSasattva, sapakSasattva Adi U pAMca rUpane paNa hetuno parikara kahevAya. eno ukta bemAM saMkoca karI lIdho che. na sAmAnya nirukti * O
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ / gAdAdharI : nirUpyetyantamuktakrameNa duSTahetoH smRtatvasya prsngg-|| / nirvAhakasya lAbhAya / tatprasaGgAditi / saparikarahetunirUpita-" prasaGgasaGgaterityarthaH / tajjJAnajanyajijJAsAdhInatvaM pnycmyrthH| anvayazcAsya / | nirUpaNamityanena / "patAvita pratyena saparivaraM detuM nirUpya' e dIpiti-paMktinuM prayojana gadAdhara 1 mA batAve che. mAtra prat paryakAritvaSya hetvamAnirUpAM mArate . ema - temaNe kahyuM hota to ya mUlakAranI nyUnatApana prasaMgasaMgatinuM kathana teo karI zakatA ja na ( hatA. chatAM ya tema na kahetA nirUpyAnta sahita kahyuM che tenuM kAraNa A che : 1 ja hetvAbhAsanirUpaNanI pUrve jo vyApti-pakSadharmatAviziSTa hetunuM nirUpaNa hoya to vyApti ? | pakSadharmavAbhAvavat hetu e duSTa che ema kahI zakAya. A sUcita karavA ja temaNe ( "saparikara hetunuM nirUpaNa pUrve thayeluM che" te nirUpyAnta padathI jaNAvyuM jethI have tarata J ja ekasaMbaMdhIjJAnathI duSTa hetu rUpa bIjA saMbaMdhInA smaraNano prasaMge upasthita thAya e ! nirNAMta thaI jAya ane tethI prasaMga saMgati upapanna bane athavA duSTahetu e mRta bane che. A ya ane e mRtatva ja prasaMgano nirvAhaka bane che. evA jJAnanA lAbha mATe nirUpyAnnano te ba niveza karavAmAM Avyo che. ___yannirupaNAnantaraM yo nirUpito bhavati tannirupitasaMgatimAn sa bhavati mevAta | vyAptinA baLathI satanirUpaNAnattara nirUpaNIya hetvAbhAsamAM paNa 10 saddhanirUpitasaMgatimatva Avazyaka bane che e sUcita karavA gadAdhara kahe che ke ta--saMgAtA che eTale ke saparihetunirUpittaprakRteH | I ahIM paccamIno artha jJAnAnyanajhAlInatva ema karavo. te prasaMgasaMgatinA | e jJAnathI janya hetvAbhAsajijJAsA ane e jijJAsAthI janya hetvAbhAsa nirUpaNa bane. Apa e tajajJAnajanya jijJAsAjanyatvano anvaya nirUpaNa padArthamAM karavo. arthAt tAdazI hetvAbhAsanuM je nirUpaNa che temAM prasaMgasaMgati rahI. gAdAdharI : tattvanirNayavijayaprayojakatvAditi mUlaM yadyapi Y hetvAbhAsaniSThatattvanirNayAdijanaka jJAnaviSayatvArthaka tayA / | ziSyapravRttyupayoginirUpaNaghaTakajJAnaprayojanapradarzanaparam, tathApi te ja sAmAnya virakti 0 (8) vaAAJ
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ tanmAtraparatve saGgatyapradarzanena nyUnatA syAditi tattvaniyivinayaprayogAt e mULano artha hetvAbhAsaniSTha evI tattvanirNayAdijanakahetvAbhAsajJAnanirUpita viSayatA che. ane mATe ja ziSyanI hetvAbhAsa granthamAM je pravRtti thAya che temAM upayogI je hetvAbhAsanuM nirUpaNa che. temAM ghaTakIbhUta je hetvAbhAsajJAna, enuM prayojana je tattvanirNayAdi che, tene darzAvanAra A mULa graMtha bane che. hetvAbhAsamAM prasaMgasaMgatinuM jJAna thayuM eTale enAthI jijJAsA thAya ke to pachI hetvAbhAsa padArtha koNa ? A jijJAsAthI janya hetvAbhAsapadArtha to nathI paNa tanirUpaNa che. Ama nirUpaNamAM janyatvano anvaya karavAno kahyo. tenuM pradarzana to uparyukta artha letAM thaI jAya che eTale ke phalanuM pradarzana karAve che te to barAbara che paNa ATalo ja artha letAM saMgatinuM pradarzana to thayuM ja nathI. ane tethI jo Avo artha laIe to saMgatinA apradarzanane lIdhe mUlakAranI e nyUnatA kahevAya. gAdAdharI : tasyaikakAryakAritvarUpasaGgatipradarzanaparatvamapi sambhavatIti sphuTIkarttumAha tattvanirNayAdIti / AdipadAd vijayaparigrahaH / tatkAryakAritvAtsaparikarahetuprayojyakAryaprayojakatvAt, gadAdhara : e nyUnatAne dUra karavAnA hetuthI ja dISitikAra kahe che ke te hetu AryAritvarUpa saMgatipradarzanaparaka paNa che. arthAt saparikarahetuprayojya je tattvanirNayAdikArya, tatprayojaka hetvAbhAsa bane. gAdAdharI : prayojakatvaM ca janakajanakatAvacchedakAdisAdhAraNamiti svaviSayakajJAnakAryaM prati svasya tathAtvamakSatameva / prazna : prayogattva tattvaniyAninatva artha karazo to to tattvanirNayAdi janaka hetvAbhAsajJAna ja janaka hovAthI te ja prayojaka banaze paNa hetvAbhAsa ke je janakatAvacchedaka che temAM zI rIte prayojakatA Avaze ? arthAt janakatAvacchedakarUpa hetvAbhAsa prayojaka zI rIte banaze ? gadAdhara : prayonatva nana-nanatAvachevAvi-sAdhAraNam | have hetvAbhAsaviSayakajJAnanA kArya je tattvanirNayAdi che, tenA prati sva eTale hetvAbhAsa janakatAvacchedaka to sutarAM bane ja che ane tethI have te pUrvoktArthane lIdhe prayojaka banI sAmAnya nirukti 0 (9) ja
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ T-SE-SA 4 MAR 3 || jaze. mAri padanuM ahIM koI prayojana nathI. kemake Adi padathI tema janakatAvacchedakatAvacchedaka vigere ja levAya. ApaNe ahIM to hetvAbhAsane prayojakamAM A saMgRhIta karavo che te to janakatAvacchedaka ja che. Adi padathI "janaka no saMgraha karavo che. anucita lAge che. vaLI tema karavAnI jarUra paNa nathI kemake paraMparAe kAraNa evuM hetvAbhAsajJAna e janaka che ane tethI te prayojaka che ja - AthI ene prayojaka kahevAnI | jarUra nathI. gAdAdharI : tattvanirNayaH pramitakoTinizcayaH / tatra vyAptipakSadharmatAviziSTa prakRtahetujJAnamiva tadviparItakoTisAdhakasya hetvAbhAsatvajJAnama| pyupayujyate, pratibandhakIbhUtaviparItakoTi vyApyavatAjJAne'pyubhayostattvanirNayaprayojakatvam / praznaH parikara hetu ane hetvAbhAsa tattvanirNayaprayojaka zI rIte? uttaraH tattvaniya: pramonizcaya: / parvato vaddhimAna vacamAvavA? vA ItyAkAraka saMzayIyaprakAratvarUpakoTiva yadyapi ja vaDhimAM ane vahunyabhAvamAM paNa che. kintu vahiMmatparvatavizeSaka-vahiprakAraka pramAzAnIyaviSayatvarUpa amitatva to vahnimAM ja che. eTale parvatAdimAM vahunyAdikoTi nizcaya e ja tattvanirNaya zabdano artha che. vanyabhAvamAM tAdaza pramitattva nathI. mATe vahunyabhAva e pratikoTi ja nathI. vaDhi ja pramita hovAthI temAM ja pratikoTinizcayaT arthAtu tattvanirNaya rahelo che. parvatamAM vahunyAdinizcaya e vahunyAdi anumiti svarUpa | ja che. arthAt jema vahninI anumitimAM (pratikoTinizcayamAM) vyAptidharmatAviziSTa= saparikara dhUma hetunuM jJAna upayogI bane che mATe prayojaka bane che tema viparItakoTi A vanyabhAvasAdhaka je hetu temAM hetvAbhAsatvanuM jJAna paNa te vaddhinI anumitimAM upayogI bane che. jo vanyabhAvasAdhaka hetumAM hetvAbhAsatvanuM jJAna na thAya to vanyabhAvanI anumitinA parAmarzamAM aprAmANyano graha na thAya ane tethI te aprAmANya grahAnAskandita nizcaya prathamanI vahunyanumitimAM pratibaMdhaka banI jAya. arthAt pratikoTinizcaya=vadvi-tattvanizcaya na thAya. jo viparItakoTi sAdhaka hetumAM ja sAmAnya nikti - (1) - DJ ---
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- - -- ---- ------ 1 hetvAbhAsatvanuM jJAna thaI jAya to te jJAna viparItakoTikAnumitinA parAmarzamAM ne aprAmANyano nizcaya karAvI de ane tema thatAM aprAmANyagrahAcchadita nizcaya vahninI cA I anumitimAM pratibaMdhaka na bane ane tethI ja vahninI anumiti arthAtu pratikoTi nizcaya || arthAt tattvanirNaya thaI zake. Ama hetvAbhAsatvanuM jJAna paNa tattvanirNayamAM prayojaka | banyuM. // gAdAdharI : athavA-tattvanirNayaH sAdhyavattAjJAne pramAtvanizcayaH / / / tatrA'numApakahetoAptyAdiviziSTatvarUpasaddhetutvajJAnamiva viparItakoTisAdhakahetorduSTatvagrahavighaTakatvAt / / gadAdhare tattvanirNayano artha pratikoTinizcaya ahIM karyo che. arthAtu tattva padane che pratikoTiparaka karavAthI lakSaNAnI Apatti Ave che. vastutaH tattva pada yathArtha brahma AdimAM prasiddha che. (tasvaM brahmaSi yathArge thameM sAdhAroDapa va) A arUcine lIdhe have te tattvanirNayano artha badalIne tenA prati ubhayanI (hetu+hetvAbhAsanI) prayojakatA te batAve che. tanirNayaH sALavavIjJAne pramA-nizcaya: I sAdhyavattAjJAna eTale ja vanyAdiprakAraka parvato vaddhimAna ! evI anumiti ane pramA-nizcaya eTale 1i vAtimati parvatAvI varacalivaratva rUpa-pathArthanizcaya. have vaddhimatu parvatamAM vaDhiprakArakatvarUpa nizcaya to tatra vahiMmatamAM vadvi-tattvano che. 1 ja nizcaya che eTale ahIM lakSaNA karavAnI Apatti nathI. have UbhayanI prayojakatA joIe. che. sAdhyavattAjJAnadharmika pramA-nizcayanA anumApaka hetu dhUmamAM saddhatatvajJAna upayogI che. dha bane che. tema viparItakoTisAdhaka hetamAM duSTatvajJAna paNa upayogI bane che. kemake . # viparItakoTisAdhaka hetumAM jo adutvanuM jJAna hoya to vahunyanumitimAM ja aprAmANyano | A graha thaI jAya. ane jo viparItakoTi sAdhaka hetumAM dukhatvano graha thAya to te grahanI P aduSTatvanA grahanuM vighaTana karI nAMkhe ane tethI vaddhimattAnizcayamAM aprAmAyano graha na ja H rahe ane tethI vaddhimattAjJAnamAM pramA-nizcaya upapanna thAya. Ama UbhayanI | tattvanirNayamAM upayogitA arthAt prayojakatA batAvI. - --sAmAnya virakti, (11) - G J
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAdAdharI : vijayaprayojakatvaM ca hetvAbhAsasya svajJAnAdhInaparoktahetudoSodbhAvanadvArA, vyAptyAdiviziSTahetozca svajJAnAdhInasannyAyaprayogadvAreti bodhyam / have UbhayanI vijaya prati prayojakatA batAve che. hetvAbhAsajJAna hoya to parokta hetunA doSanuM uddbhAvana karI zakAya. eTale tenA dvAMrA vijaya prApta thAya. Ama hetvAbhAsa e svajJAnAdhIna-paroktahetudoSodbhAvana dvArA vijayaprayojaka bane che. jo vyAptivi.thI viziSTa hetunuM jJAna hoya to e sadvetu potAnA jJAnathI janya pratijJAdipaMcAvayava-vAkyAtmakasanyA prayoga dvArA vijaya prayojaka bane. jo saparikara hetu - sadvetunuM jJAna na hoya to paMcAvayavavAkyaprayoga thaI zake nahi ane temAM kSati AvatAM potAno vijaya thAya nahi. A rIte tattvanirNaya ane vijaya prati sadgutu ane hetvAbhAsanI prayojakatA batAvI. cintAmaNiH atha prathamalakSaNam / tatrA'numitikAraNIbhUtA'bhAvapratiyogiyathArthajJAnaviSayatvam / - detvAbhAsAH nirUpyo ema pUrve ciMtAmaNikAre kahyuM hatuM. enA anusaMdhAnamAM have AgaLa vadhe che. taMtra = hetvAmAkSanirUpaNe = saptamyartho viSayatna / anvayathAya hetvAbhAsatvamityanena / hetvAbhAsanirUpaNaviSayatvaM hetvAbhAsatvaM kim ? atrocyate anumitiAranI bhUtAmAvapratiyoLiyathArthajJAnaviSayatvam / anumitimAM kAraNIbhUta je pratibaMdhakAbhAva, teno pratiyogI je yathArthajJAnarUpa pratibaMdhaka tenuM viSayatva e hetvAbhAsatva / A lakSaNanI dareka doSamAM judI judI saMgati ApaNe prAraMbhamAM ja karI che. have pAMca doSopeta eka sthaLa joI laIe. kuvo vahvimAn paTatvAt - ahIM vaktyabhAvavavRttitvaviziSTa ghaTatvarUpa vyabhicAra che. sAdhyAsAmAnAdhikaraNyaviziSTaghaTatvarUpa virodha che, ghaTatvAbhAvaviziSTaCdarupa asiddhi sAmAnya nirukti - (12)
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 che, vahunyabhAvavyApyajalavahUdarUpa satpatipakSa che, ane vahunyabhAvavaddadarUpa bAdha paNa f (che. || nirakta je vyabhicArAdi, tenA nizcayano abhAva e prokta anumitimAM kAraNa II ma bane. tatvatiyogI yathArthajJAna=vyabhicArAdinizcaya bane. tenI viSayatA vyabhicArAdimAM jAya eTale vyabhicArAdi doSa bane. arthAta hetvAbhAsa bane. 1. aya vahinAnuM tAt sthaLe vadvivyApakIbhUtAbhAvapratiyogIjalarUpa asAdhAraNamAM sarva nityaM meyatvIta sthaLe nityatvavyApakIbhUtAbhAvapratiyogitvAbhAvaviziSTaprameyatvarUpa anupasaMhArImAM, zAnamayaparvata: 1zanamayaddhimAna zinamayadhUmAta 1 sthaLe kAccanamayatvAbhAvaviziSTa5rvatarUpa AzrayAsiddhimAM, kAkhyanamayatvAbhAva- II T viziSTavahnisvarUpa sAdhyAsiddhimAM ane kAccanamayatvAbhAvaviziSTadhumasvarUpadevasiddhimAM kramazaH asAdhAraNa-anupasaMhArI-AzrayAsiddhi-sAdhyAsiddhi-hatvasiddhinA nizcayano abhAva 4 anumitimAM kAraNabhUta abhAva che. ta--tiyogiyathArthajJAnaviSayatA asAdhAraNyAdimAM jatAM , lakSaNa samanvaya thaI jAya. gAdAdharI : mUloktalakSaNAnAM duSTahetulakSaNatve doSeSvativyAptiH - / have gadAdhara kahe che ke mUlokta lakSaNo jo duSTahetunA hoya to A lakSaNa doSamAM paNa che ne pUrvokta rIte jAya che mATe temAM ativyApti thAya che. gAdAdharI : ythaarthjnyaannisstthaanumitiprtibndhktaavcchedkvissytaa|| zrayatvaparyantasya samUhAlambanajJAnaviSayatAzrayodAsInapadArthavAraNAya prathamalakSaNe vivakSaNIyatayA bAdhAdijJAnapratibandhakatAyAM prAyazo hetuviSayatAyA anavacchedakatvAttatratyahetAvavyAptizca / vaLI parvato dhUmavAnuM vadhe ityAdi sthaLe to duSTahetunuM paNa A lakSaNa banI zake che A ja che. kemake dhUmAbhAvavadhU-vRttitvaviziSTavadvi-nizcayAbhAva A prastuta anumitinA- ema A vyAptijJAnamAM kAraNa che. tenA pratiyogInI viSayatA dhUmAbhAvavavRttitvaviziSTa vahi ! 1 para jatAM vahnirUpa hetumAM ja lakSaNa ghaTI jAya eTale vaddhi duSTa banI gayo Ama ahIM to duSTa hetunuM lakSaNa banI zake che. paNa TUlo vaddhimAna dhUmAn sthaLe anumiti kAraNabhUta J vacagAvavAdaH ityAkAraka nizcayano je abhAva - tenA pratiyogInI viSayatA che - - - sAmAnya virakti * (13) -- -- ---
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - vanyabhAvavat hRdamAM jatAM vanyabhAvavatahRda doSa banyo paNa "dhUma hetu to duSTa na. banyo. Ama bAdhAdi sthaLamAM to hetumAM duSTahetunuM lakSaNa avyApta paNa thAya che. | arthAt duSTahetunuM jo A lakSaNa hoya to doSamAM paNa te jatAM ativyApta thAya che. | ane bAdhAdisthaLamAM doSamAM cAlI jatAM ane hetumAM na jatAM avyApti paNa thAya che. H prazna - nA, lakSaNamAM je avyApti Ave che tene ame A rIte dUra karazuM. H. vacamAvavAnuM phUH dhUma evuM samUhAlaMbana jJAna pratibaMdhaka kahIzuM have yathArthajJAnIyA , A viSayatA dhUma para AvI jatAM arthAt lakSaNa dhUmamAM paNa AvI jatAM dhUma duSTahetu banI che jaze. Ama lakSaNanI avyApti nahi rahe. uttara - nahi, ema kaho to to vacamAvavAnuM phUla paTa evA samUhAlaMbana H jJAnanI tAdaza viSayatA ghaTamAM paNa AvI jatAM ghaTamAM ya lakSaNa ativyApta thaI jAya. II ya eTale tenA vAraNa mATe anumitikAraNabhUtAbhAvapratiyogI = anumitipratibaMdhakajJAna viSaya eTalo ja artha na letAM (tema le to ghaTamAM lakSaNa cAlI jAya) -miti pratibaMdha yathArthajJAnaniSTha-anumitipratibaMdhakatAvacchedakaviSayatAzrayatvaM bhema lakSaNa kahevuM ja paDaze. eTale have phUlo vahipAna anumiti prati pratibaMdhaka bhUta che yathArthajJAna bhale vaca-mAvavat dU dha bane. ane be yamAM tadIyaviSayatA rahe paNa pratibaMdhakatAvacchedakIbhUta viSayatAno Azraya to vahunyabhAvavAnuM hRda ja che. ghaTa nahi, kemake ekalA ghaTanA jJAnathI anumiti pratibadhdha banatI nathI. Ama tAdazapratibaMdhakatADanavacchedaka viSayatAzraya ghaTa banavAthI lakSaNa temAM to have nahi ja jAya. Ama anumitipratibaMdhakayathArtha jJAnaviSayatAno "anumitipratibaMdhakane yathArthajJAnaniSThapratibaMdhakatAvacchedakaviSayatAzrayatna" artha karavAthI yadyapi ghaTamAM ativyApti hatI te dUra thaI, paNa tethI hetumAM lakSaNanI avyApti to rahI ja che. kemake vacamAvavAna : dhUna evA samUhAlaMbana-Atmaka-yathArtha jJAna Ji pratibaMdhakatAvacchedakaviSayatAzraya dhUma nathI ja. Ama duSTahetunuM A lakSaNa mAnIe to doSomAM ativyApti ane bAdhAdika hetumAM 1 | lakSaNanI avyApti prAyazaH kahI che enuM kAraNa e ke dUto vadvimAna dulAta) A vA sAmAnya virakti , (14) - - J
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityAdisthaLe to pratibaMdhakatAvacchedaka viSayatAzraya hRda bane ja che je heturUpa paNa che ja eTale tyAM to hetumAM ja lakSaNa jAya che. jyAM pakSa pote hetu na bane tevA bAdhAdi doSa sthaLe hetumAM avyApti doSa paNa Ubho rahe. gAdAdharI : yadviSayakatvenetyAdilakSaNe ca tRtIyAyA avacchedakatvArthakatayA sutarAM tathetyata Aha have yadviSayakatvana anumiti pratibandhakavaM rUpa je bIjuM lakSaNa che ane trIjuM je lakSaNa che, temAM to sutarAM doSamAM ativyApti ane hetumAM bAdhAdisthaLe avyApti UbhI che kemake dviSayatvenamAM tRtIyArtha: avachevatva che eTale yadviSayakatvAvacchinnA pratibaMdhakatA artha thayo. arthAt yanniSThaviSayatA prItAnumitipratibaMdha tAvaccheviA tattva hetvAmAsatva evuM lakSaNa thayuM. Ama ahIM to spaSTatayA te ja rIte ativyApti doSa ane hetumAM avyApti doSa bhAse ja che. dIdhiti: duSTahetunAm, tadabhiprAyeNaiva upadheyasaGkare'pItyAdi vakSyati / -- yathAzrutamidaM hetudoSANAM lakSaNam, tadvattvaM ca gAvAdharI : yathAzrutamiti / va=takSaLatrayam / A Apattine lIdhe dISitikAra kahe che ke yathAzruta A traNa lakSaNa doSanA ja lakSaNa che. duSTaketunAM nahi. A abhiprAyathI ja upadheyasaGgareDapi ityAdi carcA AgaLa upara maNikAra kahevAnA che. gAdAdharI : nanu hetuvadAbhAsante iti vyutpattyA hetvAbhAsapadasya duSTahetuparatvAd duSTahetunirUpaNasyaiva pratijJAtatvAttallakSaNamevA''kAi kSitam, atastadanuktau mUlasya nyUnatA, prazna - hetuvavAmAsante rUti hetvAbhAsA: e vyutpattinA baLathI to duSTahetuparaka ja A hetvAbhAsa pada bane che eTale duSTahetu nirUpaNanI ja pratijJA karelI che mATe tenA ja lakSaNanI AkAMkSA che to have jo doSanA lakSaNa kare to mUlakA2nI nyUnatA kahevAya. kemake sAmAnya nirukti 0 (15)
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 - - - - - - - 1 H (yAkSita mavati tavaiva nirUpamAM pavituM AIti) jenI AkAMkSA nathI tevA | A doSanuM lakSaNa karavuM e yogya nathI. AkAMkSA duSTahetu nirUpaNanI ane nirUpaNa doSanuM karavuM e kema bane? gAdAdharI : anyavidhavyutpattyA hetvAbhAsapadasya hetudoSaparatva- / / sambhave'pi 'tece'tyAdinA duSTahetUnAmeva vibhajanAd duSTahetunirUpaNasyApU'pratijJAtatve tadasaGgateH, na uttara - detoH gAmAnA hetvAbhAsa: Ie vyutpattithI to hetvAbhAsa pada doSaparaka ja bane che. Ama doSa-nirUpaNanI ja pratijJA thatAM tenI AkAMkSA thAya che ane tenuM ja 1 SP nirUpaNa thAya te ucita ja che emAM mUlakAranI nyUnatA zI che? che. pUrvapakSa - te ca savyamavAraviruddhasapratipakSAsiddhivAhitI paOM A paMktimAM che duSTahetuonA ja vibhAga karavAmAM AvyA che. have jo duSTahetunA nirUpaNanI pratijJA na che. # hoya to duSTahetunA vibhAjananI sAthe virodha Avaze. yatri parva pratijJAta mavati tava vimA rUti niyamAn doSanirUpaNanI pratijJA karI che ane duSTahetuno vibhAga che karyo che to virodha Avaze. r gAdAdharI : evaM duSTahetunirUpaNasyA'prakRtattve duSTahetUnAM / vibhAgAnahatayA teSAM saGkaNa vibhAgavyAghAtazaGkAyA anavatArAt, vaLI duSTahetunuM nirUpaNa jo aprakRta hoya to duSTahetunA vibhAga karAya nahi ane te to pachI AgaLa je zaMkA kahevAnA che ke - duSTahetunA sAMkyane lIdhe temanA vibhAga vyAghAta thaI jaze. eno paNa avatAra zI rIte thAya? - kemake duSTahetunA vibhAganuM | nirUpaNa pratijJAta nathI mATe tenA vibhAga karI zakAya nahi ane tethI vibhAganA vyAghAtanI zaMkA zI rIte saMbhave ? gAdAdharI : upadheyasaGkare'pItyAdigranthasya upAdhyasaGkaraNa vibhAgopapAdanaparasyA'saGgatiriti / vaLI te zaMkAno nirAsa karavA mATe uttara ApavAmAM Avyo che ke upadheya (duSTahetu)nuM | sAMkarma AvavA chatAM upAdhi (doSa)mAM to bheda=bhinnatA che ja eTale doSanA vibhAgathI - - 2 sAmAnya virakti 0 (1) | - - -
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ = - - - - - - 1 1 duSTahetunA vibhAga thaI zake che. A je samAdhAna che te paNa have saMgata thatuM nathI mU | nAsti gud: zAvI . I gAdAdharI - ata Aha tadvattvaM ceti / tAdRzadoSavattvaM cetyarthaH / / duSTahetUnAM lakSaNamityanuSajyate / sphuTimiti zeSaH / tathA ca / duSTahetunirUpaNasya prakRtatve'pi doSalakSaNe kRte tadvattvarUpaduSTahetu lakSaNasya sphuTatayA lAbhena doSalakSaNAbhidhAnasya tatra tAtparyAnnoktAnupapattiriti bhAvaH / tadabhiprAyeNaiveti / duSTahetulakSaNAbhiprAyeNaivetyarthaH / / - siddhAntI eTale ja ame kahIzuM ke yathAzruta A lakSaNa doSanuM bane. ane tattva na e duSTa hetunuM lakSaNa bane. Ama be ya nA lakSaNanuM nirUpaNa pratijJAta banyuM eTale koI na Apatti rahI nahi. I "upadheyasAMkarya" sthaLa para Ama duSTahetunuM nirUpaNa paNa prakRta thayuM chatAM ya doSanuM | i lakSaNa karavAmAM Ave to tattvarUpa duhetunuM lakSaNa saraLatAthI labdha bane e mATe ja A duSTahetunA lakSaNanA tAtparyathI (dhyeyathI) doSalakSaNAbhidhAna karavAthI uktAnupapatti che A rahelI nathI. . . . . . ! ' # Ama duhetulakSaNanA nirUpaNanI pratijJAnA abhiprAyathI ja 'upadheyasaphare sthaLe 1 zaMkA ane samAdhAna karavAmAM AvyuM che : , , , , , , , , mA maNivirANIpUtAmAvatiyoyithArthajJAnaviSayatvam na paDe e gAdAdharI : anumitipadasyA'numitisAmAnyaparatve'sambhavAt, - yatkiJcidanumitiparatve'tiprasaGgAt prakRtapakSasAdhyahetukA'numitiparatva-- | mAvazyakam, tathA ca vyabhicArAdAvavyAptiH, vahnirdhUmavyabhicArIti-11 jJAnAbhAvasya parvata dhUmavAnityanumityajanakatvAt, pUrvapakSa ahImANitipada kone jaNAve che , 87 57:17:07. " jo anumiti sAmAnya paraka hoya to asaMbhava doSa Ave kemake anumiti sAmAnya 4 prati koI eka yathArthajJAna pratibaMdhaka banI zake ja nahi tethI tadIya viSayatA kyAMya maLe che che ja nahi. _ _ _ sAmAnya virakti 0 (1) 1 - E J
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhyastha : yatkiMccidanumitiparaka anumitipada kahIzuM. have to vaddhimAna e to A yatkiMcit anumiti prati vacamAvavAnuM phUla e pratibaMdhaka bane. temAM viSayatA rahI che # jatAM te doSa bane. 1 pUrvapakSa - tema kahezo to to parvato vadvimAnuM anumitine ame yatkiMcita anumiti | tarIke laIzuM ane hUdo vahimAnuM anumiti pratibaMdhakIbhUta vanyabhAvavAnuM hRda doSa bane ! zu che te svaviSayakajJAnaviSayaprakRtahedutAva. saM. thI sahetu dhUmamAM cAlI jAya eTale dhUma hetu | duSTa banI jAya. ahIM khyAla rAkhavo ke Drado vaddhimAnuM ane parvato vahimAnuM UbhayAnumitimAM "dhUma' hetu che. eTale ja prakRtahedutAvacchedakadharmavattAsaMbaMdhathI saddhatu dhUma paNa duSTa banI gayo. Ama yatkiMcit anumitiparaka anumiti pada letAM ativyApti | Ave. siddhAntI - vArU, ame kahIzuM prakRtipakSaka-pratisAdhyaka-prakRtahetukAnumitiparaka | ma anumiti pada levuM. have hRdapakSaka, vadvisAdhyaka, dhUmahetuka anumiti prati ja e U vanyabhAvavAnuM hRdaH pratibaMdhaka bane ane tethI doSavattA temAM ja jAya. parvato vatimAnuM ! A sthalIya dhUmaketu duSTa na bane. kemake te prakRtipakSakAdi anumiti nathI mATe tenA prati che. # vanyabhAvavAnuM hRda pratibaMdhaka ja na bane. na pUrvapakSa - vArU, tema kahezo to vyabhicAra-virodhAdimAM avyApti Avaze. kemake 1. Ot prakRtipakSakAdi anumiti prati vati dhUmavyabhicArI (vadvimAM sAdhyAbhAvavadhUvRttitva) e [ jJAna pratibaMdhaka ja nathI banatuM. e to vyAptijJAna prati pratibaMdhaka bane che. ane tethI te e ja vyabhicArAdijJAnAbhAva anumiti kAraNa na bane. jo tAdazajJAna anumitipratibaMdhaka a banatuM hota to pratibaMdhakAbhAva anumitimAM kAraNa bane eTale tenA rahetAM ja anumiti thavI joIe. paNa tema thatuM nathI. have Ama anumitipratibaMdhaka vyabhicArAdi yathArthajJAna ja na banatAM tadIyaviSayatA vyabhicArAdi para na jatAM temAM lakSaNanI avyApti UbhI rahe che. A gAdAdharI : lakSaNayA tasya tAdRzAnumitijanakajJAnamAtraparatve cI bAdhAdAvavyAptiH, bAdhAdijJAnasya parAmarzA'pratibandhakatvAt / siddhAntI - anumiti padanI ame tAdazAnumitijanakajJAnamAtra (vyAptijJAna-S che parAmarza) mAM lakSaNA karazuM. arthAt anumitipratibaMdhakayathArthajJAnaviSayatA eTale sAmAnya nirati (18) -
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 vyAptijJAnapratibaMdhakayathArthajJAnaviSayatA e hetvAbhAsanuM lakSaNa banyuM. have te vyAptijJAnapratibaMdhaka vyabhicArajJAna che ja. mATe tadIyaviSayatA vyabhicAramAM AvI jatAM ? ] te doSa banI jAya. pUrvapakSa - tema kahezo to bAdhAdimAM avyApti Avaze. kemake bAdhajJAna vyAptijJAnAdi (parAmarza paNa samajI levo) prati pratibaMdhaka nathI. paraMtu anumiti prati ja pratibaMdhaka che. gAdAdharI : ataH tatrAnumitipadamajahatsvArthalakSaNayA tadubhayaparatayA vyAche - ti dIdhitiH : tatrA'numitipadam anumitiniSThakAryatAnirUpakasambandhitvenA'numititatkAraNajJAnaparam / gAdAdharI : tAdRzalakSaNavAkye ityarthaH / lakSaNaghaTakatAvacchedakamu-) bhayasAdhAraNamanugatarUpamAha anumitinisstthkaarytaaniruupksmbndhitveneti| anumitipadasya prakRtapakSatAvacchedakaviziSTa prakRtasAdhyatAvacchedakA vacchinnaprakArakahetutAvacchedakAvacchinnahetukAnumitiparatvaM svayameva / darzayiSyati, ato na vakSyamANA'tiprasaGgaH / siddhAnI - vArU, to Ubhayatra avyApti dUra karavA mATe ame ajahatu svArthalakSaNayA, anumiti padane anumiti, vyAptijJAna, parAmarza paraka kahIzuM. la. je potAno artha choDyA vinA anyaparaka paNa bane te ajahasvArtha-lakSaNA kahevAya. zAkhyo dha rahyatAm sthaLe kAka ane akAka Ubhayano ajahasvArthalakSaNAthI saMgraha 3 thAya. kAka e zakya pada che, akAka e lakSya che. UbhayanuM saMgrAhaka lakSyAvacchedaka | akAkata to thAya nahi eTale tyAM tevuM lakSyAvacchedaka dadhyapaghAtakatva bane. kAka=zakyano ane akAka=lakSyano Ubhayano saMgraha lakSyAvacchedaka dadhyapaghAtakarvana rUpeNa thaI jAya. e ja rIte prastutamAM anumiti pada zakya che ane vyAptijJAna-parAmarza lakSya che. H ahIM lakSyAvacchedaka koNa bane ke jenAthI zakya-lakSyano saMgraha thAya? e joIe. H. na -2 sAmAnya nirati 0 (19) =
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ - anumiti e kArya hovAthI temAM kAryatA rahI. A kAryatA rUpa saMbaMdha 1 anumityanuyogika vyAptijJAna-parAmarzapratiyogika che. kAryatAnA nirUpaka anumiti, It ] vyAptijJAna-parAmarza che. AthI kAryakArUpa saMbaMdhanA anumiti ane vyAptijJAna-parAmarza || | saMbaMdhi paNa banyA. eTale te badhAyamAM kAryatAnirUpakasaMbaMdhitva rahyuM. A bane che lakSyatAvaracchedaka. A kAryatAnirUpakasaMbaMdhitva nAmanA lakSyatAvacchedakarUpathI anumitipada che anumiti-tatkAraNaparaka banyuM. Ama thatAM have bAdhAdimAM avyApti prasaMga saMbhavato nathI. ahIM e khyAla rAkhavo ke anumitipada e prakRtipakSatAvacchedakathI viziSTa / A parvatAdimAM prakRtasAdhyatAvacchedakAvacchinnaprakAraka ane prakRtahedutAvacchedakAvacchinnahetuka [] evI anumitine jaNAvanAruM che. ema dadhitikAra jAte ja AgaLa kaheze. eTale, vakSyamANa atiprasaMgadoSa nahi lAge. gAdAdharI : nirUpakatvaM cA'tra yadi pratiyogitvaM, tadA kAryasya / V kAryatApratiyogitvAbhAvAdanumityasaMgrahaH, prazna - vAryatAnirupasaMbaMdhitva rUpa lakSyatAvacchedakamAM nirUpakatva eTale jo ! e pratiyogita kahezo to kAryatApratiyogI saMbaMdhi to vyAptijJAna-e parAmarza ja banaze ! che eTale bAdhAdimAM avyApti Avaze. kemake bAdhAdi vyAptijJAnAdi prati pratibaMdhaka banatAM dha nathI. have jo nirUpakano artha anuyogI karazo to kAryatAnirUpakasaMbaMdhi anumiti bane che che eTale vyabhicArAdimAM avyApti Ave kemake vyabhicArAdi anumiti pratibaMdhaka banatAM ? H nathI. 1. gAdAdharI - ataH sambandhipadaM sambandhidvayasAdhAraNasya tatsAkSAtkArajanakasAkSAtkAraviSayatAtmakanirUpakatvasya lAbhAya / siddhAntI - saMbaMdhidvayano saMgraha karI levA ane nirUpakatvano artha Ama karIzu. Ama saMbaMdhanA sAkSAtkAramAM saMbaMdhino sAkSAtkAra kAraNa bane che. kAryatArUpa saMbaMdhanA e sAkSAtkArano janaka anumiti-parAmarza sAkSAtkAra bane. tenI viSayatA anumiti, A A vyAptijJAna, parAmarzamAM rahe. basa, A viSayatA rUpa nirUpakatva levAnuM ame kahIzuM. have temAM tAdazasAkSAtkArIya viSayatA anumiti ane vyAptijJAna-parAmarzamAM che eTale tadrupa 1 nirUpakatva paNa te badhAyamAM che. Ama kAryatAnirUpaka saMbaMdhitva rUpa je lakSmatAvacchedaka cheT LL - sAmAnya virakti 0 (2) PERS
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ temAM nirUpakatvano artha pratiyogitva ke anuyogitva koI na letAM pUrvokta levo joIe. . ahIM kAryatAnirUpaka saMbaMdhitva mAM saMbaMdhi pada tAtparyagrAhaka che. arthAtuM : kAryatAnirUpakatva mAtra kahetAM AvuM nirUpakatva be yamAM rahetuM na hatuM have jyAre saMbaMdhipada e mUkyuM tyAre paNa yadyapi pUrvokta pratiyogitva rUpa ke, anuyogitva rUpa nirUpatva hoya, e to Apatti UbhI ja rahe, tathApi te Apatti have na Ave kemake saMbaMdhitva padanuM tAtparya ja tAdazanirUpakatvamAM che. gAdAdharI : atra parvato vahnimAn hudazca tathetyAdisamUhAlambanAnumityAdivirodhihadaniSThavalyabhAvAdirUpabAdhAdeH parvatAdau dhUmAdinA | vayAdisAdhane doSatAprasaGgaH, [1 pUrvapakSa - vArU, tamAruM lakSaNa AvuM thayuM che. pratAnuttinikavAryatA sAkSa-n tkArajanakasAkSAtkAraviSayatAzrayagrahaniSThapratibadhyatAnirUpakapratibaMdhakatAvat yathArthajJAnaviSayatvaM hetvAbhAsatvam / - have juo AmAM doSa Ave che. parvato vaDhiI 8 vaDhimAm AvI samUhAlaMbana anumiti laIzuM. A anumiti kAryatA sAkSAtkArajanakasAkSAtkAraviSayatAnA AzrayabhUta saMbaMdhi| graharUpa che. tAdazagrahaniSTha-pratibadhdhatAnirUpaka e pratibaMdhakatAvatuM yathArthajJAna || Saa vahunyabhAvavAnuM hrada bane. temAM viSayatA rahI eTale te vahunyabhAvavajUda samUhAlaMbana I gata parvato vadvimAnuM anumiti prati doSa banI gayo. - gAdAdharI : prakRtAnumitiniSThakAryatAsambandhigrahatvasya kasyApi pratibadhyatAnavacchedakatayA tadavacchinnapratibadhyatAnirUpitapratibandhakatAY nivezA'sambhavAt / che. siddhAnI -parvato vadvimAna anumiti prati vacabhAvavAnuM hRda doSa na bane e che mATe ame kahIzuM ke prakRtipakSaka-sAdhyaka-hetukAnumitiniSThakAryatA-sAkSAtkArajanaka ba * sAkSAtkAraviSayatAzraya je saMbaMdhigraha bane. tAdazasaMbaMdhigrahatvAvacchinnapratibadhdhatAIT nirUpita pratibaMdhakatAvayathArthajJAnaviSayatva hetvAbhAsatvam | 1 - sAmAnya virakti , (21) - - J
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ - BE A A AT. have parvatapakSaka vahiMsAdhyakAnumitiniSTha kAryatA sAkSAtkArajanaka sAkSAtkAra | A viSayatAzraya saMbaMdhigrahatvena - parvatapakSakavahiMsAdhyakAnumitirUpa saMbaMdhigrahano ane | vanyabhAvavAnuM hRda: ItyAkAraka nizcayatvena vanyabhAvavAnuM hRda nizcayano paraspara || pratibadhdha pratibaMdhakabhAva nathI. paNa hado vaddhimAnuM anumiti sAthe vanyabhAvavAnuM hRdano pratibadhdha-pratibaMdhaka A bhAva che. eTale vahunyabhAvavAnuM hRdamAM pratibaMdhakatA rahevA chatAM paNa parvatapakSakavatisAdhyakA- 1 1 numitiniSThakAryatAnirUpakasaMbaMdhigrahatvAvacchinnapratibadhdhatAnirUpitapratibaMdhakatA nathI II che ke -- che eTale parvatapakSakavanyanumiti pratibaMdhaka vanyabhAvavAnuM hRdamAM tAdazaviSayatAnA che ativyApti have AvatI nathI. pUrvapakSa - bhale te ativyApti dUra thaI gaI, paNa have to jyAM lakSaNa javuM joIe [] tyAM paNa te kyAMya na jatA asaMbhava doSa ja Ubho thAya che. juo, prakRtAnumitiniSThakArya- 1 | tAsAkSAtkArajanakasAkSAtkAraviSayatAzrayasaMbaMdhigrahatnAvacchinnapratibadhdhatAnirUpitaI pratibaMdhakatAzAliyathArthajJAna - viSayatve hetvAbhAsataM lakSaNa thayuM. have hrado vahimAnuM anumiti pratibaMdhaka vahunyabhAvavAnuM hRdamAM paNa tAdazaviSayatA che ja na jatAM asaMbhava doSa Ave, kemake tadvattA buddhimAM tadabhAvavattA nizcaya pratibaMdhaka bane. H. A eTale tadabhAvanizcayanirUpitA pratibadhdhatA tatvakArakabuddhivAvacchinnA bane. tame te T to tAdazasaMbaMdhigrahavAvacchinnA-pratibadhdhatA kaho cho te to kyAMya na saMbhavatAM arthAt I tAdazagrahavAvacchinna pratibadhdhatAnirUpita pratibaMdhakatAzAliyathArthajJAnaviSayatA koI paNa | doSamAM na maLatAM asaMbhava doSa ja AvI paDaze. eTale tema na levAya tethI parvato che vatimAna anumiti sthale vanyabhAvavAnuM hRdamAM ativyApti thaI jaze. // gAdAdharI : tathAvidhagrahatvavyApakapratibadhyatAniveze cA'numityavirodhini vyabhicArAdau parAmarzAvirodhini bAdhAdau cA'vyAptiH, ubhayavirodhipakSA'prasiddhyAdAveva taadRshprtibdhytaaniruupkjnyaanvissy|| tvasattvAt / A siddhAntI - cAlo, ame tAdazagrahatvAvacchinnapratibadhdhatAdi na kahetAM tAdazagrahatva , - sAmAnya virakti , (rara) - - - __
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ T - 2 - - - - - - - - Hi vyApaka pratibadhdhatAdi kahIzuM. have parvato vahimAnuM chuMdazva samUhA. sthaLe vahunyabhAvavadhUddada H. doSa banI zake nahi. kemake kevaLa parvato vaddhimAnuM anumitimAM paNa saMbaMdhigrahatva che paNa | vahunyabhAvavahUdaniSThapratibaMdhakatAnirUpitapratibadhdhatA nathI eTale grahatvavyApaka || pratibadhdhatA tyAM na hovAthI tAdazagrahatvavyApakapratibadhdhatAnirUpita pratibaMdhakatA mA vanyabhAvavAnuM hRda nizcayamAM na maLatAM te doSa nahi bane. - pUrvapakSa - jo tema kahezo to anumiti prati vyabhicArAdi apratibaMdhaka che. ane A parAmarzaprati bAdhAdi apratibaMdhaka che. have vyabhicArAdi vyAptijJAna prati pratibaMdhaka che. # 1 eTale pratibadhdhatA vyAptijJAnamAM rahI have anumitiniSThakAryatAnA saMbaMdhi to anumiti | ane parAmarza paNa che. temAM saMbaMdhigrahatva che. paNa vyabhicArajJAnaniSTha [] pratibaMdhakatAnirUpita pratibadhdhatA anumitimAM to nathI. te to mAtra vyAtijJAna rUpa || saMbaMdhigrahamAM che. AthI saMbaMdhigrahatvavyApakapratibadhdhatA na banI. balake saMbaMdhigrahatvavyApyapratibadhdhatA bane. A A ja rIte bAdhaniSThapratibaMdhakatAnirUpitapratibadhdhatA potAnA saMbaMdhigrahabhUta H. anumiti-vyAptijJAna-parAmarzamAMthI anumitimAM ja che. vyAptijJAna, parAmarzamAM to 1 tAdaza pratibadhdhatA nathI. ane tyAM saMbaMdhigrahatva che. eTale ahIM paNa grahatvavyApaka 1 A pratibadhdhatA na banI eTale have vyabhicAra-virodha-bAdhAdimAM A lakSaNa na jatAM || avyApti Avaze. ahIM asaMbhava doSa nathI kahyo, kemake AzrayAsiddhi sthaLe saMbaMdhigrahatvavyApaka ja pratibadhdhatA maLI jAya che. vadvimAna ghUmata anumiti prati kAgyanamayatvAbhAvavAnuM 1 parvataH jJAna pratibaMdhaka bane tema parAmarza prati paNa tAdazajJAna pratibaMdhaka bane ane 1 | parAmarzaghaTakIbhUta vyAptijJAna prati paNa pratibaMdhaka bane. eTale saMbaMdhigrahamAM pratibadhdhatA | che. mATe saMbaMdhigrahatvavyApaka pratibadhdhatA maLI jAya mATe tAdazapratibadhdhatAnirUpitaA pratibaMdhakatA zAli nizcaya viSayatA AzrayAsiddhi doSamAM maLavAthI te to doSarUpa banI A jAya che. Ama saMbaMdhigrahatvavyApaka pratibadhdhatA levA para paNa doSa Ubho ja rahe che eTale te artha paNa karI zakAto nathI. ane tethI parvato vadvimAnuM prati vahunyabhAvavAnuM hRda pratibaMdhaka banI jAya e mULa Apatti UbhI ja rahe che. eTale anumiti padano artha zuM H karavo ? sAmAnya nirukti * (ra)
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 - ht / gAdAdharI : ataH kalpAntaramAha / dIdhitiH - sAdhyavyApyahetumAnpakSaH sAdhya-vAnityAkArAnumitiparaM / / vAta gAdAdharI - prakRtapakSatAvacchedakaviziSTapakSe prakRtasAdhyatAvacchedakAvacchinnatadvyAptiviziSTaprakRtahetutAvacchedakAvacchinnaprakArakAnumitisAmAnyaparamityarthaH / * uttara - sAdhyavyApya hetumAn pakSaH sAdhyavAnuM evI samUhAlaMbana anumiti lakSaNamAM che + rahelA anumiti padathI levI. ema ame kahIzuM. arthAt pakSa mAM sAdhya vizeSaNa che ane A 1 sAdhyavyApya hetu vizeSaNa che. sAdhya e pakSamAM vizeSaNa che eTale prakRtipakSatAvacchedakA| vacchinnavizeSyatAnirUpitA prakRtasAdhyatAvacchedakAvacchinnaprakAratA banI. * have sAMdhyAvyApya hetu e paNa pakSamAM vizeSaNa che. eTale prakRta [][ I pakSatAvacchedakAvacchinnavizeSyatAnirUpitA prakRtasAdhyatAvacchedakAvacchinnanirUpitaA vyAptiviziSTahetatAvacchedakAvacchinnaprakAratA banI. tAdazaprakAratAzAli anumiti che che. sAmAnya lakSaNaghaTaka anumiti padathI levI joIe. have sAmAnyapada kahyuM che. te vyApakanuM A sUcaka che. mATe tAdaza anumititvavyApakapratibadhdhatAnirUpita pratibaMdhakatAzAli M. yathArthajJAnaviSayatve doSaH A pariSkRta lakSaNa banyuM. che have Ama kahevAthI parvato vaDhimA dUra tathA evI samUhAlaMbana anumiti A prati vahunyabhAvavAnuM hRda e doSa nahi bane. kemake parvato vatimAnuM anumiti paNa ukta A pariSkRta anumiti hovAthI te paNa anumiti sAmAnyapadathI levAya have te A taniSThapratibadhdhatAnirUpita pratibaMdhatA vanyabhAvavAnuM hRdamAM nathI ja eTale ke te ja T anumitimAM anumititva hovA chatAM tyAM "vanyabhAvavAn hradaniSThapratibaMdhakatA 1 OL nirUpita pratibadhdhatA nathI" mATe anumititvavyApaka pratibadhdhatA na banI eTale te aMza It | khUTatAM vanyabhAvavAnuM hRda e samUhAlaMbana anumitimAM rahelI parvato vahimAnuM ! A anumiti prati doSa banavAnI ativyApti rahetI nathI. che e khAsa khyAla rAkhavo ke anumiti padathI te badhI anumiti laI zakAya jemAM | pariSkRta rUpa hoya. e badhI anumiti sAmAnya jenAthI pratibadhdha bane te doSa bane. na sAmAnya nirakti, (ra) - J
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthAt tAdaza anumititvavyApakapratibadhdhatAnirUpitapratibaMdhakatAzAliyathArthajJAna : viSayatAzraya doSa bane. have pUrvokta sthaLe vahunyabhAvavAnuM hRda doSa na banyo kemake : tAdazapakSatAvacchedakAvacchinna vizeSyatAzAli to zuddha parvato vatimAnuM anumiti paNa che ! ma temAM vanyabhAva hRdanI pratibadhdhatA nathI mATe anumititvavyApakapratibadhdhatA nathI eTale A A tAdaza pratibadhdhatAnirUpita pratibaMdhakatAzAliyathArthajJAnaviSayatA vahunyabhAvavAnuM hRdamAM che na AvatAM te parvato vatimAnuM anumiti prati doSa na bane. gAdAdharI : evaM ca samUhAlambanAnumitervyAptyAdiviSayakatayA vyabhicArAdijJAnapratibadhyatvAnna vyabhicArAdyasaGgrahaH / ApaNe joI gayA chIe ke anumiti padane tAdaza saMbaMdhigrahatva paraka karIne | i taddavyApaka pratibadhdhatA letAM parvato vatimAnuM prati vahunyabhAvavAnuM hRda doSa raheto nathI che paNa tyAM vyabhicArAdi ane bAdhAdimAM pAchI avyApti hatI mATe tema mAnI te doSa dUra che thaI zakayo nahi. have ahIM te doSa dUra thAya che ane pachI bAdhAdimAM avyApti paNa rahetI nathI. In enuM kAraNa e che ke pUrve saMbaMdhigrahatvavyApakapratibadhdhatA lIdhelI, te bAdhAdisthaLe na maLI na kemake saMbaMdhigrahatva to vyAptijJAna-parAmarzamAM paNa hoya tyAM bAdhAdinI pratibadhdhatA nI I] maLe. ane saMbaMdhigrahatva anumitimAM hoya tyAM vyabhicArAdinI pratibadhdhatA na maLe | eTale saMbaMdhigrahatvanI vyApaka pratibadhdhatA na maLI mATe avyApti AvelI. have ahIM e to anumititvavyApaka pratibadhdhatA levAnI che. ane anumiti samUhAlaMbanAtmaka che. A eTale temAM vyAptijJAna-parAmarza paNa AvI ja jAya che mATe bAdhAdinI pratibadhdhatA A ba. samUhAlaMbanAtmaka anumitimAM sAdhyavAnuM pakSaH aMzamAM rahe, vyabhicArAdinI pratibadhdhatA vyApti aMzamAM rahe ane AzrayAsiddhi AdinI pratibadhdhatA parAmarza aMzamAM rahe Ama | S jyAM anumititva che tyAM pratibadhdhatA paNa darekanI koIne koI aMzamAM maLI jAya eTale A | || temAM anumititvanI vyApakatA maLI jAya. A rIte ahIM bAdhAdisthaLe ane vyabhicArAdi || sthaLe avyApti saMbhava raheto nathI. gAdAdharI : darzitasamUhAlambanAnumitipratibandhakatAmAdAyA'tiprasaGgavAraNAya sAmAnyapadam / darzitasamUhAlaMbana anumiti - "parvato vaddhimAnuM hadazca tathA" e anumiti che. || ma sAmAnya virakti, (rapa) - - 1 )
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 tenA prati vahunyabhAvavAnuM hRda pratibaMdhaka hovAthI tenI pratibadhdhatA samUhAlaMbana 1 I anumiti parvato vatimAnuM....mAM rahe eTale samUhAlaMbana anumiti pratyenI I] pratibaMdhakatAne laIne vanyabhAvavAnuM hRda doSa bane eTale ativyApti Ave te have dUra I] thaI. kemake anumiti ekAda nathI levAnIsa paNa tAdaza-anumitisAmAnyaniSTha 4 e pratibadhdhatAnirUpita pratibaMdhakatAzAliyathArtha jJAnaviSayatva levAnuM che. arthAt | anumititvavyApaka evI pratibadhdhatA levAnI che. paNa zuddha evI "parvato vaddhimAnuM anumitimAM to vahunyabhAvavadhUhUdanI pratibadhdhatA nathI. eTale anumititvavyApaka che. 1 tAdezapratibadhdhatA na maLavAthI vanyabhAvavadhU hRda doSa na bane. gAdAdharI : tathAca tAdRzAnumititvavyApakapratibadhyatAnirUpitapratibandhakatAzAliyathArthajJAnaviSayatvaM paryavasitArthaH / evaM cA - sAdhyatAvacchedakAvacchinnAdiprakArakAnumitisAmAnyAntargatAyAM parvato / // vahnimAn vahnivyApyadhUmavAMzcetyAdyanumito hudo na vhnimaanityaadinishcy-|| syaa'prtibndhktvaannaatiprsnggH| Ama sAmAnyapadanA upAdAnathI A artha nIkaLyo. tAdazAnumititvavyApaka1 pratibadhdhatAnirUpaka pratibaMdhakatA zAli yathArthajJAna viSayatve doSa. tAdazAnumiti eTale ApaNe pUrve ja kahI gayA chIe chatAM pharI te paNa joI laIe. prakRtipakSatAvacchedakAvacchinnavizeSyatAnirUpitasAdhyatAvacchedaka-avacchinna prakAratAprakRtipakSatAvacchedakAvacchinnavizeSatAnirUpitasAdhyatAvacchedaka-avacchinnanirUpitavyApti- A 'viziSTahetutAvacchedakAvacchinna-prakAratAzAli-anumiti. R. AvI je koI anumiti hoya te badhAya mAM nirUpita pratibadhdhatA rahe te doSa H. Saa kahevAya. pharIne pUrvokta atiprasaMgane spaSTa rIte dUra kare che. ApaNe paNa tenI paMkti mujaba pharI joI laIe. parvato vaddhimAnu, vadvivyApya dhUmavAnuM hRdaOMvaddhimAnuM A anumitinI jema parvato , e vahimAnuM vadvivyApyadhUmavAMza anumiti paNa anumiti sAmAnyamAM antargata thAya che. A ane tenA prati to vahunyabhAvavAnuM hRda doSa banato nathI mATe samUhAlaMbana anumiti + antargata parvato vatimAnuM anumiti prati vahunyabhAvavAnuM hRda doSa banI zake nahi. have ? ApaNe samasta lakSaNano AkAra sAme rAkhIne pachI AgaLa vadhIe. - sAmAnya nirakti (2) E J
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakRtapakSatAvacchedakAvacchinna- vizeSyatA- nirUpitA prakRtasAdhyatAvacchedakAvacchinnaprakAratA, atha ca prakRtasAdhyatAvacchedakAvacchinnanirUpitavyAptiviziSTahetutAvacchedakAvacchinnaprakAratA zAli anumititva vyApaka pratibadhyatA nirUpita pratibaMdhakatA zAli yathArthajJAna viSayatvaM tattvam / gAdAdharI : bAdhasatpratipakSasvarUpAsiddhyAzrayAsiddhiSu avyAptivAraNAya prakRtapakSatAvacchedakAvacchinnapakSavizeSyakatvanivezaH / have ahIM 'prakRtapakSatAvacchedakAvacchinna vizeSyatA' ne kADhI nAMkhe to bAdha, satpratipakSa - svarUpAsiddhi, AzrayAsiddhimAM avyApti Ave. bAdha : chUMdo vinmAn mAt e anumiti prati vanyabhAvavAn hRda pratibaMdhaka bane ja che paNa have to sAdhyatAvacchedakAvacchinna prakAratA..... prakAratAzAli anumiti sAmAnya levAnI che eTale jema chUMdo virtamAn vahnivyApya dhUmavAMzca anumiti tevI che tema parvato himAn vahnivyApyadhUmavAMzva anumiti paNa tevI hovAthI te paNa anumiti sAmAnyamAM AvI jAya. (pakSatAvacchedakAva. pakSa vizeSya to apekSita nathI.) A anumiti prati to varjyabhAvavAnuM hrada pratibaMdhaka banI zakato nathI. arthAt varjyabhAvavAnuM hrada nirUpita pratibadhdhatA parvato vartimAn vahnivyApya dhUmavAMzva anumitiniSTha nathI banatI eTale anumititva vyApaka pratibadhyatA na banI. Ama pakSAMza na letAM bAdhamAM avyApti Ave. jo teno niveza karIe to avyApti nathI kemake hRdatvAvacchinnahUda vizeSyatAka anumiti to parvato viddhamAn anumiti che ja nahi. mATe tene anumiti sAmAnyapadathI na levAya. eTale pachI avyApti na rahe. A ja rIte satpratipakSamAM avyApti Ave. te A pramANe vRdghimAn phUlo vahvimAna vahnivyAyadhUmavAMzca prati prado varjyabhAvavAn jalAt satpratipakSa bane che. te nahi bane, kemake parvato vimAn vahnivyApyadhUmavAMzva e anumiti paNa anumitisAmAnyathI pakaDAya (pakSAMza dUra karelo che mATe sAdhya ane hetu sarakhA jyAM maLe te anumiti pakaDAya) have tenA prati to te pratibaMdhaka na bane. eTale temAM avyApti Ave. sAmAnya nirukti (20)
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarUpAsiddhiH hUdo vahimAnuM vadvivyApyadhUmavAMza - ahIM dhUmAbhAvaviziSTahUda e 1 A doSa bane che. paNa parvato vaddhimAnuM vahivyApyadhUmavAMza anumiti paNa anumiti | [] sAmAnyathI have pakaDAya eTale tenA prati to te doSa na banatAM avyApti Ave che. ] AzrayAsiddhiH kAgyanamayaparvato vaddhimAnuM vadvivyAkhadhUmavAMzca A anumiti prati che kAkhyanamayavAbhAvavAnuM parvata doSa bane che. paNa anumitisAmAnya prati te doSa na bane te kemake have to anumiti sAmAnyamAM parvato vatimAnuM anumiti paNa levAya ane tenA na prati te doSa nathI banato. Ama avyApti Ave. [ A avyApti dUra karavA prakRtipakSatAvacchedakAvacchinna vizeSyatAno niveza karyo. [1] have pUrvokta sthaLe jene ApaNe anumiti sAmAnyamAM laI letA hatAM te levAya ja nahi eTale te sivAyanI anumitisAmAnyamAM bAdhAdinI pratibadhdhatA maLI jatAM emAM avyApti na Ave. gAdAdharI : dravyatvAdinA hudAdivizeSyakAnumitau tathAvidhabAdhanizcayasyA'pratibandhakatvAttaddoSatAdavasthyamataH pakSatAvacchedakAvacchinnatvopAdAnam / prazna - prakRtipakSatAvAdamAvacchinnavizeSyatA na kahetAM prakRtipakSaniSThavizeSyatA ja te kaho to ? uttara - to pharI te badhA doSa UbhA raheze. hrado vatimAnuM vadvivyApyadhUmavAMzcata anumiti prati vanyabhAvavAnuM hRda doSa bane che. have pakSaniSTha vizeSatA nirUpita..... 1 prakAratA zAli anumiti e anumiti sAmAnyathI pakaDAya eTale have dravya (hRda) || vahiMmad vadvivyApyadhUmavacca anumiti pote pakaDAya, kemake temAM paNa pakSaniSThavizeSyatA to che ja - have A anumiti prati to vahunyabhAvavAnuM hRda doSa banato nathI. eTale e pharI avyApti UbhI ja rahe. have pakSatAvacchedakAvacchinna vizeSatA mUkIe to vAMdho na Ave, kemake pakSatAvacchedaka dharma to hRdatva che. mATe hRda-Avacchinna vizeSatA dravya / A vahiMmad sthAnIya pakSa dravyamAM nathI ja. mATe te anumiti sAmAnyamAM na AvI zake eTale na pachI Apatti paNa na rahe. A ja rIte satvatipakSamAM chuMdo vaddhimAnuM vahivyAyadhUmavAMzca anumiti prati H. | vanyabhAvavyApyajalavAnuM hRda e pratibaMdhaka bane che. paNa anumiti sAmAnyamAM to dravyuM : 4 vahnimatu vadvivyApyadhUmavacce e paNa pakaDAya ane enA prati to te satyaMtipakSa pratibaMdhaka che == == sAmAnya virakti 0 (28) - J
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI. eTale avyApti rahe. Ama sarvatra te avyAptine dUra karavA ? pakSatAvacchedakAvacchinnatvano niveza karavo ja joIe. gAdAdharI : avacchedakatvaM ca tatparyAptyadhikaraNatvam, tenA'tejasvI parvato vahnimAnityAdau viziSTaparvatatvAdimati vayAdyabhAvarUpabAdhasya, kAJcanamayaparvato vahnimAnityAdau cA'zrayA'siddheH zuddhaparvatatvAvacchinnapakSakA'numityavirodhitve'pi nA'saMgrahaH / evamagre'pi bodhyam / have AgaLa vadhatAM gadAdhara kahe che ke avacchedakatva eTale pakSatAvacchedakatAnuM paryAptisaMbaMdhathI adhikaraNatva levuM. arthAt pakSatAvacchedakAvacchinna vizeSyatA kahI che to pakSatAvacchedakamAM je pakSatAvacchedakatA che. tenuM paryApti saMbaMdhathI adhikaraNa levuM. jo tema na na laIe to vaLI avyApti Ave. manasvI parvato vaddhimAna - have ahIM . pakSatAvacchedaka tejasvI-abhAvava5rvatatva che. arthAt te sAmAnya mAvatva ane parvatatva be ya pakSatAvacchedaka che. paryAptisaMbaMdhathI pakSatAvacchedakatAnuM adhikaraNa e beya ! bane. paNa paryAptisaMbaMdhathI na laIe. to to pakSatAvacchedaka mAtra parvatatva banI zake. eTale parvatantrAvacchinnaparvata vizeSyatAka anumiti e anumiti sAmAnyamAM pakaDI zakAya eTale prastuta anumiti prati to vahunyabhAvavatu-atejasvI parvata rUpa bAdha doSa | bane paNa anumiti sAmAnyamAM to parvato vadvimAna vadvivyApyadhUmavAMzca paNa have pakaDI ! zakAya. kemake te paNa pakSatAvacchedaka parvatatvAvacchinna vizeSatA nirUpita... Adi che te ja ane A anumiti prati te pratibaMdhaka banato nathI eTale temAM avyApti Ave. A , che avyApti dUra karavA pakSatAvacchedakatAnuM paryAptisaMbaMdhathI adhikaraNa kahevuM joIe. have te che tejasAmAnyAbhAvavAvacchinna ane parvatatvAvacchinnavizeSatAka anumitimAM to parvato na je vaddhimAnuM anumiti na pakaDAya kemake te tejasAmAnyAbhAvaviziSTa parvatantrAvacchinna | vizeSyatAka nathI. ane te na pakaDAtAM avyApti doSa raheto nathI. kAccanamayaparvato vaddhimAnuM vadvivyApyadhUmavAMzca A anumiti prati to kAccanamayatvAbhAvavAnuM parvata doSa bane che. paNa have jo pakSatAvacchedakatAnuM paryApyA adhikaraNa na levAnuM hoya to pakSatA.va. parvatatvAvacchinna vizeSyatA paNa laI zakAya. A tAdaza vizeSyatAka to parvato vaddhimAnuM vahivyApyadhUmavAM anumiti paNa che eTale e paNa ba paNa anumitisAmAnyathI pakaDI zakAya. ane tenA prati to kAccanamayatvAbhAvavAna parvata . sAmAnya nirati . (29)
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 2 - - - - 1 pratibaMdhaka banato nathI eTale avyApti Ave. ene dUra karavA pakSatAva.tAnuM T paryAyadhikaraNa ja kahevuM joIe. eTale have kAccanamayatvaviziSTaparvatattvAvacchinnanI | vizeSatA parvato vadvimAn vadvivyApyadhUmavAMza anumitimAM na Ave. ane eTale te || anu.sAmAnyamAM na Ave, mATe Apatti nathI. ta A rIte gadAdhare pakSatAvacchedakAvacchinna vizeSatAdalane laIne padavyAvRtti karI. u gAdAdharI - sAdhyatAvacchedakAvacchinnasAdhyaprakArakatvA'niveze / / parAmarzAvirodhitayA bAdhasatpratipakSayoravyAptiH, have prakAratAnA be dalamAM prathama dalane laIne padavyAvRtti kare che. [ jo sAdhyatAvacchedakAvacchinnaprakAratAno niveza na karIe to bAdha, satpatipakSamAM 4 avyApti Ave. hUdo vahnimAnuM vadvivyApyadhUmavAMza e anumiti prati to vanyabhAvavat hRda A pratibaMdhaka bane che. paNa have to anumiti sAmAnyamAM hUdo vadvivyApyadhUmavAnuM e che anumiti paNa AvI zake. (sAdhyatAvacchedakAvacchinna prakAratAno aniveza eTale sAdhya fa koTi dUra karI nAMkhavI joIe.) ane A anumiti prati to vahunyabhAvavAnuM hRda | pratibaMdhaka nathI banato eTale temAM avyApti AvI. L A ja rIte hUdo vatimAnuM vadvivyApyadhUmavAnuM prati je vanyabhAvavyApyajala | A satratipakSa bane che, te nahi bane kemake anumiti sAmA mAM pUrvokta rIte "hUdo ma A vadvivyApyadhUmavAnuM anumiti paNa pakaDAya ane tenA prati to te satpatipakSa pratibaMdhaka . ba nathI banato. A avyApti TALavA mATe "sAdhyatAvacchedakAvacchinna prakAratA'no niveza na. na karavo joIe. tema thatAM "hUdo vadvivyApyadhUmavAnuM anumiti e anumitisAmAnyamAM na ja na AvI jAya kemake te sAdhyatAvaracchedakAvacchinna prakArataka nathI. M gAdAdharI - tatra sAdhyatAvacchedakAvacchinnatvasyAnupAdAne'pi / I taddoSatAdavasthyam, vahnitvAvacchinnAbhAvAdinizcayasya dhUmajanakatejasvI / - vahnivyApyadhUmavAMzca huda ityAdyanumityapratibandhakatvAt / prazna - sAdhyatAvacchedakAvacchinnaprakAratAne badale sAdhyaniSTha prakAratA ja kaho ne ? uttara - tema thatAM pharI te ja doSa UbhA rahe. juo. Drado vaddhimAnuM vadvivyApyadhUmavAMzca" anumiti jema sAdhyaniSTha prakArataka che tema hado dhUmajanakatejasvI vahivyApyadhUmavAMza ene sAmAnya virakti . (3) A J vanuM
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ anumiti paNa sAdhya=vahni niSTha prakArataka to che ja ane tethI anumiti sAmAnyamAM te | anumiti paNa pakaDAya. ane tenA prati to vahunyabhAvavAnuM hRdaH pratibaMdhaka banato nathI ) ] eTale avyApti AvI. ene dUra karavA "sAdhyatAvacchedakAvacchinnaprakAratAka anumiti | e anumiti sAmAnyamAM levI joIe" ema kahevuM ja rahyuM. have "do dhUmajanakatejasvI ! che vadvivyApyadhUmavAM" anumiti nahi pakaDAya, kemake vaDhivAvacchinnavadviprakArataka te A anumiti nathI. te to dhUmajanakatejasvitnAvacchinnaprakArataka che. mATe te na pakaDAtAM te avyApti doSa raheto nathI. gAdAdharI : yattu sAdhyA'prasiddhyavyAptivAraNaprayojanakatvaM tadupAdAnasyeti keTalAka kahe che sAdhyatAvacchedakatAnuM paryApti adhikaraNa je dharma bane tadavacchinna . A prakAratA levI joIe ema je kahyuM che te sAdhyAprasiddhisthaLanI avyApti dUra karavA mATe A te che. jo AvI prakAratA na laIe to parvataH kAgyanamayavahimAnuM vadvivyApyadhUmavazva e che anumiti prati kAccanamayatAbhAvavAnuM vahniH je doSa bane che, te nahi bane. kemake have ! to anumiti sAmAnyamAM parvato vatimAnuM vadvivyApyadhUmavazva anumiti paNa pakaDAya kemake te paNa sAdhyatAvacchedaka - vahnitnAvacchinna prakArataka to che ja. ane A anumiti prati tAdazajJAna te pratibaMdhaka nathI banatuM eTale avyApti Ave. ene dUra karavA sAdhyatAvacchedakatA-paryAyadhikaraNa - dharmAvacchinna-prakAratAka anumiti kahI che. have e parvato vadvimAnuM vadvivyApyadhUmavAM anumiti anumitisAmAnyamAM na pakaDAya eTale ! prokta avyApti na rahe. gAdAdharI : tanna sat, vahnirna kAJcanamaya itinirNayasya zuddhavahnitvAdinA vahyAdyanumityavirodhitve'pi dvitIyadale prakRtasAdhyatAvacchedakAvacchinnAntarbhAvasattvAt, tasya kAJcanamayavahnivyApyadhUmavAnparvata ityanumitivirodhitayA tatra lakSaNagamanAt / gadAdhara kahe che ke A barobara nathI. sAdhyatA vacchedakatA . A paryAyadhikaraNadharmAvacchinnaprakAratA nivezanuM prayojana sAdhyAprasiddhinI avyApti dUra II Tii karavAnuM nathI kemake tyAM te na kahe to ya avyApti Ave tema nathI. prakAratAmAM je bIjuM ? dala che - sAdhyatAvacchedakatA paryAyadhikaraNa dharmAvacchinnanirUpitavyApti... tenAthI jA EC 1 sAmAnya nirakti 0 (31) R A J
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ E 1 - - - - - - - ] 1 avyApti dUra thaI jAya che. 3 ya dalamAM paryAyadhikaraNa dharmAvacchinnatva levAnuM to kahyuM 1 che ja. eTale trIjA dilamAM paNa te sAdhyatAvacchedakatA paryAdhikaraNadharmAvacchinnatvano ) niveza che ja. eTale tenAthI ja kAccanamayadvivyApyadhUmavAnuM parvata vALI ja anumiti || I pakaDavI rahI. eTale tenAthI ja anumiti sAmAnyamAM parvato vahimAnuM vadvivyApya , dhUmavAM anumiti pakaDI zakAya nahi ane tethI sAdhyAprasiddhi doSamAM avyApti prakAratAnA prathama dalanA anivezathI AvatI ja nathI. eTale e dalanA aniveze bAdhAdi sthaLe ja avyApti Ave - ema ja kahevuM ja || joIe. M gAdAdharI : dvitIyadalapravezAd vyabhicAravirodhasAdhanAprasiddhi| svarUpAsiddhiSu nAvyAptiH, U A rIte prakAratAnA prathama dalanI padavyAvRtti karIne gadAdhara prakAratAnA dvitIya | dalanI padavyAvRtti kare che. jo sAdhyatAvacchedakAvacchinnanirUpitavyAptiviziSTa # hetutAvaccheda-kAvacchinna prakArataka (parvato vahivyApyadhUmavAMza) Ano niveza na karIe che arthAt dvi. dalano AkhAno niveza na karIe to vyabhicAra, virodha, hetvaprasiddhi ane A # svarUpAsiddhimAM avyApti Ave. kemake parvato dhUmavAnuM dhUmavyApyavatimAM anumiti = [1 prati dhUmAbhAvavavRttitva e doSa nahi bane. kemake parvato dhUmavAnuM e paNa anumiti ti D[ sAmAnyamAM AvI jAya ane tenA prati to dhUmAbhAvavavRttitva pratibaMdhaka bane nahi. have U pUrvokta niveza thAya to parvato dhUmavAnuM anumiti ja na pakaDAya kemake te | sAdhyatAva.ava.nirUpitavyAptiviziSTahetutAvacchedakAvacchinna prakArataka nathI. te A ja rIte anya sthAnomAM paNa anumiti sAmAnyathI parvato dhUmavAnuM anumiti ne pakaDIne enA prati te te doSanI apratibaMdhakatA rahevAthI avyApti Ave. SP (sAdhyAdhikaraNanirUpitavRttitvAbhAvaviziSTa hetu= virodha, hetutAvacchedakAbhAvaviziSTa [] hetu = hetvaprasiddhi, hetvabhAvavatyakSa svarUpAsiddhi ityAdi samajI levuM , ' gAdAdharI : tatrApi sAdhyatAvacchedakAvacchinnanirUpitavyAptiviziSTatvanivezAdvyabhicAravirodhayo vyAptiH / A prazna - prakAratAnuM dvitIya dala yatkiMcita-nirUpitavyApti vi. hetusAvacchedakAvacchinna prakAratA eTaluM ja kahone? zA mATe sAdhyatAvacchedakAvacchinna nirUpita vyApti che. sAmAnya virakti, (3) J - an - 1 -
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ viziSTatvano niveza karo cho? uttara - jo tema na karIe to vyabhicAra-virodhamAM pharI avyApti rahe. parvato dhUmavAn dhUmavyApyavahnimAMzca anumiti prati dhUmAbhAvavavRttitva rUpa vyabhicAra pratibaMdhaka bane che. paNa have pUrvokta rIte to anumiti sAmAnyamAM parvato dhUmavAn rUpavyApyavahimAMzca e anumiti paNa pakaDAya kemake dvitIyadala - yatkiM. nirUpita vyAptiviziSTa hetutAvacchedakAvacchinna prakAratArUpa ahIM che ja. A anumiti prati to dhUmAbhAvavavRttitva e pratibaMdhaka banatuM nathI eTale avyApti rahe. vaLI ayaMgotvavAn azvatvAt anumiti prati gotvAdhikaraNa gonirUpitavRttitvAbhAvavad azvatva e pratibaMdhaka bane che. paNa have te anumiti sAmAnya prati pratibaMdhaka nathI banatuM kemake anumiti sAmAnyamAM to have 'ayaM gotvavAn pazutvavyApyaazvatvavAMzva' e anumiti paNa pakaDAya tenA prati to te pratibaMdhaka nathI mATe avyApti Ave. A avyApti dUra karavA sAdhyatAvacchedakAvacchinnanirUpita vyApti kahevI ja joIe. gAdAdharI : vahnirdhUmavyabhicArItijJAnadazAyAmapi dravyatvAdinA dhUmAdinirUpitavyApte rbhAnasambhavAttaddoSatAdavasthyamato vyAptau sAdhyatAvacchedakAvacchinnIyatvanivezaH / prazna - bhale, paNa sAdhyatAvacchedakAvacchinnanirUpitatva viziSTa vyApti na kahetAM sAdhyanirUpitatvaviziSTa vyApti ane taddhiziSTa hetutAva. ava. prakAratA kaho ne ? uttara - dhUmAbhAvavavRttitvaviziSTa vahniH evA vyabhicAra jJAna dazAmAM parvato dhUmavAn dhUmavyApyavahimAMzca anumiti yapi na thAya paNa parvato dhUmavAn dravyavyApyadhUmavAMzca e anumiti vyAptimAM sAdhyatAvacchedakAvacchinna nirUpitatva choDIne sAdhyanirUpitatvanI ja vivakSA karI che eTale AvA dvitIya dalavALI jema parvato dhUmavAn dhUmavyAyavahnimAMzca anumiti che tema parvato dhUmavAn dravyavyApyadhUmavAMzca anumati paNa che. mATe te paNa anumiti sAmAnyamAM AvI gaI. ane tenA prati vyabhicAranizcaya pratibaMdhaka banato nathI eTale te doSa na banatAM avyApti Ave, e ja rIte dhruvo vahvimAna natAt sthaLe vahlimavRttitvAbhAvaviziSTajala rUpa virodha e pratibaMdhaka bane che te have nahi bane, kemake anumiti sAmAnya prati te pratibaMdhaka nathI banato anumiti sAmAnyamAM sAmAnya nikti (33)
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 have hudo vaddhimAnuM dravyavyApyajalavAMzca e anumiti paNa Ave kemake ahIM paNa na sAdhyanirUpitatva viziSTa vyApti viziSTa hetutAvacchedakAvacchinna prakAratA rUpa dvitIya | dala to che ja. eTale A anumiti prati vahimavRttitvAbhAvavat jalatva jJAna e | I pratibaMdhaka nahi banatAM temAM avyApti Ave. A avyApti dUra karavA . sAdhyatAvacchedakAvacchinnanirUpitatvaviziSTa vyApti kahevI ja joIe. gAdAdharI : anvayavyApti-vyatirekavyAptI viziSyopAdAya ! tadubhayaviziSTahetuprakArakatvameva nivezyam, ekataramAtravyAptyupAdAne sAdhAraNyA'nupasaMhAritvayorekatarA'saMgrahaprasaGgAdityagre vyaktIbhaviSyati / prazna - sAdhyatAva.ava.nirUpita vyApti kevI kevI ? jo anvayavyApti levAnuM kahezo to sarva anitya prameyavAta sthaLe nityasvAbhAvavyApImUtAmAvAA pratiyotviviziSTa prameyatva rUpa anupasaMhArImAM avyApti thaze. kemake A anumiti 0 tAdaza anvayavyAptiviziSTahetutAvacchedakAva. prakArataka nathI eTale anumitipadathI A [] ja anumiti pakaDAya nahi. ane tevI sAdhyAbhAvavavRttitvarUpa anvayavyApti buddhi ghaTita ma paNa anumiti prati to nirUkta anupasaMhArI pratibaMdhaka bane nahi eTale temAM avyApti na IT Avaze. ane jo te vyApti vyatirekavyAptiparaka kahezo to dhUmavAnuM valleH prati [] dhUmAbhAvavavRtti svarUpa doSa je pratibaMdhaka bane che te prakRti anumiti prati pratibaMdhaka nan banatA avyApti Ave kemake sAdhyAbhAvavyApakIbhUtAbhAvapratiyogirUpavyatireka vyAptighaTita anumiti e ja anumiti sAmAnya padathI levAnI che. tenA prati to ba dhUmAbhAvavavRttitva jJAna pratibaMdhaka banI zake nahi. eTale temAM avyApti Avaze. A to have vyAptipadathI kaI vyApti levI joIe ? uttara - anvaya ane vyatireka Ubhaya vyAptinuM vizeSa rUpathI nirvacana karIne beya | II laI levI. grAhakatayA arthAtu sAdhyAbhAva-vaTavRttitvarUpa ke svavyApaka It | sAdhyasAmAnAdhikaraNya rUpa anvayavyApti ane sAdhyAbhAvavyApakIbhUtAbhAvapratiyogitvarUpa | vyatirekavyApti e pratyekane te te vyAptirUpathI laIne tadubhayaviziSTa hetuniSTha prakAratA zAli anumitiniSTha anumititva levuM. taduM vyApakapratibadhdhatAnirUpita pratibaMdhakatAzAliyathArthanizcayaviSayatve doSaH | = == sAmAnya niyukti * (34) = 0
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 2 2 2 2 ---- --- A ja lakSaNane ApaNe vyavasthita rIte joI laIe. pakSatAvicchedAchinna- H. / vizeSyatAnirUpitA sAdhyatAvacchedakAvacchinna prakAratA atha ca sAdhyatAvaccheda-" kAvacchinnanirUpita-anvayavyAptiniSTha prakAratA nirUpita hetuniSTha vishessytaa| tAdRzavizeSyatvAvacchinna-hetutAvacchedakAvacchinnaprakAratA-tannirUpakatve sati yA / sAdhyatAvacchedakAvacchinnanirUpitavyatirekavyAptiniSThaprakAratA-nirUpitahetu niSThavizeSyatA, tAdRzavizeSyatvAvacchinnA yA hetutAvacchedakAvacchinnaM hetuniSThaprakAratA, tannirUpikA yA anumitiH tAdRzaanumititvavyApakaprati-M 1 badhyatAnirUpitapratibaMdhakatAzAli yathArthajJAnaviSayatvaM tattvam / / - have Ama thatAM sAdhAraNAdidoSa anvayavyApti ghaTita anumitinA ! 4 anvayavyAptiaMzane pratibaddha kare ane anupasaMhAridoSa vyatireka vyApti ghaTita ja anumitinA vyatireka vyAvaMzane pratibaddha kare eTale anumitimAM pratibadhdhatA AvI che. A jatAM anumititvavyApaka pratibadhdhatA banI jAya. jo vyatireka vyAptivirodhI jJAna hoya te ? to te samUhAlaMbana anumitinA vyati. vyAptiaMzane pratibadhdha kare ane anvayavyApti ? virodhI jJAna te samUha. anumitimAM rahelAM anvaya vyAptinA aMzane pratibadhdha kare Ama | Ubhayane letAM Apatti rahetI nathI. gAdAdharI : tAdRzavyAptidvayaprakAratAnirUpitahetuprakAratAyAH tatsAdhyakataddhetukAnumitijanakatAvacchedakaprakAratAtvenA'nugamayya nivezastu na sambhavati, sAdhyAbhAvavavRttitvajJAnadazAyAM kevalavyatiT rekavyAptyAdiprakArakahetumattAjJAnotpattyA sAdhAraNyAdestAdRzaprakAratA" zAlyanumitisAmAnyavirodhitvAbhAvAt / 1 prazna - anvayavyatirekavyAptinuM zUgrAhatayA vizeSarUpamAM upAdAna karIne temAM tame khUba ja gaurava karI dIdhuM che lakSaNa ghaTita anvaya-vyApti pAchI AkhI kahevI paDe tema | U] vyatireka vyApti paNa kahevI paDe temAM pAchI siddhAntalakSaNIya ane pUrvapakSIya vyApti ] ya kahevI paDe. A badhA karatAM jema anvaya vyApti prakAratAmAM anumitijanakatAvacchedakatA . che tema vyatireka vyAptiniSThaprakAratAmAM paNa anumitijanakatAvacchedakatA che to | vyAptidvayanirUpita evI hetu niSThaprakAratAno tatyAdhyaka, taddhatukAnumitijanakatA H -sAmAnya virakti (35) - G U
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vacchedakaprakAratAtvena anugama karIne ja lAghavAtu niveza karI levo joIe ne ? enA uttaramAM gadAdhara kahe che ke A niveza saMbhavI zakato nathI mATe ja ame gurUbhUta lakSaNanuM upAdAna karyuM che. juo, A je anvayavyAptiniSTha prakAratAnirUpita hetuniSTaprakAratA che te ja ja hatuniSTaprakAratA vyatirekavyAptiniSThaprakAratA nirUpitA paNa che. have A ja hetunii che, prakAratA e anumitiniSTha janyatA nirUpita janakatAnI avacchedaka che. (vyApti viziSTa hetumAnuM pakSaH evo parAmarza janaka che eTale hetu janatAvacchedaka kahevAya. hetu paNa 1 prakAranAviziSTa che mATe te prakAratA paNa janakatAvacchedaka kahevAya.) anvaya-vyApti ke || vyati.vyAptinI prakAratAthI nirUpita hetu prakAratA e anumiti nijha janyatAnirUpita janakatAcchedaka che. eTale A be ya prakAratAno tAdazaprakAratAtvena anugama karI laIe to lakSaNano AkAra Avo thAya. tatyAdhyaka taddhatakAnumitijanakatAvacchedakaA prakAratAtvAvacchinnA vA. vyAptidvaya prakAratAnirUpita hetaprakAratA, ma, | tAdazaprakAratAzAlianumititva vyApaka pratibadhdhatA nirUpita pratibaMdhakatA zAli na = yathArthajJAnaviSayatve doSaH - have Ama kahevAthI yadyapi "anvaya-vyApti vigere padano ? ullekha karavo nathI paDato ane tatvayukta lAghava paNa che chatAM ya emAM doSa AvavAthI te A e lAghava akiMcikara che. ja. parvato ghUmavAnu va anumiti prati dhUmAbhAvavavRttitvajJAna pratibaMdhaka che. | banatuM nathI paNa te jJAna dhUmAbhAvavadavRttitvarUpa anvayavyAptinA jJAna prati pratibaMdhaka 1 bane che. paNa dhUmAbhAvavyApakIbhUtAbhAvapratiyogitvarUpa vyatireka vyApti-jJAna prati to ] te pratibaMdhaka banatuM nathI. have prakAratA-Avacchedana tAdazaUbhaya prakAratAne lIdhI che. ] eTale prakAratA-Avacchedana Ubhaya prakAratA zAli anumitimAM to vyati. vyApti paNa Ave ja ane tethI prakAratA-Avacchedena prakAratA zAli anumiti prati dhUmAbhAvava ) vRttitva jJAna pratibaMdhaka banatuM nathI tethI temAM avyApti Ave. kahevAnuM tAtparya e che ke sAdhyAbhAvavavRttitvajJAna dazAmAM kevala-vyati.vyAkhyAdi prakAraka hetumattAnuM jJAna to na utpanna thAya ja che. eTale tAdazAnumiti sAmAnya prati sAdhAraNa e pratibaMdhaka na banatAM te avyApti Ave. e doSane lIdhe ame te lAghavaprayukta evo paNa niveza na laIne vizeSa rUpathI vyApti upAdAna karyu che. have tyAM to pRthaka pRthaka aMzo che eTale te te aMzane to te vyabhicArajJAna pratibaddha karI zake ja che. -jana sAmAnya virakti (3) J
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - - - - - // gAdAdharI : vyAptiviziSTaviSayakatvamAtrasya tdvishisstthetutaa-|| vacchedakAvacchinnaviSayakatvamAtrasya vA niveze svarUpAsiddhAvavyAptiH, ataH pakSAMze tAdRzavyAptiviziSTahetutAvacchedakAvacchinnaprakAratvanivezaH / pUrvapakSa - bhale prakAratAnA bIjA dalamAM tame "tAdazavyAptiviziSTa hetu prakArataka" | te kahyuM che tene badale tAdaza vyAptiviziSTa viSayaka mAtrano ja niveza karo to ? uttara - to pachI svarUpAsiddhimAM avyApti Avaze. phUlo dravyavAna) e dravyatvavyAptimAMza, athavA to dUlo vyatvavA vyarvavyAvyavaza tathA phUlo vyavavArtavyatvavyApyo dhUma A anumiti paNa tAdazavyAtiviziSTa viSayaka che ja ane tenA prati dhUmAbhAvavAnuM hrada pratibaMdhaka banato nathI. kemake ahIM dhUmano 1 ullekha che mATe te dhUmatvAvacchinnadhUmavAnuM hRda jJAna prati ja pratibaMdhaka bane, ane tyAM ! to vyAptiviziSTa viSayakatvena hetu paDelo che. dhUmatvena dhUma to che ja nahi. A doSa dUra che A karavA tema kahI zakAya nahi. prazna - vArU. vyAptiviziSTahetutAvacchedakAvacchinnahetu viSayakatva tyAM kaho athavA te * sAdhyatAvacchedakavacchinna prakAratAnirUpitA je pakSatAvacchedakAvacchinna vizeSatA che te ja 1 vizeSatAnuM vyAptivi. hetutAva. ava. hetu viSayatA vizeSaNa na karo ane vyApti vi.fm II hetutAva. ava. hetu viSayaka anumiti ja kaho. u - to paNa svarUpAsiddhimAM avyApti - kemake tevI anumiti to pakSaH sAdhavAnuM sAdhyavyApya hetuzca paNa bane ane tenA ja prati to dhUmAbhAvavAnuM hRdaH pratibaMdhaka bane nahi. te to dhUmavAvacchinnadhUmavahUda prati H ja pratibaMdhaka bane che. Ama avyApti Ave. tene dUra karavA vyAptivi. hetutAva. ava.H | viSayaka anumiti na kahetAM vyAptivi. hetutAva. ava. prakAranA nirUpita tAdazA [ pakSatAva. ava. vizeSatA ema kahevuM ja joIe. tAdaza vizeSatAzAli anumiti | | tvavyApaka pratibadhdhatAnirUpita pratibaMdhakatAzAliyathArthaviSayatve doSaH | gAdAdharI : pakSAMze vyAptiviziSTaprakArakatvamAtraniveze'pi / / taddoSatAdavasthyam, dhUmAbhAvavAn huda iti jJAnasya dravyatvAdinA / // hetumattAjJAnA'virodhitvAt, na sAmAnya nirukti * (80) - 0
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ A pUrvapakSaH pakSAMzamAM tAdaza prakAratAne vizeSaNa karo paNa vyAptiviziSTa prakAratAne ja 1. ( vizeSaNa karo. vyApti viziSTa hetutAvacchedakAvacchinna prakAratAne vizeSaNa na karo. It | uttara - to pachI tevI anumiti to pakSaH sAdhyavAnuM sAdhyavyApya dravyavAM tathA pakSaH | sAdhyavAnuM sAdhyanirUpita vyAptiviziSTavAMzca anumiti paNa bane. have AnA prati svarUpAsiddhi pratibaMdhaka nahi bane kemake A anumitimAM to tAdazaviziSTatvena prakAra che. te ba paNa hetutAvacchedakarUpathI nathI. svarUpAsiddhi to hetutAvacchedakAvacchinna hetumAn pakSa la # buddhi prati ja pratibaMdhaka bane che. Ama te doSane dUra karavA mATe hetutAva. ava. prakAratA ? H ne ja pakSAMzamAM vizeSaNa karavuM joIe. ____ gAdAdharI : sAdhAraNyAdyavyAptizca vahnitvAvacchinne dhUmAbhAvavadvRttitvagrahasya dhUmAdivyAptiviziSTatavyaktitvAvacchinnaprakArakajJAnA'virodhitvAdato hetutAvacchedakAvacchinnatvanivezaH / hetutAva. eva. no niveza na kare to vyabhicAramAM paNa Apatti Ave. (1) | I parvato dhUmavAnuM dhUmavyApti viziSTa taddhatimAMza, (2) parvato dhUmavAnuM dhUmavyApya J taddhatithya anumiti paNa anumiti sAmAnyathI pakaDAya. - have dhUmAbhAvavavRttitva viziSTa vahni: e jJAna dhUmavyAptiviziSTa vahniH jJAna prati e ke dhUmavyAptiviziSTavahnitnAvacchinna vahniH jJAna prati pratibaMdhaka che. paNa ja 1 dhUmavyAptiviziSTataddaddhi jJAna prati pratibaMdhaka nathI Ama pUrvokta anumitidvaya prati 1 apratibaMdhaka banatAM te anumitimAM pratibadhdhatA na rahetA anumititvavyApaka 1 pratibadhdhatAnirUpita pratibaMdhakatA zAli yathArthajJAnaviSayatva dhUmAbhAvavavRttitvamAM na It rahetAM doSa na bane ane tethI avyApti Ave. ene dUra karavA mATe tAdaza hetutAva. ava. I e hetupakAratAne ja pakSAMzamAM vizeSaNa banAvavuM joIeM. // gAdAdharI : pakSAMze sAdhyAdiprakArakasya saMskArAdeH AhAryajJAnAdezca / / bAdhAdijJAnA'pratibadhyatvAdasaMbhava itytstaadRshaanumititvvyaapktaaniveza: pUrvapakSaH vArU, badhuM ja kaho. paNa pakSatAva ava. vizeSatA nirUpaka anumiti zA || dha mATe kaho cho ? nI sAmAnya virakti , 30 - -
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ ema ja kaho ke tAdazapakSatAva ava. vize khyatAka je koI bane, ne A tAdazavizeSyatAtvavyApaka pratibadhdhatA nirUpita pratibaMdhakatAzAli yathArthajJAna viSayatve ? doSaH | uttarapakSa - vizeSyatAka mAtra kahIe to to vizeSatAnirUpaka anumiti rUpa jJAna A sivAya dveSa, IcchA, prayatna, saMskAra paNa bane. te badhAyamAM vizeSatAkatva raheze paNa A temAM pratibaMdhakanirUpita pratibadhdhatA nahi rahe kemake doSo pratibaMdhaka to jJAna prati ja bane, saMskArAdi prati nahi. Ama vizeSyatAkatva vyApaka pratibadhdhatA ja na maLatAM asaMbhava doSa Ave. pUrvapakSa H bhale tyAre, saMskArAdina pakaDAI jAya eTalA mATe tAdaza vizeSatAka 1 e jJAna kaho. tAdazajJAnatvavyApaka pratibadhdhatAdi kaho. pachI to asaMbhava nathI ne ? ) uttara pakSa - nahi. jJAna mAtra laIe to to tAdaza vizeSatAnirUpaka AhAryajJAna # paNa bane vaLI zaMkhaH pItatvAbhAvavAnuM evo bAdhanizcaya hovA chatAM doSa vizeSAdithI ja fa zaMkhaH pItaH evuM jJAna thAya che. to tyAM bAdhanizcaya pratibaMdhaka banato nathI. Ama te AhAryAdi jJAnamAM jJAnatva che paNa pratibaMdhakatAnirUpita pratibadhdhatA nathI. mATe ? || jJAnatvavyApaka-pratibadhdhatA ja na maLatAM asaMbhava doSa Ubho ja rahe. mATe ja tAdazavizeSatAka anumitijJAna ja kahevuM joIe. ane tethI tAdaza anumititvavyApaka ma IJ pratibadhdhatAdi kahevuM ja joIe. gAdAdharI : sAdhyavyApyahetudharmitAvacchedakakasAdhyavattAjJAnasyaiva / / M sAdhyavyApyahetumAnpakSaH sAdhyavAnityAkArakatayA tAdRzAkAra likhanasvarasAttAdRzahetuviziSTapakSatAvacchedakAvacchinnavizeSyakasAdhyatAvacchedakAvacchinnaprakArakA'numititvavyApakapratibadhyatvasya lakSaNaghaTakatvopagame parvatatvAvacchedena vahnaH sAdhyatve tatsAmAnA-[1 dhikaraNyena saadhyaabhaavaaderdosstvprsnggH| sAmAnAdhikaraNyamAtrAvagAhibAdhAdijJAnasya zuddhaparvatatvAvacchedena vahnayAdijJAnaM pratyeva pratibandhakatayA dhUmaviziSTaparvatatvAvacchinnadharmikavalyAdijJAnA-) 'pratibandhakatvAditi tadupekSitam / Ena sAmAnya virakti , (39) E D
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ TET A - SEM - 11 pUrvapakSa - dIdhitikAre anumiti zabdathI koNa levAya ? enA uttaramAM pahelAM I anumitiniSThakAryatAnirUpakasaMbaMdhitvena anumitistatkAraNa jJAnaparaka evuM lakSaNaghaTaka | [] anumitipada kahyuM hatuM. temAM arUci rahetAM temaNe "sAdhyavyApya hetumAn pakSaH sAdhyavAnuM | ne anumiti paraka kahyuM che. have e kathana bAda gadAdhare je badhI carcA karI che temAM pakSa te sAdhyavAnuM sAdhyavyApyatumAMzca evI anumitine laIne pariSkAra karyo che. have dIdhitikAre to sAdhyavyApya hetumAn pakSaH sAdhyavAnuM e samUhA. anumiti anumitipadathI na lIdhelI che. to tenuM svArasya sAdhyavyApya hetuniSTha avicchedakatAnirUpitapakSatAvacchedakA1 vacchinna vizeSatAka sAdhyaprakAraka anumitimAM ja che. (sAdhyavyApya hetu e pakSamAM vizeSaNa che eTale te pakSatAvacchedaka che temAM pakSatAva. tA rahI. vaLI pakSaniSThadharma paNa pakSatAvacchedaka bane. eTale pakSatAvacchedakatAthI nirUpita te pakSIniSThadharma rUpa | pakSatAvacchedaka bane. enAthI avacchinne pakSa bane temAM vizeSatA rahI. tanirUpaka ane e sAdhyaprakAraka anumiti) Ama lakSaNaghaTaka anumitipadathI AvI ja anumiti levAmAM A dIdhitikAranuM svArasya saMbhave che to pachI gadAdhare pakSaH sAdhyavAnuM sAdhyavyApya hetumAMzca evo anumitino AkAra kema lIdho? dIdhitikAre grahaNa karelI sAdhyavyApya hetumApakSa sAdhyavAnuM anumitinuM svArasya te gurUbhUta AkAramAM nathI to paNa pakSaH sAdhyavAnuM S' sAdhyavyApta hetumAMzca evI anumiti e anumitipadathI laIne teno gurUbhUta AkAra) levAnuM gadAdhare zA mATe pasaMda karyuM? sAdhyavyApya hetumAn pakSaH sAdhyavAnamAM sAdhyavyApya hetu e pakSamAM vizeSaNa paNa banavAthI pakSatAvacchedaka arthAtu dharmitAvacchedaka bane che. AthI A pakSamAM A be sAdhyavyApya hetu e dharmitAvacchedaka che. mATe pakSa sAdhyavyApakahetu rUpa dharmitAvacchedakavALo che ja banyo. tathA temAM sAdhyavattAnuM jJAna karavAnuM che. eTale A anumitino AkAra kema sAdhyavyApyo,dharmitAvacchedakaka sAdhyavattAjJAna ja bane maNa gadAdharakathita gurUbhUta AkAra | A anumitino banI zakato ja nathI. eTale dIdhitikAranA matAnusAra to lakSaNa AvuM [] bane. sAdhyavyApyotaviziSTa je pakSatAvacchedaka, tadavacchinna je pakSa tavizeSyakaI I sAdhyatAvacchedakAvacchinna-sAdhyaprakAraka anumititva vyApaka pratibadhdhatA nirUpita . pratibaMdhakatA zAli yathArthajJAna viSayatve doSaH | have A badhuM choDIne gadAdhare anumiti padathI pakSaH sAdhyavAnuM sAdhyavyApyavAzca" # evI samUhAlaMbana anumiti laIne tenuM gurUbhUta AkAra ghaTita lakSaNa kema banAvyuM? 1 uttara - mULanuM anumitipada viziSTavaiziSTaDhApanAdi nizcayarUpa anumitine (0 A - 2 sAmAnya nirati 0 (40) PRESS
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 22 22 ET ] jaNAvanAra na mAnatA, samUhAlaMbana anumitiparaka karI levAmAM doSanuM nivAraNa che. . parvatatvAvacchedana vahiMsAdhyanI anumiti "parvatatvasAmAnAdhikaraNyana vahunyabhAvavAnuM || parvataH" evo bAdha nizcaya thaI jAya to pratibadhdha banI jAya che. have parvatatva II e sAmAnAdhikarayena bAdhanizcaya e zuddha parvatatvavacchedana vahunyanumiti prati ja pratibaMdhaka tha bane che. jo dIdhitinA matAnusAra te anumitino AkAra sAdhyavyApyavatimAnuM parvato vadvimAn evo laIe to parvatatva sAmAnAdhikarayena bAdhanizcaya tenA prati pratibaMdhaka nahi bane. kemake te vadvi-anumiti zuddha parvatatvavacchedana parvatamAM vilinI anumiti nathI. paNa sAdhyavyApyotaviziSTa parvatatvAvacchedana vahinI anumiti che. have pakSaH sAdhyavAnuM sAdhyathApya hetamAM zu evI anumiti laIe to ! parvatatvavacchedana parvato vahnimAnuM vahivyApyadhUmavAM e prastuta anumiti bane. | A anumiti to zuddhaparvatatvAvacchedana parvatamAM vaddhinI anumiti che. eTale tenA be ja prati parvatatvasAmAnAdhikarayena bAdhanizcaya jarUra pratibaMdhaka banI jAya. Ama tenI apratibaMdhakatAnI Apatti dUra thaI jAya eTalA mATe ja viziSTavaizissAvagAhi nizcaya ma. na letAM tene samU. le. anumitimAM pheravI nAMkhyo. 0 gAdAdharI : na ca vizeSyatAvacchedakakoTau dhUmAdedhikasya bhAne'pi / MzuddhaparvatatvAvacchinnasaMyogAdeyaMtra saMsargatA tatra parvatatvasAmAnAdhikaraNyena // valyabhAvAdijJAnasya pratibandhakatvamAvazyakam, tAdRzAnumiterapi / HzuddhaparvatatvAvacchedena vahyAdyavagAhitvA-diti vAcyam, | pUrvapakSa - sAdhyavyApyadetumAna pakSa sAthyavAna emAM bhale ne vizeSatAvacchedaka | koTimAM adhikAMza praviSTa hoya, bhalene pakSatA tAdaza dhUma ane parvatantrAvacchinna hoya, A paNa sAdhyatAvacchedaka saMsarga to parvatatvavyApakasaMyoga bane che ne ? arthAt A parvatatvavyApakasaMyogena parvatamAM vaddhi sAdhya che. eTale A anumitimAM paNa zuddha la parvatatva vyApaka vahni pratiyogika saMyogAvagAhitva to svIkAravuM paDaze. arthAta tyAM re tAdaza dhUma-parvatatva vyApaka vahi pratiyogikasaMyogAvagAyitva svIkAravAnI jarUra nathI. ft Sii have e saMsargakoTimAM je zuddhaparvatatvAvacchedena vati pratiyogika saMyoga che ene ? [] parvatatvasAmAnAdhikaraNyana bAdhanizcaya jarUra pratibadhdha karI zake che. ane tethI koI doSaH raheto nathI. pachI tame zA mATe vi. vaizi.avagAhi nizcaya AkAra choDIne tene che samUhAlaMbana anumitimAM pheravI nAMkhyo ? - nA sAmAnya nirati 0 (41) - -
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ T gAdAdharI : dharmitAvacchedakAvacchedena viziSTabuddhau dharmitAvacchedakatAparyAptyadhikaraNadharmAvacchinnatvameva saMsargAMze bhAsate na tu / tadekadezAvacchinnatvamapi, taddharmAvacchinnavizeSyatAnirUpitatadekadeza-I vyApakatvAvacchinnasaMsargatAyA aprAmANikatvAt / uttara pakSa - dharmitAvacchedakAvacchedana parvatamAM vahninI viziSTabuddhi karavI che to | dharmitAvacchedakatA paryAdhikaraNadharmAvacchinna vyApakasaMyoga ja saMsarga bane. arthAt vadvivyApyadhUmavAnuM parvatamAM jo vaddhimattAnuM jJAna karavuM che to pakSatAvacchedaka vadvivyApyadhUma parvatattva, taniSTha pakSatAvacchedakatA, tenuM paryApti adhikaraNa vadvivyApyadhUma ane parvatatva te Ubhaya, te ubhayane vyApaka saMyoga ja saMbaMdha bane. paNa zuddha ekadezarUpa parvatattva vyApaka saMyoga saMbaMdha bane nahi. ane tethI have parvatatva sAmAnAdhikaraNyana bAdhanizcaya vadvivyApyadhUma viziSTa parvatatva vyApaka vahni saMyogAvagAhi buddhi prati paNa | pratibaMdhaka na bane eTale avyApti doSa Ubho ja rahe. ene dUra karavA dIdhitigata vi.vai. I avagANinizcayano AkAra samUhAlaMbana anumitimAM pheravavo ja joIe. che. gadAdhara kahe che ke ekadezAvacchinnatva saMsargamAM mAnavuM e aprAmANika che. emAM ya che kAraNa e che ke - dravya vahimAnuM dhUmAmAM vahivyApyadhUmavaddhavya vaddhimatuM A AkAra na ja dadhitinA anusAre thayo. have ahIM jo mAtra dravyatva vyApaka saMyogasaMthI vaddhimattAnI # A anumiti karIe to te bhamAtmaka banI jAya. kemake dareka dravyamAM vahninI anumiti karavI . eto bhrama rUpa ja che. A kAraNathI ja ekadezAvacchinnatva saMsargamAM kahI zakAya nahi.' | hA, ahIM vadvivyApyadhUmavaddhavyamAM jarUra Ubhayadharma vyApakasaMyogasaMthI vadvinI ) 4 anumiti thAya je pramAtmaka ja kahevAya. niSkarSa e Avyo ke dIdhitinI anumiti sAdhyavyApya dharmitAvacchedaka pakSamAM che. 1 sAdhyavattAnA jJAna rUpa che. mATe tyAM saMsarga paNa Ubhaya pakSatAvacchedakAvacchinna ja mAnavo 1 joIe ane tema thatA zuddhaparvatatva sAmAnAdhikaraNyana bAdhanizcaya apratibaMdhaka banatAM doSa Ave. ene dUra karavA pakSa sAthyavAna sAdhyavyApyAmAM evI samUhAla. anumitimAM ja te rUpAMtara karavuM joIe. jethI zuddhaparvatatvAvacchedana parvatamAM buddhimattAnuM che avagAhana karanArI A anumiti banavAthI tenA prati parvatatvasAmAnAdhikaraNyana bAdhanizcaya pratibaMdhaka banI jAya. - 2 sAmAnya nirati 9 (42) -
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAdAdharI : atha liGgopadhAnamate hetoH sarvatraiva dharmitAvacchedakatayA / bhAnAttAdRzasaMsargatAbhyupagama AvazyakaH, anyathA zuddhaparvatatvAvacchedena hetumattAjJAnasthale hetuviziSTaparvatatvAvacchinnadharmikasaMyogAdi saMsargakAnumiterevopagame parvatatvasAmAnAdhikaraNyamAtrAvagAhibAdhAdi| grahakAle'pi tatra tathAvidhasAdhyanizcayavato'numityApatteH, nahi / sAmAnAdhikaraNyena bAdhasiddhyoH satyoH kazcidanumitimupaiti / tAdRzabAdhAdigrahasya kvacidapyanumitau pratibandhakatvA'sambhavAtteSAM / V hetvAbhAsatA-vilopApattizca iti ced, A pUrvapakSa - liMgopadhAnavAdinA matamAM to badhI ja anumiti liMganA ullekhayukta jah Saa hoya che. (siddhAntI to parvato vahnimAnuM eTalI paNa anumiti kahe che.) tenA mate to ? || badhI ja anumitimAM liMga dharmitAvacchedaka bane che. eTale badhI anumitino AkAra || sAdhyavyApya hetumAn pakSaH sAdhyavAnuM banavo Avazyaka che kemake to ja liMga e >> dharmitAvacchedaka bane. (pakSa sAthyavAna sAdhyavyApyAmA mAM to liMga pakSamAM 2 1 prakAra mAtra ja bane.) have temanI badhI ja anumiti AvI che ane jo tame Hi. 'ne ekadezAvacchinnatva saMsargamAM nahi svIkAro to pachI parvatatvasAmAnAkarayena bAdha [1 nizcaya tene koI ThekANe pratibaMdhaka na banatAM bAdhanizcaya doSa ja anupapanna thaI jaze. I AnI upapatti mATe saMsargamAM ekadezAvacchinnatva tamAre svIkAravuM joIe. jethI te . e bAdhanizcaya te parvatatvavyApakasaMyogavazAtu anumitine pratibadhdha karI zake. A have jo tame saMsargamAM ekadezAvacchinnatva nahi ja mAno, to parvatatva che ja sAmAnAdhikaraNyana bAdhanizcaya hovA chatAM ane sAdhyano nizcaya paNa sAmAnAdhikaraNyana / hovA chatAM te pratibaMdhaka na banatAM anumiti thaI javAnI Apatti Avaze. amAruM kahevAnuM tAtparya e che ke viziSTaparvatatvAvacchedena hetu mattAnuM jJAna hoya to e tyAM to Ubhaya-mate zuddha parvatatvasAmAnAdhikaraNyana bAdhanizcaya pratibaMdhaka na bane. paNa I jyAM zuddha parvatatvAvacchedana hanumattAnuM jJAna che tyAM paNa liMgopadhAnavAdimate to A vadvivyApyadhUmavAnuM parvato vatimAnuM anumiti ja thavAnI ane tethI ja A viziSTaparvatatvAvacchinna saMsargAvagAhi anumiti ja hoya eTale tenA prati zuddha parvatatvanA - sAmAnya nirukti 0 (43) -
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- - -- -- - -- - --- 1 sAmAnAdhikaraNyana bAdhanizcaya pratibaMdhaka nahi bane eTale anumitinI Apatti Avaze. 1 T tamArA mate to ahIM zuddha parvatatvAvacchedena hetumattAnuM jJAna che mATe anumiti pratibadhdha [ banI ja javAnI. paNa liMgopadhAnavAdimate to zuddha parvatatvAvacchedena hetumattAnuM jJAna || hovA para paNa te anumitino AkAra sAdhyavyApya hetumAnuM pakSaH sAdhyavAnuM ja thAya ane ! che tethI tyAM bAdhanizcayAdi pratibaMdhaka na banatAM anumitinI Apatti Ave ene ISTApatti la paNa nahi kahevAya. kemake bAdhanizcaya ke sAdhyasiddhi hovA para anumiti thaI zake ja nahi. A Apatti dUra karavA ekadezAvacchinna saMsargatA kahevI ja joIe. to ja te . 1 liMgopadhAnavAdimatamAM Apatti nahi Ave. gAdAdharI : evamapi liGgAnupadhAnamate tAdRzaviSayatAyAM mAnAbhAva / eva, prakRtagranthastu na liGgopadhAnamatAbhiprAyakaH, tanmate'numiteH sarvatraiva / tathAkAratayA tAdRzAkAratvasyA'vyAvarttakatayA'numitipadasya / M tAdRzAnumitiparatvapradarzanA'saMgateH / uttara - bhale tema hoya, to ya liMga-anupadhAnavAdinA matamAM paddezadharmavyApa vAvacchinnasaMsatA rUpa viSayatAmAM koI pramANa nathI. sAdhyavyApya hetumAn pakSa 1 1 sAdhavAnuM e dIsthitino grantha liMgAnupadhAnavAdino che eTale tene to 1 I UbhayadharmavyApakatvAvacchinna saMsargatA ja mAnavI joIe ane tethI tAdazasaMsargaU avagAhi anumiti prati parvatatvasAmAnAdhikarayena bAdhanizcaya pratibaMdhaka na ja banatAM , Apatti UbhI ja rahe che eTale ja samUhAlaMbana anumitimAM tenuM rUpAMtara karavuM Avazyaka ta che. ligopadhAnavAdinA matAnusAra dIdhitigata sAdhavyApya hetumAn pakSaH sAdhyavAnuM 1. nizcaya anumitiparaka laI zakAya nahi. kemake tene to badhI ja anumiti tevI ja che. to [1 pachI anya anumitithI AvI anumitinuM vAvartana to thatuM nathI. che eTale have liMgAnupadhAnavAdinA hisAbe ja A grantha kahevAya ane tethI tyAM che. ekadezavyApaka saMsargatAmAM koI pramANa nathI. hA, liMgaupadhAnavAdinA matamAM te ekadezAva. saMsargatA na mAnIe to bApanI che hetvAbhAsatA ja na rahe eTale tyAM ame tema mAnI laIzuM. paNa liMgAnupadhAnavAdinA 1 hisAbanA A granthamAM to tema na manAya eTale doSa Ubho ja rahe tene dUra karavA mATe == =2 sAmAnya nirati 0 (44) - - J
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUhAla. anumiti mAM tenuM rUpAMtara karavuM Avazyaka ja che. " gAdAdharI : kecittu liGgAnupadhAnamate'numitipadasya tadubhayaparatvaM // vyAkhyAya yathAzrutaparatAnihAya liGgopadhAnamatamAzrayate sAdhyavyApyetyAdinA, ityAkArAnumitiparam anumiterityAkArakatAmatAbhiprAyakam, | iti vyAcakSate / vit : keTalAka kahe che ke dIdhitikAranI anumatiparva anumitiniB%AryatAniruupksNbNdhitven anumiti - tatkAraNajJAnaparaM sAdhyavyApyahetuvAn pakSaH sAdhyavAna rUtyArAnumatiparaM vA' e paMktinuM tAtparya A rIte levuM joIe. dIdhitikAre anumitipadane anumiti tatkAraNa ubhaya paraka kahyuM. paNa temAM anumitipadanI e. temaNe lakSaNA karavI paDI eTale yathAzrutaparatAno nirvAha thayo nahi mATe temaNe te pakSane | choDIne liMgopadhAnavAdino Azraya laIne anumitipadane sAdhyavyApya hetumAn pakSaH 1. ' sAdhyavAnuM evI anumiti paraka lIdhuM. arthAt ahIM temaNe lakSaNA karavAnI rahI nahi. R || arthAt liMgAnupadhAnavAdinA matamAM prathama kalpamAM yathAzrutaparatA na rahI eTale O liMgapadhAnavAdi matamAM sarvatra Avazyaka anumitine laI lIdhI. prazna - 'phArInumitipa' e paMkti sAthe asaMgati Avaze. kemake temAMthI e to A bhAva nIkaLato nathI. kecita - "manumitterityAkSaratAmatAmiprAya' evA arthaparaka te vAkya che che ema samajavuM. A gadAdharanI A pakSamAM arUci che. te kahe che ke prathamakalpamAM pUrvokta doSo hovAthI te ja te kalpano parityAga karelo che. vaLI dvitIyakalpa paNa liMgopadhAnavAdinA abhiprAyano ja 1 ja zA mATe kahevo joIe ? kemake te ja kalpa Ubhayano saMgraha karI le che arthAt | I liMgopadhAnavAdimatamAM te ja anumitinA sthaLe je avyApti che tyAM tene dUra karavA | ekadezAvacchinnavyApakatA kahevI joIe ane liMgAnupadhAnavAdimate to te doSa Ubho ja II ya rahe che. eTale ja ame pakSaH sAdhyavAnuM sAdhyavyApya hetumAMzca evo samUha. anumitimAM che ja teno AkAra pheravIne teno je gurUbhUta AkAra pariSkRta karyo che te AkAra pakSaH sAdhyavAnuM ! A sAdhyavyApya hetumAMzca ane sAdhyavyApya hetumAn pakSaH sAdhyavAn Ubhayane lAgu paDe che. mAM - 2 sAmAnya virakti, (45) - G U
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - - - - - | ane te gurUbhUta AkArane hisAbe liMgAnupadhAnavAdi matamAM pUrvokta avyApti paNa rahetI nathI. Ama badhuM sAmajasya AvI jAya che eTale kecit matanuM kathana yogya TharatuM nathI. e dIdhitiH - tena ekatra hetau vyabhicArAdigrahe'pi anyasya parAmarzAdanumityutpAdena vyabhicArAd vyAptyAdijJAnenA'nyathAsiddhatvAcca / / vyabhicArAdigrahAbhAvasyA'numityajanakatve'pi na kSatiriti vadanti / dIdhitikAre "anumiti' padane Ubhayaparaka athavA sAdhyavyApyahetumAn pakSaH J sAdhyavAnuM anumiti paraka kahyuM. te jo na kahe to arthAtu anumitipadanuM A rIte nirvacana ) na kare to zuM Apatti Ave te dIdhitikAra kahe che. anumiti pada ubhayAdiparaka na letAM che have ApaNuM lakSaNa anumativArImUnAmAvatiyogiyathArthajJAnaviSayatve arthAta ne anumitipratibaMdha yathArthajJAna-viSayavaM eTaluM ja rahyuM. eTale eka ja hetumAM jayAM ] vyabhicArano graha thayo tyAM anya hetunA parAmarzathI anumitino utpAda thAya che arthAta 4 A vyabhicAragrahAbhAva rUpa pratibaMdhakAbhAva-kAraNa-na hovA chatAM kArya thaI jatAM te vyatirekavyabhicAra Ave ane tethI pratibaMdhakArabhAvane kAraNa ja na kahevAya eTale te HP anumitikAraNabhUtAbhAva e pratibaMdhakAbhAva na banatAM tatvatiyogi e pratibaMdhaka paNa ne || na bane tethI vyabhicAramAM tAdaza yathArthajJAnanI viSayatA na jatAM avyApti Ave. dA.ta. parvato ghUmavAnuM vahe tadaza (be hetuthI paNa anumiti thaI zake.) have dhAro ke ahIM vaDhimAM to dhUmAmavivavRttitva rUpa vyabhi. graha che. paNa na [1 tadvimAM to dhUmAbhAvavattitva rU5 vyabhicAragraha nathI eTale tenA parAmarzathI 1 II tadviliMga, anumiti thaI javAnI A anumiti vyabhicArajJAnarUpa pratibaMdhaka hovA U chatAM thaI gaI. arthAt pratibaMdhakAbhAvarUpa kAraNa na hovA chatAM anumitirUpa kArya thayuM ! che. eTale ema ja kahevAya ke vyabhi. graha e anumitimAM pratibaMdhaka yathArthajJAna nathI. eTale e vyabhicAramAM tAdazajJAnaviSayatA na jatAM te doSa na banatAM avyApti AvI. (A che avyApti dUra karavA "anumiti' padane Ubhayaparaka athavA samUhA. la. anumitiparaka ba. kahyuM e aMtima niSkarSa che.) - - sAmAnya nikti 0 (46) ---
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ | mItidharI hatAza vyADyA (thA) prayogane suvyati neti | "ekatra-vahnitvAdye kadharmAvacchinne / vyabhicArAdItyAdinA 1 svarUpAsiddhiparigrahaH / anyasya parAmarzAt tattadvayAdirUpA'paradharmAVvacchinne vyAptipakSadharmatvAvagAhijJAnAt / vyabhicArAditi= " M vyabhicArAdigrahAbhAvasyA'numityajanakatve'pItyanena sambandhaH / ' have ApaNe gadAdharane joIe. vahnitvAdi eka dharmAvacchinna vahnimAM vyabhicAra ke | svarUpAsiddhino graha thayo hoya tyAre tadvivAdi rUpa aparadharmAvacchinnatadvatimAM A vyApti+pakSatadharmatAnuM jJAna thatA parvato dhUmavAnuM anumiti thaI jAya che. ethI . je vyabhicAragrahAbhAvarUpa pratibaMdhakAbhAva anumitino kAraNabhUtAbhAva na banatAM ma. A vyabhicAramAM avyApti AvavA chatAM ane tethI pratibaMdhakAbhAva ane anumiti vaccenA (H T kA. kA. bhAvamAM vyati. vyabhicAra AvavA chatAM have vAMdho nathI kemake ame je anumiti : | padanA be kalpa lIdhA che tenA hisAbe avyApti rahetI nathI. gAdAdharI : yatra yadUpAvacchinne vyabhicArajJAnotpattidvitIyakSaNe / kathaMcittadUpAvacchinnaliGgakaparAmarzastatra kssnnaikvilmbenaa'numi| tyupagamAvyabhicArAbhAvAcca na tatra vyabhicAro darzitaH / pUrvapakSa - tame be hetuka anumiti sthaLe pratibaMdhakAbhAva ane anumitinA [ kA.kA.bhAvamAM vyati. vyabhi. zA mATe batAvyo ? ekahetuka anumiti sthaLe paNa te e batAvI zakAya che. juo. prathama kSaNe vahni ghUmavyafmavAra evuM vyabhicAra jJAna thayuM. dvitIya kSaNe It laukikasaMnikarSavazAt dhUmavyApyavatimAnuM aya evo parAmarza thayo. ane tyArabAda trIjI ] kSaNe parvato dhUmavAnuM anumiti thaI to ahIM paNa dvitIya kSaNamAM vyabhi. graha ane | parAmarza be ya hovA chatAM anumiti thaI gaI. eTale ahIM ja tame kahI zako cho ke J vyabhicAragrahAbhAva na hovA chatAM anumiti thaI gaI. ane pratibaMdhakAbhAva-J. anumitinA kA. kA. bhAvamAM vyati. vyabhicAra Avyo ane tethI vyabhicAragrahAbhAva e H anumitimAM kAraNabhUta abhAva na kahevAya ane tethI vyabhicAramAM lakSaNa avyApta # thAya. LEva ja sAmAnya nirati 0 (4) - GJ
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - uttara - tevA sthaLe vyabhicArajJAnanI utpattinI tRtIya kSaNamAM anumitino upagama | nathI paNa caturtha kSaNamAM arthAt sarNakavilaMbena anumitino svIkAra che - mATe ame te II sthaLa nathI lIdhuM. kemake pachI to trIjI kSaNe vyabhi. jJAna naSTa thAya eTale tyAM mAtra 1 parAmarza ja che ane tethI caturtha kSaNe anumiti utpanna thAya emAM pratibaMdhakAbhAva to pUrvekSaNe hato ja mATe pratibaMdhaka na hovA para te anumiti thaI ema kahIne tyAM vyati. A che vyabhicAra ApI zakAto nathI. A ja hetuthI ekahetuka anumiti sthaLe te kA.kA. bhAvamAM te vyabhicAra na batAvatAM anekahetuka anumiti sthaLanuM anusaraNa karyuM. Ama aneka hetuka sthaLe je anumiti thaI te vyabhicAragraha hovA chatAM paNa thaI, ( eTale vyabhicAragrahAbhAva vinA thaI. mATe vyabhicAragrahAbhAva ane anumitinA [ kA.kA.bhAvamAM vyati. vyabhicAra batAvyo ane tethI tenI anumiti prati kAraNatA na ! rahI. e siddha karyuM. ane tethI anumiti kAraNabhUta abhAva tarIke te vyabhicAra prahAbhAva na pakaDAtAM vyabhicAramAM lakSaNa avyApta thayuM e hakikata dIdhitikAre batAvI. la A avyApti dUra karavA "anumiti' padano artha karavo paDyo. gAdAdharI : nanu taddharmAvacchinnaliGgakAnumitau taddharmAvacchinnadharmikaY vyabhicArajJAnAbhAvasya hetutvopagamAnna vyabhicAraH, prathama pUrvapakSa : taddharmAvacchinnaliMgakAnumitimAM taddhamavacchinnadharmikaI] vyabhicArajJAnAbhAva anumiti prati hetu che ema ame kahIzuM. have taddhatitvAvacchinna che taddhidharmika vyabhicArajJAnano to ahIM abhAva che je mATe taddhitvAvacchinnatadvatiliMgakata va anumiti utpanna thAya ja. vahnitnAvacchinnavartiliMga, anumiti ahIM nahi ja thAya che kemake vahitnAvacchinna dharmika vyabhi. jJAnAbhAva rUpa kAraNa ahIM nathI. Ama ja "pratibaMdhakAbhAva ane anumitino kAryakAraNabhAva vyatireka vyabhicAra grasta che" eH | hakIkata bilakula barobara nathI. (ane tethI anumitipadanA be artha karavAnI jarUra rahetI nathI. kemake kAraNabhUtAbhAva vyabhigrahAbhAva-yathArthajJAnaviSayatA temAM rahI jatAM || avyApti saMbhAvanI ja nathI.) gAdAdharI : taddharmAvacchinnaliGgakatvaM ca avyavahitottaratvasambandhena / tadUpAvacchinnadharmikavyAptyAdi-jJAnaviziSTatvam, tAdRzasambandhena / / vyabhicArajJAnaviziSTaM yattadanyatvameva vA janyatAvacchedakaM vAcyam, tena / sAmAnya virakti . (0) -
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhUmavyApyavahnimAnayamityAdizAbdAdiparAmarzotpattidvitIyakSaNe yatra / / MlaukikasannikarSajanyo vahnirdhUmavyabhicArI dhUmavyApyendhanavAnityA-M Y kArakasamUhAlambanagrahaH tajjanyAnumittesktasambandhena vahnitvAvacchinna-T VdharmikavyAptyAdijJAnaviziSTatve'pi na kSatiH / prathamapUrvapakSa : taddhitvAvacchinnataligaka anumiti eTale te ( avyavahitatattaratnasaMbaMdhathI tadvi-Avacchinna tadvidharmika vyAkhyAdi viziSTa H anumiti. ahIM tadvirUpa hetumAM koI vyabhicAragraha nathI mATe tyAM pUrvekSaNamAM HI I vyAkhyAdi che ja. eTale avyavahitottaratnasaMbaMdhathI tenAthI viziSTa tadviliMga, A 5 anumiti banI gaI. vaDhivAvacchinna vahnidharmika vyAkhyAdi nizcaya pUrvekSaNamAM nathI . a (kemake vadvimAM vyabhi. doSanuM jJAna che) eTale vahiliMgakAnumiti thAya nahi. (e che ja vahniliMga, anumiti avya.u.tva saMthI tAdezavyAkhyAdijJAnaviziSTa bane nahi.) A. bIjo pUrvapakSa - taddharmAvacchinnaliMgakatva no pUrvokta artha lezo to Apatti Avaze. te A prathama kSaNe dhUmavyApyavadvimAnaya evo zAbda parAmarza ke anyandriyajanya laukika pratyakSa R thayuM. pachI dvitIya kSaNe koIka indriyathI laukikasaMnikarSa dvArA vatiH dhUmavyabhicArI HI dhUmavyAkhedhanavAnuM parvataH evuM samUhAlaMbana jJAna thayuM ane tyAra bAda IndranaliMgaka I anumitino utpAda thAya che. have ahIM pUrvekSaNamAM vahnidharmikavyAkhyAdi jJAna raheluM che. . bIjI kSaNamAM eTale avya. uttaratnasaMbaMdhathI vaDhivAvacchinnatiliMgaanumiti thavI te ja joIe. paNa te thatI nathI kemake vahnitnAvacchinna vahidharmika vyabhi. graha pUrvamAM paDelo A che eTale have tame to vahiliMga, anumiti eTale vahnidharmika vyAkhyAdiviziSTa na [ anumiti kaho cho to vahnidharmika vyAkhyAdi pUrvekSaNamAM che ja pachI vahnitnAvacchinna [1 vartiliMga, anumiti kema na thaI ? ane invanatvAvacchinna indhanadharmika parAmarzathI 1 A InjanavAvacchinna indhanaliMgakAnumitino utpAda kema thayo? prathama pUrvapakSa - vArU, A Apattine lIdhe taddharmAvacchinnaliMgakatva eTale have A avya. u.tnasaMbaMdhathI vyabhicArajJAnaviziSTa ya, tadanyatvam ema kahIzuM. have yadyapi tyAM vahniliMga, anumiti thatI ja nathI eTale jyAM te thAya che tyAM te | H vyabhi. jJAna viziSTa nathI paNa viziSTAnya che. ane invanatvAvacchinna liMgakAnumiti || A thAya che te to pUrvanA vyabhicAra jJAnathI avya. u.tva saMthI viziSTa che ja. arthAt te | | viziSTAnya nathI. tathApi taddharmAvacchinna dhArmika vyabhicAra jJAnaviziSTAnya levAnuM che. e L ENGG - sAmAnya virakti 0 (49) ke
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 eTale vahitAvacchinna dharmikavyabhicAra jJAnaviziSTa tarIke InjanavAvacchinnaliMgaka 1 anumiti na bane. arthAt te tAdazavyabhijJAna viziSTAnya ja bane ane tethI te | InjanavAvacchinnaliMgakAnumiti thAya ane vahitAvacchinnavaDhiliMga, anumiti na || thAya. kemake tyAM vahnitnAvacchinna vahidharmika vyabhicAra jJAna paDeluM ja che eTale te to A | tenAthI viziSTa banI jAya - arthAta viziSTAnya na rahe. Ama have taddharmAvacchinnaliMgakatvano artha badalavAthI temAM koI Apatti rahetI 1. nathI. have ame je vAta karI hatI ke taddharmAvacchinnaliMgakAnumitimAM taddharmAvacchinnadharmika 1 vyabhi. praha e pratibaMdhaka bane. arthAt taddharmAvacchinnadharmika vyabhi. grahano abhAva e A e tAdaza anumitimAM kAraNa bane. eTale ke anekahetuka sthaLe tema kaheluM ke pratibaMdhaka rahevA che chatAM anumiti thAya che mATe pratibaMdhakAbhAvane kAraNa kahI zakAya nahi te vAta dUra thaI ja jAya che, kemake takalihetuka anumitimAM to taddhatirmika pratibaMdhakAbhAva graha che ja ane . na tethI te anumiti thaI che. vatirmika vyabhi. graha rUpe pratibaMdhaka hovAthI vahiliMga, 1 anumiti nathI thaI. Ama pratibaMdhakAbhAva e anumiti prati kAraNa bane ja che ane tethI ja 1 - anumiti kAraNabhUtAbhAva=pratibaMdhakAbhAva pratiyogI yathArthajJAna viSayatva vyabhi. HI I grahamAM na jatAM avyApti Ave e vAta rahetI nathI. ane to pachI tene laIne tame pa U "anumiti' - padanA mATe be kalpanuM anusaraNa karyuM te geravyAjabI Thare che. | tArI H gataH mA cAlIti vastRtAraVItAvyAjyAdri|| jJAnasattve vyabhicArajJAnAdyabhAvavyatirekeNA'numitivyatirekasyA'-M siddhatvAditi bhaavH| | have gadAdhara kahe che ke vArU A rIte tame tAdaza kalpanA anusaraNanA prayojananuM ! khaMDana karI nAMkhyuM to ame bIjuM prayojana ApazuM. ame kahIzuM ke pratibaMdhakAbhAva e vyAtijJAna parAmarzAdi kaluptakAraNothI paNa A anyathAsiddha thaI jAya che. arthAta jo vyAptijJAnAdi hoya to anumiti thAya te na hoya to anumiti na thAya. pratibaMdhakAbhAvane kAraNa mAnavAnI jarUra ja nathI. kemake sarvatra 1 vyAptijJAnAdithI ja kAryano nirvAha thaI jAya che. pachI akalupta pratibaMdhakAbhAvane zA | mATe kAraNa mAnavuM joIe ? arthAtu pratibaMdhakAbhAvano abhAva hoya to anumitino , [ pa ja sAmAnya virakti 0 (50) )
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhAva ane pratibaMdhakAbhAva hoya to ja anumiti thAya e asiddha che. basa, vyAptyAdi jJAnano abhAva hoya to ja anumitino abhAva rahe ema ame kahIzuM. gAdAdharI : vyAptijJAnAdervyabhicArajJAnAbhAvAdinA anyathAsiddhatvazaGkA tu prAgeva nirAkRtA / na kSatiH = na vyabhicArAdAvavyAptiH / prazna pratibaMdhakAbhAvathI vyAptijJAna kema anyathAsiddha na thaI jAya? te mATe tamArI pAse koI vinigamaka che ? uttara - hA, pratibaMdhakAbhAva hoya ane vyAptijJAna na hoya to koI sthAne paNa anumati thaI jatI hota to jarUra pratibaMdhakAbhAvathI vyAptijJAna anyathAsiddha thAya. paNa tevuM to thatuM nathI. ulaTuM anekahetuka sthaLe pratibaMdhakAbhAvano abhAva hovA para paNa vyAptyAdijJAnathI anumati thaI gaI eTale pratibaMdhakAbhAva ja vyAptyAdijJAnathI anyathAsiddha bane ema kahevuM ja joIe. Ama pratibaMdhakAbhAva anumiti prati kA2Na na banyo eTale have anumiti kAraNIbhUtAbhAvapratiyogiyathArthajJAnaviSayatva e lakSaNano yathAzruta artha laIe to anumiti kA2NIbhUta abhAva ja vyabhicArAdi grahAbhAva na banatAM tAdeza yathArthajJAnaviSayatva vyabhicArAdimAM na AvatAM avyApti Ave. A avyApti dUra karavA mATe anumiti padane Ubhayaparaka ke sAdhyavyApyahetumAn pakSaH sAdhyavAn anumita paraka kalpavuM Avazyaka che. have bhale vyabhicAragrahAbhAva anumitino ajanaka hoya to paNa have avyAptino saMbhava raheto nathI. - gAdAdharI : yatrA'saddhetuvizeSe tAdRzAnumiteraprasiddhiH tatratyadoSeSvavyAptervakSyamANatayA IdRzavyAkhyAyAmanirbharasUcanAya vadantItyuktam / anumitipavuM...anumitiparaM...tena.... ityAdi kathana bAda 'vadanti' kahIne dISitikAre temAM asvarasanuM sUcana karyu che. tenuM bIja e che ke je asadvetu vizeSamAM tAdazAnumiti (Ubhayaparaka ke sAdhyavyApyahetumAn pakSaH sAdhyavAn ja aprasiddha che tyAM lakSaNa na jatAM te asadvetumAM lakSaNanI avyApti Avaze. A hakIkatane pote ja AgaLa jaIne kahevAnA che eTale ApaNe te sthaLa vizeSane ahIM na letAM AgaLa cAlIe. sAmAnya nirukti 7 (51)
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ / dIdhitiH : parvato nirvahnidhUmo vaDherabhidheyatvaM meyatvasya / " vyabhicArItyAdibhramAdanumitipratibandhAdAha "yathArtheti" / " gAdAdharI : parvato vahnimAnityAdisaddhetusthale baadhaadibhrm| viSaye'tivyAptivArakatayA yathArthapadaM sArthakayati parvato nirvahniriti / / 5 atra itipadasya tritayasthale sambandhAd bhramatrayalAbhaH / / pratyekabhramamAdAyA'tiprasaGgasambhavAt samUhAlambanabhramaparyantAnudhA-) vanavaiphalyAt tatparatvA'saGgatiriti dhyeyam / - samitivArImUnAmAvatiyoNiyathArthajJAnaviSayavaM lakSaNamAM AvatAM 1 "anumiti', "kAraNa", "pratibaMdhakanA padonI upara vicAraNA karIne have yathArtha padanI || sArthakatA batAve che. jo yathArthapada na laIe to to anumitikAraNabhUtAbhAvapratiyogi che bhramAtmakajJAna viSayatA paNa AvI jatAM tenAthI saddhata duSTa banI jatAM ativyApti Ave. parvato vahimAnuM dhUmAtu anumiti prati vahunyabhAvavAnuM parvataH evo bAdhanizcaya 1 pratibaMdhaka che. paNa A bAdha nizcaya bhramAtmaka che. eTale te yadyapi anumitine to rokI || It de paNa hetune bAdhita karI zake nahi evo siddhAntano mata che. have jo yathArtha pada na laIe to anumiti kAraNabhUtAbhAva=bAdhanizcayAbhAva, ane teno pratiyogI je bhramAtmaka | jJAna tenI viSayatA vanyabhAvavAnuM parvatamAM AvI jAya ane tethI te doSa bane. saMbaMdhavizeSathI doSavattA saddha, dhUmamAM jatAM te duSTahetu banI jAya. eTale ativyApti che na Ave. e ja rIte parvato vahimAnuM dhUmAtu prati vahunyabhAvavavRtti dhUma e bhramAtmaka 1 vyabhi. nizcaya che te vyabhicAra paNa pUrvokta rIte doSa banatAM saddhatu duSTa banatAM ja ativyApti Ave. e ja rIte karo meyaH badheyAt A anumiti prati bhramAtmaka madheyatve , A meyatvavyamavArI nizcaya pratibaMdhaka che. te doSa banatAM doSavattA hetumAM jatAM te duSTa bane 4 eTale ativyApti Ave. A A ativyApti dUra karavA yathArthapada jarUrI che. pUrvokta pratibaMdhaka nizcaya e che yathArthajJAna nathI. mATe te doSa na banatAM saddhatu duSTa na bane. E sAmAnya virakti 0 (para) 1GG J
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - - - -- -- gadAdhara kahe che ke dIdhitinI doSajJAnapratipAdaka paMktine samUhAlaMbana bhramaparaka ni ga gaNavAnI jarUra nathI, kemake pratyeka bhAga bhramarUpa banI zake che to tAdaza AyAsa karavo || | yogya nathI. gAdAdharI : prathamabhramo'numittau virodhI antyau ca tajjanakajJAne " tathA, tayorapi anyatra prasiddhasya sAdhyAbhAvavavRttitvasya dhUmAdyaMze bhramatvam, antye ca prameyatvAbhAvavavRttitvasyA'prasiddhyA na taddhamatvaM,." / kintu abhAvAMze'nuyogitAvizeSasambandhena sAdhyasya bhramatvamityetAdRza- 1) "vizeSamAdRtya ziSyavyutpAdanAyA'nekavidhabhramakathanam / A 3 bhramomAM prathama bhrama (bAdhanizcayarUpa) anumitino virodhI che, jyAre rajo 3jo | bhrama anumitijanakavyAptijJAna virodhI che. A bIjA trIjAmAM je pahelo vahunyabhAvavat | vRttitvarUpa bhrama te akhaMDabhrama che kemake tAdazavRttitva akhaMDa rIte mInAdimAM maLe che teno bhrama dhUmamAM thaI gayo. 3jo aMtima bhrama akhaMDa na kahI zakAya. kemake meyatvAbhAvavavRttitva mAM yAMya maNatuM nayI meyatvAbhAvavataH aprasiddheH methI 2401 sakhaMDabhrama kahevAya. arthAt (vahunyAdi) abhAvavastitva to mIna sevAlAdimAM prasiddha che ja ane meyatvano abhAvamAM meyatvaniSThapratiyogitAnirUpita anuyogitAsaMbaMdhana bhrama [ kahevo joIe. A A rIte akhaMDa-sakhaMDa bhramanA vyutpAdananI sAthe "yathArtha padanuM prayojana gadAdhare patAvyu. gAdAdharI : idaM tvavadheyam / abhidheyattvaM meyatvasya vyabhicArItyatra / svarUpasambandhAvacchinnapremayatvatvAcchinnapratiyogitAkatvasambandhena prameyatvabhramo vAcyaH, pratiyogitAMze sAdhyatAvacchedakasambandhA-1 vacchinnatvasAdhyatAvacchedakAvacchinnatvayoH sAdhyAbhAvavadavRttitvarUpavyAptighaTakatayA tadaMze nadubhayAvagAhivyabhicArajJAnasyaiva / vyAptijJAnavirodhitvAt, evaJca bhedAdau prameyatvatvAvacchinnapratiyogitAkatvasya prasiddhAvapi svarUpasambandhAvacchinnatAdRzapratiyogitA-10 L -- sAmAnya nirasti . (43) - -- -- - - - -
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ katvA'prasiddhyA tAdRzasambandhena bhramatvAnupapattiH / gadheyatva meyatvastha vyadhavArI evA bhramAtmaka jJAnano viSaya vyabhicAra banI che jatAM saddhatu madheyatva paNa duSTa thaI jAya te Apatti dUra karavA yathArtha pada mUkyuM che. e ApaNe joI gayA. have temAM mecavAmAvavavRttitva to aprasiddha ja hovAthI teno gadheyatvamAM bhrama thAya ja zI rIte ? e prazna upasthita thayo. enI sAme meyatvano 1 abhAvAMzamAM sakhaMDa bhrama kahyo ane te rIte meyavAbhAvavadhvastitvano abhidheyatvamAM bhrama I thaI zake ema batAvyuM. ane tethI "yathArtha pada na le, to ativyApti Ave ene dUra ] ma karavA "yathArtha" pada mUkyuM. A gadAdhara kahe che ke meyatvano abhAvAMzamAM je bhrama kahyo che te kayA saMbaMdhathI ? enA | A uttaramAM kahevuM paDaze ke svarUpasaMbaMdhAvacchinna prameyatatvAvacchinna pratiyogitA nirUpita che. anuyogitAkatva saMbaMdhathI. kemake meyatvano abhAva kahyo emAM abhAva anuyogI che emAM anuyogitA rahI. 1 meyatva pratiyogI che emAM pratiyogitA rahI e pratiyogitA svarUpasaM. thI ane . meyatvatvathI avacchinnA che. have AmAM meyatvatAvacchinna+svarUpasaMbaMdhAvacchinna pratiyogitA ja aprasiddha che. A che kemake meyatvano bheda (vaTAdi)mAM to maLe paNa tenI pratiyogitA e tAdAtya saMthI ja avacchinnA che. meyatvano atyaMtAbhAva to na ja maLe eTale svarUpa saM. ava. meyatnAvacchinna pratiyogitA kyAMya na maLe arthAt aprasiddha rahe. ema thatAM pUrvokta saMbaMdha paNa aprasiddha bane. ane tethI te saMbaMdhathI meyatvano abhAvamAM bhrama upapanna karI || I[ zakAze nahi ane tema thatA meyavAbhAvavavRttitvano sakhaMDabhrama paNa na thAya. teno eka | akhaMDabhrama to bane nahi kemake te kyAMya prasiddha nathI. eTale pachI tAdaza vyabhi. jJAna , aprasiddha banatAM tenI viSayatA temAM na AvatAM te doSa nahi bane eTale saddhatune te duSTa che karI zakato ja nathI arthAtu ativyAptino prasaMga pachI saMbhavato nathI ane tethI "yathArtha che padanI jarUra rahetI nathI. prazna - tame pUrve kahyuM hatuM ke meyatvavAvacchinna svarUpa saM. ava. 1 pratiyogitAnirUpita anuyogitAkatva saMbaMdha ja aprasiddha che kemake tAdezapratiyogitA Ii che kyAMya prasiddha nathI. - - - Gra sAmAnya nirakti, (pa) - - J
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ --- --- - 1 vArU, enI sAme ame kahIzuM ke zA mATe pratiyogitAne ahIM saMbaMdhathI avacchinna H T karavI? mAtra meyatvavAvacchinna pratiyogitAkatva saMbaMdha kaho ne? tenI pratiyogitA to OL | meyatva bhedasthaLe maLI javAnI che. ane tethI te prasiddha banelA saMbaMdhathI meyatvano | A abhAvamAM bhrama kahI zakAya ane tethI meyavAbhAvavavRttitva viziSTa abhidheyatva e A A vyabhicArI bane ane tethI tadjJAnaviSayatA temAM jatAM te doSa bane ane tethI satu duSTa che A bane. e ativyApti dUra karavA "yathArtha' pada sArthaka che ja. | gadAdhara : nA, svarUpa saM.thI avacchinnA pratiyogitA ane prameyatvatvathI 1 avacchinna paNa pratiyogitA kahevI ja paDaze. kemake sAdhyAbhAvavadavRttitvarUpa vyApti H jJAnamAM sA.vA.va. dharma ane sA:oN.va. saMbaMdha ghaTaka che ja eTale tenA prati te ja [] vyabhicAradoSa pratibaMdhaka bane je te UbhayathI ava. pratiyogitAvanA abhAvavALAmAM | vRttitva rUpa hoya. Ama svarUpa saM. ava. pratiyogitA to kahevI ja rahI ane tenI to I aprasiddhi che. bhale meya-bheda sthaLe meyatvatvarUpasAdhyatAvacchedakadhavacchinnA / A pratiyogitA prasiddha hoya paNa sAdhyatAvacchedakasaMbaMdhAvacchinna pratiyogitA to tyAM prasiddha che # nathI ja e to tAdAbhyAvacchinnA che. ane aprasiddha saMbaMdhathI meyatvano abhAva paNa bhrama ? [na kahI zakAya nahi. eTale meyasvAbhAvavavRttitva aprasiddha ja rahe ane tethI te tadjJAnaviSayatA ja temAM na jatAM te doSa na bane eTale saddhatu duSTa na bane eTale tenA I bhayathI "yathArtha pada ApavAnI jarUra rahetI ja nathI. gAdAdharI : pratiyogitAMze sambandhavizeSAvacchinnatvasya bhramaH prazna - vArU, ame kahIzuM ke meyatvano abhAvamAM bhrama kahevA mATe je saMbaMdha lIdho e temAM svarUpa saM. ava. pratiyogitA aprasiddha banavAthI te saMbaMdha aprasiddha banyo che ne te che? cAlo to have ema karavuM joIe ke svarUpa saM. ava. tvano paNa pratiyogitAmAM bhrama che ne kahevo. svarU. saM. avatva prasiddha che. pratiyogitA paNa anyatra prasiddha che. eTale ja svarUpasaMbandhA-vacchinnatvAbhAvavatyAM pratiyogitAyAM svarUpasambandhAvacchinatvasya prama: arthAt svarUpa saM.avacchinnatvAbhAvavapratiyogitA vizeSyaka svarUpa >> sambandhAvacchinnatva prakAraka bhrama pratiyogitAmAM kahevo joIe. AvI pratiyogitA e A nirUpita je anuyogitA, tanirUpakatva sabaMdhathI meyatvano abhAvamAM bhrama kahevo na joIe. ane tethI meyavAbhAvavavRttitvanI paNa sakhaMDa prasiddhi thAya eTale temAM 1 tajjJAnIya viSayatA AvatA te doSa bane eTale saddhatu duSTa thAya eTale te ativyApti na - - 2 sAmAnya nirati 0 (55) - -
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 dUra karavA "yathArtha' pada mUkavuM ja joIe. prastuta jJAna bhramAtmaka che. yathArtha nathI eTale 1 temAM yathArthajJAnaya viSayatA ja na hovAthI te doSa na bane eTale saddhatu duSTa banavAnI [ Apatti na Ave. Ama saMbaMdhamAM ghaTakIbhUta pratiyogitAmAM paNa sva. saM. avatvino bhrama [J kahevAthI Apatti rahetI nathI. 1 gAdAdharI : ityapi na yuktam / tasya sambanghaTakatayA tatprakArakatva| ghaTitataddhamatvAnupapatteH / 1 gadAdhara - nahi, saMbaMdhakoTimAM vizeSya vizeSaNabhAva saMbhavI zake che. paNa vizeSa- 1 prakArabhAva saMbhavato nathI kemake padajanya upasthiti jenI thaI te ja prakAra banI zake. ? saMbaMdhanI to padajanyopasthiti che nahi. mATe temAM prakAra tarIke koI na kahI zakAya. ] arthAt pratiyogitAmAM jo svarUpasaMavacchinnatvano bhrama kahezo to bhrama eTale che ta8mAvaSyi -tatkAra. have tema thatAM pratiyogitA e vizeSya bane ane sva. 4 la saM. avacchinnatva temAM prakAra ja bane. te to saMbaMdhamAM ghaTatuM nathI. eTale saMbaMdhamAM 1 ghaTakIbhUta pratiyogitAmAM svarUpa saM.avacchinnatvano bhrama kahevo bilakula vyAjabI nathI. F eTale svarUpa saM.ava. pratiyogitA e aprasiddha ja rahI. tethI tadghaTita Akho saMbaMdha [1. paNa aprasiddha rahe. tethI tevA saMbaMdhathI meyatvano abhAvamAM bhrama kahI zakAya nahi ane e tethI meyavAbhAvavadhUvRttitva eka akhaMDa aprasiddha bane eTale tadjJAnIyaviSayatA ja temAM | na jatAM te doSa na bane eTale saddhatu duSTa banavAnI Apatti na Ave ane tethI "yathArtha e padanI AvazyakatA A sthaLane laIne saMbhavI zakatI nathI. gAdAdharI : na ca tena rUpeNa pratiyogitAprakAraka evAtra bhrmo| vivakSitaH natu tadavacchinna pratiyogitAsaMsargakaH iti vAcyam, prazna - bhale tyAre, saMbaMdha koTimAM bhrama kahevAthI temAM prakAra vigerenuM bhAna nA I] hovAthI Apatti Ave che ne ? cAlo, saMbaMdhakoTimAM ame te mane nahi kahIe. ame II kahIzuM. svarUpa saM. avacchinnatvena rUpeNa, prameyatvavAvacchinnatvena rUpeNa (A to na A le, to paNa cAle. kemake tenA mATe aprasiddhinI Apatti nathI.) je pratiyogitA, e A tatyakAraka bhrama kahevo paNa svarUpasaMbandhAvacchinna pratiyogitAsaMsargaka bhrama nahi kahevo. ba. have saMsargakoTimAM te bhAna na hovAthI sva. saM. avacchinnatvena rUpeNa pratiyogitA | H prakAraka bhrama upapanna thaI zake che, -- =-sAmAnya virakti 0 (pa) - - -
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAdAdharI : lAghavAt pratiyogitAsaMsargakajJAnasyaivAnumitihetutayA " tatprakArakavyabhicArajJAnasyA'kiJcitkaratvAt / II gadAdhara - nahi, lAghavAtu pratiyogitAsaMsargakavyAptijJAna anumitimAM hetubhUta che A che eTale tenA prati pratiyogitA saMsargaka vyabhicAra jJAna ja pratibaMdhaka bane. eTale tame ! A pratiyogitA prakAraka vyabhi. jJAna jo lezo to te pratiyogitA saMsargaka vyAptijJAna prati pratibaMdhaka ja nahi bane. kahevAnuM tAtparya e che ke pratiyogitA prakAraka vyAptijJAna jo te la laIe to te gurUbhUta che jyAre pratiyogitA saMsargaka vyAptijJAna jo laIe to te laghubhUta na ' che. [] svarUpasaMbandhAvacchinnatva - prameyatvavAvacchinnatva viziSTa pratiyogitA viziSTa | 4 abhAvavadavRttitva = gurUbhUta vyAtijJAnano AkAra. mi prameyatvatnAvacchinnapratiyogitAnirUpita+anuyogikatvasaMbaMdhana prameyatvaviziSTa che A (sAdhyaviziSTa) abhAvava-avRttitva=laghubhUta vyAptijJAnano AkAra. have AnI sAme pratibaMdhaka vyabhicAra jJAna paNa be jAtanA ja bane. have vyabhicAra jJAna jo "pratiyogitA prakAraka ghaTita laIe to te "pratiyogitA saMsargaka laghubhUta A vyAptijJAna prati pratibaMdhaka banatuM ja nathI mATe te laI zakAya ja nahi. arthAt | tAdezalaghutrAptijJAna pratibaMdhaka to pratiyogitA saMsargaka vyabhicArajJAna ja levuM joIe ! - ane tema thatAM temAM svarUpa saM. ava. pratiyogitA aprasiddha rahe. tenI prasiddhi mATe ja svarUpa saM. avacchinnatvano pratiyogitAmAM bhrama karavA jAo to saMbaMdhamAM vizeSya mAM prakAranA bhAnanI Apatti Ave eTale te na karI zakAya mATe sva. saM. ava - e pratiyogitAmAM aprasiddha ja rahe tethI tadghaTita Akho saMbaMdha aprasiddha rahe eTale te || aprasiddha saMbaMdhathI prameyatvano abhAvamAM bhrama kahI zakAya ja nahi. eTale pachI I prameyatvAbhAvavavRttitva rUpa akhaMDa to aprasiddha ja che eTale tadjJAnIyaviSayatA J prameyavAbhAvavavRttitvamAM Ave nahi mATe te doSa bane nahi. mATe sahetu duSTa thAya | ya nahI. pachI "yathArtha' padanI AvazyakatA rahetI nathI. gAdAdharI : atrAhuH- svaavcchinnsaadhytaavcchedksmbndhaavcchinn| pratiyogitAkatvasambandhena sAdhyatAvacchedakavattvamevA'bhAvasya sAdhyAbhAvavadavRttitvarUpavyAptighaTakaM lAghavAt / evaM ca tAdRzena - 1 - sAmAnya virakti , (pa) - - - J 2 - 2 -
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ --- [ - - - - - - - / sambandhenA'bhAvAMze sAdhyatAvacchedakaprakArakavyabhicArajJAnasya | vyAptigrahavirodhitayA ghaTatvatvAdeH prasiddhena tAdRzasambandhena / prameyatvatvAderabhAvAMze bhramAtmaka eva tathAvidhagraho vivakSita iti na kiJcidanupapannam / [H - (have AnI sAme trIdura karIne khuda gadAdhara samAdhAna Ape che. tyArabAda te A "anya tu karIne bIjA paNa tenuM samAdhAna karaze. ApaNe paNa tenI paMktinI sAthe sAthe A U te rasika samAdhAna joIe.) * svAvacchinnasAdhyatAvacchedaka saM. avacchinna pratiyogitAkatvasaMbaMdhana sAdhyatAvacchedaka A ne viziSTa kamAvavavavRttitva rUpa vyAptijJAna kahevuM. (pUrve sAthyavaziSTamAvavavavRttiva 1 ane pratiyogitAviziSTa abhAvavadavRtittvarUpa vyApti jJAna lIdheluM have sAdhyatAvacchedaka viziSTa-abhAvavadavRtisvarUpa vyAptijJAne lAghavAt le che.) AvuM vyAptijJAna anumiti prati kAraNa kahevuM joIe. have A vyAptijJAna prati ! che je vyabhicAra jJAna pratibaMdhaka bane teno paNa AkAra Avo ja bane. svAvacchinnasAdhyatA . ja vacchedakasaMbaMdhAvacchinnapratiyogitAkatva-saMbaMdhana sAdhyatAvacchedakaviziSTa , || abhAvavavRttitva jJAna. have ahIM je saMbaMdha che te svarUpeNa ghaTavaM nAsti athavA ghaTavavAnuM ghaTIyarUpAt | || athavA vanyadhikaraNatAvAnuM dhUmAtu ItyAdi sthaLe prasiddha che. arthAt tyAM | A ghaTatatvAvacchinna svarUpa saM. ava.pratiyogitAkatvasaMgathI ghaTatatvaviziSTa abhAva che prasiddha che. prastutamAM prameyatatva vi. abhAva yadyapi banI zake nahi paNa te saMbaMdhathI ahIM A have abhAvamAM prameyatvatvano bhrama sutarAM thaI zake che eTale prameyatvatvavi. abhAvavavRttitvarUpa vyabhicArajJAna paNa prasiddha bane. tadIyaviSayatA vyabhicAramAM ; na rahetA te doSa bane eTale saddhatu duSTa banI jatAM ativyApti Ave ene dUra karavA yathArtha 1 A pada mUkavuM ja rahyuM. gAdAdharI : anye tu prathame sAdhyAbhAvavadavRttitvajJAnavirodhI hetau / 1J sAdhyAbhAvavavRttitvarUpavyabhicArasya bhramaH, dvitIye ca tadaprasiddhyA vyApakasAmAnAdhikaraNyajJAnavirodhI sAdhyatAvacchedake hetusamAnA E - 6 sAmAnya nirakti 0 (58) E J
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ e T ER 2 2 2 - STREET | / dhikaraNAbhAvapratiyogitAvacchedakatvasya bhramo'bhihitaH, asmaanprkaa-|| M rakajJAnasyA'virodhitayA dvividhavyabhicArasaMgrahAya dvividhavyApti| viSayakasamUhAlambanasyaiva lakSaNe nivezanIyatvAt / ace tuM ? bIjA keTalAMka yathArtha padanI sArthakatA karavA mATe vyabhicAranI A aprasiddhine vaphTamANa rIte dUra kare che. teo kahe che ke dhUmo vaoNH vyabhicArI hatyAkAraka prathama bhrama e S T sAdhyAbhAvavadavRttitvarUpa vyAptijJAnano pratibaMdhaka kahevo joIe kemake A bhrama sAdhyAbhAvavavRttitvarUpa vyabhicAraviSayaka che. paNa vidheyavaM prameyasvastha vyabhicArI che e bhrama to sAdhyAbhAvavavRttitvarUpa vyabhicAra bhrama kahI zakAto nathI kemake A te prameyatvAbhAva aprasiddha hovAthI prameyavAbhAvavavRttitvarUpa vyabhi. paNa aprasiddha ja ne. rahe. eTale A bhrama "vyApaka sAmAnAdhikaraNyajJAnano virodhI je sAdhyatAvacchedakamAM ? fl hetusamAnAdhikaraNAbhAvapratiyogitvarUpa bhrama thAya che" te bhramarUpa levo. ApaNe jANIe 1 e chIe ke anvayavyApti siddhAntInI hetuvyApaka sAdhyasAmAnAdhikaraNya rUpa che. hetunuM I LI vyApaka sAdhya eTale hetusamAnAdhikaraNAbhAvapratiyogitAnavacchedaka je sAdhyatAvacchedaka, A te tad viziSTa je sAdhya, tenuM hetumAM sAmAnAdhikaraNya te vyApti. paNa have sAdhyatAvacchedakamAM hetusAmAnA... abhAva pratiyogitAvacchedakatvanuM jJAna thaI A jAya to hetuvyApaka sAdhyasAmAnAdhikaraNyarUpa vyAptijJAna pratibadhdha bane. Ama nakkI thayuM ke ne ke A vyAptijJAnanuM pratibaMdhaka to sAdhyatAvacchedake hetusamAnAdhikaraNAbhAva-S H pratiyogitAvacchedakatvanuM vyabhi. jJAna che. paNa tAdaza vyAptinuM asamAnaprakAraka || sAdhyAbhAvavavRttitvajJAna pratibaMdhaka nathI. eTale have amAruM kahevAnuM tAtparya e che ke A mitheyatve prameyasvastha vyavarI evo je bhrama, e "sAdhyatAvacchedake A hetusamAnAdhikaraNAbhAvapratiyogitAvacchedakatva rUpa vyabhicArano bhrama kahevo joIe. li I[ paNa sAdhyAbhAvavaghratijvarUpa vyabhicArano bhrama kahevo na joIe. (tastha prasida) T sAdhyatAvacchedakamAM hetusamAnAdhikaraNa-abhAva pratiyogitAvacchedakatvanuM jJAna anyatra to LI e prasiddha che ja. meyatvatva rUpa sAdhyatAvacchedakamAM abhidheya-samAnAdhikaraNAbhAva ! A pratiyogitAvacchedakatva nathI. paNa teno bhrama have thaI zake che. Ama anyatra prasiddhano ! ba ahIM bhrama upapanna thaI jatAM te vyabhi. bhramAtmakajJAna vyAptijJAnanuM pratibaMdhaka bane. . - sAmAnya virakti * (59) -
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 eTale prameya: gadheyavAn sthalIya satu duSTa banI jatAM ativyApti Ave tene dUra | karavA yathArtha padano niveza karavo ja joIe. >(anya tu nI A hakIkatane ApaNe sthUla rUpathI joI lIdhI. have uparanI ja ! hakIkatamAM teo je sUkSma vicAra kare che te joIe.) - pakSa sAthyavAnuM sAdhyavyAkhyAmAM evI anumitino pariSkRta AkAra gadAdhare pahelAM karyo che. temAM anvaya-vyApti ane vyatirekavyApti UbhayanuM zujha , grAhakatayA upAdAna karyuM che. ahIM A mata vadhumAM kahe che ke te ayavyAptimAM paNa sAdhyAbhAvavadavRttitva ane hetuvyApaka sAdhyasAmAnAdhikaraNya rUpa Ubhaya vyAptinuM grahaNa paNa karavuM joIe ema thatAM tenI sAmenA tenA virodhI be ya vyabhicAra grahano saMgraha thaI zake ja eTale be ya vyabhicAramAM tAdazaviSayatA AvatAM te doSa bane tethI hetu duSTa thAya. arthAta ? 1 prastutamAM ahIM saddhatu duSTa thAya ane tethI te ativyApti dUra karavA "yathArtha padano | niveza karavo ja rahyo. gAdAdharI : na ca hetuH sAdhyasya vyabhicArItyataH sAdhyatAvacchedake hetusamAnAdhikaraNAbhAvapratiyogitAvacchedakatvasya durlabhatayA / / tadavagAhijJAnasya abhidheyatvaM meyatvasya vyabhicArItyAkArakatA nopapadyate iti vAcyam, prazna : "hetaH sAdhyasya vyabhicArI' A vyabhicAranA AkArathI ! dha sAdhyAbhAvava vRttitva AkAra to prApta jarUra thAya paNa sAdhyatAvacchedake che. te hetusamAnAdhikaraNAbhAvapratiyogitAvacchedakatvanuM avagAhana enAthI karavuM e to durlabha che che. ane tevuM durlabha avagAhana hetu: meyasvastha vyapivAthInuM che ja eTale te avagAhana I hetu sAdhyasya vyabhicArI' padathI to upapanna nahi thAya. tethI bhale tame vidhavyabhicAranA A samUha mATe vidhavyApti viSayaka samUhAlaMbanAnumitine lakSaNaghaTaka banAvI. paNa tethI ahIM zuM lAbha thayo? gadheyatve yatvaSya nivArI evA zabdathI , prameyatvatvarUpasAdhyatAvacchedake abhidheytvruuphetusmaanaadhikrnnaabhaavprtiyogitAva chevatvanuM pratipAdana to durlabha che to pachI tyAM tAdaza bhrama ja zI rIte saMbhave ? . gAdAdharI : yato'bhAvavavRttitvaM samAnAdhikaraNAbhAva || A sAmAnya niyukti * () D
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratiyogitAvacchedakatvaM ceti dvayameva " hetuH sAdhyasya vyabhicArI " tyatra vyabhicArapadArthaH / tatra prathamavyabhicArapadArthaikadeze'bhAve'nuyogitArUpaSaSThyarthasya, taMtra prakRtyarthatAvacchedakavahnitvAvacchinnanirUpitatvasambandhena prakRtyarthasyAnvayaH, matvarthIyArthaH svarUpasambandhavAn, tasya cAbhedasambandhena prathamAntArthe 'nvayaH, uttara - nA, te pratipAdana alabhya to nathI ja. hA, jarUra durlabha che. juo ame teno lAbha A rIte karI ApazuM. hetuH sAdhyasya vyabhicArI sthaLe mAtra vyabhicAra padano artha amAvavavRttitva ane samAnAdhiraLAmAvapratiyogitAvachevatva e be ja thAya. hetu ane sAdhya pada to temAM rahelA ja che eTale tenuM kathana vyabhicArapadArthamAM karavAnuM rahetuM nathI have amAvavavRttitvarUpa prathama vyabhicAra padArthano eka deza je abhAva che temAM 'sAdhya' padathI rahelI SaSThI vibhakti no je anuyogitA artha, teno anvaya nirUpitatva saMbaMdhathI karavo. arthAt nirUpitatvasaMbaMdhena anuyogitA viziSTa je abhAva. have prakRtyartha je sAdhya che teno prakRtyarthatAvacchedaka + vahnitvAvacchinna (varti) nirUpitatvasaMbaMdhathI anuyogitAmAM anvaya karavo. arthAt prakRtyarthatAvacchedaka vahnitvAvacchinnanirUpitatvasaMbaMdhena vahriviziSTA yA anuyogitA, tAdezAnuyogitAviziSTo nirUpitatvasaMbaMdhena yaH abhAvaH tAdezAbhAvavavRttitva vyabhicArapadArthaH / vyabhicArImAM rahelA matvarthIyain pratyayano artha 'svarUpasaMbandhavAn' karavo. ane te vyabhicArI padArthano abheda saMbaMdhathI hetumAM anvaya karavo. eTale tAzAbhAvavavRttitvarUpavyabhicArapadArtha svarUpasaMbaMdhavAn je vyabhicArI, tadabhinno hetuH A 'hetuH sAdhyasya vyabhicArI' no prathama padArtha thayo. gAdAdharI : dvitIyatatpadArthaparavAkyasthale ca tadekadezasAmAnAdhikaraNye hetupadArthAnvitaprathamArthanirUpitatvasyAnvayaH, SaSThIprakRtestaddharmaparatayA SaSThyantArthasya sAdhyatAvacchedakaniSThatvasya taadRshaanvyblsAmAnya nirukti 7 (61)
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ labhyahetusamAnAdhikaraNAbhAvapratiyogitAvacchedaka tve, tasya / / taddhitArthasambandhinaH ekadeze ghaTakatvarUpasambandhe, sambandhinazcAbhedena M / prthmaantaarthe'nvyH| II have prastuta prakaraNane Avazyaka durlabha evo dvitIya padArtha temAMthI kevI rIte nIkaLe che dha che? te joIe. R. temAM sAdhyatAvacchedake sAmAnAdhikaraNyAbhAvapratiyogitAvacchedakatva e vyabhicAra | I padArtha che. tenA ekadeza sAmAnAdhikaraNyamAM hetupadAryAnvita je prathamA, teno artha je je Saa nirUpitatva teno svanirjhanirUpakatAkaniSThatvasaMbaMdhena anvaya karavo. SaSThI prakRti je sAdhya ) | arthAt meyatva, tenI sAdhyatAvacchedaka meyatvatvamAM lakSaNA karavI. have SaSThIno artha | niSThatva arthAt vRttitva che. eTale SaDyantano artha sAdhyatAvacchedaka nirUpitavRttitva artha ) e thayo. have meyatvatvamAM hetusamAnAdhikaraNa-abhAvapratiyogitAvacchedakatva vRtti che eTale A hetusamAnA. abhAvapratiyogitAvacchedakatvamAM meyatvatvanirUpitavRttitvano anvaya che karavo. arthAt svaniSThanirUpaktakaniSThatvasaMbaMdhena hetupadAryAnvita-nirUpitatvasya 1 It sAmAnAdhikaraNya yo anvaya, tAdeza samAnAdhikaraNAbhAvapratiyogitAvacchedakatve ) [] meyatvatvanirUpitavRttitvasya anvaya, arthAt meyatvatvanirUpitavRttittvavat yaduM | svanirjhanirUpakatAkaniSThatvasaMbaMdhana nirUpitatvaviziSTasAmAnAdhikaraNyavadya samAnAdhikaraNatadabhAvapratiyogitAvacchedakartA teno taddhitArtha je saMbaMdhi, eno ekadeza saMbaMdha padArtha je ghaTakatva, temAM te anvaya karavo. ahIM khyAla rAkhavo ke ba. sAdhyatAvacchedake hetusamAnAdhikaraNa-abhAvapratiyogitAvacchedakatva vyabhicAra padArtha che. , A have hetuH sAdhyasya vyabhicArI sthaLe hetuH pada to paDeluM che te kevuM che? tenA uttaramAM kahe 1 I che ke te pUrvokta vyabhicAra padArthamAM ghaTakIbhUta che. eTale temAM ghaTakatva che. Ama A ghaTakatva e saMbaMdhapadArtha banyo. teno saMbaMdhI hetu pote ja che eTale hetu prathamAnta sAthe L saMbaMdhIno abhedana anvaya thayo. Ama Ano durlabha AkAra A rIte banyo. detutAvavacchinnanirUpavattA , | nirUpitatvasaMbaMdhena sAdhyatAvacchedakanirUpitavRttitvavathetuviziSTA yA nirUpyatA, tAdRzanirUpyatAvat samAnAdhikaraNAbhAvaviziSTapratiyogitA L, mana 2 sAmAnya virakti , karI va na - U
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - / vacchedakatvaM tadghaTakatvavadabhinno hetuH / gAdAdharI : evaM coktavAkyAttatra sAdhyatAvacchedake hetusamAnAdhikaraNAbhAvapratiyogitAvacchekatvasyApi lAbhAttatra tadavagAhibhramasya / Y darzitAkAratAsambhavAdityapi vadanti / - A rIte hetu madhyastha vyavArI evA vAkyathI sAdhyatAvacchadake II hetusamAnAdhikaraNAbhAvapratiyogitAvacchedakatvano paNa lAbha thAya che eTale tene ja avagAhi bhrama e "hetuH sAdhyasya vyabhicArI vAkyano saMbhavI zake che. mATe "hetuH sAdhyasya vyabhicArI" vAkyathI niSpanna thatA AkAranuM avagAhana karato bhrama e tenA Hi virodhI vyAptijJAna prati pratibaMdhaka bane. eTale vyAptijJAnaniSTha pratibadhdhatAnirUpita " na pratibaMdhakatA zAlijJAna viSayatA AmAM AvI jatA saddhatu duSTa banatAM ativyApti Ave I tenuM nivAraNa karavA mATe "yathArtha' padano nivelza karavo ja joIe. gAdAdharI : bhramAditi paJcamyarthaH prayuktatvam, tasya pratibandha| padArthe'nutpAde'nvayaH / yathArthetIti / yathArthapadena svavyadhikaraNa" prakArAvacchinnA yA yA viSayatA tadanirUpakatvasya sarvAMze pramAtvasya / I vivakSaNIyatayA darzitabhramANAM kiJcidaMze pramAtve'pi na tAnAdAya doSa / / iti bhaavH| 0 dIpitimAM tyAdri pramAt kahyuM che tyAM paccamyartha prayuktatva levo. arthAta ! A pramaprabhutvAn ! eno pratibandha padArthamAM anvaya karavAno eTale bhramaprayukta je te P anumiti pratibandha evo artha thAya. arthAt bhramaprayukta saDhetuka anumitino pratibandha che thavAthI sahetu duSTa banI jatAM ativyApti Ave tene dUra karavA mATe "yathArtha' padano Hi. niveza karyo che. prazna H "yathArtha padano bhale tame niveza karyo. hajI paNa ativyApti doSa Ubho [] dha raheze. kemake je jJAna tame bhramAtmaka kaho cho te badhA ya aMzamAM to bhrama nathI arthAt ya amuka aMzomAM to te paNa yathArtha che ja. to tene AkhAne bhramAtmaka tame zI rIte kahI che. zako ? vahunyabhAvavavRttitvaviziSTo dhUmaH A jJAnamAM vahni - vahunyabhAva, - ja sAmAnya nirukti * (9) -
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 vanyabhAvavat vRttitva to yathArtha che ja. mAtra tAdazavRttitva viziSTa dhUma e eka ja aMza ( ayathArtha che. to pachI A AkhAya jJAnane bhramAtmaka kahIne yathArtha padanA nivezathI tene | tame dUra karI zakatA nathI. uttara - yathArthajJAna ame tene kahIzuM je svavyadhikaraNaprakArA-vacchinna je je viSayatA A (vizeSatAtmaka) hoya te badhAnuM anirUpaka hoya. dhUmAbhAvavavRttitvaviziSTavahni A che yathArthajJAna che. to ahIM uparokta lakSaNa ghaTavuM joIe. juo, dhUma viziSTa abhAva che 1 T mATe abhAvamAM jema dhUma nirUpita vizeSatA che tema dhUma paNa che ja eTale A vizeSatAnuM ! samAnAdhikaraNe dhUma banyo. sva=vizeSatAvyadhikaraNaprakAra dhUma na banyo. e ja rIte I abhAvaviziSTavRttitva che. eTale vRttitvamAM abhAvIya vizeSatA che ane abhAva paNa che ) ja eTale vizeSatAsamAnAdhikaraNa prakAra abhAva banyo. paNa vizeSatAsamAnAdhikaraNa- ] prakArAvacchinnA vizeSyatA banI. e ja rIte tAdazavRttitva viziSTa vahni che. vahminiSThaviSayatA e vRttitvanI samAnAdhikaraNa banI. eTale viSayatA samAnAdhikaraNa prakArAvacchinnA te viSayatA banI. Ama ahIM je je viSayatA che te badhI potAnA prakAranI samAnAdhikaraNa hovAthI prakArAvacchinnA che. arthAt svavyadhikaraNaprakArAvacchinna viSayatA A badhI nathI, evI koI bIjI che. enuM nirUpaka jJAna tyAM ja che, A | dhUmAbhAvavavRttitvaviziSTavahni jJAna to samAnAdhikaraNamakArAvacchinnaviSayatAnuM nirUpaka hovAthI sva-vyadhikaraNa prakArAvacchinna viSayatAnuM anirUpaka che ja. mATe te | yathArthajJAna kahevAya. - have vahunyabhAvavadhvattitvaviziSTo dhUma: e jJAnamAM dhUmaniSTha viSayatA e tAdaza ja 1 vRttitvanI vyadhikaraNa che. arthAt dhUmamAM viSayatA che paNa vanyabhAvavazrvattitva to nathI ne. R ja eTale ke te to anyatra ja che. mATe (sva) viSayatAvyadhikaraNa prakAra H (vahunyabhAvavavruttitva), tadavacchinnA viSayatA banI ane tenuM nirUpaka ja A jJAna H. I banyuM. anirUpaka na banyuM eTale eka paNa aMze tAdazaviSayatAnuM nirUpaka jJAna banI jatAM J te yathArthajJAna na kahevAya. Ama A jJAnanA itarAMzo bhale pramAtmaka hoya paNa eka aMza ] che paNa bhramarUpa thatAM AkhuM ya jJAna ukta rIte yathArtha banI zake nahi. e ja rIte meyavAbhAvavadhUvRttitvaviziSTAbhidheyatva sthaLe paNa tAdazavRttitvano paNa A abhidheyatvamAM abhAva hovAthI abhidheyatva nijha viSayatAno te samAnAdhikaraNa prakAra na. # nathI banato. arthAta svavyadhikaraNaprakArAvacchinnA abhidheyatvaniSTha viSayatA bane che tenuM anirUpaka A jJAna nathI api tu nirUpaka ja che. mATe te yathArtha na kahevAya. - sAmAnya virakti () GAJ + + +
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 gAdAdharI : atra yathArthapadena saddhetasthale'numitivirodhibhramaviSaya" sAdhyAbhAvAdAvatiprasaGgavAraNe'pi asaddhetusthale tAdRzapramAviSayadoSa ghaTakasAdhyAdeH pratyekaM doSatvApattirduvAraiva, tadarthaM prakArAntarAnusaraNe ca Vtata eva pUrvadoSasyA'pi vAraNasambhave yathArthapadaM vyartham iti doSasya / // duruddharatayA tasyaiva yathArthapadA'ghaTitalakSaNAntarAnusaraNe bIjatvamAha || be nAnviti | pUrvapakSa - tame yathArtha padathI saddhanukasthaLe AvatI ativyAptine dUra karI paNa 1 asaddhasthaLe tAdezayathArthajJAna viSayatA to doSaghaTaka pratyeka sAdhya-abhAva-vRttitva[] ityAdimAM jAya eTale te badhA ya hetvAbhAsa banI javAnI Apatti Avaze. arthAt e vanyabhAvavavRttitvaviziSTa dhUmAbhAvavavRttitvaviziSTaTavahniH jJAna e pratibaMdhakIbhUta che yathArthajJAna che. enI viSayatA to doSaghaTakIbhUta pratyekamAM jAya eTale badhAya hetvAbhAsa che A banI jAya. uttara - nA, te mATe ame kahIzuM ke viziSTa viSayaka jJAna pratibaMdhaka bane. eTale che tenI viSayatA to viziSTa viSayamAM ja jAya. arthAt dhUmAbhAvavavRttitvaviziSTo vahniH [ A ja viziSTa viSayaka jJAna che. mATe viSayanA viziSTa vahnimAM ja jAya "dhUmAbhAva | ityAdi viziSTa jJAna pratibaMdhaka ja nathI mATe te badhA ghaTakomAM viSayatA have na jatAM tyAM ma. te hetvAbhAsatvApatti saMbhave nahi. pUrvapakSa - jo A rIte doSanuM vAraNa karo cho to AnAthI ja saDhetuka sthalIya bhramajJAnaprayukta ativyApti paNa dUra thaI jaze. kemake bhramaviSayaviziSTa ja aprasiddha | banatAM bhrama viSaya viziSTa jJAna paNa aprasiddha eTale tadIya viSayatA vanyabhAvavavRttitvaviziSTo dhUmamAM jAya ja nahi. mATe te doSa bane nahi. eTale e saddhatu duSTa banavAnI Apatti Ave nahi. - to pachI te ativyApti dUra karavA mATe "yathArtha padano niveza vyartha jAya che. kemake , I ativyApti to prakArAntaranA anusaraNathI ja dUra thaI gaI have "yathArtha' padanuM vaiyaA A durUddhara che. A vaiyarthAtmaka doSano uddhAra tame karI zakatA nathI. uttara - tamArI vAta sAcI che. tame Apelo doSa ja navA yathArthapada vinAnA bIjA I lakSaNane anusaravAnuM bIja che. Enta-zva sAmAnya niyukti - (5) naJ
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ - V dIdhiti : nanu pratibandhakajJAnaviSayavyabhicArAdighaTakasAdhyAderapi / pratyekaM hetvAbhAsatApattiH / gAdAdharI : ekadezasyA'pi viziSTaghaTakatayA hetvAbhAsapadArthatvasyeSTatvAdAha pratyekamiti / pratyekapadArthaparyAptasAdhyatAvacchedakA dyavacchinnasyetyarthaH / hetvAbhAsatApattiH hetvAbhAsapadArthatvApattiH / 1 gadAdhara kahe che ke A carcAmAM e khyAla rAkhavo ke dhUmAbhAvavavRttitva viziSTa II . vahiM evuM je yathArthajJAna che tenI viSayatA tAdazadoSaghaTakarghana ghaTaka vahunyAdimAM rahe ane te rIte te hetvAbhAsa bane temAM to koI vAMdho nathI kemake AkhA hetvAbhAsanA ghaTaka ! che paNa tadghaTakatvena hetvAbhAsa banI zake ja che. ahIM to e prazna Ubho karyo che ke tema nahi, api tu svAtaMtryaNa vadvivAdyavacchinna vahunyAdi paNa hetvAbhAsa banI javAnI 1 Apatti Ave gAdAdharI : yadUpAvacchinnajJAnasyAnumityavirodhitvaM tadrUpAvacchinne / Y hetvAbhAsatvavyavahArasya tadUpAvacchinnamAtrajJAnAddhetau duSTatvavyavahArasya :WcA'nudayena iSTApattirna sambhavatIti bhAvaH / A pUrvapakSa - bhale ne pratyeka vaDhi vanitvena doSa bane te hetune duSTa to karavAnA ja ja che. arthAt siddhAMtane duSTa teo kare temAM ISTApatti kema na kahevAya ? cheuttarapakSa - nA, yahUpAvacchijJAnayAnumati-virodhavaM tadrupAcchane hetvAbhAsatvavyavahArasya, tadrUpAvacchinnamAtrajJAnAtaM hetau duSTatvavyavahArasya ca, Tmanuyena rUchapatti naiva sAmati arthAt vahnitvena vahni' e anumitinuM avirodhI jJAna che to vahnitnAvacchinna vahnirUpa hetumAM duSTatva vyavahAra vahnitvena thaI zake nahi. A dhUmAbhAvavavRttitvaviziSTatvena rUpeNa dhUmAbhAvavavRttiviziSTo vahni e jJAna , A anumiti virodhi che to dhUmAbhAvavavRttiviziSTatvena rUpeNa ja vahnimAM duSTatvavyavahAra | thAya. eTale tyAM vahnitvena vaDhimAM duSTatvavyavahAra kahevAmAM iSTApatti saMbhavatI ja nathI. gAdAdharI : yAdRzaviziSTaviSayakatvaM taadRshaa'numitivirodhitaa'nti>>na sAmAnya niyukti * (9) D
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- -- - // riktavRtti tattvamiti vivakSayA na sAdhyAdAvativyAptirityAzayenA''-1 zaGkate / atheti " dIdhiti : atha viziSTaviSayakaM jJAnaM pratibandhakam, tadghaTakaM ca na viziSTamiti cet, tarhi yathArtheti vyartham bhramaviSayaviziSTasyAprasiddha- tvAdityanuzayenA''ha yaditi / 0 gAdAdharI : viziSTaviSayakam sAdhyAbhAvavavRttitvaviziSTa- / / sAdhanAdiviSayakameva / taddhaTakaM ca tAdRzaviziSTaghaTakapratyekapadArthaviSayakatvaM ca / na viziSTam=na tAdRzaviziSTanirUpitam / tathAca / - pratyekapadArthaviSayakatvasya pratibandhakatAyA atiriktavRttitvAnnAti-" M vyAptiriti bhAvaH / eTale dIdhitikAre ghaTakomAM svAtaMtryaNa doSatApatti dUra karavA "viziSTaviSayakatva e prakArAntaranuM anusaraNa karyuM. yAdaza eTale yahUMpAvacchinnaviziSTaviSayakatva e tAdaza e ba anumitipratibaMdhakatAnatiriktavRtti hovuM joIe arthAtu anumiti nirUpita che. paNa pratibaMdhakatAthI atiriktavRtti A viziSTaviSayakatva na hovuM joIe. H. I dhUmAbhAvavavRttivaliH jJAna e vi.viSayaka che mATe tyAM vi. viSayakatva che ane anumiti pratibaMdhasq. 59cha. 55 // palimA ma viziSTaviSayatva cha (ayaM vahniH meM viziSTazana cha bhATa) 59 tyo anumati prativaMta na DovAthI ta. ne pratibaMdhakatvAtiriktavRtti banI gayuM che mATe svAtaMtryaNa te ghaTakIbhUtaaMzo doSa banI zake ja nahi. Ama A pratyeka hetvAbhAsatvApatti dUra thaI jAya che. 1 gAdAdharI : vyarthamiti / yathArthapadA'dAne'pi saddhetusthale'tivyA ptivAraNasambhavAt / nanu tatra bhramaviSayapratyekapadArthaviSayakatva" syoktarItyA vAraNe'pi tadviSayaviziSTe'tivyAptirata Aha bhramaviSayeti / Y aprasiddhatvAditi / tathAca kvAtivyAptiriti bhAvaH / enI sAme pUrvapakSa kahe che ke A rIte ja saddhatuka sthaLIya ativyApti paNa dUra thaI che ---- sAmAnya niyanti . (7) - -- -- -
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 jAya. kemake tyAM paNa pUrvokta rIte ghaTakIbhUta aMzo hetvAbhAsa nahi bane ane mAtmaka (I ( jJAna viziSTaviSayaka maLe ja nahi kemake tyAMno viziSTaviSaya ja aprasiddha che. eTale || tAdazajJAnIyaviSayatA ja na jatAM te doSa na banatAM saddhatu duSTa thavAnI Apatti paNa || [ saMbhavatI nathI. pachI yathArtha padano niveza vyartha jAya che. che Ano uttara ApatAM dIdhitikAra kahe che ke A vaiyathyapatti prathama lakSaNamAM UbhI che na ja rahe che mATe teno parityAga karIne gaNeze dvitIyalakSaNanuM anusaraNa karyuM che. have keTalAka A sthaLe yathArthapadanI sArthakatA batAve che. paraMtu te batAvavA pUrve te I bhUmikA kare che. dIdhiti : kecittu duSTAnAmeva hetUnAmetAni lakSaNAni / M gAdAdharI : kecittviti / nanu Adyasya duSTahetulakSaNatve I doSeSvativyAptiH, teSAmapi anumitivirodhiyathArthajJAna-viSayatvAt / hatvAbhAsanA 3 ya lakSaNo duSTa hetunA ja che paNa doSanA nathI. be prazna - to pachI doSanA paNa A lakSaNo to bane che mATe temAM ativyApti Avaze ne P ne ? kemake doSo paNa anumiti pratibaMdhaka yathArthajJAna viSaya che ja. gAdAdharI : na ca hudAdipakSakavayAdisAdhyasthale vayabhAvavaddhradAdirUpadoSANAmapi duSTahetutayA duSTatvameveti vAcyam, keci - phUlo vadvimAna ghUmar ityAdi sthaLe vahunyabhAvavadhUddhadAdi rUpa doSo na # paNa duSTa hetu hovAthI temanAmAM duSTatva amane ISTa ja che. arthAt hrado vahimAnuM # Fii anumitimAM "vahunyabhAvavadhUddhadAta' e hetu paNa banI zake che ane tethI temAM duSTataH jAya, temAM vAMdho zuM che? e to duSTa hetumAM ja lakSaNa gayuM ne? 7 gAdAdharI : tduupaavcchinnpkssktduupaavcchinnsaadhyktdruupaavcchinn|| hetukasthale tena rUpeNa duSTasya lakSaNaM yadi tadrUpAvacchinnapakSasAdhya hetukAnumitivirodhiyathArthajJAnaviSayatvamAtraM tadA hudatvAvacchinna-4 I pakSakavahnitvAvacchinnasAdhyakadhUmatvAvacchinnahetukAnumitipratibandhaka-1 2 sAmAnya virakti, (48) na J
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramAviSayavahnyabhAvavaddhadAdInAM dhUmatvAdinA duSTatvAbhAvAdativyAptirityAzaGkAM parijihIrSuH tAdRzAbhAvapratiyoginAM jJAnamiti SaSThIsamAsamAzritya tAdRzAbhAvapratiyogiprakArakayathArthajJAnaviSayatvamarthaM vyAkhyAsyati, tacca jJAyamAnadoSasya pratibandhakatAmate eva saGgacchate, atastanmatamavalambyaivAha tatreti / dIdhiti : tatra tRtIyamiva prathamamapi jJAyamAnavyabhicArAdeH pratibandhakatvamabhyupetya / tadarthazca tAdRzAbhAvapratiyogino ye vyabhicArAdayastatprakArakayathArthajJAnaviSayatvam / tattvamityasya ca tadvattvamarthaH / Adyasyaiva vA duSTalakSaNatvamiti prAhuH / gAdAdharI : teSu lakSaNeSu madhye ityarthaH / tRtIyalakSaNasya sarvamate eva jJAyamAnadoSapratibandhakatAmatAbhiprAyakatayA dRSTAntatvenopanyAsaH / prazna - nA, yena rUpeNa hetu duSTa banato hoya tena rUpeNa hetumAM duSTatvavyavahAra ISTa che. have jyAM dhUmaketuka hRdapakSakamAM vRddhinI anumiti che. tyAM varjyabhAvavahRdatvena varjyabhAvavahRda duSTa to bane che paNa have dhUmaDvena vartyabhAvavahRda je duSTa nathI banato te paNa banI jatAM ativyApti Avaze. arthAt hRdapakSaka, vahnisAdhyaka anumitau dhUmatyena ayaM duSTaH. eTale tAdaza anumitipratibaMdhakadoSaviSayaH eTale ke hradapakSakavahni sAdhyaka anumitimAM dhUmatvena duSTa te bane, je tAdaza anumitipratibaMdhakadoSaviSaya hoya. vastutaH dhUmatvena ayaM eTale dhUma ja duSTa bane che paNa have to evA doSano viSaya varjyabhAvavahRda paNa banavAthI te dhUmattena ayaM eTale vanyabhAvavahRda duSTa banI javAnI Apatti Ave. je vastutaH dhUmattena duSTa nathI. hA, hRdapakSakavatisAdhyaka vandgabhAvavachUMdatvahetuka je anumiti hoya tyAM hRdapakSakavahnisAdhyaka anumitau vanyabhAvavahRdatyena ayaM duSTaH. eTale tAdezAnumiti pratibaMdhakoSaviSayavanyabhAvavahrada banavAthI te ja duSTa bane emAM to ISTApatti ja che. kemake vandgabhAvavachUMdaDvena varjyabhAvavahRda duSTa bane temAM to vAMdho ja nathI paNa jyAM dhUmattena dhUmane ja duSTa kahevo che. arthAt dhUmatvena dhUma e doSaviSaya banAvavo che tyAM sAmAnya nirukti 0 (69)
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 2 2 - - - - - - - na doSaviSaya vahunyabhAvavadhUhUda banI jatAM temAM dhUmatvene duSTatvavyavahAra to ISTa nathI ja. If ( Ama hRdapakSakAyadhUmAnumitimAM dhUmatvena dukhatvApatti vanyabhAvavadhUhUdamAM thaI jatAM || ativyApti Ave ja che. eTale vahunyabhAvavadhUhUdamAM dhUmahetukAnumiti sthaLe lakSaNanI | ativyApti to thAya ja che. kecit - barAbara che. mATe ja A lakSaNane jo duSTanuM ja lakSaNa kahevuM che to te na ativyApti dUra karavI ja joIe. ane te mATe ame kahIzuM ke tRtIya lakSaNamAM jema ne jJAyamAna doSane ja pratibaMdhaka spaSTatayA kahelo che arthAt tyAM doSaviSayakajJAnane ? 1 pratibaMdhaka nathI kahyuM tema A be ya lakSaNamAM paNa doSaviSayaka jJAnane pratibaMdhaka na kahetAM 1 jJAyamAna doSane ja pratibaMdhaka kahevo joIe. have jo jJAyamAnadoSane pratibaMdhaka kahIzuM to [] anumitikAraNabhUtAbhAva je pratibaMdhakAbhAva, te doSAbhAva rUpa banaze. (pUrve to e doSajJAnane pratibaMdhaka mAnatAM hatAM eTale doSajJAnAbhAva kAraNabhUtAbhAva banato hoya.) , che eTale tAdazAbhAvapratiyogIdoSa banaze. pahelAM jJAna banatuM hatuM. have pUrve to pratiyogI doSa , jJAna banatuM hatuM eTale kAraNabhUtAbhAvapratiyogI je yathArthajJAna...evo karmadhArayamAM ja # vigraha Avazyaka hato. have doSane pratiyogI banAvyo mATe doSarUpa je yathArthajJAna, ema || ne karmadhArayamAM to vigraha thAya nahi eTale doSonuM yathArthajJAna arthAt doSa prakArakajJAna evo ne. - SaSThI tatyu. mAM vigraha karavo ja joIe ane tAdazajJAnaviSayavaM (vizeSyatvarUpa) tuhetutva che e kahevuM joIe. arthAtu have lakSaNa AvuM banaze. anumitikAraNIbhUtobhAvapratiyoginAM yad jJAnaM tadviSayatvaM arthAt hopAmA A pratiyogiprakArakajJAnaviSayatve duSTahetutvam. jo Ama kahIe to doSamAM je ativyApti | AvatI hatI te dUra thAya kemake tAdaza doSaprakAraka jJAna viSayatva (vizeSyatvarUpa) doSamAM || to nahi ja Ave kemake doSamAM to prakAratva che. tAdaza vizeSyatva hetumAM ja che mATe A duSTahetumAM ja A lakSaNa pahoMcI jAya. 0 gAdAdharI : tadarthazceti / pratiyogyantena vyabhicArAdidoSAnAdAya | lakSaNaM saGgamanIyamiti darzayituM vyabhicArAdaya iti, na tu tena rUpeNa lakSaNaghaTakatvamityavadheyam / evaM ca yathArthapadAnupAdAne duSTatvabhramamAdAya ! prakRtahetubhinne'tiprasaGga iti yathArthapadasArthakyam / || gadAdhara kahe che ke dIsthitimAM tAzAmAva pratiyonino je vyabhicArAyaH 1 (aa sAmAnya nirukti * () 10
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 - 1 paMkti che temAM vyabhicAra' padano lakSaNamAM ghaTaka tarIke ullekha nahi samajI levo kemake (. | pratiyogI padathI te vyabhicArAdi doSo ja pakaDAvavAnA che. arthAt pratiyogityanA IT vyabhicArAdidoSa AvI javAnA che mATe lakSaNamAM vyabhicAratvena vyabhicArAdine ghaTaka || banAvavAnI jarUra nathI. have je pUrvokta lakSaNamAM "yathArtha padano niveza na karIe arthAt "anumiti Tla kAraNabhUtAbhAvapratiyogIprakArakajJAnaviSayavaM lakSaNa karIe to parvato vadvimAna dhUmAt sthaLe saddhatu duSTa thavAnI Apatti Ave. kemake A anumitimAM kAraNabhUtAbhAva= ja vahunyabhAvavatRttitvaviziSTa dhUma rUpa doSAbhAva bane. tatvatiyogI = 1 vanyabhAvavavruttitvaviziSTa dhUma rUpe doSa. enuM jJAna = ahIM bhramAtmaka jJAna che ja. H I ta...kArakajJAnaviSayatva hetumAM AvI jAya. kemake vahunyabhAvavavruttitvaviziSTa dhUma 1 evuM jJAna hovAthI takArakajJAnaviSayatva vizeSarUpa je hetu che temAM jatAM sata dhUma | e duSTa banI jatAM ativyApti Ave. A doSa dUra karavA yathArtha padano niveza karyo. have A A vanyabhAvavavRttitvaviziSTa dhUmavAnuM dhUma: emAM prakArarUpa jJAna yathArthajJAna ja nathI. A te mATe tatpakAraka jJAna paNa yathArthajJAna nathI. eTale tadIyaviSayatA dhUma rUpa saddhatumAM na A. ja jatAM te duSTa nahi ja bane. Ama "yathArtha padano niveza sArthaka ja che. arthAt tenA ja bha vaiyathyane lIdhe gaNeza dvitIya lakSaNanuM anusaraNa kare che ema kahevuM vyAjabI nathI. H. gAdAdharI : yadyapi parvatatvAdyavacchinne vahnitvAvacchinnasAdhane dhUmatvAvacchinno duSTa ityAdeH saddhetau duSTatvavyavahArasya nApattiH, tatra | tatpakSasAdhyahetukAnumitipratibandhakarUpadoSaprakArakajJAnaviSayatvasyaiva / pratyetavyatvAt, tAdRzAnumitipratibandhakabAdhavyabhicArAdezcA'-1 prasiddhatvAt, hRdAdau vayAdisAdhanamAdAya ca sarvatra duSTatvavyavahAra iSTaH, gadAdhara kahe che ke saddhanukasthalIya ativyApti kecinA navA pariSkAra mujaba to 1 saMbhavatI ja nathI pachI tyAM "yathArtha padanI jarUra rahetI ja nathI. juo, parvato vahnimAna dhUmAn sthaLe vasAvavavRttitvaviziSTa dhUma e doSa che. na tatvakArakajJAnaviSayatva dhUmamAM jaI zakatuM ja nathI kemake doSa e prakAra tyAre ja bane che jayAre te pote prasiddha hoya. ahIM vanyabhAvavavRttitvaviziSTa dhUmAtmaka doSa | . ke sAmAnya nirakti , (1) - J
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - parvatapakSakavahiMsAdhyakadhUmahetukAnumiti pratibaMdhakarUpa ja aprasiddha che to ta...kArakajJAna ja na A aprApya banI jAya ane tethI ativyApti saMbhavatI ja nathI. ane hRdapakavahiMsAdhyakadhUmahetukAnumitipratibaMdhaka vanyabhAvavaThThadadoSa | ma (pratiyogI)prakArakajJAnaviSayatva dhUmamAM jatAM tyAM duSTatvavyavahAra ISTa che ja. eTale A che A rIte yathArtha jJAnanI AvazyakatA jaNAtI nathI. // gAdAdharI : tathApi dhUmasAdhane vahnitvenA'yaM duSTa ityAdau / / vahnitvAvacchinnahetukadhUmAdyanumitipratibandhakadoSaprakArakajJAnaviSayatvasya pratyayAt vakSyamANasambandhAvacchinnatAdRzAnumitipratibandhakadhUmAbhAvavavRttitvaviziSTavayAdirUpadoSaprakAratAzAlibhramamAdAya ! M rAsabhAditAtparyeNA'pi tathA vyavahAraH syAt / tathApi - chatAMya kecit matAnusAra yathArtha padanI sArthakatA ahIM saMbhave che. juo A * parvato ghUmavAn va A sthaLe dhUmAnumitau vadvivena aya duSTa evo je vyavahAra thAya ? che. teno artha e thayo ke samiti pratibaMdha toSavArajJAnaviSayo vahni che paNa have to tAdazadoSaprakAraka jJAna e dhUmAbhAvavavRttitvaviziSTavaddhimAnuM vahniH A jema che tema dhUmAbhAvavavRttiviziSTavartimAnuM rAsabhA paNa bane ane tethI rAsabhAmAM duSTatva vyavahAra thaI jAya. arthAt dhUmAnumita vadvivena mayaM kuSTaH eTale ] na dhUmAmitI vahnitvena va ituSTa ema na thatAM dhUmAnamitte vadvivena rAma (3 ema thaI jAya. A rIte rAsabhamAM ativyApti AvI jAya. (ahIM khyAla rAkhavo ke 'vatritvena" mAM je tRtIyArtha vaizistra (avacchinna) che teno anvaya vahnitvena che valihetukAnumitimAM karavAno che.) arthAt A ativyApti dUra karavA "yathArtha' pada mUkavuM - ja joIe. have yUnAmAvavavRtti-viziSTavaddhimAna rAma: e bhramAtmaka jJAna | hovAthI temAM (rAsabhamAM) tAdazadoSaprakAraka yathArthajJAnaviSayatva na jatAM temAM | ativyApti nahi Ave. A rIte gadAdhare "kecitranA matAnusAra "yathArtha padanA nivezanuM prayojana batAvyuM. gAdAdharI : naca tatra vizeSye tRtIyAntArthavahnitvavaiziSTyabhAnAdAsabhe ka Gja sAmAnya virakti (2) GEO
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ // tadbAdhena nAyamatiprasaGga iti vAcyam, A prazna - rAsabhAmAM AvatI ativyAptinuM vAraNa to ame anya rIte karI ApazuM. # dhUmAnumitI vahnitvena gaye tu emAM vahnitvanA vaiziSTayano idantAvavacchinna Ida 1 padArthamAM anvaya karazuM. arthAt dhUmAnumitI vahnitvaviziSTa: vahniH duSTa: e ja vyavahAra 1 T' thAya ane te to ISTa che ja. Ama vahnitvena "ayaMthI vahnitvaviziSTa ja pakaDAvAnuM. ame A kahIzuM ke rAsabha to vahnitvaviziSTa che ja nahi. mATe te pakaDI zakAya ja nahi. Ama rAsabhamAM ativyApti saMbhavatI ja nathI ane tethI "yathArtha pada nivAraNamAM jarUrI nathI. // gAdAdharI : tathA sati doSapadArthaghaTakAnumitau vahnitvAvacchinnahetu"katvA'lAbhAt tallAbhAnurodhena hetuprakArakajJAnajanyAnumitipratibandha karUpadoSapadArthaghaTakahetau vahnitvavaiziSTyarUpatRtIyAntArthasya, I tatprakAratAyAM vA'vacchinnatvArthakatRtIyAntalabhyavahnitvAvacchinna-1 tvasyAnvaya ityasyaivopagantavyatvAt / gadAdhara - vahivenamAM tRtIyArtha vaizistrano anvaya jo Ida padArthamAM karazo to vahnitnAvacchinna vadvihetukAnumitimAM teno lAbha nahi thAya. kahevAno bhAva e che ke A pakSatAva dakavacchinnaka sAdhyatAvacchedakAvacchinnaka ane hetatAvacchedakA-. vacchinnakAnumiti prati ja amuka doSa pratibaMdhaka bane tema to kahevuM ja paDaze. arthAt | anumitimAM hetutAvacchedakAvacchinnatakatva to kahevuM ja paDaze. jo tema na kaho to to | parvato ghUmavAn tatparvatatvA rUpa sahetuka anumitino tatparvatatvasaddhatu parvato ghUmavAnuM vaDA pratibaMdhaka bhUta doSathI duSTa thaI javAnI Apatti Avaze. kemake In hetutAvacchedakAvacchinna hetukAnumiti prati pratibaMdhaka bhUta doSa to tame kahyuM nathI. mAtran. I pakSatAva. eva. pakSaka, sAdhyatAva. ava. sAdhyakAnumiti pratibaMdhakIbhUta doSa kaho cho to ) J parvato dhUmavAnuM vahnaH sthaLe tAdazAnumiti pratibaMdhaka doSa prakAraka jJAna viSayatva vahnimAM [] jatAM jema vati duSTa bane che. tema tevI ja (tatpaSaka tatyAdhyaka) parvato dhUmavAnuM valleH sthalIya anumitipratibaMdhakadoSaprakArakajJAnaviSayatva tatparvatatvamAM paNa jatAM te duSTa banI che javAnI Apatti Ave. mane sAmAnya nirati 0 (3) me -- -
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ A Apitta dUra karavA hetutAvacchedakAcchinnahetukAnumiti to kahevI ja joIe. arthAt hetutAvacchedakanuM vaiziSTya tadvetuka anumitimAM kahevuM ja paDaze. eTale dhUmAnumitau vahityena ayaM duSTaH sthaLe vahnitva rUpa hetutAvacchedakanuM vaiziSTya tame 'idaM' padArthamAM to ApI zakatA ja nathI. kemake tema karatAM 'vahnitvAvacchinnahetukAnaimiti'no lAbha thAya nahi. eTale tenA lAbha mATe tRtIyArtha vaiziSTyano anvaya tadvetuka anumitimAM ja tamAre karavo paDaze. arthAt vahnitvarUpa hetutAvacchedakano hetumAM anvaya karavAnA lAbha mATe vaiziSTyano anvaya hetumAM ja karavo rahyo. ('hetu'mAM eTale sadvetukAnumitimAM) arthAt hetuprakAraka je parAmarzarUpa jJAna tajjanya je anumiti enA pratibaMdhakarUpa je doSa e doSa padArtha tatvakSaka, tatsAdhyaka, tadvetuka (prastutamAM vahnitvAvacchinnavahnihetuka) anumiti kAraNIbhUtAbhAva pratiyogirUpa che. eTale emAM ghaTaka hetu che A hetumAM tRtIyArtha vaiziSTacano athavA to A hetuniSTha prakAratAmAM vaiziSTacano arthAt vahnitvAvacchinnatvano anvaya karavo ja paDaze. have A rIte dhUmAnumitau vahnitvana ayaM duSTaH sthaLe vahnitvana sthaLe tRtIyArtha vaiziSTayano anvaya hetumAM karavAno nizcita thaI gayo eTale teno anvaya 'idaM' padArthamAM to tame karI zakatA ja nathI ane tethI bhramasthaLe rAsabhamAM ativyApti durvA2 2he che. eTale enA vAraNa mATe 'yathArtha' padanI AvazyakatA UbhI ja rahe che. gAdAdharI : naca vizeSye vahnitvAdidharmavaiziSTyabodhakapadasamabhivyAhArasthale doSArthakadhAtoreva vahnitvAvacchinnahetukAnumitipratibandhako'rthaH, athavA anumityarthakasAdhanazabdasyaiva vahnitvAdyavacchinnahetukAnumitirUpavizeSalAkSaNikatvam, duSdhAtvarthe 'numityantarbhAve sAdhanapadArthAnanvayaprasaGgAt, tathA ca vizeSya eva tRtIyArthavaiziSTyA - nvayopagamAnnoktAtiprasaGga iti vAcyam, pUrvapakSa : vArU, jo anumitimAM ghaTakIbhUta hetumAM hetutAvacchedakAvacchinnatvano lAbha Avazyaka ja che to teno lAbha ame tamane anya rIte karI ApazuM. vahnitvana artha tuSTaH ahIM vahnitvadharmavaiziSTaya bodhakapada - 'vahnitvena' pada che sAmAnya nirukti 7 (04)
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ | teno "aya' rUpa vizeSya sAthe samabhivyAhAra che. A sthaLe kuSTaH padano artha che voSaviSayaka thAya che temAM je duSya dhAtu che teno artha vahivAvacchinna hetukAnumiti pratibaMdhaka doSa evo ame kahIzuM. ahIM vahnitvanAM vaizisyano hetumAM lAbha thaI ja jAya che pachI vahnitvena evA pada gata tRtIyArtha vaizistrano anvaya ida padArtharUpa vizeSyamAM ame kema na karI zakIe ? ane tema thatAM rAsabhamAM ativyApti prasaMga saMbhavato ja nathI. zaMkA - Avo, tame dun dhAtuno artha karI zakatA nathI kemake dhUmanAthane 1 vaddhitvena mayaM tuSa' A sthaLe sAdhanano artha paNa anumiti che ane duSTra dhAtuno artha zuM paNa tame "anumiti' pada ghaTita karelo che. to punaruktidoSabalathI Avo anvaya thaI # zakato nathI. pUrvapakSa H vArU. to ame duSa dhAtuno tAdaza artha nahi laIe paNa anumitkarthaka je II sAdhana pada che tenI vahnitvAvacchinnahetukAnumitimAM lakSaNA karazuM. arthAt sAdhanapadane I ] vahnitAvacchinna hetukAnumitiparaka kahIzuM. have temAM ja hetutAva. vahnitvanA vaizisyano [] cheanvaya hetumAM thaI gayo che mATe vahnitvena sthalIya tRtIyArtha vaizistrano anvaya " A 'P padArthamAM sutarAM upapanna thaI zake che tema thatAM rAsabhAmAM ativyApti doSa saMbhavato ? nathI. eTale "yathArtha padanA nivezanI jarUra rahetI ja nathI. gAdAdharI : evamapi vahninA dhUmasAdhane rAsabho duSTa ityAdivyavahArasya | bhramamAdAyAtiprasaGgAditi yathArthapadasArthakyam / gadAdhara kahe che ke nahi. bhale tema tame kaho. chatAMya jyAM vahnitA ('vahittvanI nahi) nAthane rAmo duSTa evo bhramAtmaka vyavahAra thAya che tene laIne to II I ativyApti Ave ja che eTale tenA vAraNa maLe to "yathArtha' padano niveza karavo jo e paDaze. kahevAnuM tAtparya e che ke vahninuM vaizisya vahnimAM to bAdhita che. ethI vatino SP anvaya anumitimAM ja karavo paDaze. ane tema thatAM mayaM padathI rAsabha paNa pakaDI zakAya IT eTale tyAM ativyApti Ave ene dUra karavA "yathArtha padanuM upAdAna Avazyaka che ja. || gAdAdharI : athavA itarabhedAnumApakamevedaM lakSaNam / tathA ca parvata- sAmAnya nirukti (5) = 0
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ pakSakadhUmasAdhyakavahnihetukaduSTalakSaNasya tathAvidhAnumitivirodhivyabhicArAdibhramamAdAya saddhetAvitarabhedavyabhicAritvAt yathArthapadasArthakyam / (pUrvapakSa - vadghinA dhUmasAdhane ayaM duSTaH sthaLanI Apatti dUra karavA ame kahIzuM ke ahIM tRtIyArtha 'abheda' che. ane tethI vatttabheda rAsabhamAM bAdhita hovAthI ativyApti prasaMga nathI. ane tethI yathArtha padanuM upAdAna vyartha jAya che.) uttara pakSa - vArU, tyAre ame have kahIzuM ke A lakSaNa vyavahAra prayojaka nathI. paNa vyAvRtti prayojaka che. atyAra sudhI vyavahAralakSaNa karyu hatuM have vyAvRtti eTale ke itarabhedAnumitijanaka A lakSaNa ame kahIzuM. hetuH kRtamina: ( tahevitara bhinnaH ) anumitikAraNIbhUtAbhAvapratiyogiprakArakayathArthajJAnaviSayatvAt / have A anumitinA hetumAM jo 'yathArtha' pada na ApIe to vyabhicAra Ave. parvato dhUmavAn vataeNH anumiti pratibaMdhaka doSa - dhUmamAvavavRttitvaviziSTa vatti. have 'parvato dhUmavAn phancanavAt" e sadvetuka anumiti che. dhUmAbhAvavavRttitvaviziSTa vahimAn Indhana na hoya chatAM tevuM jJAna karIe to te bhramAtmaka kahevAya ane tethI tAdazadoSaprakAraka jJAna viSayatva indhanAtmaka sadvetumAM AvI jAya che ane tyAM duSTaatvetarabhinnatvarUpa sAdhya nathI. mATe itarabhedAnumitijanaka Avo vyabhicArI hetu banI zake nahi. eTale itarabhedAnumitijanaka tene banAvavA mATe 'yathArtha' padano niveza Avazyaka che. dhUmAbhAvavavRttitvavi.vatimadindhanam e tArdazadoSa prakAraka yathArthajJAna nathI mATe indhanamAM hetu jaI zakato nathI. have jyAM jyAM hetu jAya che tyAM tyAM duSTatarabheda rahe ja che Ama te sadvetuthI itarabhedAnumiti thaI zake che. A rIte chevaTe itarabhedAnumApaka A lakSaNane kahIne temAM yathArthapadanI sArthakatA kecit mate karI ApI. gAdAdharI : jJAnaJcAtra svajJAnaviSayaprakRtahetutAvacchedakavattvasambadhAvagAhi grAhyam / tena prakRtahetubhinnasyApi sambandhAntareNa doSapramAviSayatve'pi nAtiprasaGgaH / agre'pIdRzasambandhenaiva tadvatvaM bodhyam / gadAdhara kahe che ke doSa prakAraka yathArthajJAna (yathArthapada le tyAre) je levAnuM che te * svajJAnaviSayaprakRta hetutAvacchedakavatva saMbaMdhathI levuM arthAt doSaniSTha prakAratA ukta sAmAnya nirukti (76)
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMbaMdhathI avacchinna samajavI. eTale ke doSane rahevAno A saMbaMdha samajavo. dhUmavAnuM che va sthaLe dhUmAbhAvavavRttitvaviziSTa vahniH valiza ahIM doSa uktasaMbaMdhathI vatimAM SY jatAM doSa vadvi doSavAnuM (arthAta du) bane. parvato vadvimAna ghUmatuM sthaLe saddhatu duSTa [] nahi bane kemake tyAM vahunyabhAvavavRttitvavi.dhUmakSa e doSaprakAraka yathArthajJAna ja nathI. te bhramajJAna che. vaLI dhUmavAnuM vahnaH sthaLe je yathArtha doSa che - dhUmAbhAvavavRttitvavi.vatiH , tene sAthe laIne dhUmazca evI samUhAlaMbana anumiti na levAya kemake "dhUma'mAM raheluM che dhUmatva e prakRta hetutAvacchedaka nathI. vahnitva ja tevuM hovAthI doSa tAdaza saM. thI vatimAM ja jAya. paNa jo doSane rahevAno Avo koI saMbaMdha na kahIe arthAt doSa niSTha prakAranA AvA saMbaMdhathI avacchinna na kahIe to to "yathArtha pada ApavA chatAM ativyApti UbhIe i rahe. parvato vaddhimAna ghUmar sthaLe vahunyabhAvavALA parvata rUpa doSa to aprasiddha che te e paNa dhUmavAnuM vaheH sthaLe dhUmAbhAvavavruttitvaviziSTa vahni e doSa to prasiddha che. te kAlika ne saMbaMdhathI saddhatu dhUmamAM jarUra rahI jAya. kAlikena dhUmAbhAvavaddhattitvaviziSTa vatimAnuM dhUmaH Y na A doSaprakAraka yathArthajJAna che ja eTale tenI viSayatA saddhatumAM cAlI jatAM te duSTa bane. | A Apatti nivAravA mATe pUrvoktasaMbaMdhavAcchinnA doSaprakAratA levAnuM ane kahyuM , J che. AgaLa paNa doSavattA hetumAM laI javA mATeno A ja saMbaMdha jANavo. prokta saMbaMdha na laIe to itarabhedAnumitimAM hetu vyabhicArI banavAnI paNa # Apatti Ave te paNa upalakSaNathI jANavuM. 4 gAdAdharI : atha jJAyamAnapakSaniSThasAdhyAbhAvatvAdinA bAdhAdidoSANAM / pratibandhakatA na sambhavati, sAdhyAbhAvatvAdinA padArthAntarasyaiva yatra jJAnaM / / tatra doSANAmajJAyamAnatayA'virodhitvenAnumityApatteH, kintu / jJAnIyapakSatAvacchedakAdyavacchinnaviSayatAnirUpitasAdhyAbhAvatvAdyavacchinnaviSayatAvattvena, tAdRzaviSayatayA jJAnaviziSTatvena vA / tacca rUpaM || tAdRzabhramaviSayapadArthAntarasAdhAraNameveti teSAmapi tAdRzabhramadazAyAM virodhitvAnnoktApattiH / evaJca saddhetUnAmanumitipratibandhakatA [ vA sAmAnya nikti * (o) n ]
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacchedakaniruktaviSayatAzrayavahnyabhAvAdipramAvizeSyatvAdativyAptiriti , pUrvapakSa - atyAra sudhImAM doSaviSayakajJAnane pratibaMdhaka mAnatA ane zAyamAnadoSane pratibaMdhaka mAnatA be pakSa joyA. temAM doSaviSayakajJAna pratibaMdhakatAvAdimate anumiti pratibaMdhaka yathArthajJAnaviSayatA pratibaMdhakamAM rahe che. tethI pratibaMdhakatAvacchedaka viSayatA bane. have jo AvI viSayatAzrayane ja hetvAbhAsa teo kahe to Apatti Ave. vantyAvahradattena hRdAvagAhi jJAna je chUMdo vahlimAn anumiti prati pratibaMdhaka che tema vandgabhAvavahRtyuMna ghaTAvagAhi bhramAtmaka jJAna paNa pratibaMdhaka che. jema rajatattvena rajatAvagAhi jJAna thatAM idaM rajatam jJAna thAya che tema rajatatvana zukyavagAhi jJAna paNa idaM rajatam ityAkAraka ja thAya. e ja rIte prastutamAM vanyabhAvavahratyena hUMdAvagAhi ke ghaTAvagAhi jJAna vanyabhAvavahrada viSayaka ja kahevAya. have vattvabhAvavahratyena ghaTAvagAhi jJAna bhramAtmaka hovA chatAM te paNa anumiti prati pratibaMdhaka to jarUra bane. (yathArtha pada na levAthI to bhrama+pramA Ubhayabuddhi pratibaMdhaka bane ja.) Ama e to nakkI thayuM ke varjyabhAvavahRdatyena hUMdAvagAhijJAna ane vartyabhAvavaSkRtyena ghaTAvagAhi jJAna be ya anumiti pratibaMdhaka banI zake. kemake beya vattvabhAvavaviSayaka jJAna to che ja. have vattvabhAvavatvena ghaTAvagAhi jJAna hovA chatAM ya anumiti to thAya ja che. eTale pratibaMdhaka hovA chatAM paNa anumitinI Apatti ApI zakAya. have vartyabhAvavatpradatyuMna ghaTAvagAhijJAna viSaya vattvabhAvavahrada viSayaka jJAna to che ja. tenA hovA upara anumitinI iSTApatti to kahI zakAya nahi eTale tenA vAraNa mATe temane nirUpyUnirUpakabhAvApanna arthAt sakhaMDaviSayatA kahevI paDaze. eTale ke varjyabhAvavachUMdaDvena ghaTAvagAhi jJAnIya viSayatA eka akhaMDa viSayatA che tethI tenI viSayatAno Azraya pratibaMdhaka ja nahi bane. vardhitvAvacchinnaviSayatAnirUpita abhAvatvAvacchinna viSayatA nirUpakaCdatvAvacchinnaviSayatAsvarUpa AvI nirUpya nirUpakabhAvApannaviSayatAno Azraya varjyabhAvavAn hrada bane. have vartitvana vanyavagAhi te viSayatA hoya ke gujrAvagAhi viSayatA hoya, abhAvatvena abhAvatvAvagAhi viSayatA hoya ke maThAvagAhiviSayatA hoya ane hRdatvana hradAvagAhiviSayatA hoya ke ghaTAvagAhiviSayatA hoya - game tema hoya paNa nirUpya-nirUpakabhAvApanna - arthAt sakhaMDa viSayatA hovI joIe evI viSayatAno Azraya doSa bane. Ama sAmAnya nirukti (08)
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ T E - - - -- --------- - 1 doSaviSayakajJAnavAdine mAnavuM ja joIe jethI vahunyabhAvavadhU hRdatvena jo ja ghaTAvagANijJAnIya-akhaMDaviSayatAzraya vahunyabhAvavadhUhada pratibaMdhaka ja na bane ane tethI A I tenA hovA upara anumitinI Apatti to na ja ApI zakAya kemake te anumiti prati | , pratibaMdhaka ja have to na rahyo. Ama doSaviSayakajJAnavAdimatamAM jema sakhaMDa viSayatAnA ! e Azrayane ja pratibaMdhaka kahevo paDe che, arthAtu pratibaMdhakatAvacchedakIbhUtaviSayatAzrayane ja ! ba pratibaMdhaka kahevo paDe che tema jJAyamAnadoSane pratibaMdhaka kahenArAne paNa tevI sakhaMDaviSayatA che ja mAnavI ja paDaze. arthAt sakhaMDaviSayatA athavA jo A viSayatAvattvane saMbaMdha banAvI 11 daIe to tAdaza saMbaMdhathI jJAna viziSTa doSa pratibaMdhaka viSaya e ja doSane pratibaMdhaka || ( kahevo paDaze. arthAt sakhaMDa viSayanAratvenaiva doSane pratibaMdhaka kahevo paDaze. jo tema na | kahe to vahunyabhAvavadhUhUdavena ke hadavRttitvaviziSTa vahunyabhAvatvene ghaTAvagANijJAna e | pratibaMdhaka na bane kemake teo to jJAyamAna doSane pratibaMdhaka kahe che jyAre ahIM to doSa che jJAyamAna nathI, ghaTa jJAyamAna che. Ama vahunyabhAvavA doSaprakAraka jJAna hovA chatAM te che have te pratibaMdhaka na bane eTale anumitinI Apatti Ave. pratibaMdhaka hovA chatAM te ja anumitine ISTApatti to kahevAya nahi. eTale A Apatti dUra karavA ja A akhaMDaviSayatAvatvena doSane teo pratibaMdhaka ja na kahI zake tevuM karavuM joIe. ane te na mATe sakhaMDa viSayatA temaNe mAnavI ja rahI. arthAt vahunyabhAvavadhUhUdavena akhaMDa ) 1 viSayatAtvena doSa pratibaMdhaka ja na bane paNa vahnitvAvacchinnaviSayatAnirUpita | | hUdatvAtacchinnAviSayatA nirUpita abhAvatnAvacchinna je viSayatA, I I tAdazaviSayatAvatvena doSane pratibaMdhaka kahevo joIe. (AvI viSayatA bhrama- A pramAsAdhAraNa bane.) have Ama thavA chatAM paNa temane Apatti UbhI rahe che. parvato vaddhimAnuM dhUmADu sthaLe . | saddhatu duSTa banI jAya che. juo. vahivAvacchinna viSayatA nirUpita-abhAvatnAvacchinna A viSayatAvatvena vanyabhAva temanA hisAbe pratibaMdhaka bane. AvA vahunyabhAvarUpa pratibaMdhaka prakArakajJAna te vahunyabhAvavAnuM dhUma: evu bane. tenI viSayatA || dhUmamAM jatAM satu duSTa banI jAya. gAdAdharI : yadrUpAvacchinnaviSayatAsAmAnyaM prakRtAnumitipratibandhakatAvacchedakaM tadrUpaviziSTaprakArakapramAvizeSyatvameva vivakSaNIyam / hRdo| vahnimAn dhUmAdityAdau ca tAdRzaM rUpaM hRdaviziSTavalyabhAvatvAdikaM, hRde / / A sAmAnya virakti , (9) G J
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ / vahnirnAstItyAdijJAnanirUpitatadrU pAvacchinnaviSayatAsAmAnyasyaiva / / hRdatvAdyavacchinnaviSayatAnirUpitavalyabhAvattvAdyavacchinnaviSayatAtvena doSaniSThAnumitipratibandhakatAyAmavacchedakatvAt / saddhetusthale ca na kevalavalyabhAvatvAdikaM tathA, tadavacchinnaviSayatAsAmAnyAntargatadharmya- 1) " viSayakajJAnanirUpitatAdRzaviSayatAnAmanumitipratibandhakatAnavacchedakatvAt / parvataviziSTavalyabhAvatvAdiviziSTaJca na kiJcidvastu prasiddhamiti nAtiprasaGgaH / tRtIyamapi lakSaNamanayaiva rItyA prisskaaaimiti uttarapakSa - e doSa dUra karavA ame kahIzuM ke nirUpyanirUpaka-bhAvApannaviSayatA je ja je hoya te te jo anumiti pratibaMdhakatAvacchedaka bane to tevI viSayatAno Azraya doSa che. pratibaMdhaka bane. arthAt yahUpAvacchinna viSayatA sAmAnya anumitipratibaMdhakatAvacchedaka bane to tarUpaviziSTa e doSa pratibaMdhaka bane, ta--kArakajJAnavizeSyatve duSTahetutvam I have pUrve nirUpyanirUpakabhAvApanna viSayatAzraya vahunyabhAva bane che ane te || vanyabhAvavAnuM hrada ghaTita hovAthI pratibaMdhaka paNa banatAM temAM pratibaMdhakatA paNa che. paNa A vahunyabhAvIyaviSayatA to zuddha vacamAva:' evA jJAnamAM paNa che. tyAM anumiti , pratibaMdhakatA na hovAthI te viSayatA to pratibaMdhakatAvacchedaka na banI eTale vahunyabhAvatnAvacchinnayAvaviSayatApratibaMdhakatAvacchedaka na banavAthI vahunyabhAvatvaviziSTavahunyabhAva prakAraka je vahunyabhAvavAnuM dhUmaH jJAna, tene laIne have dhUma" hetu duSTa || L banAvI zakAya nahi. vanyabhAvavAnuM hRdanI nirUkhanirUpakabhAvApana viSayatA to tevI II che che ke jyAM jyAM vahunyabhAvavAnuM hRda jJAna che tyAM tyAM te enumiti pratibaMdhakatA che je mATe A A vanyabhAvavadhUhUdAvacchinnaviSayatA sAmAnya anumiti pratibaMdhakatAvacchedaka banavAthI ja vahunyabhAvavadhUdavAvacchinnaviSayatA sAmAnya anumiti pratibaMdhakatAvacchinna banavAthI 1 vanyabhAvavadhUhUdavAvacchinna vi. vanyabhAvavadhUmakAraka je vanyabhAvadavAnuM dhUma P evuM yathArthajJAna tenI vizeSyatA dhUmamAM jatAM dhUma duSTa hetu banI ja jAya. 0 prazna - vaddhimAnuM dhUmAt sthaLe ja vanyabhAvavAnuM parvataH athavA to parvata || ya vanyabhAvaH evuM jJAna jyAM jyAM hoya tyAM tyAM te anumiti pratibaMdhaka bane ane tethI che A jJAnIyaviSayatA sAmAnya anumiti pratibaMdhakatAvacchedaka bane to te doSa bane eTale A - sAmAnya nirati 0 (8) - 2 .J
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - 3 A doSaprakAraka vanyabhAvavAnuparvataviziSTo dhUmaH evuM jJAna bane. tenI vizeSyatA dhUmamAM . jatAM te duSTa banI jAya ne ? || uttara - nA, vanyabhAvavAnuM parvataH evuM viziSTa jJAna ja aprasiddha che eTale temAM ! ma tadIyaviSayatA rahI zakatI ja nathI. Ama ativyApti saMbhavatI nathI. trIjuM lakSaNa paNa A na A ja rIte pariSkAra karavA yogya che. ___ gAdAdharI : yadyapi asya duSTahetulakSaNatve jJAyamAnadoSapratibandhakatAmatAnAzrayaNe'pi tadrUpAvacchinnapakSasAdhyahetukAnumitipratibandhakapramAviSayataddhatutAvacchedakavattvaM tadrUpAvacchinnapakSasAdhyahetukasthale tenaiva / rUpeNa duSTatvamityarthakatAmupagamya yathArthapadasArthakyamupapAdayituM shkyte||| tathApi duSTasya doSadhaTitatvAnurodhena tanmatamavalambya SaSThIsamAsa aadRt| rUti | gadAdhara kahe che ke 3 ya lakSaNone duSTa hetunA lakSaNa kahevA hoya to te mATe che jJAyamAnadoSane pratibaMdhaka mAnavAnI jarUra nathI. arthAt doSa viSayaka jJAnane ja A ja pratibaMdhaka mAnavAthI paNa 3 ya lakSaNo duSTotanA banI zake che. anumitikAraNIbhUtA- ja [1 bhAvapratiyogiyathArthajJAnaviSayavahetatAvacchedakavataM duSTahetutve ema kahI zakAya che. have fl ' ahIM jo yathArtha pada na kahIe to bhramAtmaka jJAnaviSayatA saddhatumAM AvI jAya eTale ativyApti Ave tenA vAraNa mATe yathArtha pada paNa sArthaka banI jAya. arthAt parvato , vaDhAmAn dhUmAt sthaLe yadyapi vanyabhAvavAnuM parvata aprasiddha che paNa ' vanyabhAvavAnuM ke A parvato dhUmakSa evuM samUhAla. jJAna to thaI zake ja che. A jJAna viSayataddhatutAvacchedakavatva | dhUmamAM jatAM saddhatu duSTa banI jAya. ene dUra karavA "yathArtha" pada ApavuM ja joIe. ! che Ama doSaviSayakajJAnane paNa pratibaMdhaka tarIke laIe to ya "yathArtha padanI ma. e sArthakatA to thAya che paNa chatAM ya tema na karatA jJAyamAnadoSa'ne pratibaMdhaka tarIke gaNIne e A tema karyuM che tenuM kAraNa e che ke doSaviSayakajJAnane laIne yathArtha padanI sArthakatA chatAM che ja duSTa hetunuM lakSaNa doSa ghaTita nathI banatuM. vastutaH duSTanuM lakSaNa eTale doSaviSayanuM lakSaNa ? I ane tethI te doSaghaTita to hovuM ja joIe. Ama duSTanuM doSa ghaTita lakSaNa prApta karavA | mATe jJAyamAnadoSanuM pratibaMdhakatvene anusaraNa karyuM che ane tenA dvArA yathArthapadanI | sArthakatA karI. LET - sAmAnya nirati 0 (81) -- J
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAdAdharI : nanu dvitIyatRtIyalakSaNayordoSe'tivyAptiravyAptizca / / kvaciddhetau, yatpadena doSasyaivopAdeyatayA tattvasya tanmAtravRttitvAt / T prazna - bhale A rIte prathama lakSaNa to duSTanuM ja banI gayuM tethI doSamAM na ja jatAM che ativyApti nahi Ave. paNa dvitIya-tRtIya lakSaNa to doSamAM jAya ja che kemake tyAM to ! yaviSayakajJAna anumiti pratibaMdhaka te hetvAbhAsa. to ahIM to doSaviSayakajJAna ja anumiti pratibaMdhaka bane eTale yak padathI gRhIta doSa ja hetvAbhAsa bane. e ja rIte tRtIya lakSaNa paNa jJAyakAne sat manuprativanyajaM yat ahIM yat padathI doSa ja Ave | to tattvam toSatvam ja bane. Ama dritIya tRtIya lakSaNamAM to doSamAM ativyApti thAya che vaLI duSTahetumAM te lakSaNa bAdha satyatipakSa sthaLe jatuM nathI. vyabhicArAdi sthaLe to A doSa ane hetunuM tAdAbhya hoya che tethI doSamAM lakSaNa jatAM te duSTanuM paNa banI ja jAya. H 7 paNa bAdhAdimAM to tema thatuM nathI. (vahunyabhAvavada doSa che dhUma to duSTa na thayo.) ja // gAdAdharI : ataH Aha tattvamityasyeti / prathamamAtrasya duSTahetu-1) M lakSaNatvenaivopapattau caramayordoSalakSaNatvamevocitam, tattva-mityasya yathAzrutArthakatvAnurodhAdatastathaivAha Adyasyaiveti / iidRshvyaakhyaayaa| - nirdoSatvAt prAhurityuktam / 1 uttara - vArU, te be ya lakSaNa gata tattvam no artha ame tatvam arthAt che toSavarva karazuM. (pUrvokta saMbaMdhathI doSavata to duSTatu ja banaze.) [ pra - paNa tattvam no yathAzrutArthano parityAga karavo vyAjabI nathI. u - vArU, to ame kahIzuM ke badhA lakSaNo duSTanA nathI paNa prathama ja duSTa hetunuM che. | ma ane dvitIya-tRtIya lakSaNa doSanuM ja che. have koI Apatti nahi rahe. * kecitnI AvA prakAranI vyAkhyAmAM koI doSa nathI mATe dIdhitikAre praliTa (khUba ja sAruM kahyuM) kahyuM che. ema A lakSaNanI samAptimAM gadAdhara kahe che. iti hetvAbhAsa-prathamalakSaNam / - sAmAnya nirukti * ()
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ E atha dvitIyaM lakSaNam cintAmaNiH - yadviSayakatvena liGgajJAnasyA'numitipratibandhakatvaM tttvm| dIdhiti : liGgamavivakSitam / gAdAdharI : liGgajJAnasyeti / liGgAMzanivezasya niSprayojanakatayA M tasyA'vivakSitatvamAha liGgamiti / dIdhitikAra kahe che ke A lakSamAM baliMga' padanI vivakSA nathI. jo tene laIe to bAdhAdijJAna anumiti pratibaMdhaka na bane. kemake te liMgajJAna (arthAt liMgaviSayakajJAna) nathI. Ama TUMkuM lakSaNa A thayuM. yadiSaya jJAna manumitipratiSazva : koSaH | vahunyabhAvavadhUhUda-viSayakajJAna anumitipratibaMdhaka che to vahunyabhavavahUda doSa kahevAya. arthAt svaviSayakajJAnaviSayakaprakRtahedutAvacchedakavantasaMbaMdhathI te doSa hetumAM jatAM hetu duSTa bane. gAdAdharI : yadviSayakatvenetyatra tRtIyArtho'vacchedakatvaM, tacca ydi| anatiriktavRttitvarUpamidAnI nivezyate tadA'saMbhavaH, viziSTasyA'natiriktatayA vayabhAvaviziSTahRdAdirUpadoSaviSayakatvasya zuddhahradatvAMvacchinnaviSayakajJAne'pi sattvenA'numitipratibandhakatAtiriktavRttitvAt, "diSayatvena' padamAM tRtIyArtha avacchedakatva che. eTale viSayavaichinnA | samitipratibaMdhatA tattva toSaH | anumitipratibaMdhaktA tattva vanyabhAvavadhUhUda A viSaya che. mATe tenuM jJAna tadviSayaka kahevAya. temAM viSayakatva rahe. A jJAna anumiti R. A pratibaMdhaka che. mATe temAM pratibaMdhakatva paNa rahe tethI pratibaMdhakatAno avacchedaka viSayakatva | bane. pratibaMdhakatAvacchedakatA viSayakatvamAM rahe. have A pratibaMdhakatAvacchedakatA jo 11 anatiriktavRttitva rUpa laIe to asaMbhava Ave. (pratibaMdhakatAthI anatiriktavRtti viSayakatva bane to temAM rahelI avacchedakatA e pratibaMdhakatAanatirikta-vRttitva rUpa che bane.) ET - sAmAnya virakti , (83) - J
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ vanyabhAvavAnuM hRdaviSayakajJAnamAM viSayakatva che tema anumiti pratibaMdhakatA paNa na che. tethI pratibaMdhakatvaviSayakatva che tema anumiti pratibaMdhakatA paNa che. tethI ] pratibaMdhakatAvacchedaka viSayakatva bane. temAM pratibaMdhakatAvacchedakatA rahe. paNa viziSTa || zuddhAtu nAtiricyate | nyAyathI zuddha hRda jJAnamAM paNa tAdazaviSayakatva che ja paNa tyAM pratibaMdhakatA nathI. Ama pratibaMdhakatAtiriktavRtti viSayakatva banI jatAM avacchedakatA che che anatiriktavRttitva rUpa na thaI. A rIte sarvatra pUrvokta nyAya lAgatAM asaMbhava doSa che. Ave. 4 gAdAdharI : ataH svarUpasaMbaMdharUpameva vAcyam, tathA ca prvto| // vahnimAntyiAdyanumitipratibaMdhakabhramaviSayavalyabhAvAdAvatiprasaGgaH, MtadviSayakatvasyApi pratibandhakatAvacchedakaghaTakatvAt / ja have jo svarUpasaMbaMdharUpa avacchedakatA kahIe to vahunyabhAvavadhUThuda-jJAnamAM viSayakatva . H che ane temAM pratibaMdhakatAvacchedakatA svarUpa saMbaMdharUpa to che ja. eTale lakSaNa jatA ahIM f1 to Apatti na Ave. paNa have ativyApti doSa Ubho thAya. vatimAnuM dhUmADu sthaLe? | vanyabhAvavAnuM parvata jJAna pratibaMdhaka che mATe vanyabhAvavatparvata viSayaka bhramAtmaka || - e jJAnamAM viSayakatva che ane pratibaMdhakatA paNa che. have vahunyabhAvavatparvata viSayaka jJAna , che e parvata viSayaka che tema vanyabhAvaviSayaka paNa che ja. ane tethI te vahunyabhAva jJAnamAM paNa vahunyabhAvaviSayakatva che. parvataviSayakatva paNa che. ane have A viSayakatva paNa - svarUpasaMbaMdharUpa pratibaMdhakatAvacchedaktAvat che ja. ane tethI ya pada gRhIta vanyabhAva na A ke parvata paNa doSa banI jatAM uktasaMbaMdhathI saddhatu doSavAnuM athavA duSTa banI javAnI na. Apatti Ave. gAdAdharI : asaMbhavabhayena cA'vacchedakatAparyAptinivezA'sambhavAt, || have A Apatti dUra karavA paryApti saMbaMdhathI avacchedakatAnuM adhikaraNa kahIe to 1 jarUra ahIM to Apatti dUra thaI jAya kemake avacchedakatAnuM paryApya adhikaraNa kevaLa J vanyabhAvaviSayakatva na bane paNa vahunyabhAvaviziSTa parvataviSayakatva ja bane ane tethI ! che. temAM pratibaMdhakatAvacchedakatA paNa rahetAM lakSaNa vahunyabhAvavatparvatarUpa bhramajJAnamAM jatAM .. yaduM pada gRhIta "vahunyabhAvavatparvata' ja doSa bane. have "vaha bhAva' doSa nahi bane. che tethI tene laIne ativyApti na Ave. LEE = 2. sAmAnya virakti (84) D J
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa tema karatAM pharI asaMbhava Ubho thAya che. vamAvavAnuM hrad jJAna, hUdo vRdghimAn anumiti prati pratibaMdhaka che. have vantyabhAvavAn jJAna pramAtmaka hoya ke bhramAtmaka hoya be ya anumitipratibaMdhaka bane. arthAt vahnitvana vatttavagAhi, abhAvatvena abhAvAvagAhi, hRdatyena hUMdAvagAhi jJAna pramAtmaka che te pratibaMdhaka bane tema vahnitvena gujrAvagAhi, abhAvatvena maThAvagAhi, hRdatyena ghaTAvagAhi jJAna paNa pratibaMdhaka bane. Ama varjyabhAvavachUMda jJAnamAM traNa ja aMzamAM viSayakatva nathI. paNa vanyabhAvavaddnadAnamAM gujAghaTapaTAdizAnaviSayakatva paNa che. AthI pratibaMdhakatAvacchedakatAnuM paryApti saMbaMdhathI adhikaraNa vahni abhAva viziSTa hRda ja na banyAM paNa gujrAdi itarAMzo paNa banyAM ja ane tethI yad padathI vanyabhAvavachUMda pramAtmaka jJAna na pakaDAya kemake tanniSTha viSayakatva e pratibaMdhakatAvacchedakatAnuM paryAptyA adhikaraNa nathI. Ama asaMbhava doSa Ave che. gAdAdharI : ataH yadviSayakatveneti padaM vyAcaSTe yAdRzaviziSTaviSayakatveneti / dIdhiti : yadviSayakatvena yAdRzaviziSTaviSayakatvena / tenA'numitipratibandhakapakSavizeSyaka bhramaviSaye sAdhyAbhAvAdau saddhetvAdiniSThe nAtiprasaGgaH / gAdAdharI : yadrUpAvacchinnaviSayatAkatvenetyarthaH / evaM ca tattvamityasya tadrUpAvacchinnatvamarthaH / vyAkhyAyAH prayojanaM sphuTayiti teneti / AthI 'dviSayattvena'pada gata tRtIyArtha avacchedakatva kevuM levuM joIe ? e kahevA mATe pahelA vyaktiSayatvenano artha "yAtRzaviziSTaviSayatvena' karavo ema kahe che. yadUpAvaziviSaya jJAnaM anumitivizeSi tattvam / varjyabhAvavahRdatvarUpAvacchinna varjyabhAvavahRdaviSayakajJAna anumiti virodhI che to (tattva=tadrupavAcchinna) vanyabhAvavahRdAvacchinna vattvabhAvahRda doSa kahevAya. sAmAnya nikti 0 (85)
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ ASS L = === dIdhitikAra kahe che ke yadviSayakatvena kahevAthI pUrve vahunyabhAvavA5rvataH rUpa ( pakSavizeSyakabhrama viSaya vahunyabhAva (sAdhyAbhAva) ke parvatane laIne ativyApti [ ApelI. te have nahi rahe. kemake vahunyabhAvavAvacchinna vahunyabhAvaviSayakajJAna || ma anumiti pratibaMdhaka nathI. paNa vahunyabhAvaviziSTa parvatatva viziSTa A vanyabhAvavatparvatajJAna ja anumiti pratibaMdhaka che mATe teno viSaya vanyabhAvavatparvata che ba ja doSa bane. " gAdAdharI : yatprakArakatvena pratibandhakatvamityuktau pakSavizeSaNaka1 bhramamAdAya valyabhAvAdau nAtiprasaGgasaMbhavaH, parvatAdAvatiprasaGgasaMbhave'pi / yatsaMbandhAvacchinnayaniSThaprakAratAkatvena anumitivirodhitvam tena sambandhena | " tadvattvasya duSTatAvyavahAraniyAmakatvopagame parvatAdivizeSaNakavalyabhAvajJAnasya vizeSaNatAvizeSAvacchinnAdheyatAsaMsargAvacchinnaparvataniSThaprakAratAkatvena pratibandhakatvAttena sambandhena parvatAdimattAyAH parvatamahAnasAnyataratvAdirUpasaddhetau sattve'pi prasiddhadhUmAdihetAvasattvAttatra / / duSTatAvyavahArApatterayoga iti tadanurodhena pakSavizeSyaketyuktam / bhramapadaM nizcayasAmAnyaparam, tena saddhatvAdItyAdipadagrAhyasAdhyazUnyapakSakaduSTahetau / pratibandhakapramAviSayasAdhyAbhAvAdereva sattve'pi nAsaGgatiH / prazna - yadviSayakatvene na kahetAM jo patyakArakatvena kaho to parvate vacamAvata ityAkAraka pakSavizeSaNakabramaviSaya vanyabhAvamAM ativyApti nahi Ave kemake vanyabhAva ahIM prakAra ja nathI. e uttara - paNa parvata prakAra che to temAM to ativyApti AvavAnI ja che. arthAt che ja parvati vai mAvaH jJAnamAM viSayakatva che. to te parvata prakArakajJAna paNa hovAthI parvata [1 prakArakatva paNa che. tethI teno viSaya parvata banatAM temAM ativyApti AvavAnI ja che. IT. pUrvapakSa - nA, te ativyApti paNa ame dUra karI ApazuM. parvati vacamAva: jJAna anumiti pratibaMdhaka bane che. parvatamAM adhikaraNatA che. vahunyabhAvamAM svarUpa saM. 1 avacchinna AdheyatA che. eTale parvata e vanyabhAvamAM prakAra bane che. temAM rahelI | vana sAmAnya virakti , (8) - J
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 prakAratA parvataniSTha-adhikaraNatAnirUpita svarUpa saM. avacchinna AdheyatA saM. Hi avacchinnA che. Ama ame kahIzuM ke je saMbaMdhAvacchinnaprakAratAkatvena prakArataka jJAna , I anumiti pratibaMdhaka bane te ja saMbaMdhathI hetumAM dukhatvavyavahAra thAya. have jo parvataviSayakatva laIne parvatane doSa banAvI tene dhUmamAM laI jAo to tyAM che A parvata rUpa doSavAnuM dhUma banyo. arthAt parvataniSTha prakAranA che, ane dhUmamAM vizeSatA che. A paNa ahIM parvataniSTha prakAratA nirUpita dhUmamAM je AdheyatA che te svarUpa saM. avacchinna nathI. paNa saMyoga saMbaMdha avacchinna che. eTale ahIM parvataniSTha adhikaraNatA nirUpita svarUpa saM. avacchinna AdheyatA rUpa saMbaMdha ja na hovAthI te saMbaMdhathI parvataniSTha prakAratA || avacchinnA nathI arthAtu anya saM. zI avacchinnA che. mATe tevI prakAratAnuM nirUpaka ) jJAna doSa na bane. Ama parvata paNa doSa banI zakato nathI. arthAta A rIte "yatvakArakatvena jo kaho ke to vahunyabhAva doSa na bane ane pUrvokta rIte parvata paNa doSa na bane. ane tethI satu dhUma to duSTa nahi ja bane. hA, parvato vahimAm parvatamahAna sAnyataratnAt sthaLe aprasiddha hetatAdazAnyataratvamAM pUrvokta saMbaMdhathI doSavattA jatAM te duSTa banI jAya. paNa A to ! aprasiddhahetuka sthaLa che. prasiddhadhUmAdimAM duSTavApatti to nathI ja. tAdazA taravamAM A pUrvokta saMbaMdhathI doSavattA jatAM te duSTa banI jaze. paNa ahIM to aprasiddha hetu sthaLa che. prasiddha dhUmAdimAM dukhatvApatti to nathI ja. uttarapakSa - hA, chatAM ya dadhitikAranI je paMkti che tenA anurodhathI e ja tAtparya na 1 nIkaLe che ke bhale pakSa vizeSaNaka bhrama sthaLa laIne saddhatumAM atiprasaMga na Ave paNa pakSa 1 vizeSyaka bhrama viSayamAM to jarUra atiprasaMga saMbhave che ane tethI tadvattA saddhatumAM jatAM U hetu paNa duSTa banI javAnI Apatti Ave. prazna - "diSayatve' kahIe to vacamAvavAn dUH e sthaLe paNa tame te ' vahunyabhAvamAM lakSaNanI ativyApti kahevA mAMgo cho. paNa A vahunyabhAva H pakSavizeSyakabhramaviSaya kyAM che ? arthAtu vahunyabhAvavAnuM parvataH e to bhramAtmakajJAna | hovAthI tyAM bhramaviSaya vanyabhAvavAnu-parvata banI zakato hato. paNa vahunyabhAvavAnuM A 0 hRda e jJAna to yathArtha che. to A vanyabhAva e pakSavizeSyakabhramaviSaya ja kyAM che? | hA tame to A asaddhatu sthaLamAM paNa te Apatti ApavA mATe sakretAdimAM "Adi pada che LEAR - sAmAnya virakti , (8) - RJ
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ - -- -- -- - -- -- - -- | mUkeluM che. A uttara pakSa - vArU, ame "bhrama' padane bhramanizcaya sAdhAraNa kahIzuM. " gAdAdharI : uktavyAkhyAne'natiriktavRttitvamevA'vacchedakatvaM vivakSaNIyam / vizeSaNIbhUtavalyabhAvAdyaviSayake zuddhahUdatvAdinA / ) " hRdAdiviSayakajJAne vayabhAvaviziSTahUdatvAdyavacchinnavilakSaNaviSayatA-" nirUpakatvasyA'sattvenoktAsambhavA'navakAzAt / tathA ca kevalavalya" bhAvatvAvacchinnaviSayakatvasya pratibandhakatAtiriktavRttitvAnnAtiprasaGga / rUtyartha.. have jyAre yaSiyakatvano artha yAdazaviziSTaviSayakatva ame karyo tyAre A ja vyAkhyAnamAM to anatiriktavRttitvarUpa ja avacchedakatA levI. tema thatAM "viziSTa che H zuddhAtkAtiricyate' nyAya laIne je asaMbhava doSa Apelo te have nahi rahe. kemake zuddha 1 hRda jJAnamAM yahUpAvacchinnaviziSTa-viSayakatva ja nathI. te to vahunyabhAvavadhUhUdajJAnamAM Hii ja che kemake vanyabhAvaviziSTahUdatAvacchinnavahunyabhAvavaThThadaviSayakatva to . I vanyabhAvavadajJAnamAM ja che ane zuddhahUdamAM to hRda-AvacchinnaviSayakatva je jJAnamAM [] che temAM ja pratibaMdhakatA che ja. arthAt taditara koI jJAnamAM pratibaMdhakatA nathI rahetI | ya eTale vanyabhAvavadhUhUdaviSayakatvaniSTha pratibaMdhakatAvacchedakatA e anatiriktavRttitvama rUpa banI gaI. vaLI, svarUpa saM. rU5. avacchedakatA laIne kevaLa vahunyabhAvamAM lakSaNanI | T ativyApti ApelI te paNa have nathI saMbhavatI kemake vanyabhAvaviSayakatva eST pratibaMdhakatAtiriktavRtti banavAthI pratibaMdhakatAnatiriktavRttisvarUpa avacchedakatva temAM nathI mATe tAdazaviSayakatvaviziSTa jJAnIya viSaya padathI na pakaDAya eTale temAM lakSaNa nI ativyApti paNa na Ave. gAdAdharI : nanu svarUpasambandharUpA'vacchedakatvaniveze'yamevA'tiprasaGgo durvAraH, aprAmANyajJAnAbhAvaviziSTayadrUpAvacchinnaviSayakanizcayatvaM / | pratibandhakatAvacchedakatAparyAptyadhikaraNamityetAdRzavivakSayA | T ja sAmAnya nirukti * (88) ranana J
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAdRzAtiprasaGgavAraNe punarasambhavaH, vahnnyabhAvatvAdinA ghaTAdyavagAhino vahnnyabhAvavAn hrada iti jJAnasyApi pratibandhakatayA tatsAdhAraNyAnurodhena vahnitvAvacchinnaprakAratAnirUpitAbhAvatvAvacchinnaprakAratAnirUpita hUdatvAvacchinnavizeSyatAkanizcayatvenaiva pratibandhakatAyA vAcyatayA vahnnyabhAvaviziSTahUdatvAvacchinnaviSayatAyAstAdRzaprakAratAnirUpita hRdatvAvacchinnaviSayatAtvenA'vacchedakatve'pi aprAmANyajJAnAbhAvAdi viziSTahRdatvAvacchinnaviSayatAkanizcayatvasyA'vacchedakatAparyAptyanadhikaraNatvAdatastRtIyAyA anatiriktavRttitvarUpAvacchedakatvaM sphuTayati avacchedakatvaM ceti / dIdhiti : avacchedakatvaM cehA'natiriktavRttitvam / gAlAdharI : rU nakSaLe| yAM saptamyartha:| 'yAdRzaviziSTAvacchinnatva' yadviSayakatvano artha karyA bAda 'avacchedakatA' anatiriktavRttitvarUpa levI joIe ema gadAdhare to kahI dIdhuM paNa te ja hakIkata dISitikAra have kahe che tenI avataraNikA karavA dvArA gadAdhara e batAvI de che ke A vivakSAmAM paNa avacchedakatva svarUpa saM. rUpa ke 'paryAptyA' laI zakAya nahi. varjyabhAvavAn pradaH jJAnIya viSayakatA kevaLa vattvabhAvamAM paNa che ane tyAM pratibaMdhakatA paNa che to vastyabhAvatvaviziSTa varjyabhAvaviSayakatva anumiti pratibaMdhakatAvacchedaka che mATe vanyabhAvatvaviziSTa vaktyabhAva doSa banatAM ativyApti Ave Ane dUra karavA jo avacchedakatAnuM paryAptyA adhikaraNa levAnuM kahezo to yadyapi ahIM to ativyApti dUra thaze paNa vanyabhAvaDvena ghaTAvagAhi (bhrama pramA sAdhAraNajJAnane pratibaMdhaka banAvavA mATe akhaMDa viSayatAnuM anusaraNa karavuM paDe che. ane tethI ghaTapaTAdi paNa viSayo banI jAya che. ane tethI ava.tAnuM paryAptyA adhika varjyabhAvavadhahUda na banatAM asaMbhava doSa Ave.) hRdatyuMna maThAvagAhi bhramAtmaka nizcaya pratibaMdhaka nahi bane kemake pratibaMdhakatAvacchedakatAnuM paryAptyA adhikaraNa vahni abhAva chUMda mAtra nathI. paNa ghaTa-paTAda paNa che. arthAt avacchedakatAnuM paryAptyA sAmAnya nirukti (89)
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 adhikaraNa vanyabhAvavadhUhUdaviSayakatva na banavAthI vahunyabhAvavaThThada doSa nahi bane. 1 ST Ama asaMbhava doSa Avaze. I] Ama svarUpa saM. rUpa avacchedakatAthI ke avacchedakatAnuM paryApyA adhikaraNa niveza ] karavAthI lAbha nathI. mATe avacchedakatA e anatiriktavRttitva rUpa levI joIe. gadAdhare aprAmANya jJAnAbhAvaviziSTa yAdazAviziSTa viSayaka nizcayatva' kahyuM che ne tenuM kAraNa ApaNe joI laIe. jo tema na kahe to vacamAvavAna data kRti jJAna A I mAmA e nizcayamAM paNa viSayakatva che. paNa tyAM anumiti pratibaMdhakatA nathI eTale ke , che te jJAna pratibaMdhaka banatuM nathI. paNa have te jJAnamAM vahunyabhAvavadhUdaviSayakatva che. ja na kahevAnuM tAtparya e che ke paryApti niveza karavA chatAM ativyApti TaLI jAya paNa asaMbhava na doSa AvI paDe. paryAptisaMbaMdhathI svarUpa saM. rUpa avacchedakatAnuM adhikaraNa viSayakatA E] maLe ja nahi kemake vAcamAvavAnuM parvataH rUti jJAnaM mAmA evuM jJAna koIne thAya ! athavA to vacamAvavA parvato vaDhimAm evuM AhArya jJAna thAya athavA to parvato vacamAvavAnuM ra vI evo saMzaya thAya to te traNeya anumitipratibaMdhaka banatA nathI. eTale eno artha e thayo ke vacamAvavAparvata evuM AkhuM ya jJAna levA chatAM temAM te e rahelI viSayakatA e paryAptisaMbaMdhathI avacchedakatAnuM adhikaraNa banatI nathI. Ama ya asaMbhava doSa Ave che ene dUra karavA yAzaviziSTanANA prAmAnyajJAnAnA njiniyaviSayavaM pravRtAnupatipratibaMdhakattA vacce tavaMtoSaH evuM | lakSaNa karavuM ja joIe. have, tema kahevA chatAM ApaNe upara joI gayA ke asaMbhava doSa Ubho ja rahe che. A eTale avacchedakatAnuM paryAkhyA adhikaraNa paNa na letAM anatiriktavRttitva rU5 1 avacchedakatva levAnuM kahyuM. vaccharva radda (7) atirivRttitvam saptamartha ghaTakatva levAno ! kahyo che. eTale lakSaNaghaTakIbhUta vicchedakatva anatirikta vRttitva rUpa levuM evo artha che thayo. . gAdAdharI : na ca viziSTaviSayakatvasyApratibandhakasaMzayAdau sattvAt / | punarasambhava iti vAcyam, -- -- -sAmAnya nirati , (9) J -- -
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazna - viziSTa viSayakatva apratibaMdhakasaMzaya ke AhAryajJAnamAM paNa che tyAM pratibaMdhakatA to nathI. eTale avacchedakatA e pratibaMdhakatA atirikta vRttitva rUpa banI gaI. tethI asaMbhava doSa Avaze. . gAdAdharI : jJAnasyetyatra jJAnapadamanAhAryyAprAmANyajJAnAnAskanditanizcayaparaM SaSThayartha AdheyatvaM tasya yadviSayakatve'nvayaH / evaJca tAdRzanizcayavRttitvaviziSTaM yAdRzaviziSTaviSayakatvamanumitiprati-, bandhakatAnatiriktavRtti tAdRzatvasya vivakSaNIyatayA asambhavAbhAvAt / uttara - eno uttara ame pahelAM ja ApI dIdho che. lakSaNagata jJAna pada anAhArya aprAmANyajJAnAnAskandrita nizcaya paraka levuM. anAhArya kahevAthI AhAryajJAna nahi levAya, aprAmANyajJAnAnAskendrita kahevAthI aprAmANyajJAnAskandrita jJAna nahi levAya ane nizcaya pada levAthI saMzayajJAna nahi levAya eTale have anatiriktavRttitvarUpa avacchedakatva levAthI asaMbhava doSa raheto nathI. jJAnasya sthaLe jJAna pada tAdazanizcayaparaka kahyo. ane Sahyartha Adheyatva laIne teno viSayakatvamAM anvaya karavo. arthAt anAhAryAprAmANyajJAnAnAskAndrita nizcaya mAM viSayakatva vRtti che. eTale viSayakatva e tAdazavRttitvaviziSTa che. pratibaMdhakatAnatiriktavRtti viSayakatva bane eTale viSayakatvaniSTha pratibaMdhakatAvacchedakatA e pratibaMdhakatAnatiriktavRttitva rUpa bane. Ama lakSaNano AkAra Avo thayo. yanUpAvacchinna anAhAryAprAmANyajJAnAnAskndit nizcayavRttitvaviziSTaviSayakatvaM prakRtAnumitipratibaMdhakatAnatiriktavRtti tadrUpAvacchinnatvam doSaH / vanyabhAvavachUMdAvacchinna vahUnyabhAvavahRdanizcaya e anAhAryaaprAmANyajJAnAnAskandita che ja. tannirUpita vRttitva viziSTa-viSayakatva e hRdapakSakavahnisAdhyakAnumitipratibaMdhakatAnatiriktavRtti che ja (kemake jyAM jyAM AvuM viSayakatva maLe tyAM tyAM prakRta anumitipratibaMdhakatA maLe ja.) eTale vanyabhAvavahRdatvAvacchinna vastyabhAvavaddhada doSa banyo. Ama have AhAryajJAnAdine laIne je asaMbhava Avato hato te na rahyo. sAmAnya nirukti (91)
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ | gAdAdharI : anatiriktavRttitvaM svavyApakatatkatvam natu | / tacchUnyAvRttitvam, tAdRzanizcaya-vRttitvaviziSTasya viziSTaviSayakatvasya / vizeSyIbhUtaviziSTa-viSayakatvAnatiriktatayA tasyAtiprasaktatvena viziSTe tasminnanatiprasaktatvasya durghaTatvAt / ne prazna - pratibaMdhakatAanatiriktavRttitva eTale pratibaMdhakatAzUnyamAM avRttitva [1 I kahevAya. have Ama thatAM to asaMbhava Ave. vahunyabhAvavadhUhUdatAvacchinnaviSayakatva | vanyabhAvavadhUddadanizcayamAM che tema zuddha hRdanizcayamAM paNa che. (viziSTa , zuddhAtkAtirivyatA) ane tyAM anumiti pratibaMdhakatA to nathI eTale pratibaMdhakatA || zUnyamAM viSayakatva vRtti banI gayuM. have jo vize khyarUpa viziSTamAM viSayakatva atiprasakta thaI gayuM to e che vanyabhAvavaThThadamAM anatiriktavRtti rUpa viSayakatva anatiprasakta to na ja rahyuM. Ama ja sarvatra asaMbhava doSa Avaze. uttara - hA, eTale ja ame anatiriktavRttitvano artha pratibaMdhakatvAbhAva| vaTavRttitva na letAM svavyApakatatkatva laIzuM. sva-anAhAryAprAmANyajJAnAnAskandita) I] nizcayaviSayakatva, enI vyApikA che pratibaMdhakatA(ta) jenI te svavyApakatatka. sva= | i tAdazaviSayakatva= temAM rahenArI avacchedakatA e svavyApakatatkatva rUpa banI arthAtu che A avacchedakatA e anatiriktavRttitva rUpa che eTale ke svavyApakatatkatvarUpa che. ema ame A kahIzuM. ahIM paNa yatra yaMtra tArA viSayavaM tatra tatra pratibaMdharva evo artha ? 1 karIe to pharI pUrvoktApatti rahe ja kema ke zuddhahUdanizcayamAM viSayakatva che. paNa tyAM | pratibaMdhakatA to nathI eTale kyAMya tAdazaviSayakatvavyApakapratibaMdhakatA ja na maLe. mATe tema J tevI rIte vyApakatA na letAM Ama levI joIe. anAhAryAprAmANya nizcaya | dha viSayakatvaniSTha- AdheyatA nirUpita-adhikaraNatAvanirUpita. # Ama kahevAthI vahunyabhAvava hRda ane zuddha hRda eka hovA chatAM # IA uktAdheyatAnirUpitAdhikaraNatA atirikta hovAthI zu. hRdamAM na maLavAthI temAM tAdazaH. IT viSayakatA paNa na jatAM bhale tyAM pratibaMdhakatA na hoya temAM koI Apatti nathI. Ama, 5 tAdaza viSayakatva to vahunyabhAvavi. hRdamAM ja maLe tyAM to pratibaMdhakatA che ja. eTale ! LEA - 2 sAmAnya nirati 0 (12) E J
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ E n --- na te pratibaMdhakatAnatiriktavRtti viSayakatva banavAthI taniSThAvacchedakatA | pratibaMdhaktAnatiriktavRttitva rUpa banI rahe. | pharI eka vAra lakSaNane joI laIne ApaNe AgaLa cAlIe. ] " anAhAryAprAmANyajJAnAnAskanditanizcayavRttitvaviziSTa yadUpAvacchinnaviSayakatva vyApikA prakRtAnumitipratibaMdhakatA tadrUpAvacchinnatvaM doSaH / gAdAdharI : yattu pratibandhakatAzUnyatAdRzanizcayAvRttitvamevA-1 | natiriktavRttitvam, ato noktarItyA asambhava iti, pUrvapakSa - anatiriktavRttitvane artha pratibaMdhakatAzUnyAvRttitva karyo eTale tame te Apatti ApI ane pachI anatiriktavRttitvano artha svavyApakatatkatvarUpa karyo. ame je tamane kahIzuM ke je artha prasiddha che tene choDIne Avo artha karavAmAM gaurava che. mATe te prasiddha arthano ja svIkAra evI rIte karavo joIe ke koI doSa AvI zake nahi. ane A [] juo. te A rIte thaI paNa zake che. nitiriphTavRttitva eTale pratibaMdhakatA zUnya tAdaza ) nizcayAvRttitva arthAt pratibaMdhakatAzUnya anAhAyaprAmANyazAnAnAskandita- e ja nizcayAvRttitva | have bhale pratibaMdhakatAzUnya AhAryajJAna ke saMzayajJAna ke aprAmANyajJAnamAM le ( viSayakatva hoya chatAM Apatti nathI. kemake ame to pratibaMdhakatAzUnyaanAhATyaprAmANyajJAnAnAskanditanizcayamAM ja avRttitva rUpa avacchedakatA kahI che. arthAt tAdazanizcayamAM ja avRtti viSayakatva kahyuM che. evo nizcaya to paTavahUtai ityAdi bane. te anumitipratibaMdhakatAzUnya che tyAM vanyabhAvavadhatAvacchinna 1 viSayakatva avRtti che ja. zuddha hRda jJAna e anumitipratibaMdhakatAzUnya che to temAM te vahunyabhAvavadhUhUdavAvacchinna viSayakatva avRtti paNa che ja. Ama kyAMya doSa saMbhavato nathI. yag nA AvA pariSkArathI AkhuM lakSaNa tenA hisAbe AvuM bane. ____ anAhAryAprAmANyajJAnAnAskanditanizcayavRttitvaviziSTayadUpAvacchinna / viSayakatvaM prakRtAnumitipratibaMdhakatAzUnyAnAhAryAprAmANyajJAnAnAskanditanizcayAvRtti tadrUpAvacchinnatvaM doSaH / 2 _EER - 2 sAmAnya virakti 0 (3) - G ]
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAdAdharI : tadasat, "tathAsati mUloktasya jJAnasyetyasya vaiyarthyaprasaMgAd, I uttara pakSa - jo Ama kahezo to to bhUlokta jJAna pada vyartha jaze. arthAt te jJAna pada anAhATyaprAmANyajJAnAnAskanditanizcayaparaka che tethI anAhAryAprAmANyajJAnAnAskatinizcayaparaka niveza vyartha thaze. kemake tame te na kahezo to paNa cAlI zakaze. arthAt yadrUpAvacchinnaviSayakatvaM prakRtAnumitipratibandhaktAzUnyAnAhAryAprAmANyajJAnAnA| RndinizcayavRtti tatUpAvacchinnatyaM toSa: evuM lakSaNa karo to paNa cAlI jAya ane che tethI 'jJAna' padamAM vaiyaAnI Apatti Ave. gAdAdharI : hRdatvAdyavachinnA yA valyabhAvaviziSTahradatvAdyavacchinna+ viSayakayatkiJcijjJAnIyaviSayatA tannirUpakatvasya pratibandhakatA[ zUnyatAdRzanizcayAvRttitvena zuddhahudatvAdya-vacchinne'tiprasaGgAcca / / pUrvapakSa - bhale vyartha jAya. tethI zuM thaI gayuM? ame je lAghavAtuM niveza karyo che te e jo koI doSayukta nathI to "jJAna" pada vyartha jAya to bhale jAya. tenI sArthakatA mATe gurUbhUta che che AyAsa zA mATe karavo joIe? ja uttara pakSa - are ! paNa tamArA lAghavamAM paNa doSa rahelo che. eTale tame te 1 lAghavathI tAdaza lakSaNano svIkAra karI zakatA ja nathI. juo. yatkiMcit jJAnIyaviSayatA hRdamAM lIdhI eno artha e ke zuddha) U hRdajJAnIyaviSayatA hRdamAM nathI lIdhI paNa vahunyabhAvavadhUddhadajJAnIya viSayatA hRdamAM ! e lIdhI. vahunyabhAvavadhUhUdajJAnIyaviSayatA chUMdavAvacchinnA che. e viSayatAnA nirUpaka , A hRda-Avacchinna hRda jJAna thAya arthAt pratibaMdhakatA zUnya te davAvacchinna hRdaya A nizcayamAM vanyabhAvavAvacchinnavanyabhAvavadhUhUdaviSayakatva avRtti che ja (jJAnabhedana 1 # viSayatAbhadAta) eTale hRda-AvacchinnahUda doSa banI jatAM lakSaNa nI ativyApti thaI. Y ___gAdAdharI : manmate caanumitiprtibndhktaayaastaadRshnishcyvRttitv|| viziSTahUdatvAdyavacchinnaviSayitAtvAvacchinnavyApakatAviraheNAti prasaGgAnavakAzAt / [] sAmAnya niyukti * (4)
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ H. have ame to atiriktavRttitva eTale svavyApaktatkatva kahIe chIe mATe . ( ativyApti nathI. kemake hRda-Avacchinna-viSayakatvatnAvacchinna je A | hUMdavAvacchinnaviSayakatva te to hRdamAtraviSayakamAM paNa che ja ane tyAM anumiti | pratibaMdhakatA nathI eTale (ya&i. jJAnIyaviSayatA na lIdhI. vyApaka kahevAthI A lAbha che | thayo.) tatUpAvacchinna = hUMdavAvacchinna hRda doSa banavAno nathI. 0 gAdAdharI : athaivamapi jAtitvAdinA hradatvAdiviSayakasya jAtimAna || "valyabhAvavAnityAdijJAnasyApi vaDhyabhAvavadhudatvAdyavacchinna / (viSayakatayA tasya ca hRdo bahnimAnityAdyanumityavirodhitvAda-sambhavaH / prazna - vArU. bhale tame anatiriktavRttijvarUpa pratibaMdhakatAvacchedakatA kaho to ya ja A lakSaNamAM asaMbhava doSa AvavAno che. dUto vaDhimAm anumiti prati dUvo (H It vacamAvavAnuM nizcaya pratibaMdhaka bane. kemake te vahunyabhAvavadhUhUdatAvacchinna viSayaka II ja che. paNa have hRdatvena hRdanuM avagAhana na karatAM, nAtitvena dUtvavacchinuM ( avagAhana karatAM dRo vacamAvavAn AkAra na banatAM nAtimAna vacamAvavA mA TI nizcayarUpa AkAra bane have A paNa vanyabhAvavadhUhUdatnAvacchinnaviSayaka to che ja tethI A I] temAM tAdazaviSayakatva che. ane A jJAna hRdapakSaka vahiMsAdhyakAnumitinuM pratibaMdhaka nathI | banatuM eTale pratibaMdhakatAzUnyamAM viSayakatva rahI javAthI , A tAdazaviSayakatvavyApakapratibaMdhakatAkatva viSayakatvamAM na rahetAM anitiriktavRttitva rUpa che avacchedakatA na banI. Ama tevI avacchedakatA kyAMya na maLatAM sarvatra lakSaNa na jatAM te asaMbhava doSa durvAra che. gAdAdharI : jalavAn vahnimAnityAdisthalIyadoSAsaMgraheNa avizeSitadharmAvacchinnapakSakAdisthalIyasya kiJcidviziSTatadghaTitasyAsaMgraheNa ca pakSatAvacchedakAdyaMze'nyAprakArakatvAdiniveza-M masyAzakyatvAt, 0 uttara pakSa - A jJAna anumiti pratibaMdhaka nathI banatuM tethI ame te nizcayane dUra 1. na karI devA Ama kahIzuM. pakSatAvacchedaka je bane te anyAprakAraka hovuM joIe arthAt | na sAmAnya niyukti * (5)
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ anyAprakArakatva viziSTa pakSatAvacchedakAvacchinna anAhAryaaprA.jJAnAnAskanditanizcaya yadnapAvacchinnaviSayakatva prakRtAnumitipratibaMdhakatAnatiriktavRtti tadnapAvacchinnatyaM doSaH have jJAtimAnlR vadyamAvavAnuM nizcaya ja nahi pakaDAya. kemake pakSatAvacchedaka hRdatva vizeSyatA nirUpita jAtitvaniSTha prakAratAno nirUpaka tAdazanizcaya che. arthAt anyAprakArakatva temAM nathI mATe te nizcaya ja na levAya. evo nizcaya to hro vakSyamAvavAnuM ityAkAraka ja bane temAM je viSayakatva che te pratibaMdhakatA anatiriktavRtti che ja. mATe varjyabhAvavahRda doSa banI jAya. Ama asaMbhava doSanI saMbhAvanA nathI. pUrvapakSa - jo Apelo asaMbhava doSa dUra karavA mATe pakSatAvacchedakAMzamAM 'anyaaprakArakatva' niveza karazo to avyApti doSa to Avaze ja. natavAn dghimAn evI anumiti sthaLe vattvamAvavat natavat doSa bane. arthAt nanavat vatsyamAvavat ityAkArakanizcaya pratibaMdhaka bane. have A pratibaMdhaka nahi bane kemake ahIM pakSatAvacchedaka jala bane che. teno ullekha hovAthI te natattvAvanni che ja. eTale pakSatAvacchedakaniSThavizeSyatAnirUpita jalatvaniSThaprakAratAno anirUpaka A pakSatAvacchedaka na rahyo tethI jalavat vattvabhAvavat nizcaya viSayakatva pakaDAya ja nahi eTale temAM lakSaNa jAya nahi. vaLI avizeSita dharmAvacchinnapakSaka sthaLa hoya jyAM koIka dharmathI viziSTa te avizeSita dharma ghaTita hoya tyAM paNa avyApti Avaze. hudo vahnimAn hradatvAt / ahIM ApaNe vyabhicAra doSa laIne temAM lakSaNanI avyApti ApazuM. A anumitimAM zuddha hRda pakSa che mATe pakSatAvacchedaka hRdatva e avizeSita dharma che. (jo hRdatvano pakSamAM ullekha hoya to te hRdatvatva viziSTa kahevAta ethI te avizeSitadharma na kahevAya.) AvA avizeSita dharmathI avacchinna ahIM pakSa che. have e ja avizeSita dharma e hetu rUpe paNa che. ane tyAM to teno ullekha hovAthI te hRdatvatvaviziSTapradatva che ema kahevuM ja paDe. Ama avizeSitadharma e yatkiMcitpradatvatva dharma viziSTathI ghaTita che. have A sthaLe vattvabhAvavahRdatvatvaviziSTaCdatva e vyabhi. doSa bane. have ahIM pakSatAvacchedakaCdatva e anyAprakAraka nathI rahyo kemake te svaniSTha vizeSyatAnirUpita sAmAnya nirukti (96)
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Fi hRdattvaniSTha prakAratAno nirUpaka ja che. AthI vahunyabhAvavadhUhUdattvaviziSTahUda- H. nizcaya pakaDI zakAya nahi ane tethI lakSaNa temAM na jatAM avyApti Ave. Ama A be ya sthaLanI avyAptinA bhayane lIdhe tame "nAtimAnuM vacamAvavAnuM te sthaLanI pratibaMdhakatvApatti dUra karavA pakSatAvaracchedakAMzamAM anyAprakArakatvano niveza karI ne na zakatA ja nathI. ane tethI te pratibaMdhakatvApatti AvatAM sarvatra asaMbhava doSa Ubho rahe che. gAdAdharI : tAdRzaviziSTAghaTakapadArthAviSayakatvasya jJAnavizeSaNa(tvopagame sarvamAkAzavaditvAdisthalIyabAdhAdau tadaghaTakAprasiddhyA / avyAptiH / uttara pakSa - cAlo 3ya sthaLanI Apatti ane A rIte dUra karIzuM. viziSTa | te na mAnIye tAdazaviziSTamAM aghaTaka je padArtha hoya eno aviSayaka # (anAhATyaprAmANyAjJAnAnAskandita) yakUpAvacchinna nizcaya hovo joIe. tevA ? 1 nizcayamAM raheluM viSayakatva je prakRtAnumitipratibaMdhakatAnatiriktavRtti hoya to . A takUpAvacchinna doSaH Ama ame kahIzuM. J. have be avyAptio pahelA dUra karI laIe. A banneya nizcayano have saMgraha thaI 0. te jaze. juo. vanyabhAvavajjalavantAvacchinna vanyabhAvavajalavamAM lakSaNa saMgamanIya che che to temAM ghaTakIbhUta padArtho vahnitva-vadvi-abhAvatva-abhAva-abhAvavattva-jala ane 1 jalatva che. aghaTakIbhUta padArtha ghaTa-paTAdi che. e aghaTakIbhUta padArthano aviSayaka A li. [ vahunyabhAvavajajalavat nizcaya che je mATe teno saMgraha thaI jAya. arthAtuM ? 1 tAdazanizcayavRttitvaviziSTaviSayakatva e prakRtAnumitipratibaMdhakatAnatiriktavRtti che mATe | A vanyabhAvavajjalavantAvacchinna vanyabhAvavajjalavat doSa bane. che e ja rIte do vallikA dvatthAt sthaLe paNa vahunyabhAvavadhUdradataviziSTa i hRdamAM lakSaNa saMgamanIya che to temAM hRdattva to ghaTaka padArtha che. aghaTakIbhUta padArtha H T ghaTapaTAdinuM aviSayakatva A nizcayamAM che ja. have tAdazanizcayavRttitvaviziSTa viSayakatva e prakRtAnumitipratibaMdhakatAnatiriktavRtti hovAthI tadrupAvacchinna eTale ke H. vanyabhAvavadhUhUdattAvacchinna vahunyabhAvavadhUhUdatvaviziSTada doSa banI jAya. HG - 2 sAmAnya nirati lai - - J.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ have trIjuM sthaLa pakaDIe je pratibaMdhaka nathI banatuM. eTale te nizcaya pakaDAvo na joIe. juo tyAre ! natatvena dhruvattAvALAdi khAvAnuM vacamAvavAnuM nizcaya che. have vaobhAvavahRdatvaviziSTa vanyabhAvavahRdamAM lakSaNa saMgamanIya che emAM ghaTakIbhUta padArtha titva ti Adi che. paNa jalatva-jala aghaTaka padArtha che. have e to nAvat vadyamAvavat nizcayanA viSaya banI gayA hovAthI nAvata vakSyamAvavat nizcaya e aghaTakIbhUta padArtha viSayaka nathI mATe tene pakaDAya ja nahi. eTale temAM anumiti pratibaMdhakatA na Ave. Ama badhe ja yogya upapatti thaI jAya che. pUrvapakSa - vArU, tema karazo to sarva AAgavat anumiti sthalIya bAdhAdimAM lakSaNanI avyApti thaze. kemake yAdRzaviziSe lakSAM saMgamanIya AkAzAbhAvavatsarvatvaviziSTa AkAzAbhAvavatsarvasmin lakSaNaM saMgamanIyaM artha thAya = have temAM aghaTaka padArtha ja koI prasiddha nathI kemake 'sarva' padArtha ghaTaka che to sarvathI atirikta koI padArtha na rahyo je aghaTaka kahI zakAya ane tethI aghaTaka padArtha viSayakatva JAzAmAvavaviziSTasarvarUpa nizcayamAM na AvatAM te nizcaya na pakaDAya ane tethI temAM lakSaNa na jatAM avyApti Ave ane A avyAptine lIdhe tame padArthAghaTakatva' ghaTita lakSaNa karI zakatA nathI. ane te na karo eTale pUrvokta gatimAna vahyamAvavAna sthaLane laIne Apelo asaMbhava doSa Ubho ja rahe che. gAdAdharI : yadyadrUpAvacchinnasya yasya yasya yAdRzaviziSTaghaTakatA tattadrUpAvacchinnatattanniSThaviSayatAbhinnakiJcidavacchinnaviSayatAzUnyatvaM jJAne nivezyam / jAtitvAdyavacchinnasya hRdatvAderna vahnyabhAvavadhrudatvAvacchinnAtmakadoSaghaTakateti jAtitvAdyavacchinnahRdatvAdiviSayatA tAdRzaviSayatAbhinnaiva, tacchUnyatvaJca noktajJAnasyeti na doSaH, uttara pakSa - cAlo, tene dUra karavA have ame Ama kahIzuM. yastUpAvAisya yasya yasya yAdRzaviziSTaghaTakatA tattadrUpAvacchinnatattanniSThaviSayatAbhinnakiJcidavacchinna viSayatAzUnyayadrUpAvacchinnanizcayaviSayakatvaM prkRtaanumitiprtibNdhktaantisAmAnya nikti . (98)
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ ttivRtti tanUpAAiM roSaH / Ama ahIM nizcayanuM vizeSaNa zUnyAnta banAvazuM. have jJAtimAnuM vadyamAvavAn ne laIne asaMbhava doSa to vakSyamAvavAn mAM nahi Ave. vakSyamAvavatnAvacchinna vadyamAvavandvandva emAM yAdaviziSTa eTale vahnitvAvacchinna vahni, abhAvatvAvacchinna abhAva, hRdatvAvacchinnaCdanI ghaTakatA che. eTale vanyabhAvavadna-dAvacchinna vanyabhAvavachUMda e nizcaya ja temAM rahelI te te viSayatAthI bhinna viSayatAthI zUnya che. paNa jJAtimAnuM vasyamAvavAn nizcaya e to tAdeza bhinna jJAtiAvantri viSayanAthI zUnya nathI mATe te nizcaya ja na pakaDAya ane tethI lakSaNamAM asaMbhava doSa na Ave. gAdAdharI : ityapi na sat tathA sati hRdo jAtyabhAvavAnityAdisthalIyabAdhAdereva duHsaMgrahatvAt / jAtitvAdinA hUdatvAdirUpadharmitAvacchedakAvagAhino jAtimAn jAtimAnityAdijJAnasya jAtitvAdyavacchinnahUdatvAdiniSThadharmitAvacchedakatArUpaviSayatAyA niruktaviSayatAbhinnatvaviraheNa tAdRzajJAnasyAnumityapratibandhakasya zUnyatvAntenAvAraNAt / pUrvapakSa - Ama kaho to te paNa barobara nathI. tema thatAM chUMdo jAtyabhAvavAn sthaLe bAdhAdino asaMgraha thaI javAnI Apatti Ave. juo. A anumiti sAme hUto nAtimAn e bAdha doSa bane. have jJAtima tvAAi jJAtimadrupa doSa bane ja che, je have nahi bane. kemake ahIM hRdanuM ame hRdatyena avagAhana na karatAM nAtitvana dutvana avagAhana karazuM ane tethI teno AkAra jJAtimAn banI jaze. have jJAtimatvatnAvAimAM lakSaNa saMgamanIya che eTale temAM rahelI te te viSayatAthI bhinna viSayatA zUnya nizcaya hovo joIe. jJAtimAnuM jJAtimAnuM nizcaya paNa bhinna viSayatAthI zUnya che ja eTale te nizcaya pakaDI zakAya emAM viSayakatva che paNa tyAM anumiti pratibaMdhakatA nathI eTale te viSayakatva tAdazapratibaMdhakatA anitiriktavRtti na banyuM. ethI lakSaNa jatAM nAtimavatvAAi doSa na banatAM avyApti AvI. sAmAnya nikti 7 (9)
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ --- [ E A B C D E Ama tame sUcavIta ne nizcayanuM vizeSaNa banAvo to paNa A Apatti durvAra che. 1. pAtharI? paiva, yadrUpAvacchinnaviSayitAtvaM (yAdRzaviziSTe lakSaNaM saMgamanIyaM) tAdRzaviziSTaviSayakatvasamAnAdhikaraNAbhAvapratiyogitAvacchedakaM / / tadrUpAvacchinnaviSayitAzUnyatvasya jJAnavizeSaNatayA sAmaJjasyAt / / " apratibandhakajJAnaviSayatAvacchedakajAtitvAdivizeSitahUdatvAdighaTita tattadrUpAvacchinna (viSayatAnirUpaka) viSayitAtvAvacchinnAbhAvasya / V doSAtmakaviziSTaviSayitAsamAnAdhikaraNatvAt tajjJAnavyAvRttiriti / / 1 uttarapakSa dUto vaddhimAna anumiti prati vanyabhAvavadhUddada to doSa bane ja che paNa te ma hRdanuM jAtivaeNna hUdatvena avagAhana karatAM vahunyabhAvavajAtimad AkAra banatAM temAM che lakSaNa jatuM nathI A Apatti ane A rIte dUra karazuM. " yAdRzaviziSTe lakSaNaM saMgamanIyaM, tAdRzaviziSTaviSayakatva samAnAdhikaraNAbhAvapratiyogitAvacchedakaM yadrUpAvacchinnaviSayakatvatvaM tadrUpAvacchinnaviSayitAzUnyatvaM tAdRzanizcaye vizeSaNIyam / apratibaMdhakajJAna nAtimAna vacamAvavAnuM che. tadjJAnIya viSayatA nAtimadaramAvavad mAM che. viSayatAvacchedaka nAtitva-vahnitva jamAvavuM bane. ma enAthI viziSTa jAtihUdatva, vahni, abhAva bane. enAthI ghaTita je tattarUpa che. A (jAtitva, vatitva, hRda4) tenAthI avacchinna viSayatA nirUpita je viSayitA - tAdazaH viSayitAtAvacchinna viSayakatva-viSayitAno doSarUpa vahu bhAvavadhUhUda nizcayamAM || abhAva che. eTale ke tevI viSayitAthI zUnya te nizcaya che. jJAtimahicAvavat nizcaya | tevI viSayitAthI zUnya nathI. mATe tAdaza viSayitA zUnyanizcayane ja pakaDAya ane tethI A A Apatti rahetI nathI. 1 yahUpAvacchinnaviSayitA- je sAmagjhasyAnta che te paMktinI A rIte ghaTanA karIe ke to samajavuM saraLa bane che. 0 (yAdazaviziSTa lakSaNa saMgamanIya) tAdazaviziSTaviSayakatva-samAnAdhikaraNAbhAva - - sAmAnya niraSi, (10) - - - - J -
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 0 1 1 pratiyogitAvacchedaka yahUpAvacchinnaviSayitAtaM tatUpAvacchinnaviSayitAzUnyatve nizcaye | vizeSaNIyam | vanyabhAvavadhUhUdatAvacchinne lakSaNa saMgamanIya tAdaza= ! vanyabhAvavadhdhadataviziSTa, vanyabhAvavaThThadaviSayakatva- eno samAnAdhikaraNa | ma abhAva=jAtimadhanyabhAvavaviSayakatvAbhAva enI pratiyogitAno avacchedaka= ma che jAtisaddhahunyabhAvavadviSayakatvatva bane. e yahUpAvacchinna (jAtimahatyabhAvavattA- che vacchinna) viSayitAtva che. tadrupAvacchinna jAtimanyabhAvavattAvacchinnathI zUnya je te nizcaya = vahunyabhAvavaddadanizcaya ja bane. tethI te ja pakaDAya. ane temAM lakSaNa saMgati thAya. dIdhiti : tena viziSTasyA'sattve'pi bhramAtpratibandhe'pi na kSatiH / / gAdAdharI : viziSTasya viziSTaviSayakatvasya, asattve'pi valyabhAvatvAdinA ghaTAdyavagAhibhrame'sattve'pi / tathA ca viziSTaviSayakatvena / pratibandhakatA na sambhavatIti bhaavH| / bhramAtpratibandhe'pi tAdRzabhramasyAnumityanutpAdaprayojakatve'pi, na / kSatiH-noktayuktyA paryAptiniveze'sambhavastadaniveze pUrvoktAtiprasaGgo / dIdhitakAra kahe che ke avacchedakatAne anatiriphatavRttitvarUpa ame kahI che eTale have | svarUpasaM.rUpa avacchedakatA laIne ke paryAvyA tenuM adhikaraNa laIne je doSa AvatA hatA ? che te nahi Ave. arthAta tyAM viziSTaviSayakatva bhramamAM na rahetAM pratibaMdhakatA saMbhavatI natha i hatI. te have nahi rahe. kemake ame akhaMDaviSayatAnuM anitiriktavRttitvarUpa- 4 tva.avacchedakatAne levA dvArA anusaraNa karyuM che. eTale have bhale viziSTaviSayakatvena che. apratibaMdhakatA rahe. ame tene akhaMDaviSayatAtvena pratibaMdhaka banAvazuM. ane tethI te anumitinI utpatti nahi thAya. gAdAdharI : nanu viziSTadoSaghaTakIbhUtatadekadezaviSayitAyAM svruup-| sambandharUpAvacchedakatvasattve'pi yAdRzaviziSTaviSayitAsAmAnyasya tAdRzAvacchedakatvavivakSayA atiprasaGgavAraNasambhavAt tadeva kathaM na LEEnuM sAmAnya virakti , (101) - G U
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - - 1 vivasamiti te pUrvapakSa : vanyabhAvavadhUddadarUpa viziSTa doSamAM ghaTakIbhUta vahunyabhAvarUpa che. ja ekadezaniSThaviSayatAmAM svarUpa saM.rUpa avacchedaka hovA upara paNa koI Apatti AvatI che, te nathI to pachI tene choDIne anitiriktavRttitvarUpa pAribhASika vicchedakatAne zA mATe te 9 lIdhI? juo. "tyAM paNa kaMI doSa nathI?" te tamane batAvuM. yAdazaviziSTaviSayitAH sAmAnyasya tAdazAvacchedakatvanI vivakSA karavAthI arthAt viSayitAtvavyApaka | I avacchedakatvanI vivakSA karavAthI ativyApti dUra thAya che. have vahunyabhAvavAnuM A parvatIyajJAnIya vahunyabhAvaniSThaviSayitA bhale pratibaMdhakatAvacchedaka bane paNa A A zuddhavahunyabhAvajJAnIyaviSayitA to pratibaMdhakatAvacchedaka nathI banatI mATe vahunyabhAvIyana A viSayitAtvanI vyApaka ja avacchedakatA nathI. mATe te nizcaya laI zakAya ja nahi. A vahunyabhAvavadhUhUdIyaviSayitAtva jyAM jyAM che tyAM tyAM pratibaMdhatAvacchedakatA paNa che mATe A vanyabhAvavadhUhUdataviziSTa vanyabhAvavaThThadaviSayitAmAM ja viSayitAtvavyApaka | svarUpasaMbaMdharUpe avacchedakatA hovAthI vanyabhAvavadhUdatAvacchinna vanyabhAvavadhUhUda ja [n II doSa banaze. Ama svarUpasaMgarUpa avacchedakatAne levA upara paNa have doSa raheto nathI mATe che tenuM ja anusaraNa karavuM joIe. gAdAdharI : naca sAmAnyapadasya vyApakatvArthakatayA pratibandhakatAvacchekatAyAM viziSTaviSayatAtvavyApakatvaM pravezyaM, tadapekSayA pratibandhakatAyAM viziSTaviSayatAvyApakatvanivezanamevocitamiti vAcyam / uttara pakSaH "sAmAnya pada vyApakatvArthaka che eTale tame viSayitAtvanI vyApaka A pratibaMdhakatAvacchedakatA kahI che jyAre ame to viSayitAnI vyApaka pratibaMdhakatA kahIe che chIe. Ama tame eka koTi AgaLa vadho cho tethI temAM gaurava che ane tethI ame te ba svarUpasaM.rUpa avacchedakatAnuM anusaraNa nathI karyuM. gAdAdharI : yato vybhaavvishisstthuudaadiniruupitvissytaayaa| anumityapratibandhakasaMzayAhA-prAmANyajJAnAskanditajJAnasAdhAraNatayA || nAnumitipratibandhakatAyAM tadvyApakatvamityanAhA-prAmANyajJAnAnA-1) skanditanizcayavRttitvaviziSTAyA viziSTaviSayatAyA eva vyApakatvaM - - sAmAnya nirakti , (103) J
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratibandhakatAyAM bhavatA vivakSaNIyaM tadapekSayA lAghavena ca svarUpasambandharUpAvacche-dakatAyAM bAdhAdirUpadoSaviSayatAtvavyApakatvaM vaktumucitam / pUrva pakSa : nahi, tame bhale viSayitAne ja pratibaMdhakatAnI vyApaka kaho paNa tethI lAghava nathI kemake tamAre anAhAryAprAmANyajJAnAnA-sandritanizcayatvano lakSaNamAM praveza karavo paDe che. temAM keTaluM badhuM gaurava che ? ame to teno niveza ja nathI karavAnA. emAM amAruM lakSaNa to yadnapAvacchinnaviSayitAtvavyApakaM prakRtAnumitipratibaMdhaktAvacchedakatva tattva doSaH evuM ja banavAnuM che. gAdAdharI : tathA sati nizcayatvAdyanivezAt samAnAkArakajJAnasya viSayatAyA bhedasyAprAmANikatayA saMzayAdijJAnIyaviSayatAyA api nizcayatvAdiviziSTIyatayaiva pratibandhakatAvacchedakatayA bAdhAdirUpadoSanirUpitaviSayatAtvavyApakatAyA akSatatvAt / uttara pakSa : jo teTaluM ja tamAruM lakSaNa hoya to to AhAryajJAnAdi (saMzayaapramANa)mAM tamane ativyApti nahi Ave ! pUrvapakSa : nA, tame samAnAkArakaviyitAne bhinna mAnI che ane tethI ja vamAvavAnuM taH evuM je aprAmANyagrahAskendritajJAna ane doSarUpajJAna te beyanI viSayitAne tame eka ja na mAnI ane tethI anAhAryAdi jJAnamAM rahelI viSayitA paNa pratibaMdhakatAnI vyApikA na banI mATe tame tene dUra karavA anAhAryajJAnAdi niveza karyo. ma * ame to samAnAkArakaviSayatAne bhinna mAnatAM ja nathI. eTale be ya viSayitA eka ja che tethI jo doSanizcayIyaviSayitA e saMzayIyaviyitAthI abhinna che mATe nizcayatvAdiviziSTIyatayA (tAdAtmyatayA) ja te saMzayIyaviyitAmAM paNa pratibaMdhakatAvacchedakatA rahI zake che ane tethI viSayitAtvavyApaka pratibaMdhakatAvacchedakatA banI gaI eTale anAhAryAdi nizcayavRttitvavaiziSTayano amAre niveza karavAno raheto ja nathI. Ama bAdhAdidoSanirUpita je tajJAnIyaviyitAtva, enI vyApakatA akSata rahevAne lIdhe tAdRzanizcayavRttitvavaiziSTyaanivezaprayukta lAghava to amArA ja matamAM che. to pachI svarUpasaM.rUpa avacchedakatA na letA anatiriktavRttitvarUpa sAmAnya nirukti 0 (103)
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ avacchedakatAno gurUbhUtasvIkAra zA mATe karavo joIe ? gAdAdharI : na ca vahnyabhAvavAn hUdo vahnimAnityAhAryyajJAnIyavahnnyabhAvaviziSTahRdAdiviSayatA nA'nAhAryyajJAnasAdhAraNI tAdRzAhAryyajJAnasamAnAkArakAnAhAryyajJAnAprasiddheH, hRdo vahnyabhAvavAnityanAhAryyajJAnIyavahnnyabhAvaviziSTahRdAdiviSayatAtazca vahnyAdiprakAratAnirUpitatAdRzAhAryajJAnIyavahnyabhAvaviziSTahRdAdiviSayAtAyA bhinnatvAt, tathA cA nAhAryyajJAnavRttitvaviziSTaviSayatAyA eva pratibandhakatAvacchedakatayA, na pratibandhakatAvacchedakatAyAM darzitA''hAryyajJAnIyaviSayitAsAdhAraNaviziSTaviSayatAtvavyApakatvamiti vAcyam, uttara pakSa : vahnyabhAvavAn hRdo vahnimAn mevA AhAryajJAnAhinI viSayitA me tevA anAhArya jJAnamAM to rahetI ja nathI kemake tevA AhAryajJAnanI samAnAkAraka anAhAryajJAnanI prasiddhi nathI. Ama ahIM to be ya viSayatAo bhinna thaI ja gaI eTale have anAhAryajJAnIya viSayatA e ja pratibaMdhakatAvacchedaka banI eTale AhAryajJAnIyaviSayatAmAM viSayatAtva hovA chatAM tyAM pratibaMdhaktAvacchedakatA nathI eTale vyApaktA na rahI. Ama te vyApaktAnuM rakSaNa karavA mATe tamAre AhAryajJAnabhinnatvano to niveza karavo ja paDaze. gAdAdharI : tathA sati anAhAryyajJAnIyaviziSTaviSayitAtvavyApakatAyA eva vivakSaNIyatvAt, tAvatA'pi saMzayAnyatvAprAmANyajJAnAnAskanditatvApravezena lAghavAnapAyAt / pUrvapakSa : bhale anAhAryajJAnano ame niveza karazuM paNa te chatAMya saMzayajJAna ane aprAmANyajJAnAnAskanditatvano niveza amAre karavAno raheto nathI. (A jJAna to tadatirikta paNa prasiddha che mATe tyAM viSayatA bhinna na bane te zakya che. AhAryajJAnanI viSayatA ja atirikta anAhAryAdimAM prasiddha nathI kemake be ya viSayatA bhinna che.) eTale e lAghava to raheluM ja che. sAmAnya niruti (104)
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ // gAdAdharI : maivam, svarUpasambandharUpAvacchedakatvapraveze pASANamaya- 0 HtvAdyavacchedena valyabhAvavattAnizcayaviziSTasya pASANamayatvAdiviziSTasya 4 pakSAderjJAnasya vaDhyanumitipratibandhakatayA tavavacchedakaviSayitAka-Y pASANamayatvavatparvate'tivyAptiH / anatiriktavRttitvarUpAvacchedakatva- / / nivezapakSe tAdRzaviziSTaviSayatAyAH pASANamayatvAvacchedena valyabhAva-11 vattAnizcayAviziSTajJAnasAdhAraNatayA anumitipratibandhakatAtiriktavRttitvenAtiprasaGgAnavakAzAt / uttara pakSa = svarUpasaM.rUpa avacchedakatvano niveza karavAmAM ukta lAghava || 4 akizcikara che kemake temAM doSa Ave che. pASAmatharvavAna vacamAvavAnuM Avo che # eka nizcaya thayo tyArabAda pASA niyatvavAM parvata evo bIjo nizcaya thayo. A ja In TSaTTEyatvavAM parvataH evo nizcaya viziSTavaddhimAnuM kahevAya. have [l pASANayatvavAnuM vaDhimAm anumitine pASAmatharvavAna parvataH pratibadhdha karI che A de, kemake pASANAmayatvavAnuM vahunyabhAvavAno nizcaya che ane parvata pASANamayatvavAnuM ja ja che eTale have temAM vaddhimattAnI anumiti zI rIte thAya ? vastutaH pASApAmatharvavAna vaddhimAna anumiti prati tadabhAvavattAbuddhi ke che tadabhAvavyApyavattA buddhi pratibaMdhaka bane che eTale ke vahunyabhAvavattA buddhi ke che vanyabhAvavyApyapASANamayatvavattAbuddhi pratibaMdhaka bane. have pUrvokta che # nizcayaviziSTanizcaya pASANamayatvavAnuM parvata: paNa anumitipratibaMdhaka bane che eTale mA, A tAdazAnumiti pratibaMdhakatAvacchedakatA (sva.saM.rU5) pASANamayatvavAnuM parvatajJAnamAM 1. ga rahelI viSayitAmAM che ja. tethI pASANamayatvavaparvatatvAvacchinna pASANamayatvavatparvata | doSa bane. Ama tamArA matamAM ativyApti doSa Ubho che. che. jo atirikta vRtti rUpa avacchedakatA laIe to A doSa raheto nathI kemake bhale A nizcayaviziSTanizcayarUpa pASANamayatvavatparvatajJAnamAM tAdaza viSayitA che paNa zuddha che che pASANamayatvavatparvatajJAnamAM paNa tAdaza viSayatA che. ane tyAM anumiti pratibaMdhakatA che # nathI. Ama te viSayitA pratibaMdhakatAnatiriktavRtti na rahetAM lakSaNa temAM na jAya eTale ativyApti doSa raheto nathI. - sAmAnya virakti (105) 2 -
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ " gAdAdharI : na cAnatiriktavRttitvarUpAvacchedakatvanivezapakSe'pi jalAdyavacchedena valyabhAvavattAghaTitasya vayabhAvavajjalAdimavRttijalAdiviziSTasya hudAdirUpapakSasya jalavAn valyabhAvavAnityAdijJAnasahitasya jalavA~zca hUda ityAdijJAnasya tAdRzajJAnaviziSTatA| dRzajJAnatvenaiva pratibandhakatayA tAdRzapratibandhakatAzUnyajJAnAviSayasya / satpratipakSAdyanAtmakasya vAraNAya jJAnavaiziSTyAnavacchinnatvasya / pratibandhakatAyAmavazyaM nivezanIyatayA manmate'pi tatrAnatiprasaGgAditi / VvAcyam, pUrva pakSa : juo. amane Apelo A ativyAptidoSa ame dUra karIzuM. paNa te 1 na pahelAM tenA mATe ame tamane eka doSa ApIe chIe. bhale tame anatiriktavRttitvarUpa [] avacchedakatA kaho chatAM ya A sthaLe tamane Apatti UbhI rahe che. A dU vaddhimAna anumiti prati varcabhAvavadhUddada doSa bane che. paNa have te vanyabhAvavajjalavavruttijalaviziSTahUdarUpa pakSa che evuM jJAna thAya to te paNa dUra 0 dvimAna anumitine pratibaddha karI de. te ja rIte banavAnuM vacamAvavAn evA | nizcayathI viziSTa patnaza dUnizcaya thAya to te paNa te anumitine pratibadhdha karI che TI de. have dula vahyAna dhUmA sthaLe dhUma vacamAvavapivAlo tuSTaH vyavahAra to thAya che paNa vanyabhAvavajjalavavruttijalaviziSTahUdarUpabAladoSaNa ke e navaza darUpa nizcayI vAto kucha evo vyavahAra thato nathI. ane te ne anatiriktavRttitvarUpa avacchedakatA tame mAno to te paNa ahIM Ave che kemake jyAM jyAM AvuM jJAna hoya te te jJAna anumiti pratibaMdhaka bane ja temAM te jJAnamAM || I pratibaMdhakatAnatiriktavRtti viSayitA maLe ja. Ama thatAM lakSaNa temAM ya jatAM ativyApti Ave che. che have A ativyAptinuM vAraNa karavA mATe tamAre jJAnavaiziSTayAnavacchinnatvano bha. # pratibaMdhakatAmAM niveza karavo ja paDaze. have ahIM to pratibaMdhakatA jJAnavaizizyAvacchinnA ? H che mATe te laI zakAya nahi ane tethI ativyApti dUra thAya. - - - sAmAnya virakti, (10) = P U
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ A A A A A E = 1 (nizcayavi.nizcayarUpa je sthaLo lIdhA te satyatipakSavyabhicArAdithI zUnya hovA 1 joIe ane pratibaMdhaka banatAM jJAnano viSaya joIe. arthAtu pratibaMdhakatAzUnyajJAnano ! I viSaya na joIe. e khyAlamAM levuM kemake satkRtipakSAdirUpa tevAmAM to lakSaNa gamana ISTa | ! ja hoya tyAM ativyApti na ApI zakAya.) have jo A rIte jJAnavaizisyAnavacchinnatvano niveza ukta ativyApti dUra karavA te A tamane Avazyaka che to tenA ja dvArA amane ApelI Apatti paNa ame dUra karI daIzuM. pASANamayatvavAnuM vahunyabhAvavAnuM nizcayathI temAM rahelI anumiti pratibaMdhakatA e 1 jJAnavaizisyAnavacchinnA nathI eTale temAM lakSaNa ativyApta nahi thavAnuM. gAdAdharI : jJAnavaiziSTyAnavacchinnatvasya pratibandhakatAvizeSaNatve pratihetuvyApakasAdhyAbhAvasamAnAdhikaraNataddhetumatpakSarUpasatpratipakSAvyApteH / sAdhyAbhAvAMze tadvyApakatAgrahaviziSTatadvattAjJAnatvena | svatantrasAdhyAbhAvarmikatadrUpavyApakatAgrahaviziSTatadvattAjJAnasAdhAraNyAnurodhenAvazyakalpyapratibandhakatayaivopapatteH, tAdRzaviziSTajJAnasya jJAnavaiziSTyAnavacchinnapratibandhakatAntare mAnAbhAvAduktaviziSTe'tiprasaGgastu vivakSaNIyaviziSTAntarAghaTitatvanivezanenaiva vAraNIyaH / / A uttarapakSaH nA, jJAnavaizisyAnavacchinnatvane pratibaMdhakatAnuM vizeSaNa banAvIe to te prati(viruddha) hetu vyApakasAdhyAbhAva-samAnAdhikaraNataddhatamatyakSarUpa satyaMtipakSamAM || avyApti Ave. phUlo vaddhimAna ghUmar sAme satyaMtipakSa phUlo vacamAvavAnA batAt bane. jala e prati hetu che. eno vyApaka vanyabhAva che. eno samAnAdhikaraNa ja te jalahetu che. taddhAnuM hrada che. (siddhAntalakSaNIya vyAptinA anusAre satratipakSano ja AkAra lIdho che.) have ahIM vanyabhAvamAM jalavyApakatAno graha che. ane jalavattAno T I pakSamAM graha che. eTale banavAna (vyApya) vacamAvavAna(vyApa%) navAM ) rUdra e nizcaya paNa pUrvokta AkAra sadaza che arthAtu AvA be ya prakAranA e nizcayaviziSTanizcaya anumitiprati pratibaMdhaka bane ja che tethI te be ya pratibaMdhakatA avazya mAnavI ja rahI. ane tethI be yanI pratibaMdhakatA sAdhyAbhAvAMze tavyApaktAgrahaviziSTa-dvattAjJAnatvena ja levAya. ("svataMtra pada na le to paNa cAle, ---ra sAmAnya nirati 0 (107) - - 4
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 - - - - - - | kemake navyApa vacamAvaH navaoNza dUra ahIM jema vakyabhAva svataMtra che ! tema natavAna vacamAvavAmAM to vahunyabhAva svataMtra nathI chatAMya teno paNa AmAM che ja svIkAra to karavo ja che. athavA to bhale svataMtra pada hoya. A taddavyApakatAno graha to ? vanyabhAvavamAM nathI thato. vahunyabhAvamAM ja thAya che. eTale tyAM paNa svataMtra | A vanyabhAvadharmika taththApaktA graha maLI zake che.) have ahIM to tavyApakatAgrahaviziSTatadvattAnizcayavAvacchinnA ja pratibaMdhakatA banI ) gaI che tethI vaizisyAnavacchinnA te na rahetAM lakSaNanI temAM avyApti AvI. ahIM te nizcayavi.nizcayamAM jJAnavaizistra-anavacchinna anya pratibaMdhakatA che na kahevAmAM koI pramANa ja nathI. Ama A avyApti AvI jAya eTale H. # jJAnavai.anavacchinnatvano niveza karI zakAya nahi. pUrvapakSaH jo jJAnavai.nivacchittvano niveza nahi karo to pUrvokta atiprasaMganuM vAraNa tame zI rIte karazo ? uttarapakSa e atiprasaMganuM vAraNa vakSyamANa viziSTAntarAghaTitatva nivezathI ja ame U karI laIzuM. vakSyamANa viziSTAntarAghaTitattvano niveza atre ja ApaNe joI laIe. svAvacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedakaM prakRtAnumitipratibandhakatAnatiriktavRttiviSayatAvacchedakaM anAhAryAprAmANyajJAnAnAskandita-0 nizcayavRttitvaviziSTayadrUpaM tadrUpAvacchinnaviSayakatvavyApikA prakRtAnumitipratibandhakatA tadpAvacchinnatvaM doSaH / (prathama sva-vaya-Y bhAvavad-jalavad-vRttijalavadhudatva) (dvitIya sva jalavadhudatva) che viziSTAntarathI aghaTita je hoya te tadrupAvacchinna doSa bane. 1. varcabhAvavajalavavRttijavidda e to navInuM varcamAvavAnuM navaza J mAM rahelAM viziSTAntara jalavahUdathI ghaTita ja che. eTale te yadrupa pakaDAya ja nahi ! che tethI tadrupAvacchinna doSa na banatAM lakSaNa ativyApta na thAya. prathama sva padathI tene levuM che joIe jemAM lakSaNa laI javuM hoya. ativyApti ApavA mATe prathama svathI ja vanyabhAvavajala-vavRttijalavahUdane lIdhuM paNa AgaLa jatAM temAM lakSaNa na gayuM na ST eTale ativyApti na rahI. J. have jyAM lakSaNa jAya che tyAM paNa joI laIe. vahunyabhAvavadhUda doSa che. svaI mane ja sAmAnya nirakti , (18) na J
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 padathI vahunyabhAvavahUdatva bane. svAvacchinnAviSayaka-pratItiviSayatAvacchedaka 1 hRdaniSThavanyabhAvatva bane. (UlaTuM karI devuM tema ja karavuM joIe kemake te pAchuM 0 prakRtAnumiti pratibaMdhakatAnatiriktavRtti banavuM joIe.) have te hadaniSThavanyabhAvatva ] e prakRtAnumiti pratibaMdhakatAnatiriktavRttiviSayatAvacchedaka paNa che. mATe AvuM - sva=hradaniSThavanyabhAvat banyuM. te hRdaniSThavanyabhAvavAvacchizAviSayaka- A ( pratItiviSayatAvacchedaka hradaniSThavadvibhAvatva to na ja bane. paNa vahunyabhAvavadatva te ja bane. te anAhAryAprAmANyajJAnAnAskandita-nizcayavRttitvaviziSTa ja che. mATe AvuM je A | vahunyabhAvavadattadavacchinnaviSayakatvavyApikA prakRtAnumitipratibaMdhakatA che mATe takUpAvacchinna eTale ke vahunyabhAvavadhUhUdavAvacchinnavahunyabhAva6ThThada doSa bane. [] A rIte ApaNe lakSaNano samanvaya karI lIdho ane te nivezathI pUrvoktAtivyApti ! dUra karI. 1 gAdAdharI : na ca jJAnadvayasAdhAraNapratibandhakatAyAH pratyekajJAnana viSayaviziSTaviSayakatvaM nAnatiriktavRttitvarUpAvacchedakatAvat, tathA caY 0 darzitaviziSTaghaTakasya pratyekajJAnaviSayasya na niruktaviziSTAntarAtmakateti | niruktaviziSTAntarAghaTitatvamuktaviziSTasyAkSatameveti vAcyam, pUrva pakSa H nahi, ukta rIte paNa tame tyAM ativyAptinuM vAraNa karI zakatA nathI. ja fl juo vahunyabhAvavajalavadruttijalavada rUpa viziSTane tame viziSTAntara jalavAnuM . hRdathI ghaTita banAvI dIdhuM arthAt temAM viziSTAntarAghaTitatvanuM tamAruM lakSaNa na gayuM. nA, e | tema che ja nahi A viziSTa paNa viziSTAntarAghaTita ja che. A prathama svapadathI tame A viziSTane pakaDyuM have tadavacchinnaviSayaka pratIti- A P viSayatAvacchedaka jalavahUdatvarUpa viziSTa banyuM. paNa A viSayatAvacchedaka prakRtAnumiti H pratibaMdhakatAnatiriktavRtti-viSayatAvacchedaka to nathI ja. kemake bhale jalavAnuM H. ( vahunyabhAvavAnuM nizcayaviziSTa te jalavAhUda nizcaya tevo hoya paNa tAdazanizcaya | 1 avizeSita arthAt zuddha je jalavAnuM hRdaH nizcaya che te to prakRtAnumiti pratibaMdhaka nathI || ja. eTale jalavaThThadatva e prakRtAnumiti pratibaMdhakatAnatiriktavRtti viSayatAvacchedaka na A rahyuM ane tethI yau-sthaLe (bIjuM sva) tame jalavahUdatvane laI zakatA ja nathI. arthAt | ame e siddha karavA mAMgIe chIe ke jalavadatva to bIjA svapadathI pakaDI zakAya ja che mane te ja sAmAnya nirati * (109) -
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 - - - - 31 1 nahi. te have prazna thAya ke tyAre koNa tevuM bane je svAvacchinnAviSayaka-pratItiviSayatAJ vacchedaka prakRtAnumiti pratibaMdhakatAnatiriktavRttiviSayatA-vacchedaka bane ? jene bIjA | , "sva"padathI pakaDAya ? tenA uttaramAM ame kahIzuM ke svAvacchinnaviSayapratIti viSayatAvacchedaka hUdavRttijalavadUvahunyabhAvatva (prathama svathI UlaTuM levuM) bane ane te paNa A prakRtAnumitipratibaMdhakatAnatiriktavRtti viSayatAvacchedaka che ja. Ama tene ja tame bIjA svapadathI laI zako. have te bIjA svathI avacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka prathama 1 sva bane. (ATaluM viziSTAntarAghaTitatvanuM lakSaNa temAM AvI gayuM.) te anAhAryajJAnA.. H A nizcayavRttitvaviziSTa yadrupa - prathama sva bane. tadUpAvacchinnaviSayakatvavyApikA [] prakRtAnumiti pratibaMdhakatA che ja tadrupAvacchinna doSa =vahunyabhAvavaThThalavaddhattihUdavA- || vacchinna doSaH Ama haju paNa lakSaNa ativyApta bane ja che. gAdAdharI : vakSyamANaviziSTAntarAghaTitatvasyeva yAdRzaviziSTaviSayakanizcayaviziSTayAdRzaviziSTaviSayakanizcayatvaM pratibandhakatAnatiriktavRtti, tAdRzaviziSTadvayAghaTitatvasyApi nivezanIyatayA / / uktaviziSTavAraNasambhavAt / - uttara pakSa ? vAru, bhale "vaphTamANaviziSTAntarAghaTitatva' nivezathI tenuM vAraNa na 1 thAya paNa jema "vaphTamANaviziSTAntarAghaTitatva' no niveza karavAnA che tema || [ viziSTadvayAghaTitatvano paNa niveza karavAnA che e nivezathI ja uktAtivyAptinuM vAraNa e thaI jaze. yAdazaviziSTaviSayakanizcayaviziSTayAdazaviziSTaviSayakanizcayatve che pratibaMdhatAnitiriktavRtti, tAdaza viziSTaddhayAghaTitatvano niveza karavo che. have ahIM e to jalavAnuM vahunyabhAvavAnu nizcaya vi. jalavAnuM hRdanizcaya che. te viziSTanizcayatva A pratibaMdhakatAnatiriktavRtti che paNa tevA nizcayatvathI zUnya vahunyabhAvavadhUMjalavakRtti-R. jalavahUdatvarUpa viSayatAvacchedaka nathI mATe temAM have lakSaNa na jatAM ativyApti rahetI na nathI. Ama amArA matamAM to ativyAptinuM vAraNa thaI jAya che. eTale have tamArA re pakSamAM (svarUpa saM. rU5 avatA vAdI matamAM) pASANamayatvavAnuM parvataH sthaLe A ativyApti UbhI ja rahe che. kemake ukta be ya nivezo chatAM ya tyAM lakSaNa jAya che. juo. ---- 5sAmAnya virakti 0 (11) 2
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 pASANamayatvavAnuM parvataH rUpa viziSTa viziSTAntarathI ghaTita nathI (emAM koI fi ( viziSTAntara ghaTaka nathI ja) vaLI viziSTadvayathI zUnya paNa che. eTale ATalo niveza thavA | chatAM temAM ativyApti durvAra che. ame to anatiriktavRttitvarUpa avacchedakatAvAdI chIe. eTale amArA mate tyAM Apatti nathI kemake zuddha evA pASANamayatvavatparvatajJAnIyaviSayitA pratibaMdhakatAtiriktavRtti banI javAthI tyAM pratibaMdhakatAnatiriktaA vRttivicchedakatA na maLatAM lakSaNa ativyApta thavAno saMbhava ja nathI. ApaNe khyAla rAkhavo joIe ke pUrvapakSa sva.saM.rUpa avacchedakatAvAdI che ane tene pASANamaya-tparvatamAM ativyAptino doSa Ave che. enuM vAraNa karavA te anekavidha I upAyo le che. A bAju siddhAntIne teNe vahunyabhAvavajjalavavruttijalavadda sthaLe . ativyApti doSa Apyo hato. paNa siddhAntIe tenuM vAraNa vakSyamANa ] viziSTadvayAghaTitatva nivezathI ja karI lIdhuM. AgaLa upara have je carcA cAlaze temAM pUrvapakSanuM dRSTibiMdu sva.saM.rUpa avacchedakatA H levA mATe svamatagata doSa dUra karavAnuM ja rahe che e khyAlamAM rAkhIne have ApaNe AgaLa ne cAlIe. gAdAdharI : na caivaM tAdRzaviziSTadvayaghaTitoktasatpratipakSe'vyAptistasya pratihetu vyApakatAviziSTasAdhyAbhAvapratihetu viziSTa-1 pakSAtmakanistaviziSTadvayaghaTitatvAditi vAcyam, pUrvapakSa : A rIte viziSTaDhayAghaTitattvano tame niveza karazo to satkRtipakSamAM 1 avyApti Avaze. kemake satyatipakSano AkAra prativetavyApaka sAdhyAbhAvasamAnA-II A dhikaraNahetu matpakSa che eTale prati hetu vyApakatAviziSTa sAdhyabhAva, eka viziSTa e prati hetuviziSTapakSa bIjuM viziSTa thAya. chUMdo vahunyabhAvavAnuM jalAtuM - jalavyApako che A vanyabhAvaH jalavAzva hRdaH Ama viziSTadvayathI A ghaTita ja che. A avyAptine lIdhe te tame tAdazaniveza zI rIte karI zako? gAdAdharI : satpratipakSaghaTakatAdRzadaladvayaviSayatAbhinnanistavi-1 ziSTadvayaviSayatAzUnyapratItiviSayatvasya viziSTadvayAghaTita-tvArthakatvAt / / che. uttara pakSa H e avyApti dUra karavA ame kahIzuM ke satkRtipakSaghaTakatAdaza- ) sAmAnya nidhi 0 (111).
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - - 1 daladdhayaviSayatAthI bhinna je viziSTaDhayaviSayatA, tambranyapratItiviSayatve | A viziSTaddhayAghaTitatvam - Ama have AvuM viziSTaDhayAghaTitatvam satpati mAM paNa AvI | jatAM avyApti rahetI nathI. eTale viziddhayAghaTitattva nivezathI koI vAMdho nathI mATe || X viziSTaDhayAghaTitattvanivezathI ja ame vahunyabhAvavajjalavavRti jalavada-sthalIya I doSa dUra karazuM ane tethI pASANamayatvavatparvatamAM tamane ativyApti doSa Ubho ja rahe ! che. (kemake tyAM to viziSTadvayAghaTitattva ja che.) ___gAdAdharI : yatra tAdRzasatpratipakSAprasiddhistatra bhinnAntamanupAdeyameva, sAdhyAdibhedena lakSaNabhedAt bhramAtmakajJAnIyatAdRzaviSayatAsAdhAraNarUpeNaiva vA prtihetuvyaapktaavishissttsaadhyaabhaavaadivissytopeyaa| (pUrvapakSa parvato ghUmavAn va anumiti prati parvato dhUmAvavAno pASANamayatvAn ne to tame satyatipakSa kahI zakatA ja nathI kemake pASANamayatvavyApakadhUmAbhAva aprasiddha che. to have ahIM prakRtAnumitisatipakSaghaTakadaladrayaviSayatA ja aprasiddha banatAM tarbhinnaviziSTadvayaghaTitaviSayatA levAya zI rIte? ane tethI vahni # hetumAM lakSaNa na jatAM avyApti Ave.) | uttara pakSa jyAM tevA satpatipakSanI aprasiddhi hoya tyAM tevuM lakSaNa levuM ke jemAM | I tAdazabhinnatvanuM upAdAna na hoya - bhale lakSaNa aneka bane sAdhyAdibhedathI lakSaNabheda to ! e thAya ja che. athavA to ame ema kahIzuM ke tyAM satpati.aprasiddha hovA chatAM khaMDazaH tenI che prasiddhi hovAthI teno bhrama to thaI zake ja che eTale tAdezabhramAtmaka satkRtipakSajJAnIya | viziSTadaladrayaviSayatA maLI jAya tethI tabhinnatva paNa laI zakAya - Ama A rIte samanvaya karatAM koI Apatti rahetI nathI. ' gAdAdharI : na ca darzitaviziSTasya satpratipakSarUpatA na svIkriyate'pi tu hetutAvacchedakAghaTitasAdhyAbhAvAbhAvavadavRttimatpakSAtmakaviziSTasyaiva, vyApakasAmAnAdhikaraNyarUpavyAptiviziSTasya uktarItyA saMgrahe taddharmavyApakasAdhyAbhAvakAlikataddharmaviziSTapakSAdivyAvRttirapyazakyA *na sAmAnya niyukti * (12) AD -- --
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ syAdityavizeSeNa vyApakatAghaTitaviziSTamAtrasyAlakSyatAyA eva yuktatvAt, tathA coktaprayAsamapekSya jJAnavaiziSTyAnavacchinnapratibandhakatAnivezanamevocitamiti vAcyam, pUrvapakSa : satpratipakSanuM svarUpa tame pratihetuvyApakasamAnAdhikaraNahetumatvakSaH karyu ane tema thatAM je avyApti ApI tene dUra karavA satpratipakSaghaTakatAdezadaladrayaviSayatAbhinnaviSayatAzUnya pratItiviSayatva kahyuM ane te rIte satprati.nI avyApti bhale dUra karI paNa tema thatAM ativyApti Ave che. evo juo. gatavyApa vantyAvalina nabhavAn dhruvaH nizcayaviziSTanizcaya paNa anumiti pratibaMdhaka bane che. paNa A nizcaya e satpratipakSasvarUpa nathI kemake satpratipakSa e vyApti ghaTita hoya che (hetuvyApakasAdhyAbhAvasAmAnAdhikaraNyavat hetumAn pakSa:) ane tethI ja tadvattAbuddhi prati tadabhAvavyApyavattA buddhi A banavAthI pratibaMdhaka banI che. have hetuvyApakasAdhyAbhAvanuM sAmAnAdhikaraNya hetumAM avagAhita na karIe. ane mAtra hetuvyApana sAdhyAmAvAlina hetumAna pakSa: evuM ja avagAhana karIe to AmAM vyApyaMza na AvavAthI te satkRti. rUpa banato nathI. paNa have tamAruM lakSaNa to AmAM ativyApta thaI jAya che. tame kahyuM che ke satpratipakSaghaTaka tAdezadaladvaya viSayatAthI bhinna viziSkrayaviSayatAthI zUnya pratItino je viSaya bane te doSa kahevAya. have ahIM to satpratipakSamAM ghaTakIbhUta je be viSayatA che te ja be viSayatA che. bhale ahIM vyApyaMza ghaTaka nathI paNa khatavyApo vacamAvaH ane nanavAdbhutaH e beyanI viSayatA to ahIM che ja. eTale A viSayatAthI bhinna viziSTadrayaviSayatA bIjI koI bane enAthI zUnya pratItino viSaya A jalavyApakavattvabhAvakAlina jalavAndrada banI jAya eTale temAM lakSaNa ativyApta thaI jAya. Ama 'bhinnatvAdi' niveza karIne bhale tame sadghati.nI avyApti dUra karI paNa A alakSyanI vyAvRtti na karI zakyA eTale pharI ativyApti AvIne UbhI rahI. have tema thavAthI satpratipakSanI avyApti dUra karavA tame je rasto lIdho che te barobara nathI. mATe ame tamane kahIzuM ke satpratipakSanuM A svarUpa ja tamAre mAnavuM na joIe. tame satpratipakSaghaTitavyAptine siddhAntalakSaNI vyApti laIne A svarUpa lIdhuM che sAmAnya nirukti 0 (113)
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 tethI te viziSTaDhayaghaTita banI jatA "bhinnatva niveza karavo paDyo. paNa tame te satpatipakSaghaTitavyAptine pUrvapakSIyavyApti lo to satpatipakSanuM ja svarUpa banaze te ] viziSTaddhayaghaTita ja nahi bane. juo. pUrvapakSanI vyApti-sAdhyAbhAvavadavRttitvasvarUpa che. | A sAdhyAbhAvavyApya hetumAn pakSa e satyaMti.no AkAra che. arthAt sAdhyAmAvAbhAvavata ma. ne vRttitvavAmAna pakSaH evo satvatino AkAra thayo. arthAtuM ? vahunyabhAvAbhAvavadavRttitvaviziSTa jalavAnuM hRda: e satyaMti. bane. have A to | viziSTadvayathI ghaTita nathI ja, kemake ahIM "jala' pada eka ja vAra Ave che. che navyApa vacamAva:, navAMza dUra, e viziSTaddhayaghaTita kahevAya kemake A te jala e viziSTa be vAra banIne temAM rahe che. paNa ahIM to tevuM che ja nahi. eTale have 11 ja A satpatipakSa viziSTaddhayAghaTita ja rahyo eTale temAM viziSTadvayAghaTitattva cAlI javAthI ne || lakSaNa avyApta thavAnuM nahi ane tethI tamAre "bhinnatvAdi niveza karavo ja nahi paDe. H. vaLI jalavyApakavanyabhAvakAlika jalavAnuM hRdaH je nizcaya che temAM ativyApti , I paNa nahi ja rahe kemake te to viziSTadvayathI ghaTita ja che. che. Ama ubhayatra Apattio dUra thaI jAya che. paNa ame tamane have kahIzuM ke jo A ne je rItanuM ja satyatipakSanuM svarUpa mAnavAnuM Avazyaka bane che to pachI have svarUpasaMgarUpa ja In avacchedakatA ja lAghavAta zA mATe mAnavI na joIe? II satmati.nuM pUrvoktasvarUpa jayAre hatuM tyAre ame jJAnavaizisyAnavacchinnatvano U niveza karelo tenI avyApti tame te svarUpamAM ApI hatI. paNa have to te avyApti che. ya rahevAnI nathI kemake satpatipakSanuM navuM svarUpa jJAnavaiziSTayAnavacchinna ja che eTale svarUpa che. A saMrUpa avacchedakatA mAnavA para have satyatipakSamAM AvyApti saMbhavatI ja nathI. eTale ja A anatiriktavRttitvasvarUpa eka pAribhASika avacchedakatA mAnavAmAM gaurava hovAthI na | lAghavAt svarUpasaM.rUpa avacchedakatA ja tamAre mAnavI joIe. . Ama thavAthI pASANayatvivatparvataH nizcaya sthaLe paNa svarUpasaM.rUpa A avacchedakatAvAdI amane tame ativyApti doSa ApI zakatA nathI kemake te nizcaya to che. + jJAnavaiziSTayAnavacchinna nathI. A rIte badhuM sAmajasya AvI javAthI svarUpa saM.rUpa avacchedakatA ja lAghavAtuM ( mAnavI joIe. sAmAnya niyukti * (11) D
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAdAdharI : evamapi prakRtahetuniSThasAdhyavyApakIbhUtAbhAvapratiyogitvaghaTitasya matabhedenAsAdhAraNyavirodharUpasya viSayatAyAH pakSadhammika prakRtahetumattAjJAnavaiziSTyAvacchinnapratibandhakatAyAmevAvacchedakatvAt pratibandhakatAyAM jJAnavaiziSTyAnavacchinnatvanivezAsambhavAt / | darzitAtiprasaGgavAraNAya ca nirukta viziSTadvayAghaTitatvasyaiva nivezanIyatvAt / uttara pakSa : jo jJAnavaiziSTayAnavacchinnatvano niveza tame karazo to asAdhAraNa ane virodhamAM avyApti Avaze. jeo asAdhAraNane sAdhyAsAmanAdhikaraNya rUpa mAne che teo virodhane hetuniSTha sAdhyavyApakIbhUtAbhAva pratiyogitvarUpa mAne che ane jeo asAdhAraNane hetuniSTha sAdhyavyApakIbhUtAbhAvapratiyogitva rUpa mAne che teo virodhane sAdhyAsAmAnAdhikaraNya rUpa mAne che. Ama matabhedena virodhano ke asAdhAraNano hetuniSTha sAdhyavyApakIbhUtAbhAvapratiyogitva AkAra bane. have hetumAM sAdhyavyApakIbhUtAbhAva prati.tvanuM jJAna ja anumitinuM pratibaMdhaka banI zakatuM nathI, kemake tadvattAbuddhimAM tadabhAvavattA ke tadabhAvavyApyavattA buddhi ja pratibaMdhaka bane. ahIM Ubhaya nathI mATe te pratibaMdhaka banI zake nahi. mATe kahevuM ja joIe ke pakSadharmika tAdazajJAna pratibaMdhaka bane. athavA sAdhyavyApakIbhUtAbhAvapratiyogitvaviziSTo hetuH / hetumAMzca pakSa jJAna anumitipratibaMdhaka kahevuM ja rahyuM. (dA.ta. chUMdo vidghamAn jalAt) vavavyApIbhUtanabhAbhAvapratiyozinanaM, nanavAMzca druTH jJAna pratibaMdhaka bane. have A jJAnamA vahvivyApakajalAbhAva bhAsita thAya che eno artha e ke jalavyApaka vantyabhAva bhAsita thAya che. eTale vajyabhAvavyApyajalavattA buddhirUpa A jJAna hovAthI te pratibaMdhaka banI jAya. have A jJAna to jJAnavaiziSTyAvacchinna banI gayuM che eTale jJAnavai.navacchinnatva temAM na jatAM lakSaNa avyApta thAya che. Ama jJAnavai.anavacchinnatvano niveza tame karI zakatA nathI. vanyabhAvavajalavavRttijalavahrada sthalIya je ativyApti amane ApI hatI tenuM vAraNaviziSTandvayAghaTitatva nivezathI ja thaI jAya che. mATe teno ja niveza karavo joIe sAmAnya nirukti 7 (115)
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ jenAthI A virodha-asAdhAraNa sthalIya avyApti paNa na Ave. (virodha-asAdhAraNa e viziStayAghaTita ja che mATe.) gAdAdharI : na ca pakSavRttitvavizeSitaM prakRtahetuniSThasAdhyavyApakIbhUtAbhAvapratiyogitvamevAsAdhAraNyAdirUpaM vAcyam, pakSavRttitvAghaTitaviziSTaviSayatAyA apratibandhakajJAnasAdhAraNatayA pratibandhakatAnavacchedakatvAt tAdRzasya cAsAdhAraNyAdeH pakSavRttitvaviziSTaprakRtahetusAdhyavyApakAbhAvapratiyogitvaviziSTaprakRtahetvAdirUpaniruktaviziSTa| dvayaghaTitatayA nirukta-viziSTadvayAghaTitatvanivezo'pi na sambhavatIti vAcyam, pUrvapakSa : juo. virodha asAdhAraNanuM lakSaNa hetuniSThasAdhyavyApakIbhUtA bhAvapratiyogitva mAtra tame karo cho to te barobara nathI. kemake apratibaMdhakajJAna paNa AvuM hoI zake che ane tethI tyAM pratibaMdhaktAtiriktavRttiviSayakatA jatAM anatiriktavRttitvarUpa avacchedakatA je tame mAno cho te na maLatAM ahIM lakSaNa na javAthI avyApti Ave. eTale ene dUra karavA mATe tamAre pakSavRttitva viziSTa prakRtahetuniSThasAdhyavyApakIbhUtAbhAvapratiyogitvane doSa kahevo ja joIe. have Ama thatAM eno AkAra viziSTadrayaghaTita ja banI gayo. pakSavRttitvaviziSTaprakRtahetu sAdhyavyApakIbhUtAbhAvapratiyogitva-viziSTaprakRtahetu A be viziddhayathI ghaTita virodhaasAdhAraNa banI gayA. ane tethI tamAruM lakSaNa temAM avyApta thAya che. amAre ahIM avyApti Ave tema nathI. kemake ame to svarUpasaM.rUpa avacchedakatA mAnIe chIe. eTale apratibaMdhakajJAnamAM pratibaMdha tAtiriktavRttiviSayaktA rahevA chatAM ya amAre te ApattinA bhayathI tamAre karavo paDato niveza karavAno nathI ane tethI virodha-asAdhAraNanuM prakRtahetuniSThasAdhyavyApakIbhUtAbhAvapratiyogitva rUpa ja lakSaNa rahevAnuM ane tethI te jJAnavai.thI anavacchinna hovAthI emAM lakSaNa samanvaya thaI ja javAno ane A ja jJAnavai.anavacchintatva nivezathI pASANamayatvavatparvata jJAnasthalIya ativyApti paNa dUra thaI javAnI. mATe viziSkrayAghaTitattvaniveza karavA chatAM tamane avyApti rahe che mATe te niveza karI zakAya nahi ane tethI jJAnavai.anavacchinnatva nivezathI ja ahIMnI Apatti dUra sAmAnya nirukti . (116)
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ = = = = = 1 1 karavI joIe. Ama thatAM pASANamayatvavatparvata sthalIya ativyApti paNa dUra thaI jAya . che mATe nirdaSTa evI sva.saMbaMdharUpa avacchedakatA ja lAghavAt mAnavI joIe. gAdAdharI : pakSavRttitvAghaTitaviziSTasyaivAsAdhAraNyAdirUpatAyA | "virodho'pi phalataH pratirodha eva tadanyatvena vA virodhi vizeSaNIyamiti' paMktivyAkhyAnAvasare sampAdanIyatvAt / | uttara pakSa : pakSavRttitvaghaTita ame virodha-asAdhAraNanuM lakSaNa ja nathI mAnatAM. ane tethI temAM viziSTadvayAghaTitatva AvI javAthI avyApti nathI rahetI. A pUrvapakSa H ame tamane pahelAM ja kahyuM che ke virodha-asAdhAraNanuM svarUpa jo ba. ' hetuniSTasAdhyavyApakIbhUtAbhAvapratiyogitvamAtra ja kahezo to te apratibaMdhakajJAnasAdhAraNa hovAthI anatiriktavRttitvarUpa avicchedakatA na maLe. have jo tame tevuM jo vilakSaNasvarUpa nahi ja mAno to tamane anatiriktavRttijvarUpa avacchedakatA tyAM nahi) maLe eTale tatvayukta avyAptinuM zuM karazo ? uttarapakSa virodhI pAnataH pratirodhaH vi evI savyabhicAra granthanI che. paMktinuM vyAkhyAna karatAM karatAM tyAM je hakikatanuM saMpAdana karyuM che tenAthI ja ame 1 utApatti dUra karazuM. tyAM kahyuM che ke yatho viziSTatayAdita-f1 yadUpAvacchinnaviSayakanizcayatvavyApakaH prakRtAnumiti-apratibaMdhakatvapakSadharmikahetumattAjJAnakAlInatva etadubhayAbhAvaH tadUparUpavatvameva detvAmasiMa have prastutamAM jo virodhanizcaya pakSavRttitvaviziSTa hetuniSThasAdhyavyApakIbhUtAbhAvapratiyogitva jJAnAtmaka hoya to tyAM te to anumiti e pratibaMdhaka banI ja jAya eTale tyAM pakSadharmikahetamattAzAna hovA chatAM , A prakRtAnumityapratabaMdhakatva na maLe eTale ubhayAbhAva rahI jatAM tAdazavirodhanizcayatva- A vyApaka te ubhayAbhAva banI gayo eTale lakSaNa samanvaya thaI gayo. na have jayAre pakSavRttitvaviziSTanizcayakAlIna hetu niSThasAdhyavyApakIbhUtAbhAva 1 pratiyogitva nizcaya na maLe tyAre te anumitipratibaMdhaka na banavAthI temAM ja ] anumityapratibaMdhakatva hovA chatAM tyAM pakSadharmikahetamattAjJAnano abhAva che mATe LI UbhayAbhAva rahI jatAM te virodhanizcayatvavyApaka banI ja gayo. AthI tadrupAvacchinnae virodha e doSa banI jatAM lakSaNa samanvaya thaI jAya che. mana sAmAnya virakti , (11) SAJ mA : - -
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 2 2 1 0 0 2 1 1 R. A rIte viziSTayAghaTitatvano niveza karavA para koI Apatti na hovAthI na . sAmajasya AvI jAya che mATe te ja barobara che. jJAnavaizisyAnavacchinnatvano niveza It [ karIne svarUpa saM.rUpa avacchedakatA mAnI levAthI virodha-asAdhAraNamAM avyApti UbhI ja rahe che. ATalI carcA bAda nakkI thayuM ke anatiriktavRttitva rUpa avacchedakatA ja mAnavI na joIe. gAdAdharI : nanvanatiriktavRttitvarUpAvacchedakatvaniveze'pi vyabhicArAdighaTitapadArthAntare'tivyAptistidvaSayaka tvasyApi pratibandhakatAnatiriktavRttitvAdata Aha vizeSaNIyaJceti / dIdhiti : vizeSaNIyaJca tAdRzaviziSTAntarAghaTitatvena / gAdAdharI : tAdRzalakSaNamitizeSaH / tAdRzaviziSTeti / anumiti- / / pratibandhakatAyAM yadUpAvacchinnaviSayakatvamavacchedakaM tadrUpAvacchinnetyarthaH / / prazna - anatiriktavRttitvarUpa avacchedakatAno niveza karavA chatAM ya) U vyabhicAraghaTita meyatvaviziSTavyabhicAramAM ativyApti Ave. meyatvaviziSTavyabhicAra e alakSya che chatAM ya tyAM pratibaMdhakatAnatiriktavRttitvarUpa avacchedakatva rahe che eTale ativyApti to che ja. e ja rIte meyatvaviziSTabAdhAdimAM ativyApti samajavI. 1 11. uttaraH ene dUra karavA kahyuM ke viziSTAntarAghaTitattvano niveza karI levo. vyabhicAra to | e viziSTa (sAdhyAbhAvavavRttitvaviziSTo vyabhicAra:) ane meyatvaviziSTavyabhicAra eT 1 vyabhicAra rUpa viziSTAntarathI ghaTita ja che mATe temAM lakSaNa ativyApta na thAya. || . upara ApaNe viziSTa-antara ane aghaTitano pariSkAra joI gayA chIe. ahIM paNa A che te ja kahe che. ane sAthe sAthe padavyAvRtti paNa batAve che. tAdazaviziSTa eTale A anumitipratibaMdhaktAnatiriktavRtti-viSayatAvacchedaka. gAdAdharI : vyabhicAratvAdyavacchinnasya vyabhicAratvAdirUpatAdRza-M rUpAvacchinnaghaTitatvAdasambhava ityato'ntareti / prazna : viziSTAghaTita eTaluM ja kahe to zuM vAMdho? kemake vyabhicAra rUpa viziSTathI ) E - sAmAnya virakti 0 (118) RAJ
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ meyatvaviziSTa vyabhicAra aghaTita nathI mATe ativyApti doSa dUra thaI ja javAno che. uttara H nA, 'antara' pada na laIe to vyabhicArAdi rUpa viziSTa potAnAthI ja ghaTita banI jatAM zuddha vyabhicArAdimAM ja avyApti (asaMbhava) AvI jAya. eTale have zudhdha vyabhicAra e viziSTAntarathI to ghaTita nathI ja mATe temAM lakSaNa avyApta na thAya. gAdAdharI : svAvacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedakAvacchinnArthakam, ataH zuddhavyabhicArAdermeyatvaviziSTavyabhicArAdyabhinnatve'pi na kSatiH / have A anta25dano artha gadAdhara khuda kahe che. svAvacchizAviSayakapratItiviSayatAvacchedakAvacchinna. have jo Ama 'avacchinnatva' pada na kahe ane svAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka kaheta to to zuddhavyabhicAra ane meyatvaviziSTavyabhicAra svarUpa ja che mATe be ya abhinna banI jAya ane tema thatAM meyatvaviziSTavyabhicArA-viSayakapratIti 'vyabhicAra:' evI pratIti na thAya. paNa vyabhicAraviziSTameyatva thAya. tadavacchinnAviSayakapratItiviSaya-tAvacchedaka meyatvaviziSTavyabhicAratva banI jatAM te viziSTAntarAghaTita banI jAya eTale pharI ativyApti Ave. have svAvacchizAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka antaratva kahyuM eTale meyatvaviziSTavyabhicAratvAvacchinnAviSayakapratItiviSayatA-vacchedaka vyabhicAratva banI ja zake che-tema thatAM tadavacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka meyatvavi.vyabhicAratva nathI banatuM mATe te viziSTAntarAghaTita na banatAM lakSaNa temAM ativyApta nahi thAya. gAdAdharI: tadaghaTitattvaM tadaviSayaka pratItiviSayatvam, evaJcAnumitipratibandhakatAyAM yAdRzarUpAvacchinnaviSayakatvamavacchedakaM tAdRzaM yatsvAvacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedakaM yat tadavacchinnatvaM samuditArthaH / yadrUpAvacchinne lakSaNaM saGgamanIyaM tadeva svapadArthaH / aghaTitatva : taviSayapratItiviSayatvam (athavA ta vacchinnaavissykprtiitivissytaavcchedkN) Ama viziSTAntarAghaTitatvano samuditArtha A thayo. anumitipratibandhakatAyAM yAdezarupAvacchizaviSayakatvamavacchedaka tAdazaM yatsyAvacchizAviSayaka sAmAnya nikti 0 (119)
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ no 00000000n [ pratItiviSayatA vacchedaka tadavacchinAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka yat | tadavacchinnatvam | che jemAM lakSaNa laI javuM hoya tene ja svapadArtha banAvavo. // gAdAdharI : bhavati hi vyabhicAratvAdyavacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedakIbhUtA ye bAdhatvAdayastadavacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedakaM vyabhicAratvAdIti tadavacchinne lakSaNasaGgatiH / - pUrve ApaNe lakSaNano pariSkAra karIne je saMgati karI che tyAM je lakSyamAM lakSaNa laI A A javuM hoya te lakSyane svapadathI to pakaDyuM ja hatuM paNa tyArabAda tadavacchinnAviSayaka- A # pratItiviSayatAvacchedaka tarIke te ja lakSyanuM UlaTuM svarUpa ApaNe lIdhuM hatuM, kemake tenA mA A sivAya to bIjuM laIe to te pachI anumitipratibaMdhakatAnati-riktavRttiviSayatAvacchedaka 1 banI zake nahi. II have A to lakSaNano aMtima niSkarSa ApaNe joI gayA hatA. hamaNAM to gadAdhara I] lakSya hoya tenAthI UlaTuM rUpa tadavacchinnAviSayaka-pratItiviSayatAvacchedaka tarIke nathI e I letAM paNa tyAM vyabhicAra lakSya sthaLe bAdhAdine le che kemake bAdhAdi paNa anumitipratibaMdhakatA-natiriktaviSayatAvacchedaka to bane ja che. chatAM ya "prakRtAnumitie kahyuM che eTale prazna thAya ke parvato ghUmavAnuM vaDhe sthaLe vyabhicAra-aviSayaka bAdhAdi to kema levAya? kemake te prakRtAnumitipratibaMdhapha ja nathI. tenA uttaramAM samajavuM ke AvuM sthaLa to te ja pakaDAya jyAM vyabhicAra ane bAdha Ubhaya doSa rahelA hoya. dA.ta. yogonavaM ghUmavad valle ahIM dhUmAbhAvavavRttitvavi. vahnitva rUpavyabhicAratnAvacchinnAviSayaka pratItiviSayatAvacchedaka ane prakRtAnumitipratibaMdhakatAnatiriktavRttiviSayatAvacchedaka rUpa dhUmAbhAvavadayogolakatvarUpa bAdha che. tadavacchinnAviSayakapratIti-viSayatAvacchedaka ya svaM tAdazavyabhicAratva, tadavacchinnaviSayaka-nizcayatvavyApaktA 'ayogonavaM ghUmavad ghUmavyANadvitri' | ItyAkAraka samUhAla.rUpa anumitipratibaMdhaktAmAM che ja eTale vyabhicAravAvacchinna / A vyabhicAra doSa banyo. A ja rIte dUto vahniAna dhUmAn sthaLe - vanyabhAvavadhUdatAvacchinnAviSayaka - - - sAmAnya nirati 0 (12) - - J
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratItiviSayatAvacchedaka ane prakRtAnumiti pratibaMdhakatAnatiktivRtti-viSayatAvacchedaka dhUmAbhAvavada rUpa svarUpAsiddhi bane. tadavacchinnAviSayakapratIti-viSayatAvacchedaka tAdazabAdhatva bane. Ama temAM lakSaNasamanvaya thaI jAya. hA, jyAM mAtra vyabhicAra doSa hoya ke mAtra bAdha doSa hoya tyAM tadavacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka ane prakRtAnumitipratibaMdhakatAnatiriktavRtti viSayatAvacchedaka rUpa bAdhatva na paDe eTale tyAM je doSa hoya tenuM UlaTuM svarUpa tevuM laI levuM. arthAt dhUmAbhAvavavRttitvaviziSTa vahnirUpa vyabhicAra sthaLe tadavacchinnAviSayakapratItiviSaya-tAvacchedaka ane prakRtAnumitipratibaMdhaktAnatiriktavRttiviSayatAvacchedaka tarIke vartavRttitvaviziSTa dhUmAbhAvavavRttitvatva banI jAya. arthAt A viziSTAntara bane enAthI aghaTita te zuddha vyabhicAra bane eTale temAM lakSaNa saMgati thaI jAya. gAdAdharI : meyatvaviziSTavyabhicAratvAdeH svAvacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka vyabhicAratvAdyavacchinnAviSayaka pratItiviSayatAvacchedakatvAbhAvAnna tadavacchinne'tivyAptiH / meyatvaviziSTavyabhicAramAM have ativyApti na Ave kemake maiyatvavi. vyabhicAratvAvacchintAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka ane prakRtAnumitipratibaMdhakatAnatiriktavRttiviSayatAvacchedaka vyabhicAratva bane. tadavacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka meyatvavi.vyabhicAratva nathI ja eTale temAM vyabhicAratvAvacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedakatva na rahetA tadabhAva rahI gayo eTale te viziSTAntarAghaTita na banatA temAM ativyApti na AvI. gAdAdharI : meyatvaviziSTavyabhicArAderapi meyatvAdinA vyabhicAratvAdyavacchinnAviSayakapratItiviSayatvAttaddoSaH syAdatastAdRzarUpAzrayadhammiNaM tadavacchinnAviSayakapratItiviSayatvenAviziSya svameva tAdRzaviSayatAvacchedakatvena vizeSitam / have aghaTitatvanuM lakSaNa kahyuM che ke tadavacchinnAviSayaka-pratItiviSayatAvacchedakavRM * jo ahIM tAdazapratItiviSaya ja kahe arthAt tAdezapratItiviSayatAvacchedaka na kahe to sAmAnya nirukti 7 (121)
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ A - - - - - A pharI meyatvaviziSTavyabhicAramAM ativyApti Ave. viziSTAntara tarIke vyabhicAra ApaNe kahyo che eTale tathrI vyabhicAratva ahIM levAya. vyabhicAravAvacchinnAviSayakapratIti "prameya evI paNa thAya. teno viSaya badhA ! ja bane eTale prameyatva viziSTavyabhicAra paNa bane. Ama te prameyatvavi.vyabhicAratva# svarUpa tAdezarUpAzraya prameyatvavi.vyabhicAra AtmakadharmI pote ja tadavacchinnAviSayaka- 1 pratItino viSaya banyo. arthAtu tadavacchinnAviSayaka pratItinA viSayanuM vizeSa dharmI 1 prameyatvavi. vyabhicAra banI gayo ethI ativyApti AvI. che have meyatvavi.vyabhicAratvAzraya dharmIne vizeSaNa na banAvatAM meyatvavi. ) te vyabhicAratvane ja ("sva" ne ja) vizeSaNa banAvyuM eTale ke tadavacchinnAviSayaka- A ja pratItiviSayatAvacchedaka je meyatvaviziSTavyabhicAratva levAnuM kahyuM te to saMbhavatuM nathI. jo na ke vyabhicAravAvacchinnAviSayaka pratItiviSayatAvacchedaka meyatvavi. vyabhicAratva che ja ke Ot nahi. Ama thatAM temAM viziSTAntarAghaTitatva na jatAM lakSaNanI ativyApti na Ave. | gAdAdharI : meyatvaviziSTavyabhicAratvAdyAzrayAviSayakatvasya vyabhicAratvAdyavacchinnaviSayakapratItau durghaTatvAttaddoSaH syAdataH svAzrayAviSayakatvamupekSya svaavcchinnaavissyktvniveshH| "viziSTatva lakSaNamAM jo svAzrayAviSayaka pratItiviSayatAvacchedaka kahe to pharI te [] ja ativyApti Avata. vyabhicAratvAzraya =zuddha vyabhicAra bane tema meyatvaviziSTavyabhicAra paNa bane. A eTale svAzrayAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka bAdhatvAdi banI ja jAya. tadavacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka prameyatvavi.vyabhicAratva banI jatAM temAM te * viziSTAntarAghaTitatva AvatAM lakSaNanI ativyApti thAya. * gAdAdharI : svAvacchinnAviSayaka pratItiviSayavRttitvasya / tAdRzadharmavizeSaNatve vyabhicAratvAderapi meyatvAdinA vyabhicAratvAdyavacchinnAviSayakapratItiviSaye vyabhicArAdau vartamAnatvAdasambhava ityatastAdRzaviSayatAvacchedakatvena dharmo vizeSitaH / prazna : viziSTAMzamAM svAvacchinAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka kahevAne badale ! nuM sAmAnya nirukti * (12) E J
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 tAdezaviSayavRttitva kahe to ? viSayatAvacchedaka e viSayavRtti ja hoya che ne ? H. uttara : tema thatAM sarvatra asaMbhava Ave. vyabhi.mAM lakSaNa ApaNe joIe. sva- 1 e vyabhicAratva, tadavacchinnAviSayaka pratIti yaM e pratIti tadviSaya vyabhicAra bane temAM che vyabhicAratva vRtti che te prakRtAnumitipratibaMdhakatAnatiriktavRttiviSayatAvacchedaka paNa che. ta. # Ave je vyabhicAratva e tadavacchinnAviSayaka pratItiviSayatAvacchedaka nathI mATe te ja 1 viziSTAntarAghaTita na banyuM. A rIte anyatra paNa asaMbhava yojavo. - a A Apatti dUra karavA viziSTAMzamAM tAdazaviSayatAvacchedaka kahyuM tema thatAM meya A pratItiviSayatAvacchedaka meyatva ja bane have te prakRtAnumitipratibaMdhakatAnatirikta1 vRttiviSayatAvacchedaka nathI ja. mATe tene pakaDAya ja nahi. Ama asaMbhava doSa na Ave. gAdAdharI : prameyaM gaganavadvAcyatvAdityAdau vyabhicAratvAdyavacchinnAviSayaka pratItiviSayatAvacchedakaM yadgagaganAbhAvavanmeyatvAdi tadAzrayAviSayakapratItyaprasiddhyA vyabhicArAdau tAdRzapratItiviSayatvasya / dusmpaadtyaa'vyaaptirtstdvcchinnaavissyktvniveshH| . prazna : aghaTitatvAMzamAM tadavacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka na kahetA tadAzrayAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka kahe to ? uttara : prameyaM gAnavatAvavA ahIM vyabhicAramAM avyApti Ave. gagana T koImAM vRtti nathI eTale saghaLA ya prameya gaganAbhAvavat che AthI ahIM bAdha doSa paNa A 0 rahelo che. have ApaNe lakSaNa joIe. vyabhicAra-AvacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka gaganAbhAvavatu prameyatva ja A bane. te prakRtAnumitipratibaMdhakatAnatiriktavRttiviSayatAvacchedaka paNa che. have AvA | gaganAbhAvavaprameyatvAzrayAviSayakapratIti ja aprasiddha hovAthI aghaTitatvAMza temAM nA II mAnatAM lakSaNa avyApta thayuM. have aghaTitatvAMzamAM "avacchedakatvano niveza karatAM AH avyApti dUra thAya che. gaganAbhAvavadhUmeyavAvacchinnAviSayaka pratIti vyabhicAraH' evI | pratIti jarUra banI zake. (vyabhicAratvena vyabhicAraH pratIti tAdazameyatva-aviSayaka che ! sAmAnya nirukti 0 (123)
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ I - - - - - - - - - - gAdAdharI : atra ca taadRshvishissttaantraavissykprtiitivissytaa| vacchedakatvasya doSatAvacchedakadharme vizeSaNatApekSayA jJAnasyetyatra || M jJAnapadArthe tAdRzaviziSTAntarAviSayakatvaniveza evocitaH / ____ evaJca niSkRSTavakSyamANakalpe yadviSayakanizcayasyetyatra nizcaya eva / patannivezyaM lAghavAdityavadheyam / 1. have A aghaTitatvAMzamAM 'viSayatAvacchedakatvano niveza karelo che te dUra karI devo ne joIe ema gadAdhara kahe che. tenuM kahevuM e che ke tadavacchinnAviSayakapratItiU viSayatAvacchedana doSatAvacchedaka banAvavuM arthAt yahUpanuM tene vizeSaNa karavuM, enA ! ya karatAM doSaviSayakajJAnanuM vizeSaNa ja tAdazaviSayakatvane karavuM joIe. arthAt A A tadavacchinnAviSayaka je anAhArya....nizcaya ema kahevuM joIe. emAM koI Apatti che na AvatI nathI mATe Avo laghu niveza ja karavo joIe. TP AgaLa upara matra vAi sthaLe je niSkarSarUpa lakSaNa mUkavAmAM Avaze tyAM paNa 0 (dIdhitinI paMktimAM) nizcayamAM ja "viziSTAntarAghaTita ne ja lAghavAt vizeSaNa tarIke 1. e laI levuM. gAdAdharI : atha dhUmavyabhicArivahnimAn dhUmavAn vahnarityAdau V bAdhAdervyabhicArAdighaTitatayA tatrAvyAptiH / prathama pUrvapakSa H tamAruM A rIte lakSaNa thavA chatAM paNa haju vyabhicAraghaTitabAdha 1 sthaLe avyApti Ave che. ghUmavyomavAravadvimAna, dhUnavAna va sthaLe dhUmAbhAvavadhUma-vyabhicArivaddhimatta bAdha che. AmAM "dhUmavyabhicAravahni' rUpa vyabhicAra A ghaTaka che. - have tAdazabAdhatvAvacchinnAviSayaka pratItiviSayatAvacchedaka dhUmAbhAvavavRttitvaviziSTavartitvarUpa vyabhi. bane. [ te prakRtAnumitipratibaMdhakatAnatiriktavRttiviSayatAvacchedaka che ja. paNa A e vyabhicAravAvacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedakabAdhatva na banatAM temAM lakSaNa che avyApta thayuM. - ma na nI sAmAnya virakti, (1ra) JU
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- - - - -- -- - - gAdAdharI : na ca yadrUpAvacchinnaviSayakatvaM svAvacchinnaviSayakatvAvacchinnapratibandhakatAsAmAnyAvacchedakaM taadRshruupaantraa-vcchinnaa| ghaTitatvasya vivakSitatvAnna doSaH, vyabhicArasya uktabAdhaviSayakatvAnyU7 navRttivyAptijJAnapratibandhakatAvacchedakaviSayitAkatve'pi taadRsh|| bAdhaviSayakatvA'nyUnavRttipratibandhakatAsAmAnyAntargatAnumiti-1 " pratibandhakatAvacchedakaviSayitAkatvaviraheNa tAdRzaghaTitatvasyAkiJci(tkaratvAditi vAcyam, . dvitIya pUrvapakSa : (bhAne na ca catuSTya 4 cha. // 59j na ca cha.) // sapatti 1 dUra karavA viziSTAMzamAM thoDo pheraphAra karavo joIe. temAM prakRtAnumitipratibaMdhakatAOt natiriktavRttiviSayatAvacchinna kahyuM che tene badale svAvacchinnaviSayajvAvacchinna- ] pratibaMdhaktA sAmAnyAvacchedakIbhUtA yA viSayitA tadavacchedake kahevuM joIe. have Ama || thatAM bAdhatvAvacchinnAviSayaka pratItiviSayatAvacchedaka vyabhicAra- banyuM che paNa te ukta ma U svarUpa nathI. (sva=bAdhatva) bAdhavAvacchinnabAdhaviSayakatvaavacchinnapratibaMdhakatA- 4 te sAmAnyamAM anumitinirUpita pratibaMdhakatA Ave tema vyAptijJAnanirUpitA pratibaMdhakatA che paNa Ave (kemake A bAdha vyabhicAraghaTita che.) A pratibaMdhakatA sAmAnyanI A H avacchedakIbhUta viSayitAno avacchedaka vyabhicAra nathI ja kemake 1 TR pratibaMdhakatA sAmAnyAntargata anumitipratibaMdhakatA paNa che tenI viSayatAno ? | avacchedakavyabhicAratva na banI zake. Ama thatAM te "viziSTAntara' ja na banyo eTale bhalene tenAthI ghaTita bAdha hoya to temAM vAMdho zuM che ? viziSTAntara je bane tenAthI A i aghaTita to bAdha che ja. gAdAdharI : vyabhicAratvAdiviziSTaviSayakatvAvacchinna pratibandhakatA-1 sAmAnyAvacchedakaviSayitAnirUpakatAvacchedakasya tadavacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedakasyAprasiddhyA'sambhavAt, vyabhicAratva-T | meyatvaviziSTavyabhicAratvAdereva tathAvidhaviSayitAnirUpakatA-4 vacchedakatvAt, tasya ca vyabhicAratvAdyavacchinnAviSayakapratIti ---- sAmAnya niti . (125) ----- -
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ E A PELA - GE-- | viSayatAvacchedakatvAbhAvAt / prathama pUrvapakSa H tema kahezo, to asaMbhava doSa ja Avaze. juo. vyabhicAramAM ApaNe lakSaNa laI javuM che. eTale vyabhicAratnAvacchinnAviSayakapratItiviSayatAbha vacchedaka bAdhatva bane. paNa A svAvacchinnaviSayakatvAvacchinnapratibaMdhakatA- H sAmAnyAvacchedakIbhUtaviSayatAvacchedaka to nathI, kemake bAdha to anumitIyapratibaMdhakatA1 vacchedakIbhUta viSayatAvacchedaka bane. have vyabhicArasvAvacchinnaviSayakatvAvacchinna pratibaMdhakatA-sAmAnyAvacchedakI- . e bhUtaviSayatAvacchedaka meyatvaviziSTavyabhicAra- jarUra bane paNa te vyabhicAravAva- cchitrAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka banatuM nathI. Ama viziSTa je bane te attara na bane. antara bane to te viziSTa na bane. eTale koI viziSTAntara ja na banatAM tatvayukta asaMbhava doSa AvI jAya. gAdAdharI : na ca svAvacchinnaviSayakatvAvacchinnapratibandhakatAsAmAnyAvacchedakaviSayitAnirUpakatAvacchedakaH kazcit svAvacchinnAviSayaka pratItiviSayatAvacchedako yasya evaM bhUtaM yadyatsvaM / M 'prameyatvaviziSTavyabhicAratvAdi' tadavacchinnAviSayakapratItiviSayatA-" "vacchedakatvasya vivakSaNIyatayA na doSa iti vAcyam, ? kritIya : vyabhicAraghaTitabAdha sthaLanI avyApti dUra karavA mATe prathama nat | ca kalpe je AyAsa karyo temAM asaMbhava doSa Avyo ane avyApti dUra na thaI. have A i dvitIya "na ca" kalpa asaMbhava doSane AvavA deto nathI. ja A kalpamAM sva padathI je doSatAnavacchedaka hoya tene pakaDavAnuM che. (pUrve to A doSatAvacchedakane ja pakaDatA hatA.) svAvacchinnaviSayakatvA-vacchinnapratibaMdhakatA|| sAmAnyAvacchedakIbhUtaviSayitAvacchedaka kazcitu svAvacchinnaviSayakapratIti- I viSayatAvacchedako yasya evaMbhUta yatve, tadavacchiAviSayaka pratItiviSayatAvacchedaka 1 T viziSTAntarAghaTita. vyabhicAramAM lakSaNa laI javuM che to doSatAvacchedaka vyabhitva bane. ' ] tadatirikta meyatvavi. vyabhicAratva bane. tene badhe svapadathI levo joIe. ] va meyatvavyabhicAravAvacchinnaviSayakatAvacchinnapratibaMdhakatAsAmAnyAvacchedakIbhUta-ta. - - - sAmAnya nirati 0 (12) - U
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ i viSayitAvacchedaka kazcitu=vyabhicAratva bane. te prameyatvaviziSTa vyabhi.vAvacchinna- A aviSayaka pratItiviSayitAvacchedaka paNa che. e che jenuM tevuM meyatvavi.vyabhitva bane. It tadavacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka vyabhicAratva banatAM te viziSTAntarAghaTita banyuM. pUrve ahIM A rIte letAM asaMbhava Avato hato te ahIM na rahyo. ane tethI lakSaNa samanvaya thayo. have A rIte letAM avyApti paNa dUra thaI jAya che. te paNa joI laIe. dhUmAbhAvavadhUmavyabhicAravatimatva e doSatAvacchedaka che. eTale svapadathI tene na ' levAya paNa doSatAnavacchedakarUpa meyatvaviziSTa dhUmAbhAvavadhUmavyabhicArivaddhimattva | pakaDAya. meyatvavi.dhUmAbhAvavadhUmavyabhicArivaddhimattvAvacchinnaviSayakatvAvacchinna( pratibaMdhakatA sAmAnyAvacchedakIbhUtaviSayAvacchedaka dhUmAbhAvavadhUmavyabhicArivaddhimattva : || bane. te meyatvavi. dhUmAbhAvavadhUmavyabhicArivaddhimattvAvacchinnAviSayaka ! e pratItiviSayatAvacchedaka paNa che. A che vicchedaka (dhUmAbhAvavadhUmavyabhicAri- e. ja vahiMmatvAvacchinnAviSayaka meyatvavi... tAdazavaddhimattva nathI. paNa meyatvavi. ma. A dhUmAbhAvavadhUmavyabhicArivadvimatvAvacchinnaviSayaka dhUmAbhAvavadhUma- h. vyabhicArivatimatva to che) jenuM te meyatvaviziSTadhUmAbhAvavadhUmavyabhicArivaddhimattva A bane. tadavacchinnAviSayakapratItiviSiyAvacchedaka dhUmAbhAvavadhUmavyabhicArivaddhimattva T bane. Ama te viziSTAntarAghaTita banI jatAM bAkInuM lakSaNa paNa temAM jatAM avyApti na [] rahI. . gAdAdharI : tathA sati dhUmavyabhicArivahnimAn dhUmavAn vahnarityAdau / / M bAdhatvAdyavacchinnaghaTakatAvacchedakasya dhUmavyabhicArivahnimattvAdeH / / svAvacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedakIbhUtasvAvacchinnaviSayakatvAvacchinna pratibandhakatAsAmAnyAvacchedakaviSayitAnirUpakatA-1 M vacchedakavyabhicAratvakatvAdavyApterduritvAt / uttarapakSa ? nahi, avyApti durvAra che sva padathI doSatAnavacchedaka pakaDI zakAya | [] eTale meyatvavi dhUmAbhAvavadhUmavyabhicArivaddhimattva rUpa doSatAnavacchedaka ja pakaDAya ! , tevuM to nathI ja. dhUmAbhAvavadhUma-vyabhicArivahnimasvarUpadoSatAvacchedakathI atirikta che che ame dhUmavyabhicAri vaddhimattva rUpa pakSatAvacchedaka ke je doSatAnavacchedaka rUpa che, tene sva che padathI pakaDazuM. dhUmavyabhicArivaddhimattva=dhUmAbhAvavavRttivaddhimattva e pakSatAvacchedaka H. - -- - 2. sAmAnya virakti 0 (1ra) - - -
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- -- -- -- -- -- -- -- - - kahevAya je doSatAvacchedaka na hovAthI sva padathI pakaDI zakAya. dhUmAbhAvavat vRttivalimakhvAvacchinnaviSayakatvAvacchinna pratibaMdhakatA- I | sAmAnyAvacchedakIbhUtaviSayitAvacchedaka dhUmAbhAvavadravRttivahnitvasvarUpa vyabhicAra che. che ane te dhUmAbhAvavavRttivaddhimattAvacchinnapratIti-viSayitAvacchedaka paNa che. evuM che dhUmAbhAvavavRttivahnitva che jenuM te je sva=dhUmAbhAvavadhUvRttivamitta bane. A tadavacchinnAviSayakapratIti-viSayatAvacchedaka bhale dhUmAbhAvavavRttivatitvarUpa H. vyabhicAra che. paNa lakSaNa to bAdhamAM laI javuM che eTale dhUmAbhAvavavRttivaddhimattvA| vacchinnAviSayaka pratItiviSayatAvaracchedaka dhUmAbhAvavadhUmavyabhicAri-vaddhimattvarU5 bAdhatva H. nathI ja eTale te viziSTAntarAghaTita na banyuM mATe temAM lakSaNa na javAthI avyApti AvIne UbhI rahI. A rIte na ca prathama kalpanA asaMbhavane na ca dvitIyakalpa bhale dUra karyA paNa mULa avyApti to ahIM paNa UbhI ja rahI. ___gAdAdharI : na ca svaavcchinnvissyktvaavcchinnprtibndhktaasaa| mAnyAvacchedakIbhUtayatkiJcidviSayitvaMyAdRzayAdRzadharmAvacchinnA nirUpitaM tAdRzatAdRzadharmAvacchinnAviSayakapratIti-viSayatAvacchedakaM / / yatsvaM tadUpAvacchinnatvameva samuditArthaH / ____ meyatvaviziSTavyabhicAratvAvacchinnaviSayakatvAvacchinnaprati" bandhakatAsAmAnyAvacchedakIbhUtAyAH zuddhavyabhicAratvAdyavacchinnanirUpitaviSayitAyA meyatvaviziSTavyabhicAratvAdyavacchinnAnirUpitatvena tadavacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedakatvasya ca svasminnasattvena meyatvaviziSTaviSayakatvAvacchinnapratibandhakatAsAmAnyAvacchedikAyAH kasyAzcidapi viSayitAyAH vyabhicAratvAdiviziSTAnirUpitatvAsambhavAt, tAdRzaviSayitAyA yAdRzadharmaviziSTAnirUpitatvaM ghaTatvameyatvaviziSTavyabhicAratvAdereva tAdRzatvAt / " tadavacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedakatayA vybhicaartvaadeH| ---- sAmAnya nisti . (128) --- -
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - - - / svapadenopAdAtuM zakyatvAcca na kazciddoSaH / ___ athavA yaddharmAvacchinnaviSayakatvAvacchinnapratibandhakatAsAmAnyA-1 YvacchedakIbhUtaviSayitAtvaM yaddharmAvacchinnanirUpitatvavyApyaM taddharmavattvameva / 5 samuditArtha iti vAcyam / na tutIya 25 : svAvacchinna viSayakatvAvacchinnapratibaMdhakatAvacchedakIbhUtayatkiMgvidviSayitve yAdazayAdazadharmAvacchinnAnirUpita tAdazatAdazadharmA- i vacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka yavaM tadbhapAvacchinnam | svapadathI jemAM lakSaNa laI javuM hoya te levuM. (vyabhicAramAM lakSaNa laI javuM che.) A vyabhicAratnAvacchinnaviSayakatvAvacchinnapratibaMdhakatAvacchedakIbhUtayatkiMcitani viSayitAmAM vyabhicAravAvacchinnA viSayitA Ave ke meyatvavi.vyabhicAravAvacchinnA . viSayitA Ave. emAM vyabhi.-AvavacchinnaviSayitA e meyatvavi. U vyabhicAritnAvacchinnADanirUpitA che tema ghaTatAvacchinnADanirUpitA paNa che ane meyatvavi. I A vyabhicAravAvacchinnAviSayatA e bhale meyatva vi.vyabhicAravAvacchinnADanirUpitA nathI e paNa ghaTavAvacchinnADanirUpitA che. eTale vyabhicAritnAvacchinA viSayitA to na meyatvavi.vyabhicAratva ke ghaTatva-avacchinnADanirUpitA che. mATe tAdaza-meyatvaviziSTa ne je vyabhi. vAvacchinnAviSayaka pratItiviSayatAvacchedaka ke ghaTavAvacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka vyabhicAratva che je mATe temAM lakSaNa saMgati thaI gaI. have meyatvavi.vyabhicAratvamAM ativyApti paNa na Ave te joI laIe. - (sva) meyatva vi. vyabhicAravAvacchinnaviSayakatvAvacchinnapratibaMdhakatA-ma A sAmAnyAvacchedakIbhUta yatkiMcitaviSayitAmAM meyatvavi. vyabhicAritva Ave. temane 5 vyabhitAvacchinA viSayitA paNa Ave. A vyabhicAritnAvacchinnA viSayatA e che A meyatvaviziSTa-vyabhicAratvathI anirUpitA che. have meyatvavi. vyabhicAravAvacchinnA-H viSayakapratItiviSayatAvacchedaka tAdaza meyatvavi.vyabhitva. to nathI ja mATe temAM lakSaNa | I na gayuM. e ja ativyApti kema na Ave ? ene gadAdhara pote kahe che te joIe. A meyatvavi.vyabhicAritnAvacchinnaviSayakatvAvacchinnapratibaMdhakatAsAmAnyAvacchedakIbhUta che viSayitA te zuddhavyabhi.tnAvacchinnA viSayitA banI zake. (bhale ? - 2 sAmAnya nirali 9 (129) -
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ meyatvavi.vyabhi.tyAvacchinnaviSayitA paNa bane kintu yatkiMcita padathI to game te levAya eTale ativyAptina lAvavA zudvavyabhi.tvAvacchinnaviSayitA lIdhI.) A vyabhi.AvacchinnaviSayitA meyatvaviziSTa vyabhi.AvacchinnA'nirUpitA che ja. tAdazameyatvaviziSTa vyabhi.tvAvacchinnADaviSayakapratItiviSayatAvacchedakatva (sva) meyatvaviziSTavyabhi.tvamAM ja na hovAthI svapadathI meyatvaviziSTavyabhi.tvane na pakaDAya. ane tethI ativyApti na Ave. have gadAdhara e ja lakSaNano vyabhicAramAM samanvaya paNa karI batAve che. vyabhicAratvAvacchinnaviSayakatva....viSayitA kAM to vyabhi. tyAvacchinnA viSayitA bane kAM to meyatvavi.vyabhi.tvAvacchinnA viyitA bane. AmAMnI koI paNa viSayitA e zu.vyabhicAratvAvacchinnA viSayitA-anirUpitA to banI zake nahi. hA, temAMnI vyabhicAratvAvacchinnA viSayitA che te meyatvavi.vyabhicAratvAvacchinnA viSayitAanirUpitA bane athavA to ghaTatvAvacchinnA viSayitA-anirUpitA paNa bane. ane temAMnI meyatvaviziSTavyabhi.tyAvacchinnA viSayitA e mAtra ghaTatvAvacchinnA viSayitA anirUpitA bane. tadavacchizA eTale meyatvavivyabhicAritvAvacchinnA ke ghaTatvAvacchinnA-aviSayakapratIti viSayatAvacchedaka vyabhicAratva banI jAya mATe temAM lakSaNa samanvaya thaI jAya. A ja rIte dhUmavyamitrAviddhimAn dhUmavAn varteH sthaLe have avyApti zI rIte dUra thAya che te joI laIe : dhUmabhAvava mavyabhi.vartimatvAvacchinnaviSayakatvAvacchizapratibaMdhakatA sAmAnyAvacchedakIbhUtaviSayitAmeyatvaviziSTamAbhAvavamavyabhicArivatimattvAvacchinnA viSayitA Ave athavA to zudghamAbhAvavadhUmavyabhicArivaddhimatvAvacchizA viSayitAmeyatvavi.dhUmAbhAvavadhUmavyabhicArivartimattvAvacchinna viSayatA Ave AmAMnI dhUmAbhAvavamavyabhicArivatimattvAvacchinnA viSayitA-anirUpitA che tema ghaTatvAvacchinnaviSayitA-anirUpitA paNa che. ane emAMnI meyatvavi.dhUmAbhAvavadhUmavyabhicArivatimattvAvacchinnaviSayitA e mAtra ghaTatvAvacchinnaviSayitA-anirUpitA che. Ama yAdezayAdezadharma tarIke ghaTatva ane meyatvaviziSTamAbhAvavadhUmavyabhicArivartimatva dharmo pakaDAyA. tadavacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka dhUmAbhAvavamavyabhicArivatimattva banI ja jAya che eTale temAM lakSaNa samanvaya thaI sAmAnya nikti 0 (130)
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ gayo. A rIte ahIM avyApti paNa dUra thaI jAya che. avyAptine dUra karavAnA pahelA be 'na ca' kalpa niSphaLa gayA eTale A trIjo 'na ca' kalpa te avyAptine dUra karavA yatna kare che ane ApaNe joI zakIe chIe ke te avyApti dUra paNa thaI jAya che. paraMtu Ama karavA chatAM tene bAdhavi.vyabhicAramAM ativyAptino doSa AvI jAya che. eTale cotho 'na ca' kalpa e avyApti dUra kare che paNa tene ya te ja bAdhavi.vyabhi. sthaLe ativyApti doSa AvI rahe che. Ama be ya aMtima kalpane eka ja doSa Ave che mATe te doSa pahelAM na letAM gadAdhara athavA (na ca caturthakalpa) karIne pahelAM caturthakalpa mUke che. ane tyArabAda be ya ne sAthe * ativyApti doSa Apaze. yuddharmAvacchinnaviSayakatvAvacchinnapratibaMdhakatAsAmAnyAvacchedakI-bhUtaviSayitAnvaM yuddharmAvacchinnanirUpitatva vyApyuM taddharmattvameva doSaH / (vyabhi.mAM lakSaNa laI jaIzuM.) vyabhicAratvAvacchinnaviSayakatvAvacchiza pratibaMdhakatAsAmAnyAvacchedakIbhUtaviSayitAtva e meyatvaviziSTavyabhi.AvacchinnaviSayitAmAM rahe tema vyabhicAratvAvacchizaviyitAmAM paNa rahe. A be ya viSayitAtva vyabhicAratvAvacchinnanirUpitatvanuM vyApya che ja. jyAM jyAM viSayitAtva che tyAM tyAM vyabhicAratvAvacchinna nirUpitAtva che ja. arthAt meyatvavi.vyabhicAratvAvacchinnaviSayitA e vyabhicAratvAvacchinnanirUpitA che ja. zuddha vyabhicAratvAvacchinnaviSayitA e vyabhicAratvAvacchinnanirUpitA che ja. Ama be ya viSayitAmAM viSayitAtva che te viSayitAmAM tAdazanirUpitatva paNa che ja. have meyattvavi.vyabhicAramAM lakSaNanI ativyApti na Ave te paNa joI laIe. yuddharma=meyatvaviziSTavyabhi.AvacchizaviSayakatvAvacchizapratibaMdhaktAsAmAnyAvacchedakIbhUtaviSayitAtva meyatvaviziSTa vyabhi.tvAvacchinna-viSayitAmAM che tema vyabhi.tvAvacchinnaviyitAmAM paNa che ane te vyabhitvAvacchinnaviSayatA meyatvavi.vyabhicAratvAvacchinnanirUpitA nathI eTale vyabhi.tyAvacchinnaviSayitAmAM viSayitAtva hovA chatAM tyAM meyatvavi.vyabhicAratvAvacchinnanirUpitatva to nathI eTale viSayitAtva e nirUpitatvavyApya na banavAthI temAM lakSaNa na jAya eTale ativyApti na Ave. sAmAnya nirukti 0 (131)
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ have dhUmavyabhicAri vRddhimAn dhUmavAn vaheH sthaLanI avyApti zI rIte dUra thAya che ? te paNa joI laIe. dhUmAbhAvavadmavyabhicArivartimatvAvacchinnaviSayakatvAvacchinnapratibaMdhakatAsAmAnyAvacchedakIbhUtaviSayitAtva meyatvavi. dhUmAbhAvavamavyabhicAri vaddhimattvAvacchinnaviSayitAmAM che tema dhUmAbhAvavamavyabhicArivaddhimatvAvacchinnaviSayitAmAM paNa che. A be ya viSayitAmAM dhUmAbhAvavamavyabhicArivatimattvAvacchinnanirUpitattva paNa che. eTale lakSaNasaMgati temAM thaI jatAM avyApti na rahI. gAdAdharI : bAdhaviziSTavyabhicAratvAvacchinne'tiprasaGgAt tAdRzadharmAvacchinnaviSayakatvAvacchinnabAdhajJAnapratibandhakatAyAM kevalavyabhicAraviSayitAyAH tAdRzavyabhicArajJAnapratibandhakatAyAM ca kevalabAdhaviSayitAyA anavacchedakatvena bAdhaviziSTavyabhicAratvAdyavacchinnaviSayitAyA eva tathAvidhapratibandhakatAsAmAnyAvacchedakatvaM, tasyAM ca tAdRzadharmaviziSTanirUpitatvasyAvazyakatvAt prathamakalpe svapadena caramakalpe ca yaddharmapadena tasyopAdAnasambhavAt / prathama pUrvapakSa : have 'na ca'nA A be ya kalpoe avyApti haTAvI chatAM tene ativyApti doSa ApavAmAM Ave che. gadAdhare caturtha 'na ca' kalpane laIne ja ativyApti doSa batAvyo che. pahelAM ApaNe te joI laIe. bAdhaviziSTavyabhicAramAM lakSaNa ativyApta thaI jAya che mATe yuddharmapadathI bAdhaviziSTavyabhicAratva pakaDAya. bAdhaviziSTavyabhicAratvAvacchinnapratibaMdhakatAsAmAnyAvacchedakI-bhUtaviSayitAtva e bAdhaviziSTavyabhicAratvAvacchinnavikhiyatAmAM che tema meyatvaviziSTa bAdhaviziSTavyabhicAratvAvacchinnavikhiyatAmAM paNa che. ane beya viyitAmAM bAdhaviziSTavyibhicAratvAvacchinna nirUpitatva paNa che. tethI tAdaza nirUpitatvavyApya tAdyazaviSayitAtva banI jatAM bAdhaviziSTavyabhicAramAM lakSaNa ativyApta thaI gayuM. ahIM gadAdhara kahe che ke bAdhaviziSTavyabhicAratvAvacchinna-viSayakatvAvacchinnasAmAnya nikti 0 (132)
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ T bAdhajJAnapratibaMdhakatAno kevaLa vyabhicAraviSayitA avacchedaka banI zakato nathI. temaNe tAdazaviSayakatvAvacchinnavyabhicArajJAnapratibaMdhakatAno kevaLa bAdhajJAnaviSayitA ) avacchedaka banI zakato nathI. eTale tAdazapratibaMdhakatAno avacchedaka to || bAdhaviziSTa vyabhicAra-AvacchinnaviSayitA ja bane (ke meyatvaviziSTa che bAdhaviziSTavyabhicAratnAvacchinnaviSayitA bane) te banne ya viSayitAmAM ya A bAdhaviziSTavyabhicAravAvacchinnanirUpitatva paNa che ja eTale A caturtha na ca kalpamAM te - ativyApti rahI ja che. (gadAdhare ahIM tRtIyakalpane A rIte A sthaLamAM ghaTAvyo to nathI chatAM ya "prathama 1 ( kalpe svapadena' kahyuM che. eTale ema lAge che ke ahIM te ghaTanAnI paMkti UDI gaI che.) have ApaNe tRtIya kalpamAM paNa A ativyApti ghaTAvI laIe. bAdhaviziSTa vyabhicAravAvacchinnaviSayakatvAvacchinnapratibaM dhakatA- A sAmAnyAvacchedakIbhUtayatkiMcitaviSayitAmAM bAdhaviziSTavyabhicAra-tnAvacchinnaviSayitA ke ane meyatvaviziSTabAdhaviziSTavyabhicAratnAvacchinnA viSayitA Ave. AmAM | meyatvaviziSTabAdhaviziSTavyabhicAratnAvacchinnA viSayitA e mAtra | ghaTavAvacchinnADanirUpitA che jyAre pahelI bAdhaviziSTavyabhicAravAvacchinnA viSayitA | L e ghaTavAvacchinnADanirUpitA hovA sAthe meyatvaviziSTa ma e bAdhaviziSTavyabhicAravAvacchinnADanirUpitA paNa che. Ama yAdazapadathI meyatvaviziSTa che bAdhaviziSTavyabhicAratva ane ghaTatva pakaDAyA. te meyatvaviziSTabAdhaviziSTavyabhicAratva ane ghaTavAvacchinnAviSayakapratItiviSaya-tAvacchedaka bAdhaviziSTavyabhicAratva che ja eTale temAM lakSaNa ativyApta thaI gayuM. ApaNe jANIe chIe ke viziSTAntarAghaTitatvano niveza siddhAntIe karyo tyAre e pUrvapakSe atha karIne dhUmamavArivAlimAna ghUmavAnuM vahe sthaLane laIne siddhAntIne A avyApti ApI. A avyApti dUra karavA siddhAntIe cAra vakhata "na ca" (jo ke te che chellIvAra athavA che) karIne e avyApti dUra karavA yatna karyo. paNa haju sudhI eke ya che. A rItanI vivakSA karavAmAM siddhAntI phAvyA nathI kemake atha pUrvapakSa pharI pharI te te vivaphA 1. It karatAM bIjA doSo ApI de che ane tethI te vivakSA ayogya TharatAM mULa avyApti | siddhAntInA mAthe UbhI ja rahe che. gAdAdharI : atha vlybhaavaadidhrmitaavcchedkkvlyaadi-| - - - sAmAnya nirati 0 (133) - - -
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakArakabuddheriva dhUmavyabhicAraviziSTavatyAdidharmitAvacchedakakasya dhUmavyApyatayA vahnnyAdiprakAraka grahasyA'nAhArya syA'sambhavena tAdRzapakSatAvacchedakAvacchinnapakSakasamUhAlambanAnumiteraprasiddhyA tAdRzAnumitipratibandhakatAghaTitayathAzrutalakSaNasya tadrUpAvacchinnapakSakavanyAdihetukadoSe'vyAptiM svayameva vakSyatIti tadvAraNAyAyAso'yaM vRtheti ced ? have siddhAntIno eka salAhakAra siddhAntIne kahe che ke A avyApti dUra karavAnI ApaNe kAMI jarUra ja nathI. kemake ApaNuM viziSTAntarAghaTita je pratibaMdhakatAghaTita lakSaNa che te doSaduSTa to che ja ane tethI ja AgaLa upara tene pratibaMdhakatvAghaTita lakSaNarUpamAM pheravavAnuM che. e niSkRSTa kalpamAM paNa dhUmavyabhicArivartimAna dhUmavAnuM vaheH sthaLano ja spaSTa ullekha karavAnA che ane tyAM e avyApti doSa niSkRSTa kalpathI dUra karI ja devAnA che eTale have ahIM ApaNe A avyApti dUra karavAno AyAsa karavAnI jarUra nathI. e to AgaLa upara dUra thaI ja javAnI che. Ama salAhakAre siddhAntIne kahevA dvArA te pUrvapakSane kahI dIdhuM ke tArI A avyApti to dUra thaI ja javAnI che. A ja hakikatane have gadAdharanI paMktithI ApaNe joI laIe. atha (salAhakAra) nivRddhiH parvato vRddhimAn e varjyabhAvAdidharmitAvacchedakaka ane vantyAdiprakAraka buddhi che. A jema anAhArya buddhi nathI arthAt AhAryabuddhi che tema dhUmavyabhicArivahnimAn dhUmavAn dhUrmavyApyavahnimAMzca hatyAkA24 4 dhUmavyabhicAraviziSTavantyAdidharmitAvacchedakaka (dhUmavyabhicAri-vaddhimAna) buddhi e pAchI dhUmavyApyavahniprakAraka hovAthI anAhArya saMbhavI zakatI nathI. (dhUmamitrAviddhimAn ghUmavAn eTalI ja buddhi AhArya na bane mATe dhUmavyamiSAviddhimAn dhUmavAn dhUmavyApyavahimAMzrva buddhine AhArya kahI, je ayogolaka dhUmavyabhicArivartimAna che te dhUmavyApyavalimAn che evI temAM buddhi karavI te AhArya nahi to bIjuM zuM ?) sAmAnya nirukti (134)
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ have AvI AhAryabuddhyAtmaka samUhAlaMbana anumiti ja aprasiddha hovAthI te pratibaMdhaka to na bane (AhAryanizcaya pratibaMdhaka nathI banato.) ane tethI pratibaMdhakatAghaTita A lakSaNa temAM jAya nahi. paNa hA. te anumitigata hetu duSTa che eTale te lakSaNa na javAthI avyApti jarUra rahe. paNa te avyAptino to dISitikAra svayaM AgaLa jaIne A sthaLanA ullekhapUrvaka nirAsa karavAnA che eTale tenA vAraNano prayAsa ahIM karavo e vyartha che. Ama pUrvapakSanI A sthaLanI avyApti A sthaLanA ullekha sAthe haTI javAnI che ema pUrvapakSane jaNAvI devAthI have pUrvapakSa anya sthaLe avyApti Ape che. je sthaLano AgaLa upara jaIne ullekha karavAnA nathI. (atha thI zarU thayelo pUrvapakSano vRtti ceta AgaLa eka bhAga pUrNa thayo.) gAdAdharI : bhavatu tAvadevam, tathApi vizeSaguNAbhAvavAn ghaTo guNasAmAnyAbhAvavAnityAdau darzitasamUhAlambanAnumiti prasiddhyA vizeSaguNavadghaTarUpAzrayA'siddherguNavadghaTarUpa- bAdhaghaTitAyA: saMgraha AvazyakaH / pUrvapakSa : vizeSanuLAmAvavAnuM So muLasAmAnyAmAvavAnuM thAt / ahIM vizeSaguNavaghaTa rUpa AzrayAsiddhi che (ghaTa vizeSaguNAbhAvavAn hoI zake ja nahi eTale Azraya ja asiddha che.) ane guNavandvaTarUpa bAdha che. (pakSa ghaTamAM guNa sAmAnyAbhAvano abhAva che mATe) have ahIM vizeSaguNavaTarUpa Azrayasiddhi e bAdhaghaTita che. mATe viziSTAntarAghaTitattvaghaTita lakSaNanI A AzrayAsiddhimAM avyApti Ave che. vizeSaguNavaghaTAvacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka ane prakRtAnumitipratibaMdhakatAnatiriktavRttiviSayatAvacchedaka guNavaTatva bane. tad=guNavaTatvAvacchintAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka vizeSaguNavaTa nathI ja. eTale temAM viziSTAntaranuM aghaTitattva na AvavAthI lakSaNa avyApta thayuM. gAdAdharI : yadi ca tatra ghaTatvAvacchedena guNavattvameva bAdhaH, AzrayAsiddhizca tatsAmAnAdhikaraNyena tadavacchedena vA vizeSaguNavattvam, tasyAJca guNatvarUpasAmAnyadharmAvacchinnaghaTatvavyApakatAghaTitoktabAdhasya sAmAnya nirukti 7 (135)
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ na pravezaH, vizeSaguNatvena ghaTatvavyApakatAyAstatra praveze'pi / sAmAnyarUpeNa vyApakatAyAstadanantarbhAvAditi na tAdRzAzrayA'siddhya-M / saMgrahaprasaGga ityucyate, siddhAntIH guNavaghaMTa e ghaTavAvacchedena ja bAdha bane. (bAdha sAmAnAdhikarayenI A pratibaMdhaka na bane.) arthAt ghaTatAvacchedana guNavatve bAdha = guNatvAvacchedana 1. ghaTatvavyApakatva ghaTIbhUta. AzrayasiddhiH ghaTatvasAmAnAdhikaraNyana ghaTatAvacchedena vA vizeSaguNavattvarUpa T bane=ghaTatvasAmAnAdhikaraNyana vizeSaguNatyAvacchedana ghaTatvavyApakatva ghaTakIbhUtam | [ ahIM ApaNe joI zakIe chIe ke AzrayasiddhimAM vizeSaguNavattva e ] A ghaTavAvacchedana ghaTatvasAmAnAdhikaraNyana ghaTakabhUta che paNa guNatva e ghaTavAvacchedena che - ghaTakIbhUta to nathI ja. arthAt guNavAvacchedana ghaTatvavyApakatA rUpa bAdha to che viziSTaguNatvAvacchedana ghaTatvasAmAnA.rUpa AzrayasiddhimAM ghaTaka tarIke nathI ja ane tethI te avyApti saMbhavatI nathI kemake viziSTAntara tarIke je bAdha banyo tAdaza je T bAdhatvAvacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka AzrayAsiddhitva che ja ane tethI te | viziSTattarAghaTita banI jatAM temAM lakSaNa saMgati thaI ja jAya che. gAdAdharI : tadApi vizeSaguNAbhAvavAn dvitIyakSaNAvacchinno ghtto| guNasAmAnyAbhAvavAnityAdau dvitIyakSaNAvacchinne ghaTe vizeSaguNavattvarUpAzrayAsiddhau tadavacchinne ghaTe guNavattvarUpabAdhapravezasyAvazyakatvAt, lakSaNe ca tatsaMgrahasyAvazyakatayA uktvishessnndaanaanuppttiH| - pUrvapakSaH vAru, to ame tamane A ja sthaLane thoDuM pheravIne ApazuM jyAM avyApti || doSa dura che. vizeSaguNAbhAvavAnuM dvitIyANAvacchizo ghaTaH (pakSa) J guNasAmAnyAbhAvavAnuM ghaTavAtuM. ahI kAlAvacchedana pakSa mUkyo che. jyAM deza ke || ba kAlAvacchedana bAdha hoya tyAM te avacchedakAvacchedana pratibaMdhaka na bane paNa e ma sAmAnAdhikarayena ja bane. e lakSyamAM rAkhIne ja AvuM sthaLa pUrvapakSe lIdhuM che. | guNavadvitIyakSaNAvacchinno ghaTaH bAdha che. vizeSaguNavadvitIyakSaNAvacchinno ghaTaH 1 - sAmAnya nirukti - (13) 3 0
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - na Azrayasiddhi che. bAdha H ghaTatvasAmAnAdhikarayena guNavattva praviSTa ataH guNatvAvacchedana (ghaTatvasAmAnAdhikaraNyameva ghaTakIbhUtam (na tu ghaTatvavyApakatva) | AzrayAsiddhi: - ghaTatvasAmAnAdhikaraNyana viziSTaguNavattva praviSTa ! ataH || ma vi.guNavAvacchedana ghaTatvasAmAnAdhikaraNyameva ghaTakIbhUta. na Ama be yamAM ghaTatvavyApakatA to ghaTakIbhUta banatI nathI. eTale ahIM AzrayAsiddhi A e bAdha ghaTita ja banI jAya che. (pUrve to ekanI ghaTatva vyApakatA hatI bIjAnI ghaTa-samAnAdhikaraNatA hatI tethI bAdhathI ghaTita AzrayAsiddhi na banI hatI) ane tethI R bAdhavAvacchinnAviSayaka pratItiviSayatAvacchedaka AzrayAsiddhitva na banatAM temAM lakSaNa || avyApti thAya ja che. A Ama "viziSTAntarAghaTitatva' rUpa vizeSaNa dAna karavA para tenI anupapatti thaI che che jAya che. gAdAdharI : vastutastu 'atra vadantI' tyAdiniSkRSTakalpe meyatvaviziSTavyabhicArAdivAraNAya viziSTAntarA'ghaTitatvasya nivezanIyatayA darzitabAdhAdyasaMgrahaH doSa eva / A siddhAnI : pratibaMdhakatAghaTita A lakSaNano pUrvokta vyabhicAraghaTitabAdhamAM ane H. bAdhaghaTitAzrayAsiddhimAM samanvaya nathI thato eTale atyAranuM amAruM A lakSaNa doSayukta na ja che. ane tethI ja A doSaduSTa lakSaNamAMthI eka niSkRSTa lakSaNa AgaLa upara kahevAnA || chIe jemAM meyatvaviziSTavyabhicArAdinA vAraNa mATe viziSTAntarAghaTitattvano niveza paNa karavAnA chIe. e niSkRSTa lakSaNathI ja A doSo dUra thaI jAya che. bAkI AvA | doSono atyAranA pratibaMdhakatAghaTitalakSaNamAM to saMgraha thaI zakato nathI. (ane tethI ja A che AmAM paNa ame sudhAro karIne niSkRSTa kalpa AgaLa upara mUkavAnA chIe. emAM che viziSTAntarAghaTitatvano niveza karyA bAda paNa A doSono saMgraha na thAya to jarUra te doSa mATe ja kahevAya. bAkI ahIM te doSono asaMgraha rahe temAM kaMI vAMdho amane nathI.) P. gAdAdharI : etena svAvacchinnanirUpitaviSayitvAvacchinnayatkiJcitpratibandhakatAvacchedakaviSayitAkaviziSTanirUpitaviSayitAtvavyApakasvAM vacchinnanirUpyatAkadharmavattvaM smuditlkssnnaarthH| - - - sAmAnya virakti 0 (13) - - -
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ / prameyatvaviziSTavyabhicAratvAdikaM naitAdRzaM svaM, tdvcchinnvissyk-| tvAvacchinna pratibandhakatAvacchedakaviSayitAkazuddhavyabhicArAdiviSayitAtvasya tadavacchinnanirUpitatvA'vyApyatvAt / ukta sthale vishessgunnvishissttghttaadiruupaa''shryaasiddhyaadivissyktvaavcchinn-| viziSTapakSagrahAdinirUpitayatkiJcitpratibandhakatAvacchedakaviSayitAkaviziSTanirUpitaviSayitAtvasya tAdRzAzrayAsiddhyAdinirUpitatvavyApyatvAttatra lakSaNasamanvayaH / pratibandhakatAyAM yAvattvAnivezA| noktarItyA bAdhaviziSTavyabhicArAdAvatiprasaGgaH / ma svAvacchinnA'nirUpitaviziSTaviSayitvAnavacchinnayatkiJcitpratibandhakatAvacchedakasvAvacchinnaviSayitAko yo dharmastadvattvaM samuditalakSaNArthaH / prameyatvaviziSTavyabhicAratvAdikaM naitAdRzaM svm,| [ tadavacchinnAnirUpitazuddhavyabhicAratvAdyavacchinnaviSa-yitvAvacchinnAyAmeva M pratibandhakatAyAM tadavacchinnaviSayitAyA avacchedakatvAt / uktasthale cA''zrayAsiddhiviSayakatvasya tdniruupitbaadhvissyi| tvAnavacchinnA yA viziSTapakSagrahapratibandhakatA tadavacchedakatvAllakSaNasamanvaya iti parAstam / ahIM keTalAka kahe che ke pratibaMdhakatAghaTita A lakSaNamAMthI paNa AvI vivaphA ! pa karavAmAMthI doSo dUra thaI jAya che. svAvacchinnanirUpita-viSayakatvAvacchinna , yatkiMcit pratibaMdhakatAvacchedakaviNayitAkaviziSTanirUpitaviSayitAtvavyApakasvAvacchinnanirUpita- taddharmavattvam ____vyami.tvAvachinna....li.pratibadhatAcheviSayata viziSTa vyatmiyAra hai meyatvavi.vyabhicAra bane. A be ya nI viSayitA vyabhicAravAvacchinnanirUpitA che | mATe viSayitAtvavyApaka vyabhicAratnAvacchinna nirUpitatva banyuM eTale II ya vyabhicAravAvacchinna vyabhicAra e hetvAbhAsa banyo. ---- sAmAnya nirasti . (138) - -- -- -
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 1 meyatvaviziSTavyabhicAramAM ativyApti nahi Ave kemake tene sva padathI pakaDatAM || viziSTa vyabhicAra ane meyatvaviziSTavyabhicAra: te be ya nI viSayitA e che | meyatvaviziSTavyabhicAravAvacchinnanirUpitA nathI mAtra meyatvaviziSTavyabhicArarUpa-1 ma viziSTanI viSayitA ja tevI che mATe viSayitAtvavyApakanirUpitatva na banatAM temAM lakSaNa A ta na gayuM. na pUrvokta je vyabhicAraghaTatibAdha che temAM avyApti paNa nahi Ave. te ja vyabhicAraghaTitabAdhaviSayatnAvacchinna....viziSTa bane meyatvaviziSTavyabhicArauM ghaTitabAdha ane vyabhicAraghaTita bAdha te be yanI viSayitA vyabhicAraghaTitabAdhatva- 1 | vacchinnanirUpitA che ja eTale temAM lakSaNa cAlI gayuM. J (jo yAvatibaMdhakatA kahI hota to to ahIM ativyApti Avata. kemake ! e vyabhicAraviziSTabAdhapratibaMdhakatA paNa pakaDAya ane tethI pratibaMdhakatAvacchedaka viSayitAkaviziSTa vyabhicAraviziSTabAdha bane ane te to sva=vyabhicAraviziSTabAdhatvA1 vacchinna nirUpita che je mATe temAM lakSaNa ativyApta thaI jAya. | bAdhaghaTitaAzrayAsiddhi sthaLe paNa avyApti nathI rahelI kemake tyAM | yatkiMcitupratibaMdhakatA....viziSTa bAdhaghaTitaAzrayAsiddhi bane. te bAdhaghaTita . 4 AzrayAsiddhivAvacchinnanirUpitA che ja.) yatkiMcit pratibaMdhakatA kahevAthI vyabhicAraviziSTabAdha sthaLe ativyApti paNa nahi A Ave kemake vyabhi.vi.bAdhatvAvacchinna... yatkiMcit pratibaMdhakatAmAM anumitinirUpitapratibaMdhakatA pakaDAya ane vyAptijJAnanirUpita pratibaMdhakatA pakaDAya.. 1 AvI pratibaMdhakatAvacchedakaviSayitAkaviziSTa zuddhabAdha ke zuddha vyabhicAra bane. tenI 1. || viSayitA e sva=vyabhicAra-viziSTabAdhatvAvacchinna nirUpitA nathI ja eTale temAM || lakSaNa ativyApta na thAya. Ama A vivakSA karavAthI koI doSa saMbhavato nathI pachI zA mATe kahevuM joIe ke A pratibaMdhakatAghaTitalakSaNamAM doSa rahelA ja che? A bIjA paNa A ja rIte kahetAM kahe che ke nimna vivakSAthI paNa A ja lakSaNamAM doSa na. rahetA nathI. (A vivakSAmAM pUrvanI vivakSAe lAghava e che ke bhale nandrayathI praviSTa hoya paNa temAM vyApakatvano niveza karavAmAM Avyo nathI.) vAvacchinnAnirUpivishissttvissyitvaanvcchinn yatkicitpratibaMdhakatAvacchedaka svAvacchinna -- -sAmAnya virakti (13) E J
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayatAko yo dharmaH tadvattvam / vyabhicArAvacchinnADanirUpitaviziSTa=meyatvaviziSTavyabhicAratadIyaviSayitAtvAnavacchinnayatkiMcit pratibaMdhakatAvacchedaka=vyabhicAratva bane che. te sva=vyabhicAratyAvacchinnaviSayitAka dharma paNa che ja tethI temAM lakSaNa saMgati thaI gaI. prameyatvaviziSTavyabhicAramAM ativyApti na Ave kemake prameyatvaviziSTavyabhicAratvAvacchinnADanirUpita viziSTa-zuddhavyabhicAra bane. tenI je viSayitA, enAthI anavacchinnA prameyatvavyabhicArapratibaMdhakatA jo banata to pratibaMdhakatAvacchedaka prameyatvaviziSTavyabhicAratva bane. te sva=prameyatvavi.vyabhicAratvA-vacchinnaviSayitAka dharma paNa banata. paNa vyabhicAraviyitAthI anavacchinna prameyatvaviziSTavyabhicArapratibaMdhakatA banatI ja nathI. enuM kAraNa e che ke zuddhavyabhicAraviSayitAno avacchedaka je pratibaMdhakatA bane te ja pratibaMdhakatA prameyatvaviziSTavyabhicAra viSayitAno avacchedaka bane. arthAt je zuddhavyabhicAraviSayitAno avacchedaka pratibaMdhakatA na bane te meyatvaviziSTavyabhicAraviyitAno paNa anavacchedaka pratibaMdhakatA ja rahe. Ama, vyabhicAraviyitAthI avacchinnA je pratibaMdhakatA che te meyatvaviziSTaviSayitAthI avacchinnA paNa che ja. arthAt meyatvaviziSTavyabhicAraviSayitAthI anavacchinnA te pratibaMdhakatA banatI nathI. Ama thavAthI tyAM lakSaNanI ativyApti paNa na thAya. A ja rIte vyabhicAraghaTitabAdhamAM paNa lakSaNa samanvaya thaI jatAM avyApti paNa na Ave. vyabhicAraghaTitabAdhatvAvacchinnaviSayitvAnirUpitatvaviziSTa=meyattvaviziSTavyabhicAraghaTitabAdhaviSayItA 1 enAthI anavacchinnayakicit pratibaMdhakatAvacchedaka=vyabhicAraghaTitabAdhatva e vyabhicAraghaTitabAdhaviSayatAka dharma che ja. mATe temAM lakSaNa saMgati thaI gaI. A rIte A laghubhUta lakSaNanI vivakSA karavA para koI doSa raheto nathI. gAdAdharI : yadviSayaka nizcayasya virodhiviSayitAprayukta ityAdiniSkRSTakalpe anumitipratibandhakatAyA aghaTakatvAt pratibandhakatAyAM viziSTAntaraviSayakatvAnavacchinnatvavizeSaNadAnasyA'sambhavena yatpadArthasyaiva tAdRzapadArthAntarA'ghaTitatvena vizeSaNIyatayoktabAdhA'vyApterazakyaparihAratvAt / sAmAnya nirukti 7 (140) y
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ gadAdhara kahe che ke AvuM kahenArA pUrvokta amArA kathanathI parAsta thaI gayA - AvA sthaLe bhale kadAca teo doSa dUra kare paNa AhAryAnumiti pratibaMdhaka banatI nathI ane teno hetu duSTa hoya ja che ane A pratibaMdhakatAghaTita lakSaNa apratibaMdhaka evI AhAryAnumitinA hetumAM jaI zakatuM ja nathI tethI A lakSaNamAM doSo rahelAM ja che. niSkRSTakalpamAM to pratibaMdhakatA ghaTaka ja nathI. eTale tyAM viziSTAntarAghaTitatva vizeSaNa pratibaMdhakatAmAM ApavAnuM rahetuM ja nathI. (A banne ya kalpe to pratibaMdhakatAmAM te vizeSaNa ApyuM che.) eTale te vizeSaNa tyAM yadrUpamAM (pUrvokta siddhAntI lakSaNamAM jema yadrUpamAM ja ApyuM che tema) ApavAnuM raheze ane tethI te doSo UbhA ja rahevAnA che eTale enuM vAraNa karavA mATeno ukta kyAya saMbhavI zakato ja nathI. gAdAdharI : atra kecit / svasajAtIyaviziSTAntarA'ghaTitatvameva yatpadArthe deyam / sAjAtyaM ca hetvAbhAsavibhAjakarUpeNa / tacca rUpaM bAdhatvavyabhicAratvAdi, tena ca rUpeNa vyabhicArAderna bAdhAdisAjAtyamiti vyabhicAraghaTitabAdhAdau nA'vyAptiH / atra kecit - A loko kahe che ke bhale yatpadArtha (yaphrUpa)mAM ja nikRSTakalpa ke pratibaMdhakatAghaTitaprastuta kalpa vizeSaNa tarIke viziSTAntarAghaTitatvane Ape paNa svasajAtIyaviziSTAntarAghaTitatvane yatpadArthamAM vizeSaNa banAvavuM joIe. sAjAtya hetvAbhAsa vibhAjakadharmaNa kahevuM joIe. bAdhatvanuM sajAtIya viziSTAntara bAdhatva ja bane. vyabhicAranuM sajAtIyaviziSTAntara vyabhicAra ja bane. Ama thatAM have kyAMya paNa doSa nahi rahe. vyabhicAraghaTitabAdha e bhale vyabhicArathI ghaTita che paNa bAdhathI ghaTita nathI mATe te svasajAtIyaviziSTAntarathI aghaTita ja che mATe temAM lakSaNa saMgati thaI jAya. e ja rIte vyabhicAraghaTita AzrayAsiddhi paNa AzrayAsiddhi rUpa svasajAtIyaviziSTAntarathI aghaTita che ja mATe temAM paNa lakSaNa cAlI jAya. gAdAdharI : na caivaM yadviSayakanizcayasya virodhiviSayitAprayuktobhayAbhAvastattvamityatra virodhiviSayitAprayuktatvadalasya vaiyarthyam, ghaTAdestAdRzarUpeNa sajAtIyatvA'prasiddhyaiva tatra nAtiprasaGga iti vAcyam, sAmAnya nirukti 0 (141)
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ = = = = ne siddhAntI - jo Ama karo to to AgaLa upara nirkASTakalpamAM ghaTamAM AvatI na ativyAptinA vAraNa mATe "virodhiviSayitAprayuktatvano je niveza karyo che te vyartha jaze. kemake tamArI vivakSAthI ja ghaTamAM lakSaNa javAnuM ja nathI. sva=vyabhicAra enuM | sajAtIyaviziSTAntara meyatvaviziSTavyabhicAra ke vyabhicAra bane paNa ghaTa to na ja bane che che Ama ahIM ja ghaTanI vyAvRtti thaI jAya che. gAdAdharI : svasajAtIyaviziSTAntaraghaTitaM yadyatsvaM / / tadaviSayakapratItiviSayatvavivakSaNena anuyogini svatvAnantarbhAveNa / padArthAntareSu atiprasaGgavArakatayA taddalasArthakyAt / che. kecita - nA. te dalano niveza vyartha nahi jAya. amArI virakSAmAM ame sva padathI mAM lakSyAvacchedaka dharma nathI letA paNa lakSyatAnavacchedaka dharma laIe chIe. Saa lakSyAvacchedaka e anuyogI che ane lakSyAnavacchedaka e pratiyogI che, kemake ? In svasajAtIyaviziSTAntarAghaTitatva eTale svasajAtIyaviziSTAntaraghaTitatvAbhAva. A [1 Daa abhAva svasajAtIyavizidAttarAghaTitamAM rahe eTale ke tAdaza lakSyatAvacchedakamAM rahe mATe che che te abhAvano anuyogI kahevAya. ane abhAvano pratiyogI svasajAtIyaviziSTAntara-pa la ghaTitatva bane che te lakSyatAnavacchedaka che. ame svatvane pratiyogImAM aMtarbhata karavA mAMgIe chIe. pUrve to sva padathI ma. 1 uparokta anuyogI arthAt lakSyatAvacchedakarUpa viziSTAntarAghaTitatva pakaDatAM hatAM. 1. | sva=vyabhicAra-sajAtIya viziSTAntara meyatvaviziSTavyabhicAra bane enAthI aghaTita jevA 1 sva te vyabhicAra ja bane. Ama be ya svathI lakSyAvacchedaka(anuyogI)mAM svatva AvatuM ! hatuM have svajAtIyaviziSTAntaraghaTitarUpa pratiyogI arthAt lakSyatAnavacchedaka je hoya tene be ya sthaLe svapadathI levAnuM ame kahIe chIe. ema thatAM ghaTamAM paNa ativyApti UbhI , ja rahe ane tethI enA vAraNa mATe "virodhiviSayitAprayuktatva' dala niveza sArthaka >> banavAno ja che. na juo. sva=meyatvaviziSTavyabhicAra (lakSyatAvacchedakarUpa pratiyogI) ke jene Saa viziSTAntaraghaTita che tenuM sajAtIya viziSTAntara vyabhicAra bane enAthI ghaTita je je || sva=meyatvaviziSTavyabhicAra. tadaviSayaka pratIti-viSayatAvacchedaka vyabhicAratva bane ! eTale temAM lakSaNa saMgati thaI gaI. paNa tadaviSayakapratItiviSayatAvacchedakaghaTatva paNa 2 - sAmAnya nirati 0 (14) - YOU
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 2 - - - - - - - - SET H bane eTale temAM ativyApti AvI jAya tenA vAraNa mATe uktadalaniveza sArthaka banI || ( ja javAno che. L] A rIte svatva padArthano ame anuyogIrUpa lakSyAvacchedakamAM antarbhAva na karIe | ma ane pratiyogIrUpa lakSyatAnavacchedakamAM antarbhAva karIe eTale ativyApti AvavAthI te ukta dalaniveza sArthaka bane ja che. " gAdAdharI : na ca vyabhicAraviziSTameyatvAderhetvAbhAsatvavirahAta " / hetvAbhAsavibhAjakarUpeNa svasajAtIyA'prasiddhyA tasya svpdenopaadaa| tumazakyatvAt meyatvaviziSTavyabhicAratvAdikameva svapadenopAdeyam, tasya zuddhavyabhicArAdhabhinnatayA vyabhicAratvAdirUpahetvAbhAsavibhAjakarUpeNa tatsajAtIyaprasiddheriti tadaviSayaka pratItiviSayatvasya / vyabhicAraviziSTameyatvAdau satvAttatrAtiprasaGga iti vAcyam, siddhAntI : A rIte lakSyatAnavacchedakane svapadathI pakaDazo to to ativyApti || Avaze. I svapadathI vyabhicAraviziSTameyatvane to pakaDI zakAya nahi. kemake jo tene pakaDIe e to temAM hetvAbhAsatva na hovAthI tenuM sajAtIya-viziSTAntara ja na maLe. eTale ke A meyatvaviziSTavyabhicArane sva padathI pakaDI zakAya=eyatvaviziSTavyabhiAcara- A ne sajAtIyaviziSTAntara vyabhicAra bane kemake yadyapi meyatvaviziSTavyabhicAra e paNa ? te hetvAbhAsa to nathI ja tathApi viziSTa zabdAnAtirivyakta cAyata tef , zuddhavyabhicArathI abhinna che eTale tenuM sajAtIya viziSTAnnaravyabhicAra banI zake. che tenAthI ghaTita je sva, te meyatvaviziSTavyabhicAra, tadaviSayakapratItiviSayatAvacchedaka che vyabhicAraviziSTameyatva banI jatAM temAM lakSaNa ativyApta thayuM. H. (ahIM khyAla rAkhavo ke siddhAntIe vyabhicAraviziSTameyatva e hetvAbhAsa banato ? nathI mATe tenuM sajAtIyaviziSTAntara na maLe e vAta lakSyamAM rAkhIne svapadathI | T vyabhicAraviziSTameyatvane na laIne temAM ativyApti ApI che. meyatvaviziSTavyabhicAra 1 e svapadathI lIdho che kemake te lakSyAvacchedaka nathI vaLI te paNa hetvAbhAsa na hovA chatAM ] te vyabhicArathI abhinna hovAthI tenuM sajAtIyaviziSTAntara prApta thaI zake che. LEGE- sAmAnya nirati 0 (143) AJ
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ n = - - - - - 1 kecitumata vALA je uttara Ape che temAM teo vyabhicAraviziSTameyatva paNa te vyabhicAra padArtha che ema siddha karavAnA che. ema jo siddha thAya to svapadathI | vyabhicAraviziSTameyatva paNa pakaDAya kemake pachI to tenA sajAtIyaviziSTAntara - vyabhicArAdi banI zake ane temanAthI te vyabhicAraviziSTameyatva ghaTita hovAthI bIjA che svapadathI paNa vyabhicAraviziSTameyatva ja AvI jAya. tadaviSayakapratItiviSayatAvacchedaka A vyabhicAraviziSTameyatva na banatAM temAM ativyApti na Ave.). gAdAdharI : viziSTAntarA'ghaTitatvenA'ghaTitasya viziSTasAdhyasAdhanagrahA'virodhijJAnaniSThaviSayitAsambandhena vyAptigrahapratibandhakatA'natiriktavRttitvAdirUpasya vyabhicArAdivibhAjakasyA'tra pravezAt," tAdRzarUpasya ca vybhicaarvishissttprmeytvaadisaadhaarnntvaadityaahuH| // have teo zI rIte vyabhicAraviziSTameyatva-meyatvaviziSTavyabhicAratva, U vyabhicAra- e badhAyane vyabhicAra padArtha banAve che te joIe. jo viziSTAntarathI aghaTitane hetvAbhAsa ApaNe kahetAM hatAM to ja che meyatvaviziSTavyabhicAra ke vyabhicAraviziSTameyatva e vyabhicArarUpa hetvAbhAsa banato che ja na hato ne? kemake temAM be ya viziSTAntara vyabhicArathI ghaTita ja che. Saa have te beyane vyabhicAra padArtha banAvavA hoya to "viziSTAntarAghaTitatva' niveza) U dUra karavo ja joIe. eTale ja teo kahe che ke viziSTAntarAghaTita aghaTita evuM ame vyabhicArapadArthanuM che A nirvacana karIe chIe. A vyabhicAra e vyAtigraha pratibaMdhaka che. viziSTasAdhya ane viziSTasAdhananA virodhI ne T bAdha-svarUpAsidhyAdi che. arthAt viziSTasAdhya-sAdhana grahanuM avirodhI jJAna | vyabhicArajJAna che. have te zuddhavyabhicArajJAna bane tema meyatvaviziSTavyabhicArajJAna paNa | bane arthAt traNeya viziSTasAdhyasAdhanagrahAvirodhI jJAna che. U have vyAtigrahaniSThapratibadhdhatAnirUpita pratibaMdhakatA bAdhAdi nizcayamAM na maLe DJ che eTale teo tAdazapratibaMdhakatvAbhAvavatu bane. tAdazabAdhanizcayanirUpitavRttitA bAdhamAM na A rahe. A vRttitAno viziSTasAdhya sAdhanagrahAvirodhijJAnaniSThaviSayitAsaMbaMdhathI meyatvaviziSTa vyabhicArAdi traNeyamAM abhAva ja maLe. kemake tAdazasaMbaMdhathI _ _ _ 2 sAmAnya nirali (14) - J
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratibaMdhakatAvavyabhicAranizcayanirUpitavRttitA te traNeyamAM maLe paNa tAdazasaMbaMdhathI pratibaMdhakatvAbhAvavat bAdhanizcaya nirUpitavRttitAno to te traNeyamAM abhAva ja maLe. (kemake pratibaMdhakatvAbhAvavat bAdhAdinizcayamAM vyabhicAra vRtti nathI.) Ama viziSTa sAdhyasAdhanagrahAvirodhIjJAnaniSThaviyitAsaMbaMdhena vyAptigrahapratibaMdhakatAnatiriktavRttitva arthAt tAdazasaMbaMdhena vyAptigrahapratibaMdhakatvAbhAvavadavRttitva arthAt tAdezasaMbaMdhena vyAptigrahapratibaMdhakatvAbhAvavavRttitvAbhAva e ja vyabhicAravibhAjaka padArtha che ema ame kahIzuM. ukta saMbaMdhathI uktavRttitvAbhAva prameyatvaviziSTavyabhicArAdi traNeyamAM rahI javAne lIdhe traNeyamAM vyabhicArapadArtha sAmAnya AvI gayuM. ame 'te viziSTAntarAghaTita joIe' evuM to kahetAM ja nathI eTale tamArI mAphaka meyatvaviziSTavyabhicArano ke vyabhicAraviziSTameyatvano zuddhavyabhicArasAjAtyena levAmAM asaMgraha nahi thAya. have Ama vyabhicAraviziSTameyatva sajAtIyaviziSTAntaravyabhicAra maLI jAya. enAthI ghaTita je sva te vyabhicAraviziSTameyatva bane. tadaviSayakapratItiviSayatAvacchedaka vyabhicAraviziSTameyatva to na ja bane eTale temAM lakSaNanI ativyApti saMbhavatI nathI. gAdAdharI : tanna, vyabhicAraghaTitabAdhAdAvapi viziSTAntarA'ghaTitatvA'ghaTitavyabhicAratvAdisattvena tadghaTakavyabhicArAdervyabhicAratvAdinA tatsajAtIyatayA tatsaMgrahAnupapatteH / siddhAntI : jo tema kahezo to vyabhicAraghaTitabAdhamAM lakSaNanI avyApti AvI jaze. vyabhicAraghaTitabAdhamAM vastutaH bAdhatva hovAthI tenuM sajAtIyaviziSTAntara bAdha ja bane. paNa have to vyabhicAraghaTitabAdhamAM tvadukta vyabhicAratva AvavAthI tenuM sajAtIyaviziSTAntara vyabhicAra banI jAya. juo, vyabhicAraghaTitabAdhamAM tAdazasaMbaMdhena tAdezapratibaMdhakatvAbhAvavavRttitvAbhAva che mATe temAM vyabhicAratva AvI gayuM. eTale have vyabhicAraghaTitabAdhamAM paNa tame je viziSTAntarAghaTitazUnya vyabhicAratva kahyuM che tevuM vyabhicAratva che ja. arthAt vyabhicArighaTitabAdhamAM AvuM vyabhicAratva che. eTale have tenuM sajAtIyaviziSTAntara vyabhicAra bane. tenAthI ghaTita te vyabhicAraviziSTabAdha che. tadavacchinnAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka vyabhicAravi.bAdhatva to na ja bane eTale temAM lakSaNanI avyApti thAya. sAmAnya nirukti (145)
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAdAdharI : na ca svavRttiyAvaddhetvAbhAsavibhAjakarUpeNa sAjAtyaM vivakSaNIyaM, tathA ca bAdhAdighaTakavyabhicArAdau bAdhatvAdyasattvAnna tAdRzabAdhAdisajAtIyatvam, atastatsaMgrahasambhava iti vAcyam, evaM sati bAdhaviziSTavyabhicArAdau svavRttibAdhatvavyabhicAratvAdiyAvaddharmeNa sajAtIyaviziSTAntarasya vyabhicAraviziSTabAdhAde: prasiddhAvapi tadghaTitatvA'sattvena tatrAtivyApteH / tasmAt vyabhicArAdighaTitabAdhAdeH saMgrahaprakAro'gre pradarzanIya evA''daraNIyaH / prazna H svavRtti jeTalA hetvAbhAsavibhAjaka rUpa (dharma hoya) tenA vaDe ahIM sAjAtyanI vivakSA karavI. eTale bAdhAdinA ghaTaka evA vyabhicArAdimAM bAdhatvAdi na hovAthI te vyabhicArAdimAM tAdazabAdhAdinI sajAtIyatA nahI Ave. ane tethI teno saMgraha saMbhavI zakaze. : * uttara H jo Ama mAnazo to bAdhaviziSTavyabhicArAdimAM svavRttibAdhatvavyabhicAratva vagere yAvadharma vaDe sajAtIyaviziSTAntara evA vyabhicAraviziSTa bAdhAdinI prasiddhi hovA chatAM tadghaTitatva na hovAthI temAM ativyApti Avaze. mATe vyabhicArAdi ghaTitabAdhAdino saMgraha karavAno prakAra AgaLa je batAvAze te ja AdaravA yogya che. dIdhiti : tena prameyatvAdiviziSTe vyabhicArAdau nAtiprasaGgaH / gAdAdharI : meyatvaviziSTe vyabhicArAdau = tAdRzavyabhicAratvAdyavacchinne, nAtiprasaGgaH na doSatvaprasaGgaH / atra meyatvaviziSTavyabhicAro doSaH ityAdivyavahArAbhAvAnneSTApattiH sambhavati / dIdhitimAM viziSTAntarAghaTitatvavizeSaNano niveza kahyo tenA upara kahe che ke tema thavAthI meyatvaviziSTavyabhicAramAM ativyApti nahi Ave. prazna H meyatvaviziSTavyabhicArane doSa kahevAmAM vAMdho zuM che ? uttara H lokavyavahAra vyabhicArane doSa nathI mAnato mATe te lakSya banI zakatuM nathI. sAmAnya nirukti * ( 145 )
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ R E E = = = = = = gAdAdharI : na ca viziSTavyabhicArAdau zuddhavyabhicAratvAdinA / doSatvasyAkSatatayoktavizeSaNadAne'pi tAdRzavyavahArApattirduvAraiveti, / tatreSTApatau ca vyarthaM vizeSaNamiti vAcyam, # prazna : viziSTa zuddhAtivya nyAyAt meyatvavi.vyabhicAra ane | zuddhavyabhicAra to eka ja che ane tethI temAM lakSaNa jatAM meyatvaviziSTavyabhicAramAM te A doSavyavahArA5tti AvavAnI ja che ane jo temAM ISTApatti karazo to te "viziSTAntarAghaTitatva niveza vyartha jAya che. / gAdAdharI : doSAdipadasya nirukta vizeSaNAvacchinnAnu-U mitipratibandhakatAvacchedakasvAvacchinnanirUpitaviyitAkatvenAnvayitA vacchedakadharmabodhakatAyA vyutpannatayA ca meyatvaviziSTavyabhicAra-1 VtvAdirUpasyAnvayitAvacchedakasyokta vizeSaNAsattvenAtiprasaGgA-1 M bhAvAditi hRdayam / uttara : doSa pada vakSyamANa-anvayitAvacchedakanuM bodhaka che. vyAkhavA koSaNa ja ahIM doSa anvayI che. anvayitAvacchedaka vyabhicAratva che. f viziSTAntarAghaTitavizeSaNaviziSTa yadrapa (vyabhicAratva) hoya teno ja bodhaka "doSa'T. padArtha ame kahevA mAMgIe chIe. arthAt nirUktavizeSaNa viziSTa je anumitipratibaMdhakatAvacchedaka sva tadavacchinnanirUpitaviSayitA, (doSanizcayaniSThA anumiti dha pratibaMdhakatAvacchedikA) tagnirUpaka, yadrupa=vyabhicAratva=viSayitAka, tAdazaviSayitA- 1 A kanvena viSayitAka=(yadrapa) je anvayitAvacchedaka teno bodhaka doSa padArtha che. A na have Ama thatAM meyatvaviziSTavyabhicAratva e nirUktavizeSaNaviziSTa ja na hovAthI ne te anvayitAvacchedakano bodhaka doSa padArtha bane nahi eTale temAM doSa vyavahAropatti ja II nathI. // gAdAdharI : nanvAzrayAsiddhyAdisthale pakSatAvacchedakAbhAvavatpakSakatvAdikameva doSastasyaiva hetuniSThatayA hetorduSTatvavyavahAra-M - sAmAnya nikti * (14) ]
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- -- -- -- -- -- -- --- || nirvAhakatvAt, tAdRzadharmasya ca taadRshaa'bhaavvtykssaadiruup-|| tAdRzaviziSTAntaraghaTitatayA'vyAptiH iti / praznaH pakSatAvacchedakAbhAvavatpakSakatva AzrayAsiddhiH doSaH | pakSatAvacchedakAbhAva pakSaka hetu bane temAM raheluM je pakSakatva te ja doSa bane. tema thAya to ja hetu duSTa banI A zake. have A ja rIte sAdhyatAvacchedakAbhAvavatsAdhyakatva sAdhyAsiddhi, hetutAvacchedakAU bhAvavadhUtakatva hetvasiddhi bane. sAdhyAbhAvavatpaSakatva bAdha bane. hetvabhAvavatpakSatva che. svarUpAsiddhi bane. A badhAmAM lakSaNa avyApta thAya che. (AzrayAsiddhimAM ghaTAvI me.) pakSatAvacchedakAbhAvavatpakSakatvavAvacchinnAviSayaka pratIti-viSayatAvacchedaka ane te / prakRtAnu....viSayatAcha64 5kSatAvamAvatyakSatva bane. taharinAviSaya-T [ pratItiviSayatAvacchedaka pakSatAvacchedakAbhAvavatpakSakatva nathI ja. Ama sarvatra avyApti || lagAvavI. ____gAdAdharI : ata Aha evaJceti / / dIdhiti : evaJca pakSatAvacchedakAdivirahaviziSTaH pakSaH,I V pakSaniSThastadviraho vA, sAdhyAbhAvavavRtti sAdhanaM, sAdhanavad vRttissAdhyAbhAvo vA hetudoSaH / yena kenApi sambandhena tadvAMzca / / prakRtaheturduSTaH / ___gAdAdharI : tAdRzavizeSaNadAne cetyarthaH / AdipadAt sAdhyAdiparigrahaH / parvatAdidharmikakAJcanamayatvAdiviziSTabuddhau parvataH kAJcanamayatvAbhAvavAnityAdimmivizeSyakanizcayasyeva parvate || kAJcanamayatvaM nAstItyAdimmivizeSaNakanizcayasyApi virodhitvamAnubhavikamatastadviSayasyApi doSatvamAha pakSaniSTha iti / AdheyatA-T sambandhena pakSaviziSTa ityarthaH / samuccayArthako vAkAraH / uttara : ame pAtAvacchedakAbhAvavatpakSakatvane doSa nathI kahetA paNa na ---- sAmAnya niti * (148) ------ -
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ --) : H pakSatAvacchedakAbhAvavatyakSane ja doSa kahIe chIe. vaLI parvatarmika kAgyanamayatvAdi 1 viziSTabuddhi prati jema kAgyanamayatAbhAvavatparvata buddhinizcaya virodhI bane tema parvata I] kAccanamayatAbhAvaH buddhinizcaya paNa virodhI bane che e anubhavasiddha che mATe tene paNa II || ame doSa kahIzuM. A rIte sarvatra kahevuM. sAdhyatAvacchedakAbhAvavatsArthe doSa: 1 sAdhyasiddhi athavA sAthe sAdhyatAvacchedakAbhAvaH doSaH * hetutAvacchedakAbhAvavaDhetu doSaH 1 hetI hetutAvacchedakAbhAvaH daSaH hAsaddhi sAdhvAbhAvavAnuM pakSa ke pakSe sAdhyAbhAvaH = bAdha hatvabhAvavAnuM pakSa ke pakSe hetvabhAva = svarUpAsiddhi gAdAdharI : sAdhanavavRttiH sAdhyAbhAva iti / sAdhanadharmikasAdhyAbhAvavavRttiprakArakajJAnaM sAdhanadharmikavyAptigrahapratibandhakam / sAdhanavati sAdhyAbhAva iti jJAne'pi sAdhane sAdhyAbhAvavavRttitvaM [ tulyavittivedyatayA niyamato bhAsata iti tadapi vyAptijJAnapratibandhaka-0 mitimatAbhiprAyeNa / tAdRzajJAne niyamatastadabhAne'pi maNimantrAdinyAyena tasyAsamAnavizeSyakasyApi vyAptijJAnapratibandhakatvamiti prAcInamatAWbhiprAyeNa vA / doSa iti / na tu pakSatAvacchedakAbhAvavatpakSakatvA-4 dikamiti zeSaH / tathA cAlakSyatvAnna tatrAvyAptiriti bhAvaH / have vyabhicArano ukta rIte samAveza thato nathI. eTale tenA mATe ame juduM kahIzuM . che ke sAdhyAbhAvavadvRttiH hetuH athavA hetumavRttiH sAdhyAbhAvaH vyabhicAro doSaHo A sAdhanadharmikasAdhyAbhAvavavRttitvaprakArakajJAna sAdhanadharmika vyAtigrahanuM pratibaMdhaka che. [[ bane. vaDhimati dhUmAmAva: evA jJAnamAM jema vadvimavRttidhUmAbhAva bhAsita thAya che ] tema te ja jJAnathI vaDhau dhUmAbhAvavavRttitva paNa niyamato bhAsita thAya ja che. (tulyayA | dha vijyA (jJAnena) vedyam) eTale vadvimAnamAM dhUmAbhAvajJAna paNa vyAptijhaha pratibaMdhaka , 1 - A bane. - -- sAmAnya virakti 0 (14) - -
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma pAyAnIno mata cha. to cha ? vahnimati dhUmAbhAvaH zAnamA dhUmAmAvavRttitvaM 4 niyamata: mAsita na 5 thAya to ya vahnimati dhUmAbhAvaH jJAna pratibaMdhaka banI zake. ahIM prazna thAya ke vyAptijJAna to vahnivizeSyaka che ane AvuM te vyabhicArajJAna to vahiprakAraka che Ama samAnavizeSaka to na banyuM pachI zI rIte te te vyApakajJAnapratibaMdhaka bane? tenA uttaramAM ame kahIzuM ke chatAM ya te pratibaMdhaka bane kemake I] vahnimati dhUmAbhAvaH zAna ghUmAmAvRttitvavi.vaniviSaya to 432 chemane tathA / e bhale jJAnano samAna AkAra nathI paNa te jJAnano viSaya to te paNa paDe ja che ane tethI che Vtazata vahnimati dhUmAbhAvaH zAna 51 vyAptizAna prati janA 3. 1 A rIte dIdhitikAre doSanA AkAra judA batAvyAM ane tethI pUrvapakSIya avyApti na 26.. ___gAdAdharI : nanu pakSatAvacchedakAbhAvavatpakSAdInA hetvavRttitvAt kathaM / Jhetau duSTatAvyavahAra ityata Aha yena kenApIti / ekajJAnaviSayaMtvAdinetyAdiH / tadvAn tadavacchinaH, duSTaH duSTapratipAdyaH / tathA ca hetau / / tAdRzadoSAnadhikaraNatve'pi na kSatiH, duSTa ityAdau sAmAnyataH sambandhina ! eva niSThArthatvAt / evaM ca eka jJAnaviSayatvAdinA / valyabhAvavadahudAdirUpadoSasya dhUmAdau sattve'pi parvatAdau vayAdisAdhane / M tasya duSTatvavyavahAraviSayatAyAstadU pAvacchinnapakSasAdhyahetu vAcakapadasamabhivyAhArasthale tadUpAvacchinnapakSasAdhyahetukAnumiti| pratibandhakatAvacchedakasvAvacchinnanirUpitaviyitAkadharmAvacchinnasambandhI / duSTapadena bodhyate, IdRzavyutpattyA pUrvavadvAraNe'pi pUrvavadeva vahninA || dhUmasAdhane rAsabho duSTa ityAdivyavahAro nisktadoSamAtrasya duSTatvavyavahAraviSayatAvacchedakatve durvAra iti prakRtahetutAvacchedakaviziSTasambandho / niSThArthatAvacchedako vAcyaH / etalAbhAya prakRtaheturityuktam / pUrva pakSa: pakSatAvacchedakAbhAvavatyakSa e jo doSa bane to te hetumAM to vRtti nathI? A ---- sAmAnya niti . (150) - -- - -
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Fi - - - - [ ] - - - - - - - - | | pachI hetumAM dukhatva vyavahAra zI rIte thAya? uttara pakSaH svaviSayakajJAnaviSayaprakRtahedutAvacchedakavatva saMbaMdhena doSa hetumAM jatAM che tyAM duSTatvavyavahAra thaI zake. vacamAvavA phUlo dhUma evuM samUhAlaMbana jJAna thAya e vanyabhAvaviSayaka 7 jJAna che. emAM viSaya tarIke prakRtahedutAvacchedakavAnuM dhUma che. tadvattvasaMbaMdhathI doSa dhUmamAM | jatAM dhUma doSaviziSTa arthAt duSTa banyo. duSTa mAM vatano artha saMbaMdhI karavo. doSano saMbaMdhI (uktasaMbaMdhathI) hetu bane. jo ahIM "prakRtahetu duSTaH padmana mUkyuM hota to vahitA dhUmanAthane rAsamo tuH U vyavahAra thaI jAta kemake vacamAvavAnuM kada rAmazva evA samUhAlaMbana jJAnamAM ) svaviSayakajJAnaviSayatvasaMthI rAsabhAmAM doSa cAlI jatAM temAM duSTatvavyavahAropatti # Avata. have pranta che kahyuM eTale saMbaMdha tarIke mAtra svaviSayakajJAnaviSayatva na letAM che, fii svaviSayakajJAnaviSayaprakRtahedutAvacchedakavanta saM. levAno e enuM tAtparya che. ane tema1. thatAM e saMbaMdhathI rAsabha duSTa na bane. A pUrvapakSa H "pratahetu" pada na hota to vahunyabhAvavadhUda rUpa doSathI che te parvatapakSakavadvisAdhyakAnumitika dhUma hetu duSTa na bane? kemake vanyabhAvadddada rUpa doSathI che paNa dhUma duSTa thayo eTale pachI saDhetusthalIya dhUma paNa duSTa thayo ja ne ? R uttarapakSaH nA, "pratahetuH niveza na paNa hoya to ya uktapatti to Ave tema nathI T kemake tadrupAvacchinnapakSa-sAdhya hetuvAcakaMpada-samabhivyavahArasthale tatUpAvacchinnapakSasAdhyaI hetukAnumitipratibaMdhakatA-vacchedaka svAvacchinnanirUpitaviSayitAkadharmAvacchinnasaMbaMdhI || duSTapadena bodhyate | ja have ema thatAM vahiMsAdhyaka hRdapakSaka dhUmasamabhivyAhAra sthale tAdazAnumiti ) na pratibaMdhakatAvacchedaka je vanyabhAvavadhUdatva, tadavacchinnanirUpitaviSayitAka dharma T. # vahunyabhAvavadhUhUdatva avacchinna je vahunyabhAvavacda teno saMbaMdhI dhUma duSTa bane. na paNa parvatapakavadvisAdhyakAnumiti pratibaMdhaktAvacchedakasvAvacchinna-f I nirUpitaviSayitAkadharma vahunyabhAvavadhUdatva che ja nahi. mATe tadavacchinna saMbaMdhI te dhUma .. ya nathI mATe temAM bAdhane laIne dutvavyavahAropatti saMbhavatI ja nathI. A hA, parvatapakSakavadvisAdhyakAnumiti pratibaMdhakatAvacchedaka svAvacchinnanirUpitaviSa - sAmAnya nirukti (151) n ]
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ - -- - -- -- -- -- -- -- -- 1 yitAkadharma vahunyabhAvavatparvatatva banata to tadavacchinna vahunyabhAvavatparvata saMbaMdhI te dhUma || ( duSTa banata. paNa vahunyabhAvavatparvata ja aprasiddha hovAthI tAdazApatti saMbhavatI ja nathI. U. duSTapadano bodhaka Avo bane eTaluM kahevA para paNa "rAsabha' duSTa banI javAnI ! Apatti Ave ja che kemake tAdaza dharmAvacchinna je vahunyabhAvavadhUhUda eno saMbaMdhI - ekajJAnaviSaya-saMbaMdhathI rAsabha banI ja jAya. A Apatti dUra karavA mATe prakRtahetuH pada Avazyaka bane che. gAdAdharI : hude vahneH sAdhane dhUmo duSTa ityatra hudatvAvacchinnapakSaka( vahnitvAvacchinnasAdhyakadhUmatvAvacchinnaliGgakAnumitipratibandhakatA-1 "vacchedakasvAvacchinnaviSayitAkadharmAvacchinnasambandhI dhUma ityanvayabodhaH, " // tatra pratibandhakatAvacchedakasvAvacchinnaviSayitAkadharmaviziSTa eva / / duSdhAtorarthaH, sAdhanapadaM lakSaNayA dhUmatvAvacchinnahetukAnumitiparaM, tatra huda iti saptamyantArthahUdatvAvacchinnapakSakatvasya, vahnariti SaSThyantArthasya / vahnitvAvacchinnasAdhyakatvasya cAnvayaH, tAdRzAnumityanvitasapta- myarthanirUpitatvasya duSdhAtvarthaikadeze pratibandhakatve'nvayaH / evaJca parvate / vahnaH sAdhane dhUmo duSTa ityatra parvatatvAvacchinnapakSakavahnitvAvacchinna-1 sAdhyakadhUmatvAvacchinnahetukAnumitipratibandhakatAvacchedakasvAvacchinnaviSayatAkadharmaviziSTasambandhI dhUma ityeva pratIyate, tatra tAdRzadharma-10 zvAprasiddha eveti na tathA vyavahAraH / pakSavizeSAdikamanantarbhAvya dhUmo duSTa iti vyavahArastvabAdhita iSyata eveti dik / ___065 : hUde vahneH sAdhane dhUmo duSTaH=ztvAvachinnapakSa, plitvaavacchizasAdhyaka, dhUmatvAvacchisahetuka anumitipratibaMdhakatA-vacchedaka svAvacchinnaviSayitAkadharmAvacchinnasaMbaMdhI dhUmaH ItyavabodhaH | che. ahIM duSa dhAtuno artha pratibaMdhakatA vacchedakasvAvacchinnaviSayitAkadharmAvacchinna che - - -- ---- sAmAnya niyanti . (152) - ---- -
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - 1 ] H (doSa) che. sAdhanapada lakSaNAthI dhUmatAvacchiahetukAnumiti paraka che. dU - saptammannArtha hRda-AvacchinnapakSakatva...1 va - SakvansArtha-vahivAvacchinnasAdhyakatva....2 T sAdhane - sthaLe je saptamI che teno artha nirUpitattva. eno anvaye pratibaMdhakatAmAM || ( arthAt sAdhananirUpitA je pratibaMdhakatA. - have parvate varleH sAdhane dhUmo duSTa evA vAkyano anvayabodha karavo hoya to Avo ja A pratIta thAya. parvatatvAvacchinnapakSaka, vaDhivAvacchinnasAdhyaka, dhUmatAvacchinnahetukAnumitipratibaMdhakatAvacchedaka svAvacchinnaviSayitAkadharmAvacchinnasaMbaMdhI dhUmaH | paNa ahIM tAdaza dharma ja aprasiddha che mATe tevo vyavahAra thaI zakato nathI. ane tethI te te tatrastha dhUma hetumAM duSTatvavyavahAropatti saMbhavatI nathI. 11 hA, pakSavizeSakano niveza karavAmAM na Ave to to vahnitAthane dhUmo tUTa: evo [1 I vyavahAra abAdhita ja che ane te amane ISTa paNa che ja. (tyAM parvatapakSaka kahyuM nathI che vahiMsAdhane dhUmo duSTa: thI hRdapakSakadhUma ja aMtataH to duSTa thavAno. kemake che. A prakRtAnumitipratibaMdhakatAdi kahetA saddhatadhUmamAM duSTavApatti saMbhavavAnI nathI.) 4 gAdAdharI : sAdhananiSThasAdhyAbhAvavavRttitvAdereva vyabhicAratayA ! 7 prasiddhirna tu tadviziSTasAdhanAderato na tasya doSatvamiti kazcidAha / / || vyAcaSTe'pi lakSaNamanyathaiva, anyathA'tiprasaGgAt / tAdRzavyAkhyAmapanya" syati yAdRzeti / dIdhiti : yAdRzadharmiNi yAdRzadharmavattAjJAnamanumiti-pratibandhakaM T tasya dharmiNastAdRzadharmavattvaM hetudoSa ityapi kazcit / ra gAdAdharI : yadpAvacchinnetyarthakam / jJAnam-jJAnatvAvacchinnam / tasya dharmiNaH taddharmAvacchinnasya, tena sambandhene ti zeSaH / / || tAdRzadharmavattvam tadrUpAvacchinadharmavattvam / - sAmAnya nirukti . (1pa)
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTalAMka kahe che ke sAdhananiSTasAdhyAbhAvavavRttitva e ja vyabhicAra che paNa sAdhyAbhAvavavRttitvaviziSTasAdhana vyabhicAra nathI e ja rIte pakSe sAththAmAva eja bAdha che paNa sAththAmAvavapakSa: bAdha nathI. have temanA hisAbe to uktalakSaNa sAdhyAbhAvavatpakSamAM paNa jAya eTale ativyApti AvI gaNAya. ene dUra karavA mATe arthAta panika sAdhyamova, sAyaniSTha sAththAmAvavadravRttitva mAM ja lakSaNa jAya evuM lakSaNa teo banAve che. M yAdRzarmiNi yAdRzadharmavattAjJAnaM anumitipratibandhakaM tasya dhrminnH|| | tAdRzadharmavattvaM hetudoSaH / 5 vahnitvAvacchinnavadvimAM dhUmAbhAvavadhUvRttitAtvAvacchinna dhUmAbhAvavavRttitvajJAna anumitipratibaMdhaka che mATe vahnimAM dhUmAbhAvavavRttitvavatve e hetvAbhAsa kahevAya. have AmanuM lakSaNa dhUmAbhAvavavRttitvaviziSTavadvimAM na jAya eTale temane ? 1 ativyApti na Ave. gAdAdharI : sAdhanAdivizeSaNakasAdhyAbhAvavavRttitvAdivizeSyakajJAnasya vyAptyAdijJAnapratibandhakatve'pi sAdhyAbhAvavavRttittvAderAdheyatAsambandhena sAdhanIyatvAdikaM na doSaH, sAdhanAdeH " sAdhyAbhAvavavRttitvAdidharmatAvirahAt / praznaH bhale tema ho paNa vaDhI dhUmAmAvavidravRtti mAM jema te lakSaNa gayuM tema na dhUmAmAvavavRttitve vahni sthaLamAM paNa te lakSaNa jatAM te paNa doSa banaze ne? juo, dhUmAbhAvavavRttittvAvacchinna dhUmAbhAvavadhUvRttitva vahnitnAvacchinmavadvijJAna . anumiti pratibaMdhaka che to dhUmAbhAvavRttitvarUpa dharmIno vahniH doSa bane. Ama dhUmAbhAvavavRttitva AdheyatAsaMgathI ahIM sAdhanamAM rahI paNa jAya. eTale te A doSa banI jAya ne ? uttara : nA, AdheyatA saM.ne ame nRtyaniyAmaka saMbaMdha mAnIe chIe eTale sAdhanamAM vRjyaniyAmaka saMbaMdhathI sAdhyAbhAvavavRttitva rahI zakatuM ja nathI. hA, sAdhanamAM 1. | sAdhyAbhAvavavRttitva svarUpasaMbaMdhathI jarUra ame rAkhyuM che paNa te to vRttiniyAmaka saMbaMdha Gra sAmAnya nirati 0 (15) - AJ
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ - -- -- -- --- Ama vaDhimAM dhUmAbhAvavavRttitvAbhAva sva.saM.thI rahe che to tenA prati te ja 1 saMbaMdhathI vyabhi.jJAna pratibaMdhaka bane paNa sAdhananuM AdheyatAsaMbaMdhathI | | dhUmAbhAvavadhUvRttitvamAM jJAna te pratibaMdhaka ja na bane eTale Ama nRtyaniyAmakasaMbaMdhatayA || temAM ativyApti saMbhavatI nathI. ____gAdAdharI : atrApyavacchedakatvaM pUrvavannatu svarUpasambandhavizeSaH / / pakSatAvacchedakAvacchinnaniSThakevalAbhAvatvAvacchinnavattvAdAvatiprasaGgAt, / / tadavacchinnadharmikatadpAvacchinnavattAjJAnatvasyApi pratibandhakatA- / / vacchedakakoTipraviSTatvAt, A matamAM avacchedakatA pUrvavat levI joIe. paNa svarUpasaMbaMdharUpa nahi. pahelAM ApaNe A lakSaNano AkAra joI laIe. yAdRzarmiNi.....hUdatvAvacchinnavizeSyatAka vayabhAvatvAvacchinnaprakAratAkajJAnamanumitipratibaMdhakaM ataH hudadharmiNaH valyabhAvavattvaM-hudera valyabhAvavattvaM doSaH / ahIM pratibaMdhakatAvacchedaka vanyabhAvavaThThadaviSayitA bane te je svarUpa saM.rUpa che. na laIe to ativyApti Ave kemake tAdaza avacchedakatA to abhAvavadhUdamAM paNa che ja eTale chaMde abhAvavattva paNa doSa banI jAya. M gAdAdharI : avacchedakatAparyAptivivakSaNe tu hRdatvAvacchinnaniSTha-" T. vayabhAvatvAdyavacchinnavattve'vyApteH, vahnitvAdinA ghaTAdyavagAhino hudo / na vahnimAnityAdinizcayasya hudo vahnimAnityAdyanumitipratibandhakatayA / hudatvAvacchinnavizeSyakavAstavavalyabhAvatvAvacchinnaprakAratAnirUpitA-11 bhAvatvAvacchinnaprakAratAkanizcayatvenaivAtastAdRzameva rUpaM pratibandhakatAvacchedakatAparyAptyadhikaraNaM na tu hRdatvAvacchinnamikavalyabhAvatvA-Y vacchinnaprakArakatvamiti yadpapadena valyabhAvatvAdyupAdAnaM na sambhavati, / ___parvato vayabhAvavAnityAdau parvatatvAvacchinnaniSThavahnitvAvacchinna-1 ---- sAmAnya miti * (155) ----- -
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ || rUpabAdhAderasaMgrahabhayena yadpAvacchinne dharmiNi yadpAvacchinnaprakAratAnirUpitayadpAvacchinnaprakAratAkanizcayatvena pratibandhakatA tadpaviziSTe tadrUpAvacchinnavizeSitatadpAvacchinnavattvaM doSa / VityAdivivakSAyA asambhavAt / have jo svarUpasaMbaMdharUpa avacchedakatAnuM paryAvyA adhikaraNa levAnI vivakSA karIe H A to ativyApti TaLI jAya adhikaraNa tema A mata to vacamAvata ne ja doSa mAne che. vahunyabhAvavadhUhUdane doSa nathI mAnato eTale temAM paNa ativyApti dUra thaI jAya. U te mAtra svarUpasaM.rUpa avaracchedakatA to vanyabhAvavadhUhUdamAM paNa che ja eTale te doSa banato . ja hovAthI ativyApti AvatI hatI. have patyA adhikaraNa kahevAthI A vahunyabhAvavadhUhUdamAM ativyApti na Ave, kemake A jJAna bhramapramAsAdhAraNa che ane te ne tethI tyAM sakhaMDaviSayatA ja laIne UbhayajJAnanI pratibaMdhakatA kahevI paDe. have tevI ? in sakhaMDaviSayatAvacchedakatA to vahivena gunjAvagAhi, abhAvana maThAvagAhi, hRdatvenI ghaTAvagANi jJAna hovAthI gujAdiviSayomAM paNa che. ane tema thatAM avacchedakatAnuM, U paryAvyA adhikaraNa mAtra vanyabhAvavadhUhUda na ja bane. Ama temAM lakSaNa na jatAM ! ativyApti na Ave. paNa de vanyabhAvavattvamAM rUpa lakSyamAM AvyApti AvI jAya che. che A paNa jJAna bhrama pramAsAdhAraNa banavAthI ahIM paNa mAtra de vahunyabhAva paryApyA A avacchedakatAnuM adhikaraNa na banI zake eTale avyApti Ave. ahIM khyAla rAkhavo ke pUrve paryApyA adhikaraNa letA asaMbhava doSa batAvelo ahIM ! | avyApti doSa batAve che kemake vacamAvavAnuM parvataH anumiti prati vatimatuparvata || bAdha che emAM ukta rIte vicchedakatA levA para paNa lakSaNa saMgati thaI jAya che. ema ja thavAnuM kAraNa e che ke vahiMmatparvata e jJAna vahitAvacchinnaprakAratAnirUpitaparvata-. 1 vAvacchinnavizeSyatAka che. eTale ahIM sakhaMDaviSayatA jevuM levAnuM kAMI rahetuM ja nathI. te vahu bhAvavadhUhUdasthaLe to bhrama sthaLe vanyabhAvavAvacchinnaprakAratA levAtI na hatI 1 eTale ene sakhaMDaviSayatAmAM pheravI nAMkhyuM. paNa vahiMmatparvataH sthaLe to bhramapramAtmaka koI paNa jJAna letAM sakhaMDaviSayatA karavAnI jarUra rahetA ja nathI je pramAtmaka sthaLe AkAra che te ja AkAra te jJAna bhramAtmaka bane tyAre paNa rahe che. Ama jyAre sakhaMDaviSayatAnuM anusaraNa nathI tyAre gujadipadArthAntarano temAM niveza nathI. ane e - - - ja sAmAnya nirali0 (15) - -
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ GS 2 2 2 - ST] 1 tethI avacchedakatAnuM paryAvyA adhikaraNa vaddhimatparvata banI ja jAya Ama temAM lakSaNa saMgati thaI jAya che eTale asaMbhavadoSa na kahetAM avyApti kahI. A rIte avyApti Ave che mATe avacchedakatAnuM paryApyA adhikaraNa paNa laI | A zakAya nahi ane tethI mAtra svarUpasaMbaMdharUpa avacchedakatA letAM samAvavatve paNa che ja doSa banI jatAM ativyApti UbhI ja rahe che. have A ativyApti dUra karavA Ama kahI zakAya. ukta lakSaNano artha A rIte 1. na karavo joIe. yahUpAvacchinne dUpAvacchinnapravaratAnirUpitayahUpAvacchinnaprkaartaaknishcytven pratibaMdhakatA, tadUpAviziSTe tadrUpAvacchinnaviziSTatadrUpAvacchinnatvaM doSaH / hRdatAvacchinne hRdajJAne vahnitvAvacchinna prakAratAnirUpita abhAvavAvacchinnaprakAratakanizcayatvena pratibaMdhakatA che to tvaviziSTa vahnivI vacchinna che // vahniviziSTa-abhAvatvAvacchinna abhAvavattvaM (valyabhAvavattvaM) doSaH / / I have ativyApti nathI rahetI. kemake tyAM abhAvAvacchinna-prakAratAnirUpita koI I prakAratA ja nathI ane tethI vaDhinI jema ahIM abhAva koIthI vizeSita banato ja nathI. A che paNa A rIte ativyApti TALI zakAtI nathI kemake tema karavA jatAM vahunyabhAvavata- A parvatAnumitipratibaMdhaka vamitparvatanizcayIya vahiMmatparvatarUpabAdhamAM avyApti AvI che. 1 jAya. ahIM parvate vadi doSa che. have vahnitnAvacchinnaprakAratAnirUpita koI 1 L prakAratA ja nathI ane tethI vahiM koIthI viziSTa banato ja nathI. eTale pharI Tve 34mAvavandra sthalIya ativyApti UbhI ja rahe che. A eTale ja ahIM pUrvavatu anatiriktavRttitvarUpa avacchedakatA levI joIe. hRdaH. | vanyabhAvajJAnarUpa abhAvanA nizcayamAM bhale pratibaMdhakatAvacchedakatA che paNa zuddha "ke 3mAva:" jJAnamAM to tAdazAnumitipratibaMdhaktA nathI ja eTale pratibaMdhaktAtirikta e A vRtti vicchedakatA banI jatAM te anitiriktavRttitvarUpa avacchedakatA na hovAthI temAM te P have ativyApti na Ave. " gAdAdharI : atra sAdhananiSThasAdhyAbhAvavavRttitvAderiva sAdhyAbhAva|| vavRttisAdhanAderapi doSatve kSativirahAt etAvAnAyAso'narthaka / / 1 - sAmAnya nirakSi, (15) ---
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ ------------------ ityasvarasaH kazcidityanena sUcitaH / A A rIte kazcitanA matanI saMgati sAbita karyA bAda temAM asvarasa batAve che. A ja e mata sAdhananiSThasAdhyAbhAvavadhUvRttitvAdine doSa mAne che to tenI mAphaka A | sAdhyAbhAvavadhUvRttitvaviziSTa sAdhana paNa doSa bane temAM temane arUci zA mATe hovI ne joIe? ane tenA doSa tarIkenA vAraNa mATe ATalo badho temane AyAsa karavo paDe e ja | anuthita che. mana che. gAdAdharI : yathAvyAkhyAtayathAzrutArthe nirvahniH parvato vahnimAnityAdau / prakRtapakSatAvacchedakaviziSTa prakRtasAdhyatAvacchedakAvacchinnaprakArakAY numiteraprasiddhyA'vyAptidarzayiSyate, tatra viziSya pakSatAvacchedakA-Y () dyapraveze nA'prasiddhiratastannivezaprayojanamAha atheti / // dIdhitiH : atha parvatatvena pakSatve vahnitvena sAdhyatve viziSTadhUmatvena || ca hetutve parvatAdeH kAJcanamayatvavirahaH, hRdasya vahnidhUmazUnyatvam, parvatasya mahAnasIyavahnidhUmavirahitvam, meyatvasya kevaladhUmasya vA | - vahnivyabhicAro, viziSTadhUmasya vA parvatIyavahnivyabhicAro na dossH| / ___gAdAdharI : parvatAdeH kAJcanamayatvaviraha ityAdau sarvatra na doSa iti / " sambadhyate / tathA ca pakSatAvacchedakAdyapraveze pUrvoktayuktyA'sambhavAt, tadvAraNAya yatkiJciddharmAvacchinnapakSasAdhyahetukAnumitisAmAnya pratibandhakatvameva nivezyamiti parvato vahnimAn dhUmAdityAdau / || parvatAdiniSThakAJcanamayatvAbhAvAdAvativyAptiH, tasyApi kAJcanamayatvA-[1] "disahitaparvatatvAdirUpayatkiJcidvAvacchinnapakSasAdhyahetukAnumitigapratibandhakajJAnaviSayatvAditi bhAvaH / AdipadaJca vastvantarasaMgrAhakam / / ke have ApaNe pratibaMdhakatAghaTita viziSTattarAghaTita mULa lakSaNa upara AvIe. A MmatyAra sudhAna pariSkRta 19 // 421 // 7di x nirvahniH parvato vahnimAn dhUmAt sthaNe L -- -- sAmAnya nirahita (158) - ---- -
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ avyApti Ave che. enuM kAraNa e che ke A AhAryAnumiti aprasiddha che. vaLI pratyakSetra (AhAryajJAna pratibaMdhaka banatuM nathI. ema thavAthI pratibaMdhakatA ghaTita A lakSaNa AvA | sthaLe jatuM nathI. ahIM paNa dhUma hetu duSTa to che ja eTale te lakSya to che mATe temAM lakSaNa javuM to joIe. ane jatuM nathI. mATe aprasiddhinibaMdhana avyApti ahIM UbhI ja rahe che. have jo pakSatAvacchedakatAnuM paryAvyA adhikaraNa na laIe to ahIM paNa sAdhyatA- / ja hetutA aprasiddhi rahetI nathI, kemake ahIM pakSatAvacchedaka vahunyabhAvatva ane parvatatva che. te have ApaNe vahunyabhAvavatparvatatva ke je vicchedakatAnuM paryAyAdhikaraNa che tene to levuM nathI kemake tema thatAM te aprasiddha banI jAya che. have to mAtra pakSatAvacchedakanuM adhikaraNa na levAnuM eTale pakSatAvacchedaka to parvatattva paNa che tethI parvatatvAvacchinnapakSakavalitA- : vacchinnasAdhyakadhUmavAvacchinnahetukAnumiti parvato vaddhimAnuM dhUmAt - prasiddha ja che eTale ke A anumiti paNa parvatatvAvacchinna pakSaka, vahnitnAvacchinnasAdhyaka, A che dhUmatAvacchinnotaka che ja. mATe A paNa prasiddha banI jAya che ane tethI A aprasiddhinibaMdhana avyApti saMbhavatI to nathI. chatAM ya AgaLa upara aprasiddhinibaMdhana che # avyApti ahIM kahelI che tenuM prayojana zuM? 1. A prayojana dIdhitikAra ApaNane ahIM batAve che. tenuM kahevAnuM tAtparya e che ke 1i O jo avacchedakatAnuM paryApyA adhikaraNa nahi kahIe to anyatra ativyApti Ave eTale Iii teno niveza anivArya che ane tethI aprasiddhinibaMdhana avyApti UbhI ja rahe che. | che. ahIM avacchedakatAnuM paryAkhyAdhikaraNa to have levuM ja joIe. ane tema thatAM AkhuM . A je lakSaNa ane tenA pratyeka padonI have vyAvRtti karIne paNa batAve che. pahelAM to AkhuM lakSaNa rAkhIne temAMthI avacchedakatAnuM paryAyAdhikaraNa na laIe 1 to zuM thAya ? te joI laIe. parvato vahnimAna pUnA anumiti sthaLe i kAccanamayatvAbhAvavAnuM parvataH AzrayAsiddhi doSa lAgI jatAM ativyApti Ave kemake e 4 vAnamayaparvato vahnimAna dhUmari anumiti paNa pakSatAvacchedaka parvatatvAja vacchinnapakSaka, vadvivAvacchinna sAdhyaka, dhUmatAvacchinnahetuka che ja eTale be ya samAna ? anumiti thaI. tenI pratibaMdhakatA vizvanAthAmAvavA parvataH AzrayAsiddhi 1 nizcayamAM che eTale te jema jhUnamayaparvato vImAnuM anumiti pratidoSa bane, tema ja R parvato vallamanuM anumiti prati paNa doSa bane. ane tema thatAM tenAthI saddhatu duSTa banI ja javAthI ativyApti Ave. tene dUra karavA avacchedakatAnuM paryApyA adhikaraNa levuM mana nI sAmAnya virakti , (15) G J
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ joIe. tema thatAM avacchedakatAnuM paryAptyA adhikaraNa parvatattva ja che. ane taditara anumitimAM to paryAptyA adhikaraNa kAccanamayaparvatattva che eTale samAna anumati na banatAM Apatti na Ave. jo pakSatAvacchedakAdino koI ja niveza na kare to to asaMbhava doSa ja AvI jAya, kemake game te anumitipratibaMdhakatA game te anumiti sthaLe AvI jAya. tenA vAraNa mATe yatkiMgvidharmAvacchinna-pakSa-sAdhyahetukAnumitipratibaMdhakatA kahevI joIe. ane tema thatAM pharI parvato vRddhimAn dhUmAt sthaLe kAgyanamayatvAbhAvavatparvata doSa banatAM ativyApti Ave, kemake parvatatvAvacchinna yatkiMcit dharmAvacchinna pakSaka A anumiti che tema kAccanamayaparvatatva rUpa yatkiMcit dharmAvacchinnapakSaka kAccanamaya parvato vahvimAn anumiti paNa che ja. tenI prati je pratibaMdhaka bane te prathamAnumiti prati paNa pratibaMdhaka banI jatAM ativyApti Ave. 'parvatatvAdeH kAccanamayatvavirahaH' dIddhiti sthaLe Adipada ghaTatvAdi vasvantaranuM saMgrAhaka samajavuM. gAdAdharI : prakRtAnumityaviSayapadArthAbhAve'tivyAptiM sUcayitvA tadviSayasAdhyAdyabhAve tAM sUcayati hRdasyeti / hUdaniSThaM vahnizUnyatvaM dhUmazUnyatvaJcetyarthaH / hRdAdiniSThAbhAve'tivyAptisUcanaJca prakRtapakSatAvacchedakAvacchinnaprakRtapakSakatvarUpasamudAyadalasyaivAniveze bodhyam / upara ApaNane 'kAccanamayatva' ke je parvato vahnimAthI anumatino aviSaya hato tene laIne ativyApti batAvI. have parvato vRdghimAn dhUmAt anumitinA viSayIbhUta vahni-dhUmane laIne ativyApti batAve che. jo praznapakSatAvacchedakAvacchinnaprakRtapakSakatvarUpa samudAya dalano ja aniveza karIe to to vahnitvAvacchinnasAdhyakadhUmatvAvacchinna hetukAnumitipratibaMdhakatA ja levAnI rahI. eTale parvato vahimAna dhUmAt nI sadeza chUvo vahvimAn dhUmAn anumiti paNa banI tenI pratibaMdhakatA varjyabhAvavaghdhada nizcayamAM che tema dhUmAbhAvavarddhadarUpa nizcayamAM che. A be yanA viSaya parvato vahvimAn prati doSa banI jatAM ativyApti Ave. gAdAdharI : mahAnasIyeti / mahAnIsayavahnyabhAvo mahAnasIyadhUmAbhAvo sAmAnya nirukti 7 (160)
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ --- - - --- -- - vetyarthaH / atrAtivyAptisUcanaJca prakRtasAdhyatAvacchedakaprakRtahetutA vacchedakayoraniveze bodhyam / ( have prakRtasAdhyatA vacchedakano aniveza hoya to parvato vaddhimAna anumiti sadaza A parvato manAyavalimAna anumiti paNa bane ane tethI tenA prati ) A mahAnasIyavahunyabhAvavAnuM parvata doSa bane che tema te parvato vaddhimAnuM prati paNa doSa banatAM ativyApti Ave. e ja rIte prakRtahedutAvacchedakano aniveza hoya to parvato | vaddhimAnuM dhUmAt anumiti sadaza parvato vaddhimAna mahInArIyadhUmAn anumiti paNa ; bane. tyAM rahelo mahAnasIyadhUnIbhAvavatparvata doSa prastutamAM paNa lAgI jatAM ativyApti Ave. gAdAdharI : idamupalakSaNam - sAdhyahetvoraniveze'pi jalatvAbhAvA-" dAvativyAptirbodhyA, prkRthetutaavcchedkaavcchinnhetuktvaaniveshe| pakSadharmatAjJAnapratibandhakatAmAdAyAtivyApti sUcayitvA vyAptijJAnapratibandhakatAmAdAyAtivyAptiM sUcayati meyatvasyeti / vahnivyabhicAra / // ityanenAnvayaH / atrAtivyAptistAdezadalasamudAyasyaiva aniveze bodhyaa|| upalakSaNathI ahIM A paNa laI levuM. sAdhyano aniveza hoya to parvato vaddhimAna # dhUmAna anumiti sadaza parvato natatvavAna ghumAta anumiti bane. tyAM 5 jalavAbhAvavAnuM parvata bAdha che tema prastutamAM paNa te doSa banatAM ativyApti Ave. e 1 ja rIte hetuno aniveza hoya to prastutAnumiti sadaza parvato vallimAna khAnAvAta anumiti bane. tyAM jema jalavAbhAvavatparvata svarUpAsiddhidoSa che te prastutamAM paNa banI che. 1 jatAM ativyApti Ave. ane hetu to kahe paNa prakRtahedutAvacchedakAvacchinna takatva na kahe to ApaNe pUrve ? ja kahyuM che ke parvato vaDhimA mahAnArIya dhUmAn anumiti sthalIya doSa parvato [ | vaDhimAna dhUmAt sthaLe banI jatAM ativyApti Ave. (mAnasIyadhUmAbhAvavaparvata-ba svarUpAsiddhi.) che. have jo Akhu pakSadala ane sAdhyadala rAkhe paNa hetudala kADhI nAMkhe to parvato che E 2 sAmAnya nirati (16) - J
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRdghimAn dhUmAt sadeza parvato vahimAna vahivyApyaprameyatvAt anumiti bane tenA prati vahnivyabhicArIprameyatva doSa bane ja che. te prastutAnumiti prati paNa doSa banatAM ativyApti Ave. A doSanuM vAraNa prakRtahetukatvano ja niveza kare to thaI zake che eTale tema karavA para paNa hetutAvacchedakano niveza na karavA para doSa batAve che. ahIM prastutAnumiti sadeza parvato vahimAna vahivyAdhUmAn anumiti bane. te prakRtahetuka anumiti to che. tenA prati dhUmavyabhicArIvahnirUpa vyabhicAra e doSa bane che te prastutAnumiti prati paNa banI jatAM ativyApti Ave. gAdAdharI : prakRtahetukatvaniveze'pi etaddoSasya zakyavAraNatayA hetutAvacchedakanivezanAyAha kevaladhUmasyeti / vahnizUnyadezAntaravRttidhUmavyaktivyAvarttakavizeSaNAnavacchinnetyarthaH / sAdhyatAvacchedakAniveze pUrvaM sAdhyavattAjJAnavirodhinyativyAptirdarzitA, idAnIM vyAptijJAnavirodhinyativyAptiM darzayati "viziSTadhUmasya vA parvatIyavahnivyabhicAra" iti / parvato vahvimAn dhUmAv sthaLe paNa vizeSaNarahita dhUma e duSTaketu banI jAya kemake . avicchinna mUlatvaviziSTadhUmamAM ja vahninI vyApti maLe. enjina cAlyuM jatuM hoya ane dhUma pAchaLa rahI gayo to te dhUma to vahnino vyabhicArI ja kahevAya kemake te dhUma jyAM che jyAM vahni nathI ja. Ama kevaLa dhUma letAM te vahnivyabhicArI banI jAya. A rIte ja upara dhUmane vahnivyabhicArI kahyo che. . have sAvacchinna arthAt viziSTadhUma laIe to tyAM paNa doSa Ave te batAve che. parvata parvatIyavahnimAn dhUmAt // anumiti ne parvato vahnimAn dhUmAt anumiti be ya samAna bane. (jo sAdhyatAvacchedakaviziSTavyAptino niveza na kare to) Ama thatAM prathamAnumiti prati parvatIyavRdvivyabhicAravat dhUma: (viziSTama) jema doSa bane tema te parvato vahvimAn dhUmAt anumiti prati paNa doSa banatAM ativyApti Ave. tene dUra karavA uktaniveza Avazyaka ja che. gAdAdharI : doSalakSaNa iva duSTalakSaNe'pi pakSatAvacchedakAdinivezasyAvazyakatAM darzayati na vA tatsambandheneti / sAmAnya nirukti 7 (162)
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhitiH : navA tatsambandhena tatra tasya hetorduSTatvam, atastaddharmmAvicchinnatatpakSakataddharmmAvacchinnatatsAdhyakataddharmmAvacchinnataddhetukA numitipratibandhakatvam vAcyam / gAdAdharI : tatra = parvatatvAvacchinne vahnitvAvacchinnavahnisAdhane / |tasya viziSTadhUmatvAvacchinnasya / pakSAdau pakSatAvacchedakAderyAdRzasambandhena vizeSaNatvaM yatrAbhimataM tatra tatsambandhena tadavacchinnatvaM nivezyamiti sUcayituM tatpakSaketyuktam, pakSatAvacchedakAdiniveze pakSAdinivezasyAprayojakatvAditi / vAcyam - tadrUpAvacchinnapakSasAdhyahetukadoSa- lakSaNe nivezanIyam / have jo A doSanuM lakSaNa hota to ane ukta tattano aniveza hota to ativyApti Avata. mATe tattat niveza anivArya banyo eTale te te ativyApti na AvI. A ja rIte jo A duSTaketunuM lakSaNa hota to svaviSayakajJAnaviSayaprakRtahetutAvacchedakavattva saMbaMdhathI sadvetu paNa tattat anivezamAM duSTa banatAM ativyApti Avata. have tattat nivezathI te ativyApti UbhI rahetI nathI. Ama taddharmAvacchinnata5kSaka, taddharmAvacchinnatasrAdhyaka, taddharmAvacchinnatadvetukAnumitipratibaMdhakatA kahevI joIe. ahIM mAtra taddharmAvacchinnapakSaka kahevAthI to pharI ativyAkhyAdi doSa AvI ja jAya eTale gadAdhara kahe che ke tatpakSakano niveza sUcita kare che ke parvato vahimAn dhUmAta mAM pakSatAvacchedaka-sAdhyatAvacchedaka-hetutAvacchedaka je saMbaMdhathI vizeSaNa tarIke pakSAdimAM abhimata hoya te saMbaMdhathI pakSatAvacchedakAvacchinnatvano niveza karavo joIe. parvatamAM parvatatva samavAyasaMbaMdhathI vizeSaNa tarIke abhimata che mATe samavAyasaM.avacchinna parvatatvAvacchinnaparvatano niveza uktAnumitimAM karavo joIe. A ja rIte sAdhya-hetu sthaLe samajI levuM. have ApaNe pakSa sthaLano vadhu pariSkAra karIe. pakSatAvacchedakaparvatatva che. temAM pakSatAvacchedakatA che. parvatatva pakSatAvacchedakatAnuM sAmAnya nirukti 0 (1963)
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - [ 1 A A A A A A A A 1 paryAvyA adhikaraNa levAnuM che e pUrve ApaNe joI gayA chIe. have parvatatvamAM rahelI (pakSatAvacchedakatA e samavAyasaMthI avacchinnA che. e avacchedakatAthI nirUpita | vizeSyatA che. Ama AkAra Avo thayo. pakSatAvacchedakatA paryAyAdhikaraNadharmaniSThA || A pakSatAvacchedaka-tAvacchedakasaMbaMdhAvacchinnA pakSatAvacchedakatAnirUpitavizeSatA. che A eka bhAga thayo. ahIM khyAla rAkhavo ke vizeSatAmAM parvata vahiMsaMyogasaMbaMdhAA vacchinnatva na kahevAya kemake saMyogasa.thI vaDhi parvatamAM rahe che mATe vaDhiyA prakAratAmAM A. ja saMyogasaMbaMdhAvacchinnatva ApavuM joIe. E have ApaNe sAdhyasthaLe paNa e ja rIte joIe. sAdhyatAvacchedakatAparyAyAdhikaraNadharmaniSThAsAdhyatAvacchedakatAvacchedakasaMbaMdhAe vacchinnA sAdhyatAvacchedakatApaddharmAvacchinnA saMyogasaMbaMdhAvacchinnAprakAratA che. A A have hetanA be aMzo joI laIe. tAdezaprakAranA nirUpita vyAptiviziSTa atha ca ne. ja hetutAvacchedakatAparyAyAdhikaraNadharmaniSThahetutAvacchedakatA vacchedakasaMbaMdhAvacchinnAhetutAIT vacchedakatApaddhadharmAvacchinnA hetutAvacchedakasaMbaMdhAvacchinnA prakAratA. Ama pakSavizeSatA, sAdhyaprakAratA ane hetuprakAratA ema 3 bhAga thayA. ene che ApaNe joDI daIe. tAdazavizeSatAka tAdezaprakAratA-nirUpita prakArataka je anumiti, 5 e tAdaza-anumitipratibaMdhaktAvacchedakatA (vanyabhAvavadhUddhadaviSayakatvaniSTha)nirUpita che e (viziSTattarAghaTita) svAvacchatrAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka je prakRtAnumitiprati-ma baMdhaktAnatiriktavRttiviSayatAvacchedaka ya svaM tadavacchinnAviSayaka-pratItiviSayatA7 vacchedaka yahUpam tatUpAvacchinnatva doSaH A pratibaMdhaktAghaTita lakSaNa thayuM. dIdhitiH : tathA ca nirvahniH parvato vahnimAn parvatAvRttivahnimAna / || vA tadvyabhicAriNaH, parkhatAvRttervA dharmAdityAdau na ko'pi hetvAbhAsaH / / " syAt, tAdRzAnumitera-prasiddhatvAt / M gAdAdharI : tathAceti / nirvahniH parvato vahnimAn ityatra pakSatAvacchedakanirvahnitvaviziSTaparvate vahnivaiziSTyAvagAhitvamanumiterna / sambhavati, svavirodhidharmadhamitAvacchedakakasvaprakArakAnAhArya|| jJAnasyAnabhyupagamAt / - - - sAmAnya nirati , (16) - 5
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - H. have Ama thatAM (1) nirvahiMparvato vadvimAna "mAtu | (2) parvataHi parvatAvRttivaddhimAnuM dhUmAtu . (3) parvato vahimAnuM tavyabhicAriNaH | (4) parvato : vatimAnuM parvatAvRttaHA sthaLe A lakSaNa na javAthI te te hetu koI paNa prakArano hetvAbhAsa || na banatA avyApti Ave. te A 4 ya AhAryajJAna che. have AhAryajJAna pratyakSAtmaka ja hoya. jo A . A AhAryajJAnane anumityAtmaka kahIe to anumiti to parokSajJAnarUpa che mATe te * AhAryajJAna pratyakSAtmaka na rahe eTale AvI anumiti ja mAnI zakAya nahi. ' FI Ama AhAryAnumiti aprasiddha hovAthI te AhAryajJAna pratibaMdhaka banatuM nathI | ( eTale pratibaMdhakatAghaTita A lakSaNa 4 ya sthaLe na javAthI aprasiddhinibaMdhana avyApti U ahIM UbhI ja rahe che. have ApaNe pratyeka sthaLa-tenI vizeSatA ane temAM AhAryatvane joIe. (1) nirvattiparvato vaddhimAna dhUmAtH ahIM pakSatAvacchedakatA paryAyAdhikaraNa I nirvatitvaviziSTaparvatatva bane tadavacchinne pakSamAM vaddhinI anumiti saMbhavatI ja nathI ! A kemake je parvatamAM nirvahitvano nizcaya che temAM vaddhinI anumiti thAya ja nahi. Ama A che A jJAna svavirodhidharmadharmitAvacchedakakasvaprakAraka hovAthI anAhArya to saMbhavI zakatuM ja che, ke nathI. sva=hi. vahnivirodhidharma vahunyabhAva bane. te dharmitAvacchedaka vanyabhAvaIf viziSTaparvatano che. eTale svavirodhirmitAvacchedakaka nirvahnitvavi.parvata banyo. A A jJAnamAM vahni prakAra paNa che (vatimAnuM) eTale A jJAna svaprakAraka paNa banyuM. Ama te anAhArya na banyuM mATe tenI anumiti thaI zakatI ja nathI ane tethI ahIM lakSaNa na jatAM ! , avyApti banI ja rahe che. e ja rIte sarvatra samajavuM. ApaNe sAmAnyarUpathI joI laIe. gAdAdharI : parvataH parvatAvRttivahnimAn ityatra parvate prvtaavRttitv|| rUpasAdhyatAvacchedakAvacchinnaprakArakatvamanumiterna sambhavati svasmin / svAvRttitvAdyavacchinnaprakArakAnAhAya'jJAnasyAnanubhavikatvAt / P (2) parvata parvatAvRttivRddhimAna dhUmAnita: AnI anumitino AkAra thAya to Avo thAya. parvata parvatAvRttivAhimAm parvatAvRttivavyApyadhUmavaza have A ) - -- sAmAnya nirati 0 (15) --- =
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- -- -- -- -- -- - -- -- 1 jJAnathI vadvimAM parvatAvRttitvanuM jJAna thAya che. tema parvatavRttitvanuM paNa jJAna thAya che. . have parvatavRttitvanAM vaizistranuM jJAna thAya che temAM parvatavRttitvanA vaizistranuM anumAna | na ja thaI zake. sva=parvatavRttitva virodhi dharma-je dharmitAvacchedaka bane che te parvatAvRttitva. I tAdazadharmitAvacchedakaka ane parvatavRttitvaprakAraka A jJAna bane che mATe te anahAya nathI. gAdAdharI : evaM parvato vahnimAn vahnivyabhicAriNa ityatra 5 vahnivyabhicAritvarUpahetutAvacchedakAvacchinne vahnivyApyatvavaiziSTyA-" | vagAhitvamanumiterna sambhavatIti pUrvoktayukteH / M (3) parvato vahnimAn vahnivyabhicAriNaH / : parvato palimA ne vadvivyApyavartivyabhicArimAM zAparvato vahimAnuM vahinirUpitavyAptiviziSTa che. palavyatmiyAribhAMzca / ahIM vyAyaMzane laIne aprasiddhi che, je vadvinirUpitavyAptiviziSTa che te vahni [] vyabhicArI zI rIte saMbhave ? Ama sva=vadvinirUpita vyApti virodhi ! dharma-vartivyabhicAritva. te che dharmatAvaccheda jemAM te vadvivyabhicArijJAna bane. e ja ja vadvivyAptiprakAraka paNa che ja. gAdAdharI : parvato vahnimAn parvatAvRtterityatra parvate parvatAvRttitvarUpahetutAvacchedakAvacchinnavaiziSTyAvagAhitvaM nAnumiteH sambhavati | uktayukteriti yathAvivakSitAnumityaprasiddhiprayojakabhedena nAnAsthale'vyAptikathanam / na ko'pi hetvAbhAsaH syAditi / tathA cAvArthakarUpanigrahasthAnatvena ) / tathAprayokturnigrahopapattAvapi nirvahnitvena parvate vahnaH sAdhane dhUmo duSTa I ityAdivyavahAro duspapAda iti bhAvaH / ___ tAdRzAnumiteH tathAvivakSitAnumiteH / aprasiddhatvAditi / / |AhAryyaparokSajJAnAnabhyupagamAditi bhAvaH / ___pati patimAn prvtuvRtteH| . - ---- sAmAnya nisti - ---- - - -
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ parvato vahimAn vahivyApyaparvatAvRttimAMzca / je vahivyApyaparvatamAM avRttimAn che. te viddhamAn zI rIte bane ? ahIM vahnimAM parvatavRttitvanuM bhAna che ane parvatAvRttitvanuM paNa bhAna che. sva=parvatavRttitvavirodhidharmadharmitAvacchedaka parvatAvRttitvatanirUpaka ane sva=parvatAvRttitvaprakAraka A jJAna anAhArya na banI zake. A rIte yathAvivakSita anumiti aprasiddhimAM prayojaka aneka banavAthI aneka sthaLe aprasidhdhinibaMdhana avyApti kahI zakAya. have Ama thatAM ukta sthaLano koI vAdI prayoga kare to jarUra te apArthakatvarUpa nigrahasthAna ApavAthI nigRhIta thaI jAya paNa nivRhityena parvate vaheH sAdhane bUmo duSTaH ItyAdi vyavahAra upapanna na thaI zake. kemake ahIM doSanuM lakSaNa ja avyApta thayeluM che. dIdhiti: : atra vadanti yadviSayakanizcayasya virodhiviSayatAprayuktastaduttaramanumitAvanAhAryyamAnasajJAne vA pakSatAvacchedakaviziSTapakSe sAdhyatAvacchedakaviziSTasAdhyavaiziSTyAvagAhitvasya sAdhyatAvacchedakaviziSTasAdhyanirUpitavyAptiviziSTahetumattAvagAhitvasya ca dvayorvyatirekastattvaM hetudoSatvam / gAdAdharI : yadviSayakanizcayasyeti / yadrUpAvacchinnaviSayakanizcayasyetyarthaH / uttarapadasya uttarakAlInArthakatayA taduttaramitidhAtUpasthApyAnumitirUpakriyAvizeSaNamato dvitIyA / agrimakalpe tAdRzajJAnarUpakriyAvizeSaNamato jJAnapadamapi sArthakam / atravatti-A avyApti TALavA mATe have dISitikAra niSkRSTa lakSaNanuM anusaraNa kare che. (1) yadviSayakanizcaya eTale doSatAvacchedakAvacchinnanizcaya. (2) pakSatAvacchedakaviziSTapakSa eTale pakSatAvacchedakatA paryApti adhikaraNadharmaniSTha sAmAnya nirukti 0 (16)
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - - - - - 1 pakSatAvacchedakatA vacchedakasaMbaMdhAvacchinnAvacchedakatA-nirUpitavizeSatAka | e rIte | sAdhyatAvacchedakaviziSTasAdhyAdimAM paNa samajI levuM. (3) taduttara e kriyAvizeSaNa avyaya hovAthI dvitIyAnta che. manu + ma dhAtvartha che che je kriyA, tenuM vizeSaNa tattare che. Ama taddattara je anumiti evo artha thAya. vaLI te anAhAryamAnasajJAna jJAdhAtvarthakriyAnuM vizeSaNa paNa agrima kalpamAM te bane che eTale ? tyAre "taduttara je anAhAryamAnasajJAna" evo artha paNa thAya che. (4) uttarapada uttarakAlInArthaka che. (5) anumiti sAmAnyamAM UbhayAbhAva rahevo joIe. Ama A lakSaNano artha sAmAnyataH Avo thAya. yadbhapAvacchinnaviSayakanizcaya bAda je anumitisAmAnya utpanna thAya temAM ja TET pakSatAvacchedakAvacchinnapakSaniSThavizeSyatAnirUpitasAdhyatA-vacchedakAvacchinnaprakAratAt | ane pakSatAvacchedakAvacchinnavizeSyatAnirUpitasAdhyatAvacchedakAvacchinnasAdhyaU nirUpitavyAptiviziSTa hetatA vacchedakAvacchinnaprakAratAkatva-etadubhAyAbhAva ! | virodhiviSayitAprayukta rahe to tatUpAvacchinnatva doSaH | hUdo vahimAnuM dhUmAtuM sthaLe , ja ApaNe vahunyabhAvavadhUdamAM pahelAM lakSaNa ghaTAvI laIe. A vanyabhAvavadhUhUdatAvacchinna-vahunyabhAvavadhUhUdaviSayakanizcaya bAda hUdo f vatimAnuM anumiti to thaI zakatI ja nathI tethI Ittara ghaTAdi anumitio ja saMbhave. [] A anumitisAmAnyamAM hUdavAvacchinnavizeSatAnirUpitasAdhyatAvacchedakAvacchinna-1 prakAratAkatva ane tAdazavizeSyatAnirUpitasAdhyatAvacchedakAvacchinnanirUpitavyApti A viziSTa hetutAvacchedakAvacchinna prakAratAkta A be ya no abhAva rahI ja jAya. vaLI A che che ubhayAbhAva virodhiviSayitAprayukta paNa che kemake vahunyabhAvavadhUda nizcayottara je te ja anumiti thaI jAya che tenA prati to vahajabhAvavadanizcaya pratibaMdhaka banI zakato ja nathI. e to dUto vadvimAna anumitine pratibadhdha kare che. eTale vanyabhAvavadhUddhada-[ I viSayaka nizcayIya pratibadhdhatAvacchedaka to hRda-AvacchinnavizeSyatAnirUpitaJ vadvivAvacchinna prakAratA ja bane. e to tAdazapratibaMdhakottara-jAyamAnAnumitimAM na ja ! ya maLe eTale je nizcaya bAda anumiti thAya te nizcayapratibadhdhAnumitithI Itara ja hoya che che ane tethI te anumitimAM ukta Ubhaya-abhAva maLe ja. Ama A UbhayAbhAvamAM che A prayojaka anumityavyavahitapUrva nizcaya bane che. mATe ja A UbhayAbhAvane virodhi che. - ----- | - sAmAnya nira i . (18) - R J
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayatAprayukta kahyo che. gAdAdharI : tatpadaJca tAdRzanizcayaparAmarzArtha kam, uttarapadazcA'vyavahitottarArthakam, kAlAdhvanoratyantasaMyoge ityanena dvitIyA adhikaraNe, uttarakAlaparatvAditi tu na yuktaM, vyApakatAtmakasyAtyantasaMyogasya prakRte'vivakSitatvAditi / anumitau - anumitisAmAnye || dvayorvyatirekaH ityabhisambandhaH / tattvam tadrUpAvacchinnatvam / keTalAka kahe che ke taduttara sthaLe tat pada nizcayapadano parAmarza kare che, uttarapada avyavahitottarArthaka che. 'kAlAdhdhanoratyantasaMyoge' sUtrathI adhikaraNamAM dvitIyA thAya, uttarapada uttarakAla52ka hovAthI. A yukta nathI. kemake atyaMta saMyoga vyApaktAtmaka che ane tenI prakRtamAM vivakSA karavAnI jarUra nathI eTale 'vyApakatva' ghaTita tevA nivezamAM gau2va raheluM che. gAdAdharI : atra ca tajjJAnAnantarajJAnaniSThatAdRzo bhayAbhAve tajjJAnIyAyA eva virodhiviSayitAyAH prayojakatvAt virodhiviSayatAyAM tAdRzanizcayIyatvakathanaM svarUpakIrtanamAtraM na tu tallakSaNaghaTakam, prazna : lakSaNamAM nizcayano be vAra praveza karyo che te gurubhUta nathI? pahelAM vahtvabhAvahUdanizcayanI je virodhiviSayitA, tenAthI prayukta UbhayAbhAva kahyo ane pachI tevA nizcayanI uttaramAM jAyamAnAnumiti kahI. uttarapakSa : prathamanizcayane ame lakSaNamAM praviSTa nathI kahetAM. te to mAtra svarUpakathana che kemake nizcayottara je anumiti thAya temAM je UbhayAbhAva rahe te, te nizcayIyaviSayitAthI prayukta ja hoya eTale tenuM ahIM lakSaNaghaTakatva na samajavuM. gAdAdharI : tathA ca yadarUpAvacchinnanizcayAvyavahitottarAnumitisAmAnyasya virodhiviSayitAprayuktobhayAbhAvavattvaM tAdRzarUpAvacchinnatvaM doSatvamiti samuditArthaH / A rIte samuditArtha Avo thayo : yadnapAvacchinnanizcayAvyavahitottarAnumiti sAmAnya nirukti 7 (169) "
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- -- -- -- -- -- -- -- -- - 1 sAmAnyasya virodhiviSayatAprayuktobhayAbhAvavatte tAdazarUpAvacchinnatva doSatvam | ' have uktalakSaNanI ghaTanA vahunyabhAvavadhUhUdamAM gadAdhare je rIte karI che te rIte paMkti che U sAthe pharI joI laIe. // gAdAdharI : vayabhAvaviziSTahUdatvAvacchinnaviSayakanizcayAnantaraM hRdo / / "vahnimAn vahnivyApyadhUmavAMzcetyAkArakAnumiteH kadAcidapyanutpattyA ghaTAdyanumitayaH eva tAdRzanizcayAvyavahitottarAnumitisAmAnyA"ntargatAstAsu ca hudatvAdiviziSTe yat vahnitvAdyavacchinnavaiziSTyA| vagAhitvaM, vahnitvAvacchinnavahnivyAptiviziSTadhUmatvAvacchinnavaiziSTyAvagAhitvaJca, tadubhayAbhAvavattvamakSatameva, tatra tAdRzanizcayIyavirodhiviSayitAprayukta tvamapi, svaniSThapratibandhakatAvacchedakadharmasya || svAnantarotpannajJAnaniSThapratibadhyatAvacchedakadharmAbhAvaprayojakatvAt, tatra || hudatvAdiviziSTavizeSyakatvAvacchinnavahnitvAdiviziSTaprakArakatvAvacchinna / pratibadhyatAnirUpitapratibandhakatAvacchedakIbhUtAyA hUdatvAvacchinnavizeSyakatvAvacchinnavahnitvAvacchinnAbhAvIyaprakAritAyAstAdRza| vahnitvAdiviziSTaprakArakatvaghaTitobhayAbhAve tathAtvAt / paDnyamApa16 hatyApachinnanizcayAnantara 'hRdo vahnimAn vahnivyApyadhUmavAMzca' tyaa||24 manumiti to yAre 59 Gtpanna na thAya. bheTale tahata2 cAhi anumiti ja thAya. te anumitimAM hRdatvaviziSTahUdamAM je vahnitvavi.vacagAhitva che I ane vahivavi.vartinirUpitavyApti-viziSTadhUmataviziSTadhUmAvagAhitva che - e beyano e U abhAva jarUra maLI jAya. A UbhayAbhAvamAM anumiti pUrvotpannanizcayIyavirodhi-U viSayitAM prayojaka che. (kemake te pUrve hovAthI ja tevo UbhayAbhAva taduttarAnumitimAM te saMpanna thayo che.) kemake svanipratibaMdhaktAvacchedakadharma e svAnantarotpannajJAnaniSTha I A pratibadhdhatAvacchedakadharmAbhAvamAM prayojaka bane. nizcaya prayojaka kema bane? temAM hetu Ape che. "vahnimAnhudaH" nizcayanitabadhyatAni3pitAtivaMta painyamA1656----- sAmAnya nirasta . (170) - -- --
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizcayamAM che. mATe pratibaMdhaktAvacchedaka vantyabhAvavandvadanizcayaprakArakatva (viSayaktva) bane. AthI ja te vastitvavi.vakSiprakArakatva ghaTita UbhayAbhAvamAM prayojaka bane. gAdAdharI : na ca tAdRzaviziSTaprakArakatvamAtraM na viparItanizcayapratibadhyatAvacchedakam api tu tadvizeSitAnAhAryajJAnatvaM tat kathaM tatprakArakatvAbhAvasya tathAvidhavirodhiviSayitAprayuktatvamiti vAcyam, pUrvapakSa H tame kahyuM che ke svaniSThapratibandhaktAvacchedakadharma e svAnantarotpannajJAnaniSThapratibadhdhatAvacchedakadharmAbhAvamAM prayojaka che. have pratibadhya to hU~ddo vahvimAna ItyAkAraka zAna bane che tethI pratibadhdhatAvacchedakadharma tAdazajJAnatva bane paNa hRdatvAvacchinna-vizeSyatAnirUpita vahnitvAvacchinnaprakAratAkatva (jJAnaniSTha) na bane kemake tAdazaprakAratAkatva to AhAryasthaLe paNa maLe ane te pratibadhya banatuM nathI. to tame to tAdazaprakArakatvAbhAva prati virodhiviSayitAne prayojaka zI rIte kahI zako ? kemake te to pratibadhdhatAvacchedaka ja nathI mATe te pratibadhdhatAvacchedakAbhAva zI rIte kahevAya ? tAdezaprakAratAkatvaviziSTAnAhAryajJAnatvAbhAvane ja pratibadhdhatAvacchedakAbhAva kahevo joIe ane tenA prati ukta nizcayane prayojaka kahevo joIe ne ? gAdAdharI : viziSTAbhAvaprayojakasya vizeSyavanniSThavizeSaNAbhAvaprayojakatvAt anAhAryajJAnatvAdyAzrayAnumitiniSThatAdRzaviziSTaprakArakatvAbhAvasya virodhiviSayitAprayuktatvAkSateriti hRdo vahnimAn dhUmAdityAdau vahnyabhAvaviziSTahRdatvAdyavacchinne lakSaNasamanvayaH / uttarapakSa : vizeSaNaviziSTAnAhAryajJAnamAM vizeSyAMza tarIke anAhAryajJAna che. vizeSaNAMza tarIke tAdazaprakArakatvAbhAva che. have nizvayottarAnumitirUpa anAhAryajJAnamAM paNa anAhAryajJAnatva to rahe ja che. eTale A anumiti jJAna paNa vizeSyavat jJAna banyuM. temAM raheluM je tAdezaprakArakatvAbhAvarUpe vizeSaNa, tenA prati paNa nizcaya prayojaka bane. kemake je viziSTAbhAvamAM prayojaka che te vizeSyavanniSThavizeSaNAbhAvano paNa prayojaka bane. dhruvo vahvimAn dhUmAt mAM lakSaNasamanvaya zI rIte thAya te batAvavuM. sAmAnya nirukti - (171)
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___gAdAdharI : nirvahniH parvato vahnimAnityAdau tAdRzAnumiteraprasiddhAvapi / / / vhnimtprvtaadiruupaashryaasiddhyaadivissyknishcyaanntrprsiddh-|| MghaTAdyanumitiSu anyatra prasiddhapakSatAvacchedakaviziSTaviSayakatvA.vacchinnasAdhyatAvacchedakaviziSTaprakArakatvaghaTitobhayAbhAvavattvamakSatameveti tatra lakSaNasamanvayaH / / have nirvahiM parvato vadvimAna vadvivyApyapUvaoNza sthaLe vaddhimatparvata rU5 [] I AzrayAsiddhi che. vahiMmatparvatanizcayottara uktAnumitithI Ittara ja anumityAdi thAya . che temAM uktajJAnamAM prasiddha je parvatantrAvacchinna vizeSatAnirUpita vahunyabhAvasvA- | vacchinnaprakAratAkatva che teno abhAva A badhI anumitimAM maLI javAno. eno prayojaka A parvatatvAvacchinnavizeSyatAnirUpitavahnitAvacchinna prakAratAkatva (viSayitA) banI che na jAya. ahIM khyAla rAkhavo ke pAyamAna anumitiomAM bIjo je abhAva rahevAno teno . # prayojaka ukta viSayitA na banI zake kemake te tenI virodhiviSayitA nathI banatI. paNa ? | chatAM ya A virodhiviSayitA eka abhAvanI prayojaka banavA chatAM UbhayAbhAvanI ja|| prayojaka banI kahevAya kemake te eka abhAva e paNa UbhayAbhAva svarUpa ja che kemake tenA IJ ekanA ja rahevA upara bIjo na rahe tyAre te UbhayAbhAvasvarUpa ja banI jAya che. ! 0 gAdAdharI : na cAhAryajJAnamAtre prasiddhasya nirvahniparvatatvAvacchinnaMvizeSyakavahniprakArakajJAnatvasya virodhiviSayakajJAnapratibadhyatAna vacchedakatayA tAdRzadharmAvacchinne vayAdiprakArakatvasyAbhAve virodhiviSayatAprayuktatvamaprAmANikamiti vAcyam, 11 pUrvapakSa pUrve pratibadhdhatA vacchedaka tAdazAnA hAryajJAnatvane lIdhe tAdazaprakAratAkta ( pratibadhdhatAvacchedaka na banyuM hatuM eTale vizeSyavaniSThavizeSaNAbhAvane virodhiviSayitA | Fi prayukta kahyo hato. paNa tyAM to vahunyabhAvavadhUddadanizcayIyavirodhiviSayitAprayukta te 1 | UbhayAbhAva taduttarAnumitimAM maLyo kemake UbhayAbhAvapratiyogi tAdezaprakAratAkatva U prasiddhi hovAthI prakAratAkatvaviziSTa hRda-AvacchinnavizeSyatAnirUpitavahi- ] vAvacchinnaprakAratAkatva - anAhAryajJAnatva je pratibadhdhatAvacchedaka che te prasiddha banI [ na ja sAmAnya virakti (172) 2
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ = -- 1 gayuM ane tethI teno abhAva maLI gayo. A paNa "nirvahiMparvato vahimAnuM sthaLa je vaddhimatuparvatarUpa AzrayAsiddhi che tyAM tame te ! zI rIte lakSaNa samanvaya karI lIdho? juo. AvuM jJAna AhAryajJAnamAM ja prasiddha che e | nirvivAda hakikata che have AhAryajJAna e pratibadhya nathI banate mATe ya A vanyabhAvavatparvatantrAvacchinnavizeSatAnirUpita vahnitnAvacchinnaprakAratakatva viziSTa A jJAnatva e pratibadhdhatAvacchedaka banI zakatuM ja nathI. ene tethI tenI aprasiddhi banatAM te # vahiMmatparvatanizcayottarajAyamAna ghaTAghanumitimAM tAdaza abhAva paNa na ja maLe Ama | UbhayAbhAva na maLatAM vahiMmatparvatatvAvacchinnatva doSa zI rIte bane ? Ama ahIM A lakSaNa avyApta thAya che. gAdAdharI : tAdRzajJAnatvasya pratibadhyatAnavacchedakatve'pi VtadvyApakasya parvatatvAvacchinne vahnitvAvacchinnAbhAvaprakArakajJAnatvasyaiva 1 vahniviziSTaparvataviSayakajJAnapratibadhyatAvacchedakatayA vyApakAbhAvaprayojakasya sutarAM vyApyAbhAvaprayojakatayA tAdRzaviziSTavizeSyakatvA vacchinnavalyAdiprakArakatvAbhAve taadRshdossvissyitaapryukttv| syAvazyakatvAt / uttarapakSa nahi, bhale vahunyabhAvaviziSTaparvatatvAvacchinnavizeSyatAnirUpitaprakAratakatva viziSTa jJAnatva e pratibadhdhatA vacchedaka na bane paNa A parvatatvAvacchinna vizeSyatAnirUpitavatitvAvacchinna prakAratakatvavi.jJAnatva to vanyabhAvavatparvatanizcayanirUpitapratibadhdhatAnuM avacchedaka jarUra bane che. have | pratibadhdhatAnavacchedaka e vyApya che ane A pratibadhdhatAvacchedaka e vyApaka che. - pratibadhdhatAnavacchedaka jyAM jyAM hoya tyAM tyAM parvatatvAvacchinnavizeSatAA nirUpitavalitvAvacchinnaprakAratAkatva vijJAnatva jarUra hoya - have A prasiddha vyApakano | A abhAva vaddhimatparvatanizcayottarAnumitimAM jarUra maLe. Ama vyApakAbhAvano prayojaka . A virodhiviSayitA bane to vyApyAbhAvarUpa vahunyabhAvaviziSTa parvatatvAvacchinna-ya. A vizeSatAnirUpitavahitAvacchinnaprakAratakatva vijJAnatvAbhAvano paNa prayojaka bane che. # ja. A rIte vahunyabhAvaviziSTa-parvatatvAvacchinnavizeSatAnirUpitavahnitvAvacchinna1 prakAratAkatvavi.jJAnatvamAM paNa virodhiviSayitAprayuktatva siddha thaI javAthIf - sAmAnya virakti 0 (103) G J
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaddhimatsarvatamAM lakSaNanI avyApti rahetI nathI. gAdAdharI : na ca virodhijJAnAsattve'pi nirvahniH parvato vahnimAnityAdityAdijJAnasyAnAhAryasyAnutpattyA icchAdighaTitatAdRzAhAryyajJAnasAmgyabhAvasyaiva nirvahnitvaviziSTe vahnivaiziSTyAvagAhitvAbhAvaprayojakatvaM na tu virodhiviSayitvasya kvacidapyaklRptatvAditi vAttvam, " pUrvapakSa : nivRddhiparvato vahvimAn jJAna anAhArya to saMbhavatuM ja nathI eTale vahimatparvata nizcaya hoya to ja AvuM anAhArya jJAna nathI thatuM ema nathI tenA na hovA upara paNa AvuM anAhAryajJAna nathI thatuM, hA. jo vahimatparvatanizcaya na hovA 52 evuM AhAryajJAna thaI jatuM hoya to jarUra vaddhimatsarvatavirodhiviSayitAprayukta UbhayAbhAva taduttara anumitimAM maLI zakta. paNa vaddhimatparvatanizcaya na hovA upara paNa AvuM AhAryajJAna nathI saMbhavatuM eTale je koI anumitijJAna hoya te vakhate paNa temAM tevA AhAryajJAnatvano UbhayAbhAva maLavAno ja che. to pachI UbhayAbhAva prayojaka vahrimanparvatanizcayavirodhiviSayitA na ja kahI zakAya eTale ahIM to IcchAghaTitasAmagyabhAvane ja UbhayAbhAva prayojaka kahevo joIe. bAdhakAlIna IcchA na hoya eTale IcchAghaTitasAmagyabhAva rahI jAya ane tethI UbhayAbhAvamAM te prayojaka bane. Ama virodhiviSayitAprayuktatva to ahIM UbhayAbhAvamAM nathI maLatuM. gAdAdharI : abhAvAdhikaraNatAyAmeva virodhiviSayatAprayuktatvasya nivezyatayA adhikaraNatAyAzcAbhAvAbhedepyadhikaraNabhedena bhinnatayA virodhijJAnAnantarotpannajJAne tAdRzavaiziSTyAvagAhitvAbhAvAdhikaraNatAyAM vinigamanAviraheNa pUrvajJAnIyavirodhi - viSayitAyA api prayojakatvAt / uttarapakSa : vAsu, UbhayAbhAvano prayojaka virodhiviSayitA na kahetAM UbhayAbhAvAdhika2NatAno ja prayojaka ame kahIzuM have UbhayAbhAva bhale eka hoya paNa UbhayAbhAvAdhikaraNatA to adhikaraNabhedathI bhinna bhinna paDI ja jAya. eTale have jyAre vahimatparvatavirodhinizcaya bAda thanA2I anumitimAM UbhayAbhAva rahe tyAre to sAmAnya nikti - (174)
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAghaTitasamAjyabhAva temAM prayojaka bane tema vinigamanAvirahathI virodhiviSayitA paNa prayojaka banI jAya. hA, jyAre tevo nizcaya na hoya tyAre thanArA jJAnamAM rahelA UbhayAbhAvano prayojaka bhale IcchAghaTitasAmagyabhAva ja bane paNa tAdazanizrcayottarajJAnagata UbhayAbhAvano prayojaka virodhiviSayitA paNa vinigamanAviraheNa jarUra banI zake che. Ama AhAryasthaLe paNa UbhayAbhAvamAM virodhiviSayitAprayuktatva akSata rahe che. gAdAdharI : yadviSayitAprayuktastAdRzobhayAbhAvastattvamityetAvanmAtre kRte hRdo vahnnyabhAvavAnityAdijJAnIyavahnnyabhAvAdiviziSTahadAdiviSayitAyA iva tadantaH pAtivahnnyabhAvatvAdiviziSTaviSayitAyA api pratibankatAvacchedakakoTipraviSTatayA pratibadhyatAvacchedakasya hRdatvAdiviziSTe vahnnyAdivaiziSTyAvagAhitvasya virahaprayojakatayA bAdhAdyekadeze vahnyabhAvAdirUpaviziSTe'tivyAptiriti yadviSayakanizcayAvyavahitottarAnumitisAmAnyasya virodhiviSayitAprayukto bhayAbhAvavattvaM nivezitam / pUrvapakSa : dviSayitApravRrtA: tAluza mAmAva: tattvam eTaluM ja lakSaNa karavAmAM Ave to ? 'anumiti-sAmAnya' padano niveza zA mATe karyo che ? uttarapakSa H hU~vo vamAvavAn ItyAkAraka nizcayIya viSaSayatA varjyabhAvavachUMdAvacchinnA viSayitA che tema varjyabhAvAvacchinnA arthAt vandgabhAvaviSayitA paNa che. Ama thatA UbhayAbhAvamAM vanyabhAvatvAvacchinnA viSayitA paNa prayojaka banatAM varjyabhAva (ekadezamAM) lakSaNanI ativyApti Ave. have 'anumiti sAmAnya' no niveza karyo che eTale vattvabhAvaH ItyAkAraka zudghanizcayaviSayitA e virodhI viSayitA banI zakatI nathI kemake tenI uttara to jAyamAna anumitimAM chUMdo vihvamAn anumiti paNa Ave ane tethI temAM UbhayAbhAva na ja maLe eTale zuddhavanyabhAvamAM lakSaNanI ativyApti na Ave. gAdAdharI : na ca yAdRzaviziSTaviSayitAsAmAnyaprayuktastAdRzobhayAbhAvastAdRzatvamityeva samyak, hrdtvaadivishissttvissyitaasaamaanyaasAmAnya nirukti 0 (175)
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - - - [ ] |ntargatAyAM hUda ityaadijnyaaniiyvissyitaayaamubhyaabhaavpryojktvaasttvaa-| dativyApteranavakAzAditi vAcyam, pUrvapakSa : are ! A ativyApti yahUpAvacchinna viSayakanizcayaviSayitA[H sAmAnya prayuktatva UbhayAbhAvamAM levAnuM kahevAthI paNa dUra thaI jAya che pachI 1 anumitisAmAnyapadanI zI jarUra che? viziSTAntargatavahunyabhAvavAvacchinnaviSayitA jema vahu bhAvavadhavA-I A vacchinnanizcayaviSayitA rUpa bane tema zuddhavahunyabhAvatnAvacchinnaviSayitA paNa che ja vahunyabhAvavAvacchinnA che ja. Ama viSayitA sAmAnyamAM te vahunyabhAvavAvacchinnA 1 viSayitA paNa AvI jAya. ane e to UbhayAbhAvamAM prayojaka nathI ja eTale te 1. vanyabhAvaviSayitA sAmAnya prayukta UbhayAbhAva na banatAM ativyApti na Ave. vanyabhAvavadhUdatAvacchinnA viSayitA ja tevI banatAM temAM lakSaNa saMgati thaI jAya. 1 gAdAdharI : pASANamayo na vahnimAnitijJAnasahitasya prvtH|| pASANamaya iti jJAnasya parvato vahnimAnitijJAnapratibandhakatayA jJAnabhedena viSayitAbhedAbhAvAt pASANamayatvaviziSTaparvatAdiviSayitAsAmAnyasyaiva / / / ubhayAbhAvaprayojakatvAt paassaannmytvvishissttprvtaadaavtivyaapte-|| "duritvAt / 4 uttarapakSa yadyapi ema kahevAthI ativyApti dUra thaI jAya paNa parvato vaDhimAnA na dhUmAn sthaLe pASANamayatvavatparvata doSa banI jatAM ahIM ativyApti Ave. juo pASAniyatva vyApa vacagAvaH evA nizcayakALamAM || ya pASANamayatvavAnuM parvataH nizcaya thAya. have pASANamayatvavAnuM parvataH nizcaya uttara A parvato vaddhimAna anumiti thaI zake ja nahi ane tethI je anumiti thAya te badhAmAM che A UbhayAbhAva rahe eTale teno prayojaka pASANamayatvavAnuM parvatarUpa na. nizcayaviziSTanizcayaviSayitA banI jAya. Ama ahIM tame ema kadAca kaho ke nahi, zuddha pASANamayatvavatuparvata nizcayaviSayitA paNa viSayitA sAmAnyAntargata che eTale te to || UbhayAbhAva prayojaka nathI ja. enI sAme ame kahIzuM ke bhale jJAna bhinna bhinna hoya ! J (eka nizcayaviziSTanizcayAtmaka ane bIjuM zuddhanizcayAtmaka) paNa be ya mAM rahelI che. - - - sAmAnya nirati : (106) - - |
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 - - - - - H viSayitA to abhinna ja che eTale eka viSayitA e UbhayAbhAvamAM prayojaka banI to Fri tidabhinna zuddhanizcayaviSayitA paNa banI ja jAya. Ama pASANamayatvavatparvatanizcaya : viSayitA sAmAnya UbhayAbhAvamAM prayojaka banI jAya eTale ativyApti durvAra che. ] have "anumitisAmAnya' padano niveza karIe to A ativyApti nathI rahetI. te kemake zuddha evA pASANamayatvavatparvata nizcayottarabhAyamAnAnumitimAM parvato vaddhimAnuM che A anumiti paNa AvI jAya ane tethI temAM UbhayAbhAva na ja maLe eTale UbhayAbhAva H. P prayojaka banatAM temAM ativyApti saMbhave nahi. gAdAdharI : hRdo vayabhAvavAnityAdihudAdiviSayakanizcayAnantaro-1 tpannaghaTAdyanumitau virodhiviSayitAprayuktobhayAbhAvasatvAt kevalahadAdAvativyAptirataH sAmAnyapadaM pUritam / tathA sati hudAdinizcayAnantarotpannAnumitisAmAnyAntargatAyAM hUda ityAdinizcayAnantarajAta "hRdo vahnimAn | vahnivyApyadhUmavAMzce"tyAdyanumitau virodhivissyitaapryukttaadRshobhyaabhaavsttvaannaativyaaptiH| have jo mAtra anumiti pada kahe arthAt anumitisAmAnya na kahe to pharI te ja Apatti Ave. kvo vacamAvavAna ItyAdi hradAdiviSayakanizcayottara ghaTAdi ma. anumitimAM virodhiviSayitAprayukta UbhayAbhAva rahe che eTale kevaLa hRdamAM ativyApti Ave. have "sAmAnya' padano niveza karavAthI kevaLa dUra evA nizcayottara to phUlo vadviSAr anumiti paNa thAya ane tethI temAM to UbhayabhAva na maLe eTale e che ativyApti dUra thaI jAya che. ___gAdAdharI : hRdatvAdinA valyabhAvaviziSTahUdAdiviSayakanizcayA-M / nantaramukta samUhAlambanAnumityutpattyA tAdRzaviziSTasyApi | doSatvAnupapattirato yatpadaM yadUpAvacchinnaparatayopavarNitam / / yadviSayakanizcayamAM thatuM pada yahUpAvacchinnaparaka kahyuM che jo tema na kaheta to hRdatvanAba vanyabhAvaviziSTahUdAdiviSayakanizcayottara DUto vahnimAna vadvivyApyadhUmavAMza anumiti utpanna thAya ane temAM UbhayAbhAva na maLatAM vanyabhAvavadhUdamAM lakSaNanI LET-sAmAnya nirati 0 (17) - - - 4
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ y avyApti thaI jAya. have vanyabhAvaviziSTahUdatvena vanyabhAvavadhUdaviSayanizcaya 1. ( levAno eTale vahunyabhAvavadhUdamAM lakSaNasaMgati thaI jAya. gAdAdharI : valyabhAvaviziSTahadAdiviSayakasya hudo vahnimAnnavetyAdijJAnasyAnantaraM tAdRzasamUhAlambanAnumityutpattyA taddoSatAdavasthamato - nizakti A nizcayapada na le to dUto vadvimAna vA evA saMzayAtmaka jJAna bAda to vadvimAna vadvivyANaghUmavAza anumiti utpanna thAya che eTale temAM UbhayAbhAva na ja 1 maLatAM vanyabhAvaviziSTahUdaviSayaka A virodhi saMzayamAM avyApti Ave. te dUra karavA | 7 nizcaya kahyuM. have vahunyabhAvavadhUhUdaviSayakanizcaya hovA para taduttarAnumitimAM | UbhayAbhAva maLI ja jAya mATe temAM lakSaNanI saMgati thaI jAya. " gAdAdharI : anaahaa-praamaannyjnyaanaanaasknditsNshyaanyjnyaanprN,| I tenAhAryyasyAprAmANyajJAnAskanditasyApi doSaviSayakanizcaya-syAnantaraM " tAdRzAnumityutpattAvapi na kSatiH / 11 A nizcayapada anAhArTaaprAmANyajJAnAnAskandita-saMzayAnyajJAnaparaka levuM. 1 || AhAryajJAnarUpa vanyabhAvavadhUhUda jJAna. (vahiMmaduddadarUpa bhramAtmakabAdhanizcayakAlIna) 1 jo tema na kaheta to AhAryajJAnarUpa vahunyabhAvavadhUhUdajJAna thayA bAda je anumiti thAya | , temAM to UbhayAbhAva na maLe eTale vahunyabhAvavadhUhUdaviSayaka jJAnamAM lakSaNa na jatAM A A avyApti Ave te ja rIte tevuM jJAna "apramA' nizcaya thayA bAda thanArI anumitimAM paNa A UbhayAbhAva na maLatAM avyApti Ave. have tAdazajJAnaparaka nizcaya lIdho mATe A te ja avyApti na rahI. ___ gAdAdharI : doSaviSayakanizcayanAze sati tAdRzAnumitestpattyA / " tadoSApattirato'vyavadhAnanivezaH / doSaviSayakanizcayano tRtIya kSaNamAM nAza thayA bAda je anumiti thAya temAM J UbhayAbhAva na maLe eTale avyApti Ave tene dUra karavA avyavahitatvano niveza karyo. A gAdAdharI : evaM doSaviSayakalaukikanizcayAvyavahitapUrvamanu-| -- - - sAmAnya nirati 0 (108) = = = J
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ E - E - - - - - - - mityutpattyA taddoSaH syAditi uttareti / tatsAmAnAdhikaraNyamanumitau / / nivezyamata ekasya bAdhanizcayAnantaramanyasyAnumitAvapi na kSatiH / avyavahita pUrvAnumitimAM to tAdaza UbhayAbhAva na maLe eTale avyApti Ave 1 tene dUra karavA uttarattvano niveza karyo. ahIM paNa nizcaya samAnAdhikaraNa anumiti levI. anyathA eka puruSamAM nizcaya e thAya ane taduttarakSaNe anya puruSamAM je anumiti thAya temAM UbhayAbhAva na maLe eTale lakSaNamAM avyApti Ave. gAdAdharI : bAdhAdinizcayAnantaraM pakSatAvacchedakAvacchinne sAdhyAdiprakArakasyAhAryyasya laukikasya ca pratyakSasya utpattyA jnyaansaamaanymupekssyaanumitisaamaanyniveshH| nizcayottara jAyamAna koI paNa jJAna kaheta to to vahunyabhAvavadhUddadanizcayottara ja vaDhimaddadarUpa bramAtmakalaukikapratyakSajJAna ke AhArya jJAna utpanna thaI jAya ane temAM je I UbhayAbhAva na maLe eTale lakSaNanI avyApti Ave. AthI anumitisAmAnya kahyuM. have te bAdhanizcaya bAda tevI anumiti to na ja thAya mATe thanArI anumitimAM UbhayAbhAva maLe ja eTale lakSaNanI saMgati thaI jAya. gAdAdharI : yatpakSakayatsAdhyakayaddhetukasthale yAdRzadoSaviSayakanizcayAnantaraM kasyApyanumitirna jAtA tatra tAdRzAnumiteraprasiddhyA'vyAptirato'numitisthale'nAhAryadoSavizeSAjanyajJAnaM nivezya kalpAntaramAhAnAhAyeti / tathA ca yatra tAdRzAnumityaprasiddhistatra tathAvidhamAnasopanItabhAnAdikamAdAyaiva lakSaNaM saGgamanIyamiti bhAvaH / pUrvapakSa : koI evA doSaviSayakanizcaya bAda koI paNa vyaktine anumiti ja | utpanna na thaI hoya tyAM to UbhayAbhAva na maLe eTale te doSamAM lakSaNanI avyApti , thaze ne ? uttara H vAru, to ame "anumitisAmAnya na kahetAM have te sthaLe anAhAryamAnasaA jJAna kahIzuM. ahIM paNa "mAnasa pada doSavizeSAjanyatvaparaka levuM. eTale have game tevA na na sAmAnya nirukti * (19) -
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - - - | bAdhanizcaya thAya tyAra bAda koIne koI vyaktine anAhArya, doSavizeSAjanyajJAna to ? ( utpanna thavAnuM ja che ane tethI tyAM doSamAM lakSaNanI saMgati thaI jAya. gAdAdharI : bAdhAdinizcayAnantaraM AhAryyasAdhyAdiprakArakapratyakSotpattyA'sambhavo'vyAptirvetyata anAhAyeti / che have ApaNe "anAhAryadoSavizeSAjanyajJAnanI padavyAvRtti joIe. jo ahIM mAtra ne ne doSavizeSAjanyajJAna kaheta, to to bAdhanizcaya bAda doSavizeSAjanyajJAna rUpa 1 pratyakSAtmaka AhAryajJAna utpanna thAya temAM UbhayAbhAva na maLe eTale avyApti Ave te ( A kAraNathI "anAhArya padano niveza karyo. ahIM asaMbhava e daSTie kahyo che ke jo , J tevA bAdhanizcaya bAda badhe doSavizeSAjanyaAhAryajJAna thAya to asaMbhava. paNa tevuM to | A sarvatra banatuM nathI kemake kyAMka to doSavizeSAjanyAnAhAryajJAna paNa thaI ja jAya tethI A che temAM to lakSaNasamanvaya thAya ja. mATe AvyApti kahevI joIe. gAdAdharI : zaGkho na pIta ityAdinizcayAnantaraM zaGkhAdau / / pItatvAdiprakArakasya doSavizeSajanyacAkSuSAderutpattyA zaGkhaH piitH|| // zaGkhatvAdityAdisthalIyabAdhAdAvavyAptirato mAnaseti / za pItavAmAvavAn evA nizcayabAda doSavizeSane lIdhe za tiH | 1 zagvAn anumiti thaI zake che. eTale temAM UbhayAbhAva na maLatAM avyApti Ave. | have doSavizeSajanyaanAhAryajJAna kahyuM mATe A doSa raheto nathI. kemake te tatvAmavivAna za evA bAdhanizcaya bAda doSavizeSajanyajJAnamAM zaH pItaH | zatAt to na ja Ave ane tethI te jJAnomAM UbhayAbhAva maLI jatAM lakSaNanI saMgati 1 thaI jAya. T * gAdAdharI : mAnasapadaM doSavizeSAjanyajJAnaparaM, tena nAhaM gaura / | ityAdinizcayAnantaraM mithyAjJAnajanyavAsanAdirUpadoSavizeSajanyAtmavizeSyakagauratvAdiprakArakamAnasajJAnasyotpattAvapi ahaM gaur| AtmatvAdityAdisthalIyabAdhAdau nAvyAptiH / . sAmAnya nirukti * (18) D
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ C - - - - - 3 anAhAryamAnasajJAnamAM UbhayAbhAva levAnuM kahyuM che eTale-"nAha gaura evA ja ( nizcaya bAda mithyAjJAnajanyavAsanArUpadoSavizeSajanya "ahaM gauraH" anAhAryamAnasajJAna 1 to thAya che ane temAM UbhayAbhAva to na maLe eTale lakSaNanI avyApti thavAnI - evI II zaMkA have na rahe. kemake "mAnasa' jJAna padane doSavizeSAjanyajJAna paraka ame kahyuM che. A ukta jJAna bhale mAna che paNa te doSavizeSAjanya nathI, mATe tene levAya nahi. nA nau nizcaya bAda anAhArya doSavizeSAjanya je jJAna thavAnuM temAM to UbhayAbhAva maLavAno ja eTale Ama lakSaNanI avyApti saMbhavatI nathI. gAdAdharI : etena yAdRzapakSasAdhyahetukasthale yadviSayakanizcayAnantaraM / virodhisAmaNyAdivazena mAnasajJAnaM kadApi na jAtaM tatrAvyAptirityapi / nirastam / tatrApyanumitizAbdabodhAdikamAdAya lakSaNagamanasambhavAt / / keTalAka kahe che ke tevA nizcayabAda anAhArya mAnasajJAna virodhisAmagrIvazAt A che kyAre paNa thayuM ja nahi to tyAM lakSaNanI avyApti thaze. A vAta parAsta thAya che kemake !! A bhale anAhAryamAnasazAna na thAya paNa anAhAya anumityAtmaka ke zAbdabodhAtmaka che je doSavizeSAjanyajJAna to jarUra thAya ane tethI temAM UbhayAbhAva maLatAM lakSaNa samanvaya ? thaI ja jAya. gAdAdharI : pakSatAvacchedaketyAdidaladvayanivezasya vyAvattiH I pUrvoktarItyA bodhyaa| virodhIviSayitAprayuktatvanivezaprayojanaM svayamevAgre / pata vasattiA [H prathamadalane choDIne sAdhyavyApyahetumantAvagAyitvAbhAvano ja praveza kare to bAdha || satmatimAM avyApti Ave. kemake bAdhanizcayottara utpanna sAdhyavyApyAna pakSI e evI anumitimAM pakSe sAdhyavyApya hetuvaiziSTacAvagAhitvAbhAva saMbhavI zakato nathI. A te ja rIte dvitIyadalane choDIne pakSe sAdhyavyApya hetuvaiziSTayAvagAhitvAbhAvano ja niveza kare che (kemake bAdho ttarAnumitimAM to pakSamAM sAdhyavaiziSTaTyAbhAva ja maLe. vanyabhAvavadhUddadanizcaya bAda parvato vaddhimAna ghUmar anumiti to thAya ja ane temAM dUto vadvimAna yUmAt sthalIya sAdhyavyApyahetuvaiziSTayAvagAhitva che te to ahIM paNa L -- --sAmAnya nirati 0 (181) - - - -
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - C - - - --- - || che ja teno abhAva nahi maLavAno. ahIM to tyAM rahelAM pakSe sAdhyavaizisyano ja abhAva 1 ma maLavAno e rIte anyatra paNa samajI levuM.) to vyabhi.-virodha-svarUpAsiddhimAM ja avyApti Ave, kemake vyabhicArAdi nizcayAnantara utpanna pakSa sAthyavAna IH anumitimAM pakSe sAdhyavyApyavaizistrAvagAhitvAbhAva to na maLe. Ama be ya avyApti 1 T TALavA Ubhayano niveza karavo joIe. mArA viSayitAprayuktatva na kahetAM virodhiviSayitA-prayuktatvanivezanuM prayojana AgaLa kahevAmAM Avaze. gAdAdharI : yatra viSayavizeSe samUhAlambanajJAnaM na kasyApi jAtaM tatra pakSatAvacchedakaviziSTe sAdhyavaiziSTyAvagAhitvaviziSTasAdhyavyAptiviziSTahetuvaiziSTyAvagAhitvAbhAvarU paviziSTAbhAvA prasiddhyA'vyAptirato viziSTAbhAvamupekSyobhayAbhAvanivezaH kRtH|| A pUrvapakSaH UbhayAbhAva kahevA karatAM viziSTAbhAva kahone ? kemake UbhayAbhAva che # prayojya bane to prayojyatAvacchedaka traNa bane. (ghaTatva-paTatva-tadubhayatva) ane ? viziSTAbhAvamAM to tema nathI banatuM ! mATe temAM lAghava che. I uttarapakSaH jo tema kahIe to viziSTAbhAva to samUhAlaMbana jJAnamAM ja maLe. have ) [] jyAM amuka viSayamAM samUhAlaMbanajJAna koInuM ya nathI thayuM tyAM tevA viziSTanI aprasiddhi ! rahetAM viziSTAbhAva paNa aprasiddha bane ane tethI avyApti Ave. A kAraNathI ame ja UbhayAbhAvano prayojaka virodhiviSayitA kahyo che. have tevA sthaLe paNa UbhayAbhAva to jarUra maLe eTale avyApti na rahe. gAdAdharI : tAdRzobhayAbhAvaprayojakavirodhiviSayitAvattvaM / yadpaviziSTaviSayakatvavyApakaM tadpAvacchinnatvaM doSatvamityasya | samyaktve'pi yathAsanniveze na vaiyarthyam / pUrvapakSa : tAdazobhayAbhAvavirodhiviSayitAvarta yatUpAvacchinna-viSayakatvavyApaka 1 SP tatUpAvacchinnatva doSaH evuM ja lakSaNa karo to ? uttarapakSaH 3pAyavya rUpIyAntaradUSavA prastuta lakSaNanivezamAM koI vaiyaA ! nathI. A G - sAmAnya nirakti , (18) -- -- J
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ / gAdAdharI : nanu kAJcanamayaH parvato vahnimAnityAdau pksstaavcchedk|| viziSTapakSAdyaprasiddhyA viziSTapakSe viziSTasAdhyAdivaiziSTyA vagAhitvAdyaprasiddhirityAzrayAsidhyAdAvavyAptirityata Aha ! pakSatAvacchedaketi / dIdhitiH : pakSatAvacchedakavaiziSTyAdikaJca vaijJAnikaM na tu. | vAstavikaM grAhyam / gAdAdharI : AdipadAt sAdhyatAvacchedakavaiziSTyAdiparigrahaH / / vaijJAnikamiti / tattatprakAreNa jJAyamAnatvarUpamityarthaH, tathA ca prvtaadeH| kAJcanamayatvAdivaiziSTyasya vAstavikasya virahe'pi tena rUpeNa jJAyamAnatvamAdAya lakSaNasamanvaya iti bhAvaH / n pUrvapa : kAJcanamayaH parvato vahnimAn tyahi sthaNe 5kSatAche64-viziSTa / pakSanI jo aprasiddhi che to kAccanamayatvaviziSTaparvatAvAvacchinnavizeSatAnirUpita vahnitnAvacchinnaprakAratAkatva ja aprasiddha bane ane tethI tadabhAva na maLatAM UbhayAbhAva che zI rIte maLaze? uttarapakSaH pakSatAvacchedakanuM pakSamAM vaizistra vAstavika levuM joIe ema ame nathI R. 1 kahetAM arthAt vaizisya vaijJAnika levuM. vastutaH kAccanamayatvanuM vaizistra parvatamAM nathI | Saa paNa svajJAnaviSayatvarUpa vaijJAnika (jemAM jJAna ghaTaka che te) saMbaMdhathI te vaizizya maLI zake cha. meTa hopa 23to nathI.. Adi padathI sAdhyatAvacchedakavaiziTyAdi levA. ____ gAdAdharI : na ca hRdo na vahnimAnityAdinizcayAnantaraM jAyamAne hRdo dravyaM jalamayo vahnimAnityAdyAkArakasamUhAlambane hudatvAdinA jJAyamAne / valyAdivaiziSTyAvagAhitvAsattvAdasambhava iti vAcyam, pUrvapakSa: jo pakSatAvacchedakAdi prakAreNa jJAnaviSayatA mAtra ja tAdazavaijJAnikatva che ---- sAmAnya nisti . (183) - -- -- -
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - - 3 | hoya, to to DUto vallamAna sthalIya vanyAbhAvavadhUddadarUpa bAdhAdimAM sarvatra asaMbhava doSa Avaze kemake tevA bAdhanizcaya bAda [vo dravya jJAnamayo vaddhimAna vadvivyAdhUmavAMza evI samUhAlaMbana anumitimAM kUdatvaprakAreNa nirUktasamUhA1 laMbanajJAnaviSaya jalamayamAM vadvivaizistrAvagAhitya ane vadvivyApyadhUmavaizisyA- 1 vagAyitva Ubhaya che Ama UbhayAbhAva na rahetAM asaMbhava doSa Avyo. gAdAdharI : pakSatAvacchedakAMvacchinnA yA pkssnisstthvishessytaa| tannirUpitA yA sAdhyatAvacchedakAvacchinnA sAdhyaprakAratAnirUpitahetutA-V vacchedakAvacchinnaprakAratA tatpratiyogitvayoravagAhitvAntadvayena / vivakSaNAt, uttarapakSa H pakSatAvacchedakAvacchinnA yA pakSaniSThavizeSatA, tanirUpitA yA che. If sAdhyatAvacchedakAvacchinnA sAdhyaprakAratA, yA ca sAdhyatAvacchedakAvacchinna 1 prakAratAnirUpitavyAptiviziSTahetutAvacchedakAvacchinnaprakAratA - enuM je avagAhitya eno abhAva ene levAnuM kahIzuM. athavA A rIte nirUkhanirUpakabhAvApanna prakAratA laIne tadavagAyitvAbhAva levo joIe. have Ama thatAM vahunyabhAvavadhUddadarUpa bAdhanizcayottara je anumiti thAya te badhAyamAM ukta nirUpya-nirUpakabhAvApanna prakAratAktA-vagAyitvAbhAva to maLe ja tethI uparano asaMbhavadoSa saMbhavato nathI. gAdAdharI : viziSTaviSayAprasiddhAvapi parvatAdyaMze kAJcanamayatvAdyavagAhibhramaviSayatAyA vyadhikaraNakAJcanamayatvAdyavacchinnAyAH prasiddhyA lakSaNasamanvayAt / viziSTa viSaya aprasiddha hoya to paNa tyAM ya kAccanamayatva# vatparvata(nirUpyanirUpakabhAvApannaviSayatA pramAtmakasthaLe to maLe ja paNa bhramasthaLe paNa je tenAthI prasiddhi maLI jAya.) bhramaviSayatA to (nirUpayanirUpakabhAvApannA) prasiddha banI | Jaa ja jAya. 1 gAdAdharI : vyAptiprakAratAsthale ca nirUpyanirUpakabhAvApannA | vyAptighaTakatattatpadArthaprakAratA nivezanIyA / tena dhUmavAn vaDherityAdau / / 12 sAmAnya nirati 0 (84) J
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- -- -- -- -- -- -- -- -- - / vahnivyApakadhUmasAmAnAdhikaraNyarUpavyApteraprasiddhAvapi na kSatiH / vyAptipra2tAsthaNe parvato dhUmavAn vahnaH sthalIya vyamiyara nizcayottara yamAna anumitima parvato dhUmavAn vahneH manumiti to maNe 4 na ve DI | nizcayottara thanArI anumitimAM tAdazavizeSyatAnirUpita || vahivyApakadhUmasAmAnAdhikaraNyarUpa vyAptiviziSTavahnitnAvacchinna-prakAratAkatva to e aprasiddha banatAM teno abhAva paNa na maLe. eTale ahIM paNa Apatti dUra karavA mAM nirUpyanirUpakabhAvApannA viSayatA levI joIe. Ama have aprasiddhi na rahe eTale 1 Apatti na Ave. gAdAdharI : nanvatra vyAptipadenAnvayavyAptizcedvivakSyate tadA / / vyatirekavyAptijJAnavirodhini sAdhyAdiniSThAbhAvApratiyogitvAdirUpA-1 nupasaMhAritve'vyAptistajjJAnasyAnvayavyAptijJAnAvirodhitvAt,M vyatirekavyAptivivakSaNe ca hetuniSThasAdhyAbhAvavadvattitvasAdhyatA-T vacchedakaniSThahetusamAnAdhikaraNAbhAvapratiyogitAvacchedakatvAdA-1 "vavyAptiH, tajjJAnasya grAhyAbhAvAdyanavagAhitayA vyatirekavyAptijJAnaI virodhitve mAnAbhAvAdata Aha vyAptizceti / dIdhitiH : vyAptizcAnvayato vyatirekatazca grAhyA, tAdRzAvagAhitvaprasiddhirAhAryajJAna evAbhyupetavyA, ananyagatikatvAt / 5 gAdAdharI : anvayata: anvayanirU pitA, prakR tahetuniSThA | sAdhyanirUpiteti yAvat, sA cAtyantAbhAvAnyonyAbhAvabhedena bhinnA ) avyabhicaritatvahetuvyApakasAdhyasAmAnAdhikaraNyarUpA nAnAvidhaiva grAhyA, ato'tyantAbhAvAdigarbhavyAptijJAne anyonyAbhAvAdigarbhavyabhicArajJAnasya / vyApakatvAdijJAne sAdhyAbhAvavavRttihetvAdijJAnasya grAhyAbhAvAdyanavagAhitayA avirodhitve'pi na kSatiH / vyatirekataH vyatirekanirUpitA, ---- sAmAnya niti . (185) ----- -
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ - sAdhyAbhAvavyApakIbhUtAbhAvapratiyogitvarUpA, grAhyA vyAptipadena / vivakSaNIyA, tathA ca tttdvyaaptiprkaartaaniruupithetutaavcchedkaa| vacchinnaprakAratApratiyogitvakUTAbhAvo nivezanIya iti bhAvaH / // nanu nirvahniH parvato vahnimAnityAdau pakSatAvacchedakaviziSTe / // sAdhyatAvacchedakaviziSTavaiziSTyAvagAhitvamevAprasiddhamiti tatra kathaM / / lakSaNasamanvaya ityata Aha tAdRzAvagAhitvaprasiddhiriti / 7 AhArvajJAna eveti / nirvahnitvaviziSTaparvate vahnipratyakSaM jAyatAmityAkArakecchAjanyapratyakSa evetyarthaH / prazna : ahIM vyAptipadathI jo anvayavyApti levAnI hoya, to tene | vyatirekavyAptijJAnanA virodhi evA sAdhyAdiniSTha-abhAva-apratiyogitAdirUpa je anupasaMhAri doSa che. temAM avyApti Avaze, kemake te doSanuM jJAna anvayavyApti || jJAnanuM virodhi nathI. U ane jo vyAptipadathI vyati.vyApti lezo, to hetuniSTha-sAdhyAbhAvavavRttitva tathA ya sAdhyatAvacchedakaniSTha-hetusamAnAdhikaraNAbhAvapratiyogitAvacchedakatva vagere rUpa ja vyabhicAramAM avyApti Avaze, kemake te doSanuM jJAna grAhyAbhAvAvagAhi na hovAthI mAM vyati.vyAptijJAnanuM virodhi mAnavAmAM atre koI pramANa nathI. uttaraH dIdhitikAra kahe che ke ahIM anvaya ane vyatireka be ya vyApti levI. ane AhAryasthaLe je nizcayottarAnumiti thAya, temAM je abhAva rahe teno pratiyogI | anAhAryasthaLe to na ja maLe, eTale AhAryasthaLe ja tenI prasiddhi mAnI levI joIe. | gadAdhara kahe che ke anvayavyApti atyantAbhAva ane anyonyAbhAva e bethI judA mA judA prakAranI arthAt avyabhicAritatva + hetu vyApaka sAdhya sAmAnAdhikaraNyarUpa laI / # levI. eTale have atyantAbhAvAdi garbhita vyAptijJAnamAM anyonyAbhAvAdigarbhita re H vyabhicArajJAna virodhi na bane ke vyApakatvAdijJAnamAM sAdhyAbhAvavavRttietvAdijJAna || I grAhyAbhAvAdyanavagAhi hovAthI virodhi na bane to paNa vAMdho na Ave. niSkarSa e Avyo ke tAddavyAptiprakAratAthI nirUpita evI che ! hetutAvacchedakAvacchinnaprakAratA, tAdezaprakAranA pratiyogitAkUTano abhAva lakSaNamAM che. - 2 - sAmAnya nirukti * (186) - A A
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- -- -- -- -- -- -- - praviSTa 42vo. prazna : nirvahniH parvato vahimAnuM vagere sthaLe pakSatAvacchedakaviziSTamAM ) | sAdhyAvacchedakaviziSTavaizisyAvagAhitva ja aprasiddha che to temAM zI rIte lakSaNa | samanvaya thAya. uttara : mATe ja dIdhitikAra kahI gayA ke tAdazAvAhityanI prasiddhi AhAryajJAnamAM // 4 svI2vI. mAtra nirvahnitvaviziSTaparvate vahnipratyakSaM jAyatAm mevI / I IcchAthI anya pratyakSamAM tAdezAvagAhitva maLI jAya. gAdAdharI : virodhiviSayitAprayuktatvanivezanaprayojanamAha evaJceti / / dIdhitiH : evaJca vastumAtranizcayAnantaraM nirvahnitvaviziSTe vaDheragrahe'pi Una kSatistasya virodhyaviSayakatvAt / - gAdAdharI : virodhiviSayitAprayuktatvaniveze cetyarthaH / na kSatiH-na nirvahniH parvato vahnimAnityAdau ghaTAdAvativyAptiH / tasya= " ghaTAdinizcayasya, virodhyaviSayakatvAt svAnantarotpannAnumitisAmAnya niSThatAdRzobhayAbhAvaprayojakavirodhiviSayitAkatvavirahAt / / // vahnimatparvatAdiviSayakasamUhAlambanAtmakaghaTAdinizcayAnantarajAtaM jJAnaniSThatAdRzobhayAbhAvavattvasya tajjJAnIyavirodhiviSayitAprayuktatve'pi T ghaTAdinizcayAvyavahitottarAnumitevirodhiviSayitAprayuktobhayAbhAva-1 VvattvavirahAnnAtivyAptiritibhAvaH / pryojypryojkbhaavshcaanubhvsiddhH| // svarUpasambandhavizeSaH / virodhiviSayitAprayuktatvanA nivezanuM prayojana. zrI mAtra viSayita prayusa GcMucused dl to valyabhAvavAn hudaH ghaTazca / 1 evA samUhAlaMbananizcayottarabhAyamAnA-numitimAM UbhayAbhAva maLI jAya je ukta | A samUhAlaMbana viSayitA prayukta bane. have samUhAlaMbana viSayitA to ! J vahunyabhAvavaThThadaviSayitA kahevAya tema ghaTaviSayitA paNa kahevAya ane tethI ghaTamAM doSa | | -- - sAmAnya nisti . (187) - -- -- -
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ lakSaNanI ativyApti thaI jAya. have 'virodhi' pada kahyuM mATe tevI viSaSayatA ghaTanI nathI mATe temAM ativyApti na Ave. gAdAdharI : virodhipadaprayojanamAha evamiti / dIdhiti: : evaM sAdhyanizcayottaraM tasyAnanumitAvapi | mAnasajJAnAvirodhitvAt na kSatiH / gAvAdharI : ananumitAvIti| na kSatiH, tasya virodhdhaviSayktvaaditynussjyte / na kSatiH = na sAdhyavatpakSe - 'tivyAptiH / pUrvapakSa : vahlimaparvatarUpa siddhi hoya to paNa taduttarajAyamAnAnumitimAM parvato vRdghimAn na saMbhave eTale je anumati thAya temAM UbhayAbhAva maLI jAya eTale vaddhimatparvata doSa banI jatAM ativyApti Ave. gAdAdharI : virodhiviSayitApadena tAdRzobhayAbhAvapratiyogitAvacchedakakoTau yadrUpAvacchinnAMze yadrUpAvacchinnavaiziSTyAvagAhitvaM niviSTaM tadrUpAvacchinnaviSayitAnirUpitatadUpAvacchinnAbhAvatadvyApyAnyataraviSayitAyAH sAdhyaviziSTapakSaviSayatA - sAdhyatAvacchedakAvacchinnaprakAratAnirUpitapakSatAvacchedakAvacchinnavizeSyatAbahirbhUtaviSayatAyA vA vivakSitatvAditi bhAvaH / uttarapakSa H A ativyAptino nirAsa paNa 'virodhi pada nivezathI ja thaI jAya che. vaddhimatsarvataviSayitA e siddhiviSayatA che. virodhiviSayatA nathI mATe temAM ativyApti na saMbhave. kemake virodhiviSayitA eTale tAdazobhayAbhAva pratiyogitAvacchedakakoTimAM yadmapAvacchinnAMze yadnapAvacchinnavaiziSTyavagAhitva niviSTa hoya, tadnapAvacchinna-viSayitAnirUpitatadrupAvacchizAbhAva-tadvyApya-anyatara viSayitA amane vivakSita che. vahrimannizcayottara jAyamAna ghaTAghanumitimAM je UbhayAbhAva rahe che tenI pratiyogitAvacchedakakoTimAM parvatatvAvacchinnaparvatamAM vahnitvAvacchinnavahnivaiziSTyanuM avagAhitva raheluM che eTale tenI virodhiviSayitA sAmAnya nirukti (188)
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 parvatatvAvacchinnaparvatamAM vahnitnAvacchinnapratiyogitAkAbhAvatnAvacchinnaviSayitA athavA tavyApyatvAvacchinnaviSayitA ja bane arthAtu vahunyabhAvavatparvatanizcaya| viSayitA ja virodhiviSayitA bane. have ahIM to vahiMmatparvataviSayatA che te ] I virodhiviSayitA na banavAthI lakSaNa ativyApta na thAya. athavA to virodhiviSayitA eTale sAdhyaviziSTapakSaviSayitA bahirmutaviSayitA ame kahIzuM. have vaddhimatparvataviSayitA bahirbhata vahnimasparvata viSayitA nathI ja. mATe te virodhiviSayitA ja na bane A rIte paNa ativyApti saMbhavatI nathI. gAdAdharI : na ca siSAdhayiSAdhInAyAM sAdhyanizcayAnantaraM samUhAlambanAnumitau tAdRzobhayAbhAvAsattvAt siddhiviSaye'tiprasaGga eva nAsti, evaM pakSe sAdhyanizcayottaraM tadatiriktAviSayakasAdhyaviSayakAnumiteranutpAde'pi pakSAMze sAdhyAMze vA'dhikAvagAhinyA anumiteH / sAdhyamitAvacchedakakAnyavidheyakAnumiteH sAdhyAvacchinnapakSavidheya-" | kAnumitezcotpattyA tatrobhayAbhAvAsattvAdapi nAtiprasaktiriti vAcyam, / / - pUrvapakSa vaddhimatparvata nizcaya hovA upara paNa sipAdhaSiAne lIdhe taduttara parvato vadvimAna anumiti thaI ja zake che eTale anumiti sAmAnyamAM to siSAyiSAbalajanya | parvato vaddhimAna anumiti paNa AvI jAya ane temAM to UbhayAbhAva na maLe eTale | ativyApti saMbhavatI ja nathI. vaLI anya rIte paNa ahIM ativyApti nathI. vahiMmatparvatanizcayottara ta th parvataatirikta-aviSayaka ane sAdhyaviSayaka=parvato vahninAr anumiti kadAca nan paNa thAya to ya tANe parvato vahnimAna ke parvato nInavadvimAna evI pakSAMzamAM ke sAvyAMzamAM adhikAvAhinI anumiti to jarUra thaI zake che ane temAM to UbhayAbhAva na ja maLe eTale have vahiMmatparvatarUpa nizcayamAM ativyAptino saMbhava ja kyAM che ?' athavA to tAdazanizcayottara vanitparvataH mAtnovAna evI ja sAdhyadharmitAvacchedakakA vidheyakAnumiti paNa saMbhave che temAM ya UbhayAbhAva na maLatAM ativyApti nathI saMbhavatI. sAmAnya nidhi .(189) :
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ [- 2 AE ARE GEET athavA to tAdezanizcayottara artha vahniviziSTaparvatavAnuM anumiti saMbhave eTale | temAM UbhayAbhAva na maLatAM ativyApti nathI ja saMbhavatI. pachI tame zA mATe , ativyApti vAraNano AyAsa karyo? gAdAdharI : yatra viSayavizeSe siSAdhayiSAbalAt siddhyuttaraM / / M tAdRzAnumitiH kadApi na jAtA tatraivAtivyAptisambhavAt / uttarapakSa : jayAM sipAdhamiSAbalAtu ke pakSAMzamAM athavA sAdhyAMzamAM I adhikAvagAhanI Adi anumiti ja na thaI tyAM to ativyApti jarUra saMbhave che eTale tenA vAraNa mATe ja ame "virodhi'padano niveza karyo che arthAtu vahiMmatparvataviSayitA e virodhiviSayitA nathI mATe temAM uktasthaLe AvatI ativyApti have na saMbhave. gAdAdharI : dvitIyakalpe viSayitAmAtraM nivezyaM na tu / / virodhiviSayitAparyantamityAzaye nAha mAnasajJAna iti / I sAdhyanizcayasyetyAdiH / che have jo "anumitisAmAnyanA sthaLe "anAhAryamAnasazAna pada mUkelA dvitIya che bha kalpanA hisAbe vicAra karIe to to "virodhi' padanA nivezanI jarUra rahetI ja nathI ke kemake te kalpAnusAra vahiMmatparvatamAM ativyApti ja nathI saMbhavatI. na juo, A dvitIya kalpamAM to nizcayottara bhAyamAna anumiti nathI kahI paNa 1 [ anAhArya mAnasajJAna kahyuM che emAM UbhayAbhAva levAno che. have vaddhimatparvatanizcaya | e bAda bhale parvato vaDhiyAna anumiti na ja thAya paNa tevuM anAhAyamAnasajJAna thavAmAM na che to koI bAdha nathI kemake tAdazanizcaya to tAdazAnumitino ja virodhi che. have tevuM te anAhArya-mAnasajJAna thaI jAya eTale temAM UbhayAbhAva na ja maLe mATe ativyApti saMbhave ja nahi. (A ja hakikatane kahenArI dIdhitinI paMkti parva sAdhyaniyottara [] tasya ananumitAvapi mAnasajJAnAvirodhitvAt na kSatiH) / arthAt tevA mAnasajJAnanI vahiMmatparvatarUpasiddhiviSayitA virodhi ja nathI banatI A eTale tenA hovA para tevuM mAnasazAna to jarUra thAya ane tethI temAM UbhayAbhAva naH I[ maLatAM vahiMmatparvata nizcayamAM ativyApti ja na saMbhave ane tethI ativyApti vAraNArthe | niviSTa "virodhi' padano niveza A kalpamAM anAvazyaka banI jAya che. >>na sAmAnya niyukti * (19) J
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAdAdharI : atra prameyatvaviziSTavyabhicArAdivAraNAya yathAzrutaviziSTAntarAghaTitatvaniveze upadarzitavyabhicAraghaTitabAdhA dyavyApteH, viziSTAntaraviSayitvAprayojyasvaviSayitAprayojyatAdRzobhayAbhAvaprayojakAbhAvAdhikaraNatAkatvarUpaM tAdRzavizeSaNaM nivezanIyam / pUrvapakSa : ATaluM badhuM karavA chatAM ya prameyatvavi.vyabhicAramAM ativyApti Ave che. kemake tAdezanizcayottarajAyamAna anumitimAM parvato dhUmavAn vajJeH anumiti to na ja thAya eTale thanArI anumitiomAM UbhayAbhAva rahI jatAM prameyatvavi.vyabhicAramAM ativyApti durvAra rahe che. have A ativyApti dUra karavA yathAzrutaviziSTAntarAghaTitattvano niveza karo. arthAt viziSTAnta2AghaTitayadrUpAvacchinnaviSayitAzAlinizcayottarAnumitisAmAnyamAM UbhayAbhAva kaho to yadyapi ahIM to viziSTAntara vyabhicArathI ghaTita ja A nizcaya hovAthI tene laI zakAya ja nahi ane tethI ativyApti na Ave paNa tema karatAM dhUmavyaminArivatimattparvataH dhUmavAn varteH sthalIya vyabhicAra ghaTita dhUmAbhAvavamavyabhicAri-vatimattvarUpa bAdhamAM avyApti Ave, kemake te paNa viziSTAntarAghaTita yadmapAvacchinna viSayatAzAli nizcaya nathI. juo - tAdazavaddhimatvA-vacchizAviSayakapratItiviSayatAvacchedaka ane prakRtAnumitipratibaMdhaktAnatiriktavRtti-viSayatAvacchedaka vyabhicAratva drUpa (sva) bane. tadavacchinnAviSayaka pratItiviSayatAvacchedaka ukta bAdha nathI. Ama viziSTAntarAghaTitatvanA niveza karavAmAM ativyApti dUra thavA chatAMya vyabhicAraghaTita bAdhamAM avyApti AvI jAya che. uttara pakSa H vAru, A be ya doSone ame anya rIte dUra karIzuM. pahelAM eka vAra ame virodhiviSayitAne UbhayAbhAvano prayojaka na kahetAM abhAvAdhikaraNatAne prayojaka kahyo che e khyAlamAM haze. have ene ja ahIM laIne ame Apatti dUra karIzuM. je viziSTAntara bane enI viSayitAthI aprayojya hoya ane nizcayaviSayitAthI prayojya hoya evI abhAvAdhikaraNatA hovI joIe. have jo prakAratAtvAbhAva nizcayottarajAyamAna anumitimAM rahe to ja UbhayAbhAva maLe eTale A rIte UbhayAbhAvamAM prayojaka A abhAvAdhikaraNatA, bane Ama UbhayAbhAvamAM prayojaka je abhAvAdhikaraNatA te svaviSayitAprayojya hoya ane viziSTAntaraviSayitA'prayojya sAmAnya nirukti 7 (191)
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - -- -- - -- - -- -- -- -- 1 hoya to tevI viSayitAvALo je nizcaya, tadviSaya doSa bane. // gAdAdharI : prameyatvaviziSTavyabhicArAdiviSayitAprayojyAyA / uktobhayAbhAvaprayojakavyAptyAdyavagAhitvAbhAvavattAyAH zuddhavyabhicArAdiviSayitAprayojyatvaniyamena prameyatvaviziSTavyabhicArAdau na viziSTAntaraviSayitvAprayojyasvaviSayitAprayojyaniruktobhayAbhAva-10 prayojakAbhAvAdhikaraNatAkatvamiti naatiprsnggH|| - have uparanA be ya sthaLo joI laIe. prameyatvavi. vyabhicAramAM have ativyApti || nahi Ave kemake A viSayitAthI UbhayAbhAvaprayojaka abhAvAdhikaraNatA prayojya to che ! ja paNa viziSTAntaraviSayitAthI paNa A abhAvAdhikaraNatA prayojaya banI jAya che. meyatvavi. vyabhicAranuM viziSTAntara yadrapa vyabhicAratva bane. have je abhAvAdhikaraNatAvyApya evI meyatvavi.vyabhicAraviSayitAthI prayojya che te vyApaka evI vyabhicAraviSayitAthI sutarAM prayojya banI jAya. Ama viziSTAntaraviSayitAthI IT aprayojya na rahetAM lakSaNanI ativyApti saMbhavatI nathI. M gAdAdharI : upadarzitavyabhicArAdighaTitabAghAdiviSayitAprayojyAyAH TpakSe sAdhyAvagAhitvAdyabhAvAdhikaraNatAyAstadghaTakavyabhicArAdiV viSayitvAprayojyatayA tatsaMgrahaH / have vyabhicAraghaTitabAdhanI avyApti A rIte dUra thaI jAya te paNa joI laIe. || | vyabhi.ghaTitabAdhaviSayitAthI prayojya je UbhayAbhAvaprayojaka abhAvAdhikaraNatA, te vyabhighaTita bAdhanA viziSTAntara rUpa vyabhicAranI viSayitAthI aprayojya ja che mATe ya lakSaNanI avyApti nathI rahetI. gAdAdharI : na ca viziSTapakSe viziSTasAdhyavattAgrahapratibandhakatAvacchedikAyAstAdRzabAdhAdiviSayatAntaHpAtivyabhicArAdiviSayitAyA | api tAdRzabAdhAdiviSayatAprayojyAyAM viziSTapakSe viziSTasAdhya" vaiziSTyAdyavagAhitvAbhAvAdhikaraNatAyAM prayojakatayA tAdRzabAdhAderduH ---- sAmAnya miti . (12) ----- -
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMgraha iti vAcyam, pUrvapakSa : viziSTapakSamAM viziSTasAdhyavattAgraha arthAt (dhUmavyabhivatimatparvate 'dhUmataviziSTadhUmavattAgraha) ghumavya. vaDhiyarvataH ghUmavA grahano pratibaMdhaka | vyabhicAraghaTitabAdha bane eTale vyabhi. ghaTitabAdhaviSayitA e pratibaMdhakatAvacchedaka bane. paNa tenI sAthe tadantargata vyabhicAraviSayitA paNa pratibaMdhakatAvacchedaka banI ja J jAya. have vyabhi.ghaTitabAdhaviSayitA jo UbhayAbhAvaprayojakAbhAvA-dhikaraNatAnI | prayojaka che to vyabhicAraviSayitA paNa prayojaka banI ja jAya che Ama viziSTAntara je che vyabhicAra tenI viSayitAthI aprayojaya tAdazAbhAvAdhikaraNatA na rahevAthI avyApti , UbhI ja rahe che. gAdAdharI : yatkiJcidviziSTatAntaraviSayitAtvavyApakarUpAvacchinnAprayojyatAnivezena tatsaMgrahasambhavAt, vyabhicArAdiviSayitAyA bAdhaviSayatAntaH pAtiviSayitAmAtravRttirUpeNaiva upadarzitasAdhya| vattAgrahapratibandhakatAvacchedakatayA tenaivarUpeNa tAdRzasAdhyAvagAhitAvirahavattAprayojakatvAttAdRzasya ca rUpasya bAdhAdiviSayatAnantaH pAtivyabhicArAdiviSayatAsAdhAraNavyabhicArAdirUpaviziSTaviSayatAtvAvyApakatvAttadvyApakarUpAvacchinnAprayojyatvasya uktabAdhAdiviSayitAprayuktasAdhyAvagAhitvAbhAvavattAyAmakSatatvAt / # uttarapakSa : viziSTAntaraviNayitAprayojayatA eTale yatkiMgnitu Fii viziSTAntaraviSayitAtvavyApakarUpAvacchinnAprayojAtA ame kahIzuM. yatkiMgnituM . A viziSTAntaraviSayitAtva=bAdhaghaTitavyabhiviSayitAtva enuM vyApakarUpa (yatkiMcaiitu te viziSTAntaraviNayitAtva tarIke zuddhavyabhicAraviSatitva laIe to teno to e bAdhaghaTitavyabhicAraviSayitAtva vyApaka ja nathI eTale vastutaH Ama to levAya ja che e nahi.) zuddha vyabhicAraviSayitAtva bane. have AnAthI to tAdazAbhAvAdhikaraNatA e aprayojaya ja rahe che. Ama ahIM AvyApti paNa saMbhavatI nathI. gAdAdharI : meyatvaviziSTavyabhicArAdiviSayitAyA yena rUpeNa [ na sAmAnya niyukti * (193) __
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAptyAdigrahapratibandhakatAvacchedakatA tadrUpeNa niruktaviSayatAtvavyApakena meyatvaviziSTavyabhicArAdiviSayatAprayojyavyAptyAdyavagAhitvAbhAvavattAyAM niyamataH prayojakatvAnnAtiprasaGgAvakAzaH / meyatvavi. vyabhicAramAM ativyApti paNa na Ave kemake meyatva.vi. vyabhicAraviyitA vyabhicAraviSayitAtvana rUpeNa vyAptyAdigraha pratibaMdhaktAvacchedaka che to te meyatvavi.vyabhicAra viSayitAtvavyApaka vyabhicAraviSayatvena rUpeNa paNa meyatvavi. vyabhicAraviSayitA prayojya abhAvAdhikaraNatA prayojaya ja banI gaI. je vyApyaviSayitAthI prayojaya hoya arthAt (abhAvAdhikaraNatA) jeno prayojaka vyApyaviSayitA hoya teno prayojaka vyApakaviyitA paNa banI ja jAya. Ama viziSTAntaravyabhicAranI vizvayitAthI aprayojaya A UbhayAbhAvaprayojakAbhAvAdhikaraNatA na banI eTale temAM ativyApti na AvI. gAdAdharI : bAdhasatpratipakSAdiviSayakajJAnasya nAnAvidhabAdhaviSayakajJAnasya vA'nantaraM jAyamAnAyAmanumitau yA bAdhAdiviSayatAprayojyA'bhAvAdhikaraNatA tasyA viziSTAntaraviSayitAprayojyatve'pi svapUrvavarttijJAnIyavirodhiviSayatAyA eva svaniSThapratibadhyatAvacchedakadharmmAbhAvAdhikaraNatAprayojakatvAttatre kai kavidhabAdhAdijJAnAnantaraM | jAtajJAne yA tattadbAdhAdiviSayatAprayojyA pakSe sAdhyavaiziSTyAvagAhitvAbhAvAdhikaraNatA tasyA viziSTAntaraviSayitvAprayojyatayA bAdhAdau lakSaNasamanvayaH / pUrvapakSa : satpratipakSaviSayakajJAna thayA bAda tarata bAdhaviSayaka jJAna paNa thayuM have tyArabAda je anumiti thAya temAM UbhayAbhAva to rahe ja paNa A UbhayabhAvaprayojaka je abhAvAdhikaraNatA, teno prayojaka jema bAnizcayaviSayitA bane tema bAdhanuM viziSTAntara satpratipakSaviSayitA paNa prayojaka ja banI jAya kemake jo bAdhajJAna e abhAvAdhikaraNatAmAM prayojaka bane to satprati.jJAna paNa te ja abhAvAdhikaraNatAmAM prayojaka banI ja jAya. Ama viziSTAntaraviSayitvAprayojya abhAvAdhikaraNatA na rahetAM avyApti Ave. sAmAnya nirukti 7 (194)
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - [ 2 - - - -- - - -- 1 e ja rIte (1) vahunyabhAvavadhUhUda (2) hrada vahunyabhAva je nAnAbAviSayakajJAna, In temAMnI vanyabhAvavadhU hUdaviSayitA abhAvAdhikaraNatAnI prayojaka bane to vahunyabhAvavadhUhUdanuM viziSTAntara dUdde vacamAvaH viSayitA paNa prayojaka banI ja jAya eTale ahIM paNa abhAvAdhikaraNakatA viziSTAntaravizvayitvAprayojaya na rahevAthI para avyApti Avaze. uttarapakSa: nA, ene dUra karavA ame kahIzuM ke svapUrvavartijJAnIya-virodhiviSayitA 1 A ja abhAvAdhikaraNatAnI prayojaka bane. che. have bAdhanizcayottara jAyamAnAnumitiniSTha abhAvAdhikaraNatA bAdhaviSayitAthI ja ! A prayojya bane paNa jAyamAnAnumitinI pUrve avidyamAna bAdhanA viziSTAntararUpa che | satpatipakSanI viSayitA prayojya na bane. e ja rIte vahunyabhAvavaThThada jo jAyamAnAnumitipUrvavarti hoya to tenI ja H ( viSayitA abhAvAdhikaraNatA prayojaka bane eTale viziSTAntara rUpa le vacamAva: U viSayitAthI abhAvAdhikaraNatA aprayojya ja rahe eTale have avyApti rahe nahi. J 0 gAdAdharI : vyabhicAraghaTitabAdhAdiviSayitAprayojyAyA diidhit-|| " kAroktobhayAbhAvAdhikaraNatAyA vyAptyAdyavagAhitAvirahaprayojyatvena / yatkiJcidviziSTAntaraviSayitAtvavyApakarUpAvacchinnabAdhAdiviSaya tAnantaHpAtivyabhicArAdiviSayitAprayojyatvaniyamAttatsaMgrahAya tAdRzo| bhayAbhAvaprayojakAbhAvAdhikaraNatAparyantanivezaH / tathA sati || darzitobhayAbhAvAdhikaraNatAyA uktarUpAvacchinnavyabhicArAdiviSayitvaprayojyatvaniyame'pi tAdRzobhayAbhAvaprayojakasAdhyAdimattAvagAhitvAbhAvAdhikaraNatAyA uktarUpAvacchinnavyabhicArAdiviSayatvA-1 prayojyatvena tAdRzabAdhAdeH saMgrahaH / T tAdazaubhayAbhAvaprayojakAbhAvAdhikaraNatAno prayojaka virodhiviSayitA zA mATe ? I] kahI ? tAdeza-UbhayAbhAvAdhikaraNatAno ja prayojaka virodhiviSayitA kaho ne ? uttarapakSa H ema karIe to pharI vyabhicAraghaTitabAdhamAM avyApti na Ave. - sAmAnya nirukti * (15) - J
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyabhicAraghaTitabAdhaviSayitAprayoya je ubhayAbhAvAdhikaraNatA che te vyAkhyAghavagAhitvAbhAva (bIjo abhAva)thI prayojya che. eTale have vyabhicAraghaTitabAdhanuM yatkiMcit viziSTAntaraviSayatAtva vyApaka je zuddhavyabhicAraviyitAtva, enAthI paNa A ubhayAbhAvAdhikaraNatA prayojya ja banI gaI, kemake vyAptyavagAhitvAbhAva prayojya ubhayAbhAvAdhikaraNatA to antaHpAti vyabhicAraviyitAtva ke zuddhavyabhicAraviyitAtva be ya thI prayojya ja banI jAya. (hA, jo A ubhayAbhAvAdhikaraNatAne pakSe sAdhyavaiziSyavaLAhitvAbhAva rUpa prathama aMzano prayojya kaheta, to to te antaHpAti vyabhicAraviSayitAthI ja prayojya ja bane bhale vyabhicAraviSayitA=sAmAnyathI na banata.) have jo vyAptyavagAhitvAbhAva e vyabhicAraviSayitAtva prayojya bane to vyAptyavagAhitvAbhAva prayojya ubhayAbhAva paNa tenAthI prayojya ja banI jAya eTale avyApti Ave. have ubhayAbhAvaprayojakAbhAvAdhikaraNatA viziSTAntaraviSayitvAprayojya tarIke vivakSA karIe to A avyApti na rahe, kemake pakSe sAdhyavaiziSTyAvagAhitvAbhAvAdhikaraNatA to bAdha antaHpAtti vyabhicAraviSayitAthI ja prayojya bane paNa tatanantaHpAtivyabhicAra-viSayitAthI prayojya na bane Ama tatvyApaka evA vyabhicAraviSayitAtvathI ubhayAbhAvano prathamAMza aprayojya ja rahe che. ane tethI avyApti saMbhavatI nathI. gAdAdharI : bAdhAdiviSayitAprayojyasya sAdhyAdimattAvagAhitAvirahasya satpratipakSAdirUpaviziSTAntaraviSayatAprayojyatvaniyamAdasambhavaH syAdityubhayAbhAvaprayojakAbhAve viziSTAntaraviSayatvAprayojyatvamanivezya tAdRzAbhAvAdhikaraNatAyAM tannivezaH / prazna : bhale to ubhayAbhAvaprayojaka abhAvane ja tAdyazaviSayitA prayojya kaho ne? tevA abhAvanI adhikaraNatAmAM tAdyazaviyitA prayojyatva zA mATe kaho cho ? uttarapakSa : AnuM samAdhAna to pUrve AvI gayuM che. pharI joI laIe. jo tema kahIe to satprati.viSayaka jJAna bAda bAviSayakazAna thayuM. tadviSayitAprayojaya ubhayAbhAvaprayojaka abhAva bane tema viziSTAntarIbhUta satpratipakSaviSayitA prayojya paNa bane ja kemake abhAva to eka ja che. ane tethI sarvatra asaMbhava Ave. sAmAnya nirukti 7 (196)
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- - gAdAdharI : tathA sati adhikaraNatAyA adhikaraNabhedena bhinnatayA / pUrvavartiniSThapratibandhakatAvacchedakadharmasyaiva taduttarotpannaniSThapratibadhyatA-11 vacchedakadhAbhAvAdhikaraNatAprayojakatvena bAdhAdinizcayAnantarotpannA1 numitiniSThasAdhyAdimattvAvagAhitvAbhAvAdhikaraNatAyAM satpratipakSA-1 nyAdRzabAdhAdiviSayatAyA aprayojakatvena sAmaJjasyAt / have adhikaraNatA to adhikaraNabhedathI bhinna bane eTale pUrvavartiniSThaprati- 1 ne baMdhakatA vacchedaka dharma ja tevI adhikaraNatAno prayojaya kahI zakAya eTale ja f] bAdhaviSayitAprayojya tAdazaadhikaraNatA satvati viSayitvAprayojya ja rahe ane tethI . ( lakSaNa samanvaya thaI jAya. 1 gAdAdharI : athaitAdRzobhayAbhAvavattvaghaTitalakSaNakaraNe'pi ke vlnivhnitvaadipksstaavcchedkkvlyaadisaadhyksthliiy-| nirvahniniSThavalyabhAvAdirUpabAdhAdirU padoSe'vyAptistAdRza bAdhAdirUpadoSajJAnasyApratibandhakatayA tadIyaviSayatAyAH pratibandhakatA-I 7 navacchedakatayA tathAvidhobhayAbhAvAprayojakatvAt, tasya doSatvAnupagame / tatra hetorduSTatvavyavahArAnupapatteH, iSTApatau tu nirvahniH prvto|| M vahnimAnityAdAvapi tatsambhavena etAdRzaprayAsavaiphalyAt / pUrvapakSa : mayAbhAvatvarita kSaL 4217ti nirvahniH vahnimAn sthalIya vanyabhAvavaddhanyabhAvavat bAdha doSamAM avyApti Avaze. che. tame prayojya-prayojakabhAva sthaLe pUrve ja kahyuM che ke je pratibaMdhakatAvacchedakIbhUta- A. A viSayitA bane te viSayitAthI prayojya UbhayAbhAvaprayojakAbhAvAdhikaraNatA hovI che joIe. have vahunyabhAvavanirvahniH jJAna pratibaMdhaka konuM bane ? jo banatuM hoya to ST vadvimanirvahi:jJAnanuM bane. paNa te to AhAryajJAna che eTale e pratibadhdha banI zakatuM ? ja nathI ane tema thatAM vahunyabhAvavanirvahni jJAna pratibaMdhaka na bane eTale L tadIyaviSayitA pratibaMdhakatAvacchedaka na bane ane tethI koIpaNa abhAvAdhikaraNatA AvI . pratibaMdhakatAnavacchedakaviSayitAthI prayojaya na banI arthAt svaviSayitAprayojya na banI.. --- - sAmAnya niranti / (17) - -- -- - ya
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTale UbhayAbhAvaprayojaka te virodhiviyitA na banatAM avyApti AvI ane ahIM vahUnyabhAvantivRddhiH ne doSa ja nahi mAno to pachI duSTatvavyavahAranI ja anupapatti thaI jaze. jo temAM ya ISTApatti kaho to to nirvahniH parvato vahrimAnuM sthaLe duSTatvavyavahAranI anupapattimAM ISTApatti ja karI levI hatI. tema na karatAM tyAM to tAdezavyavahAraupapanna karavA tame atra vanti kalpanuM anusaraNa karyu che. eTale have ahIM paNa ISTApatti tame karI zakatA nathI ane tethI lakSaNanI avyApti UbhI rahe che. gAdAdharI : na ca tatra abhAvavAn vahnimAnityanAhAryyajJAnasya prasiddhyA tatpratibandhakIbhUtAbhAvavAn nirvvahnirityAdijJAnaviSaya eva doSa iti vAcyam, uttarapakSa : vArU. ame kahIzuM ke nivRddhi dhUmavAnuM bhale AhAryajJAna hoya paNa gamAvavAnlR vRdghimAn to temAM anAhAryajJAna ja che ane te to prasiddha ja che. eTale tenA prati abhAvavAnuM vadyamAvavAnuM pratibaMdhaka bane eTale amAvavAnuM nivRttiH jJAnaviSaya ja ahIM doSa bane ane tethI uktAnumitigatahetumAM duSTatvavyavahAranI upapatti thardha bhaya }bha} abhAvatvAvacchinne (abhAve ) vahnitvAvacchinnaprakAratAkatvAbhAva ye vahnyabhAvatvAvacchinne ( vahnyabhAve ) vahnitvAvacchinnaprakAratAkatvAbhAva no vyApaka che. have abhAvatvAvacchinnavahnitvAvacchinnaprakAratAnkvAbhAva rUpa vyApakAbhAvano je abhAvavAn varTUnyabhAvavAn nizcaya prayojaka bane te vyApyAbhAvarUpa vanyabhAvatvAvacchinne vahnitvAvacchinnaprakAratA-vAbhAvano prayojaka paNa banI ja jAya. Ama nivRddhi vRdghimAn bAdhamAM avyApti saMbhavatI nathI. gAdAdharI : abhAvavattvasAmAnAdhikaraNyena nirvvahnitvagrahasya tAdRzavahnimattvagrahAvirodhitvAt, abhAvavattvAvacchedena vahnyAdimattAgrahavirodhitve'pi tAdRzavahnyAdimattAvagAhitvasya vahnyabhAvAdimattvarUpapakSatAvacchedakaviziSTe sAdhyavaiziSTyAvagAhitvAvyApakatayA tadavacchinnanirUpitapratibandhakatAvacchedakaviSayitAyAstathAvidhobhayA sAmAnya nirukti 7 (198)
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvAprayojakatvAt tadviSayasya doSatvAnupapatteH, abhAvavattvAvacchedena nirvvahnitvagrahasya bhramarUpatayA tadviSayaviziSTasyAprasiddheH / : pUrvapakSa H UbhA raho. ame tamane pUchazuM ke abhAvavAnlR vahnimArUpa nizcaya te abhAvatvasAmAnAdhikaraNyena che ? ke abhAvatvAvacchedana ? jo prathama vikalpa kahezo to to abhAvatvasAmAnAdhikaraNyena nizcaya abhAvatvasAmAnAdhi.vaddhimattAjJAnano virodhi banI zakato ja nathI. ane abhAvatvAvacchedena vahrimattAjJAnano yadyapi te abhAvatvasAmAnAdhikaraNyena nizcarya virodhI bane che paNa abhAvatvAvacchedena vartimattvAvagAhitva e nidghitvAvacchinne vahimajvAvAhitva no vyApaka ja nathI banato eTale te abhAvatvasAmAnAdhikaraNyena varjyabhAvavattAnizcaya e abhAvatvAvacchedena vaktimattvAgAhitvAbhAvano prayojaka jarU2 bane paNa te abhAva vyApakAbhAva na banatAM nirvahnitvAvacchinne vahimatvAvagAhitvAbhAva vyApyAbhAva na banatA teno prayojaka to A sAmAnAdhikaraNyena nizcaya na ja bane eTale ke abhAvatvasAmAnAdhikaraNyena vahlimattAnizcayaprayojya va,bhAvatvAvacchinne vaddhimattvAgAhitvAbhAvAdhikaraNatA na banatAM temAM doSatvanI anupapatti thaI jAya. have jo dvitIya vikalpa (abhAvatvAvacchedena vantyAbhAvavattAnizcaya) lo to te to bhramarUpa che (kemake je abhAva hoya te vattvabhAva hoya tevuM bane ja nahi) eTale tadviSayaviziSTanI ja aprasiddhi thaI jAya eTale tema to kahI zakAya ja nahi. Ama tame abhAvattvasAmAnAdhikaraNyena nizcayaviSayane paNa doSa kahI zakatA nathI. ane tethI pAchI nivRddhiH vahvimAn sthalIya bAdhamAM avyApti UbhI rahe che. gAdAdharI : evaM vahnimAnnirvvahnirityAdisthalIyadoSe nitarAmavyAptirvvahnimattvAdereva tatra doSatvasambhavAt, tadviSayakasya jJAnasyakvacidapi pratibandhakatvAyogAt / A ja rIte vahvimAn niddhiH sthaLe bAdhamAM paNa avyApti AvI jAya che. ahIM bAdha vitamatimam bane. have AnAthI vajyabhAvavat vaddhimat AhAryajJAna pratibadhya bane ja nahi eTale A pratibaMdhaka na banatAM tadIyaviyitA pratibaMdhaktAvacchedaka ja na sAmAnya nirukti (199)
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- -- -- - -- -- - bane. Ama A be sthaLe avyApti ane jAhera karIe chIe. gAdAdharI : evaM yatra nirvahniH parvato vahnimAnityAdau parvatatvAdisAmAnAdhikaraNyena vayabhAvAdimattvasya pakSatAvacchedakaghaTakatA tatra / parvatatvasAmAnAdhikaraNyena vayAdimattvaM na doSaH, viziSTapakSagrahAdyavirodhitvenAzrayAsiddhyAdirUpatvAnupapatteH, uktarItyaitallakSaNAnAkrAntatvAcca / quii. nirvahniH parvato vahnimAn sthaNe. tame zrayAsiddhiIpa mAnIne bhavyAptine / dUra karavA AyAsa karyo che. paNa ame to kahIzuM ke ahIM doSa ja nathI. jo parvatatvasAmAnAdhikarayena nirvahiMmAM vaddhimattAno nizcaya hoya to | parvatatvasAmAnAdhikaraNyana vahunyabhAvavattAgraha pratibaMdhaka na banatAM doSa banI zakato ja ? nathI. Ama nirvatitvavi.parvatagrahano avirodhI banatAM AzrayAsiddhitva ahIM ! anupapanna thaI jAya ane A maMtra vakti kalpa-lakSaNa ahIM AkrAnta paNa na thAya. U gAdAdharI : parvatatvAdyavacchedena valyAdimattvaJcAprasiddham, vahnizUnyapavvatAderapi sattvAt / - have jo parvatatAvacchedana nirvatimAM vaddhimattAno nizcaya kaho to to te aprasiddha 1 che. kemake koIne koI parvata to vadvizUnya paNa jarUra hoya Ama ahIM doSatva ja nathI || saMbhavatuM. gAdAdharI : nApi parvatatvAdisAmAnAdhikaraNyena, nirvahnipaddhatatvAdyavacchedena vA valyabhAvAdimattvarUpabAdhAdidoSaH / / M tajjJAnasya pakSatAvacchedakaviziSTe saadhyvaishissttyaavgaahitvvyaapk| viSayatAghaTitadharmAvacchinnApratibandhakatayA tatra lakSaNagamanAyogAt / pa nApi parvatatvAvacchedena vayAbhAvAdimattvam, aprasiddhatvAditi na ko'pi doSaH syAt / ---- sAmAnya nisti . (200) - - -- -
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ have jo A nirvatri parvato vaDhimAm sthaLe AzrayAsiddhine uktakAraNasara doSa El A ja na kahetAM ahIM bAdhane doSa kahIne tame duSTa vyavahAra upapanna karo to te paNa saMbhavatuM e che nathI. parvatatvasAmAnAdhikaraNyana vaddhimattAgraha prati to parvatatvasAmAnAdhikaraNyana U vahunyabhAvavattAnizcayapratibaMdhaka banato ja nathI. ane nirvahnitvaviziSTaparvatatvAvacchedana che ja vaddhimattAgraha prati parvatatvasAmAnAdhikaraNyana vahunyabhAvavattA graha paNa doSa na bane ke, 1 kemake nirvatitvavi.parvatatvAvacchedana nirvalitvavi.parvata ja aprasiddha che. have te vyApakAbhAvathI vyApyAbhAvanI rIta paNa tame ajamAvI zakatA nathI, kemake e ja I nirvahitAvacchedena vaddhimattAgrahano vyApaka parvatatvAvacchedena vaddhimattAgraha che. have ! e parvatatvavacchedana vaddhimattAvagAhitvabuddhino A nizcaya pratibaMdhaka ja nathI banato eTale A | vyApyAMzano paNa pratibaMdhaka na bane ane tethI vyApakAbhAvano prayojaka na banatAM , vyApyAbhAvano paNa prayojaka na bane. | have jo avacchedakAvacchedana vanyabhAvavattArUpa nizcayane doSa kaho to teno viSaya 1 aprasiddha banavAthI te paNa saMbhavatuM nathI. Ama nirvalli parvato vaddhimAna sthaLe koI doSa saMbhavato nathI. A rIte pUrvokta be sthaLe avyApti doSa ane prastutamAM doSatvanI anupapatti || UbhI rahe che. / gAdAdharI : yattu prayuktatvaM vyApakatvam, yadviSayakanizcayaniSThavirodhi| viSayitAyA ubhayAbhAvavyApyatvaJca svAzrayatAdRzanizcayAvya vahitottarAnumititvasambandhena, tAdRzasambandhalAbhAyaiva taduttara-H manumitAvityuktam / evaJca virodhiviSayakayadviSayakanizcayAvya-11 vahitottarAnumititvavyApakastAdRzobhayAbhAvastattvam iti paryavasitam / / evaJca nirvahnirvahnimAnityAdisthalIyabAdhAdisthalIyabAdhAdiviSayitAyAM svarUpasambandharUpobhayAbhAvaprayojakatvAsambhave'pi ubhyaabhaavprti-| yogitAvacchedakakoTau yadrUpAvacchinAvizeSyakayadUpAvacchinnaprakArakattvaM | niviSTaM tadUpAvacchinnavizeSyakatadUpAvacchinnAbhAvatadvyApyAnyatara (sAmAnya nirukti * (2010 - -
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ - [TL E E - - - - - - 3 / / prakArakatvasyaiva virodhiviSayatvArthakatayA tatra lakSaNaM susamanveyameva / / tAdRzaprayojakatvasyAnivezAt / yagH A doSa haTAvavA mATe keTalAka Ama kahe che. ukta lakSaNamAM prayuktitvano 1 artha vyApakatva karavo. virodhiviSayitAvyApaka UbhayAbhAva hovo joIe. yatra yatra 1 IT virodhiviSayitAtaM tatra tatra ubhayAbhAvaprayojakAbhAvAdhikaraNatvam virodhiviSayitA svAzrayatAdazanizcayAvyavahitottarAnumititva saMbaMdhathI che A tAdazaanumitimAM jAya tyAM ubhayAbhAva paNa rahI jAya. [ Ama virodhiviSaya viSayanizAvyavahitottaranumitivyApI 3mayamAvaH tattvam paryavasita lakSaNa thayuM. (satra vanti lakSaNamAM to UbhayAbhAva A ja lIdho che. tene laIne ahIM kahyuM che.) ne have nirvahni vaddhimAna sthaLe UbhayAbhAva (svarUpa saM.rUpa)nI ayojaka bAdhAdi IT viSayitA bhale rahI paNa amAre to te aprayojaka nathI. tame to pratibaMdhakatAvacchedakIbhUta || viSayitAne ja prayojaka kahI che eTale ja te ahIM aprayojaka banI paNa ame to e UbhayAbhAvapratibaMdhakatAvacchedakakoTimAM yadurUpAvacchinnavizeSyakAMdrapAvacchinna- prakArakatva niviSTa hoya tatUpAvacchinnavizeSyakatakUpAvacchinnAbhAva-tavyApya-anyatara che # prakArakatvane ja virodhiviSayitva kahIzuM eTale ahIM nirvaviddhimAna sthalIya ? [1 varcamavizvaviddhi bAdhaviSayitA tevI hovAthI te virodhiviSayitA banI ja jAya ! ane have ukta saMbaMdhathI te pAyamAna ghaTAdyanumitimAM rahI jatAM tyAM virodhivitvavyApaka, UbhayAbhAva maLI jAya eTale tasthalIya bAdhamAM doSalakSaNano samanvaya sutarAM thaI jAya. A (kemake tAdazaprayojattva eTale ke svarUpasaM.rUpa prayojattvano ame niveza ja nathI te karatAM.) - gAdAdharI : na caivaM tatra vastumAtre'tivyAptirduvvariva, tAdRzobhayA-1 bhAvasya virodhiviSayakasamUhAlambanarUpaghaTAdiviSayakanizcayAvyavahitottarAnumititvavyApakatAyA akSatatvAditi vAcyam, uttarapakSa : ema kahezo to te vastumAtramAM ativyApti Avaze. vacamAvavaco yaza ahIMnI ghaTaviSayitA paNa virodhiviSayitA banI jAya eTale 1 ja sAmAnya niyukti - (22) - D J
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ I Ukta saMbaMdhathI te ghaTAghanumitimAM jAya ane tethI tAdazaviSayitAvyApaka UbhayAbhAva 1 banI jatAM ghaTamAM lakSaNa jatAM ativyApti Ave. gAdAdharI : virodhiviSayitAnatiriktavRttiryadviSayitA tcchaali|| nizcayasya nizcayAntena vivakSaNAd ghaTAdiviSayitAyAstatra nista- / virodhiviSayitAnatiriktavRttitvavirahAt / yag? nA, te ativyApti dUra karavA ame kahIzuM ke virodhiviSayitAnatiriktavRtti ! | yaviSayitA hoya temAM ja lakSaNa jAya. have ghaTaviSayitA to zuddhaghaTajJAnamAM paNa che ane ! ma te to virodhiviSayitAnatiriktavRtti che mATe ghaTamAM lakSaNanI ativyApti saMbhavatI ja che. nathI. gAdAdharI : na caivaM virodhivissyitaantiriktvRttirydiiyvissyitaa| tattvamityetAvataiva sAmaJjasye zeSavaiyarthyamiti vAcyam, uttarapakSa ? to to pachI virodhiviSayitAnatiriktavRttiH yadIyaviSayitA tattvam | che eTaluM ja lakSaNa Avazyaka che zeSa saghaLuM vyartha jAya che ne ? ____gAdAdharI : yatra parvatatvAdisAmAnAdhikaraNyena vayAdeH sAdhyatA || tatra parvatatvAdisAmAnAdhikaraNyena valyabhAvAdimattvaviSayitAyA niruktavirodhiviSayitAnatiriktavRttitayA tatrAtivyAptivArakatayA | VzeSasArthakyAt / tadupAdAne tAdRzavayabhAvAdimattvaviSayakanizcayAnantaraM / / paddhatatvAdisAmAnAdhikaraNyena vayAdyanumityutpattyA tAdRzAnumitau / / tathAvidhobhayasattvenAtivyAptyanavakAzAditi, yag : nA, zeSanuM vaiyaA saMbhavatuM nathI. jo zeSAMza na kahIe to to HY 1 parvatatvasAmAnAdhikaraNyana jayAM vaddhimattAgraha hoya tyAM parvatatvasAmAnAdhikaraNyana / vahunyabhAvavattAgraha emAM paNa virodhiviSayitAnatiriktavRtti viSayitA ja che ane tethI [] vahunyabhAvavatparvatamAM lakSaNa ativyApta thaI jAya. have zeSAMzanA upAdAnathI AH ativyApti na Ave kemake parvatatvasAmAnAdhikaraNyana vahunyabhAvavattAnizcaya uttara ! A parvatatvasAmAnAdhikaraNyana vaddhimattA buddhi utpanna thaI zake che ane tethI temAM mana - 2 sAmAnya virakti , (203) - J
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - - ne UbhayAbhAva na maLatAM virodhiSivitAvyApakatvarUpa prayuktatva UbhayAbhAvamAM na 1. na AvatAM lakSaNa ativyApta na thAya. (tAdazanizcayottara yadyapi vicchedakAvacchedena [1 parvatamAM vaddhimattA buddhi na thAya paNa tevI buddhino viSaya ja aprasiddha banavAthI te buddhi laIne UbhayAbhAva laI zakAya nahi.) : pAtharI : tanucchama, 5 nirvahniH parvato vahnimAnityAdau yatra vahnimAnityAdau yatra / || parvatatvAdisAmAnAdhikaraNyena vayAbhavAdeH pakSatAvacchedakatA tatra paddhatatvasAmAnAdhikaraNyena vayAdimattvasya viziSTapakSagrahAvirodhiTtvAdAzrayAsiddhyanAtmakahetvAbhAsAntaratAbhayenAsambhavalakSyabhAvasya / " nistavirodhiviSayitAnatiriktavRtti-viSayitAkatayA'tivyApteH / / uttarapakSa siddhAnI yAno A mata barobara nathI. nirvahni parvato vadvimAna sthaLe jo parvatatvasAmAnAdhikaraNyana vahunyabhAvane pakSatAvacchedaka banAvIe to tyAM J parvatatvasAmAnAdhikarayena vahnitparvata e virodhi na banatAM AzrayAsiddhi rUpa che e hetvAbhAsa to saMbhavato ja nathI. have tadattirikta koI hetvAbhAsa A banI zakato nathI e ne eTale atirikta koI hetvAbhAsAntara banI na jAya eTale e lakSya ja saMbhavatuM nathI , che arthAt temAM hetvAbhAsa lakSaNa gamana ja vastutaH anAvazyaka che. have yajunA A mate to te # AmAM lakSaNa javAthI ativyApti ja AvI gaI. yajumata to virodhiviSayitAnatiriktavRtti jenI viSayitAno vyApaka UbhayAbhAva bane tene doSa kahe che eTale have || vahiMmatparvata e temanI vivekSA mujaba to virodhiviSayitA che ja ane tethI AkhuM ya lakSaNa temAM saMgata thavAthI vaddhimatparvatamAM ativyApti AvI jAya. 1. gAdAdharI : tAdRzobhayAbhAvapratiyogitAvacchedakagarbhe yadUpaviziSTe / "yena sambandhena yadUpAvacchinnavaiziSTyAvagAhitvaM niviSTaM tadUpA-M vcchinnvishessykttsNsrgktduupaavcchinnprkaarkaanumititvaavcchinnprtibdhytaaniruupitprtibndhktaavcchedktvruupvirodhitvsy| viSayitAyAM niveze tu zeSavaiyarthyam, uktarItyA nirvahnirvahnimAnityAdi- -sAmAnya nirukti * (20) J
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ / sthalIyadoSe'vyAptizca / have jo A Apatti dUra karavA teo kahe ke tAdazobhayAbhAva-pratiyogitAvacchedaka garbhamAM yadrapaviziSTa yena saMbaMdhena yatUpAvacchivaizisyAvagAyitva niviSTa A tapAvacchinnavizeSyaka, tatsaMsargaka, tatUpAvacchinnaprakArakAnumiti-Avacchinna H. # pratibadhdhatA-nirUpita pratibaMdhaktAvacchedakatva virodhitva, Ama kahevAthI ahIM tevI i anumiti ja aprasiddha banavAthI vahiMmatparvataviSayitA e virodhI na bane eTale 1 ( virodhiviSayitA ja na rahetAM ativyApti na Ave. to A paNa barobara nathI. bhale A rIte ativyApti dUra thatI hoya paNa tema thatAM to pharI zeSanI vaiyathyapatti UbhI ja rahevAnI. vaLI AvI rIte virodhitvanuM nirvacana che. karavAmAM nirvalli vaddhimAna sthalIya doSamAM avyApti paNa Avaze, kemake tyAM paNa na tAdazAnumiti aprasiddha banavAthI virodhiviSayitA ja na maLatAM lakSaNa na jAya. Ama || D yajuno mata to khaMDita thaI jAya che. ApaNe eka vAra yAda karI laIe ke yajunA matanuM siddhAntIe A rIte khaMDana karI ! nAMkhavAthI arthava mate je be avyAptio ane nirvahnio parvato vadvimAna sthalIya # doSamAM doSa-Anupapatti ApI hatI te to haju UbhI ja che. gAdAdharI : yattu pakSatAvacchedakaviziSTe nistasAdhyahetuvaiziSTyA|| vagAhinizcayAvRttiviSayitaiva virodhiviSayitApadArthaH / tathA ca / M yanirUpitatAdRzaviSayitAzAlinizcayottarAnumititvavyApaka ubhayAbhAvapA stattvamiti samuditArthaH / nizcayatvaM ca vizeSaNavizeSyatAvacchedakabhAvAnApannavirodhikoTidvayaprakArakaikarmivizeSyakajJAnAnyajJAnatvam / dvitIya yahumataH - virodhiviSayitva niraktasAdhya hetavaiziSTacA-la vagANinizcayAvRttiviSayitva ame kahIzuM. Ama thatAM mAtra vati bAkInA aMza sAthe AkhuM lakSaNa AvuM thAya. yajJapitatA viSayatAAtminizcayottarI- numititvavyApakaH ubhayAbhAvaH tattvam / vahunyabhAvavadhUhUdaviSayitA e virodhiviSayitA bane. kemake vadvidhUma 1 e vaizistrAvagAhi je dalo vahnimAna nizcaya, temAM e avRtti ja che. eTale AvI ! ja sAmAnya niyukti * (205) =
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 viSayitAzAli je vahunyabhAvavadhUdanizcaya tad vyApaka taduttarAnumitiniSTha UbhayAbhAva banI jatAM lakSaNa saMgati thaI jAya. sAdhya hetavaizistrAvagAhi je nizcaya kahyo che tyAM nizcayatva vizeSaNavizeSatA- || ya vacchedakabhAvAnApannavirodhikoTiyaprakAraAkadharma-vizeSyakajJAnAnyajJAnatva rUpa levuM. A 1 gAdAdharI : koTidvaye vizeSaNavizeSyatAvacchedakabhAvAnApannatvani vezAt nirvahniH parvato vahnimAnityAdau pakSatAvacchedakaviziSTe / / sAdhyAdivaiziSTyagrahasya ekatra virodhidvayaprakArakatvaniyame'pi na " tAdRzavaiziSTyAvagAhinizcayA'prasiddhiH / ahIM anApannatAnta na kahe to zuM thAya te joIe? nirvahni parvato vaDhimA ne || jJAnamAM vanyabhAva ane vaddhi evI be virodhikoTi prakAra che ane parvata vizeSa che. mATe 1 A virodhikoTikayaprakAraka-ekadharmavizeSya, A jJAna banyuM paNa A jJAnathI anya jJAna je. I] nirUkta (nivaliH parvato vatimAnuM dhUmAt sthalIya ja) sAdhyavaizistrAvacchinna banI zake ! e ja nahi eTale AvuM jJAna ja A AhAryajJAna bane paNa AvuM jJAnAnyajJAna to aprasiddha ja banI jAya ane tethI nirvatri parvato vadvimAna e jJAnAnyajJAna rUpa na banatAM ne In nizcaya na bane ane tethI temAM avRtti viSayitA paNa levAnI na rahe. eTale avyApti 1. Ave. have anApannatvanivezathI A Apatti nathI kemake A nirvahni parvato vahnimAna che ba je virodhikoTikayaprakAramaikadharmavizeSyakajJAna che te vizeSaNa vizeSatAvacchedakabhAvApanna : na ja che. tAdazabhAvAnApana koI bIjuM jJAna bane te bIjA jJAnathI anya ja A jJAna banI | jatAM nizcayarUpa banI gayuM. have temAM vaddhimatpatarUpa viSayitA to (jJAnabhedana A viSayitAbhedA) avRtti ja che eTale te virodhiviSayitA banI gaI taduttarAnumitiniSThA J UMbhayAbhAva te viSayitAno vyApaka banatA lakSaNanI saMgati thaI gaI. nirvahni vazvimAna nizcayamAM vacamAvatrirva nI viSayatA avRtti che mATe che # te virodhiviSayitA banI gaI. tatvavyApaka taduttarAyamAna ghaTAghanumitimAM UbhayAbhAva | ll maLI jAya eTale lakSaNanI avyApti na rahe. " gAdAdharI : yadIyaviSayatA tAdRzanizcayA'vRttistattvamityetAvati kRte " 1 ja sAmAnya nirukti - (20) J
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ hRdo vahnivyApyadhUmavAnityAdau hRdAdiniSThavahnyabhAvAdimattve'tivyAptiH, vahnnyAdivyApyavattAnizcayasyApi vahnyAdinizcayavatkAryasahabhAvena vahnnyabhAvAdigrahavirodhitvAdvahnnyabhAvAdimattvaviSayatAyAstAdRzanizcayAvRttitvAditi na zeSavaiyarthyamiti / uttarapakSa : yadIyaviyitA tArdazanizrcayAvRttiH tattva eTaluM ja lakSaNa karo ne ? zeSa vyartha jAya che. yastu pUrva pakSa : nA. tema karatAM hU~vo vahnivyAdhUmavAn nizcayasthaLe vakSyamAvavuddoSa banI jAya eTale ativyApti Ave. (A sAdhya-hetu vaiziSTyavagAhinizcaya sthaLe vahivyApyadhUmAbhAvada vastutaH bAdha doSa bane che.) kemake nirUkta sAdhyahetuvaiziSTyAvagAhi nizcayamAM vanyabhAvavahRda viSayitA avRtti che kemake varjyabhAvavattAbuddhi prati vattvabhAvAbhAvavattA buddhi ane vanyabhAvAbhAvavyApyavattA buddhi virodhI bane eTale vahni je nirUktasAdhyahetuvaiziSTyAvagAhi nizcayamAM vahnivyApyavattA viSayitA che temAM varjyabhAvaviSayitA avRtti ja rahe. tema thatAM A virodhiviSayitA banI eTale vattvabhAvavaghdhadamAM ativyApti AvI gaI. vanyabhAvane virodhi jema vahrinizcaya (samUhAlaMbanAtmaka anumitirUpa nizcaya) kAryasadbhAvena bane tema teno virodhi vahivyApyadhUmavattAnizcaya paNa bane. zeSanA upAdAnathI ja A ativyApti na 2he, kemake AvI vanyabhAvavahUviSayatAnizcayottara anumitimAM vahnivyAdhUmavAn dhrUvaH anumiti to thAya eTale temAM ubhayAbhAva na maLatAM tAdRzaviyitAtvavyApaka ubhayAbhAva na rahetAM ativyApti na Ave. Ama zeSavaiyarthyapatti rahetI nathI. gAdAdharI: tadapi na vahnivyApyavAn vahnivyApyavyApyavAMzca hUdo vahnyabhAvavAnityetAdRzAhAryyajJAnopagamena vahnyabhAvAdimattvaviSayitAyA vahnivyApyAdimattvanizcayavRttitayA uktAtivyAptyanavakAzena zeSasArthakyAnupapatteH / uttarapakSa : nA, nirUktasAdhyaketuvaiziSTyAvagAhi nizcayamAM avRtti viSayitAne sAmAnya nirukti 0 (207)
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ tame virodhiviSayitA IDI che to bhebha vahnivyApyadhUmavAn hRdaH nizcaya arthAt hUdo vahnivyApyadhUmavAn vahnivyApyadhUmavApyavAMzca nizcaya nistasAdhyahetuvaiziSTyA vagADi che te hRdo vahnivyApya( dhUma )vAn vahnivyApya ( dhUma ) vyApyavAMzca hRdo vakSyamAvavAn evo AhAryanizcaya paNa nirUktasAdhyaatuvaiziSTayAvagAhi to che ja. have AmAM to vajyabhAvavahRdaviSayitA vRtti ja banI jAya che. Ama thatAM vandgabhAvavahRdaviSayitAmAM ativyApti saMbhavatI ja nathI. eTale tenA nirAsa mATe kareluM zeSanuM upAdAna nirarthaka jAya ja che. gAdAdharI : vahnimAnvahnivyApyavAMzca hRdo vahnnyabhAvavAnityetAdRzAhAryyasAdhyAdivaiziSTyanizcaye hRdo vahnimAnityAdisthalIyabAdhAdiviSayitAyAH sattvenAsambhavaprasaGgAcca / vaNI hrado vahnimAn dhUmAt se 4bha dhUmavahnisAdhya-hetuvaiziSTyAvagAhinizcaya che tebha vahnimAn vahnivyApyadhUmavAMzca hRdaH vahnnyabhAvavAn AhAryanizcayamAM pA nirUktasAdhya hetuvaiziSTyAvagAhitva che ja ane emAM to vanyabhAvavahUda viSayitA vRtti ja che eTale have vanyabhAvavahRdamAM paNa lakSaNa na jAya Ama sarvatra lakSaNa na jatAM asaMbhava doSa AvIne Ubho rahe. gAdAdharI : vahanyAdirUpadhammitAvacchedakAnavacchinnavahnyabhAvAdivizeSitahUdAdinirUpitaviSayitAyAH sAdhyAdinizcayAvRttitve'pi ghaTAdinirUpitAyA api doSavizeSAvacchinnAyA viSayitAyAH sAdhyAdinizcayAvRttitayA ghaTAdAvudAsIne'tivyAptivAraNAya yAdRzaviziSTaviSayitAsAmAnyaM tAdRzanizcayAvRtti tAdRzaviziSTanirUpitaviSayitAyA eva virodhiviSayitetyanena vivakSaNIyatayA apratIkArAt / yattu - nA, ame kahIzuM ke vahriviyitAnarUpitavanyabhAvaviSayitAnirUpitaCdaviSayitA bhale ukta AhAryanizcayamAM vRtti che. paNa kevaLa varjyabhAvaviSayitAnirUpita hRdaviSayitA to avRtti ja che ne ? tethI asaMbhavano prasaMga sAmAnya nirukti * ( 208 )
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ to nathI ja. uttarapakSa H UbhA raho. e pahelAM ame tamane eka bIjI vAta karI laIe. vamAvavo yaza evA nizcayamAM ghaTaviSayitA paNa virodhiviSayitA na banI jAya e mATe tamAre 'viSayitA sAmAnya' kahevuM paDaze eTale ghaTivakhiyatA to nirUktasAdhyahetuvaiziSTyAvagAhi ghaTaviSayakasamUhAlaMbana nizcayamAM vRtti banI jAya eTale ativyApti na rahe. have jyAre viSayitAsAmAnyane nirUktasAdhyavaiziSTyAvagAhi nizcayamAM avRtti kahevAnI pharaja paDe che tyAre pUrvokta Apatti UbhI ja rahe che kemake bhale kevaLa vattvabhAvanirUpitaCdaviSayitA nirUktasAdhyaketu-vaiziSTacAvagAhi AhAryanizcayamAM avRtti hoya paNa te AhAryanizcayIya varjyabhAvavahRdaviSayitA to te AhAryanizcayamAM vRtti ja che eTale viSayitAsAmAnya avRtti na rahetAM asaMbhavadoSa Ubho ja rahe che. gAdAdharI : bhramAnyavRttiyadIyaviSayitAsAmAnyaM tAdRzanizcayAvRtti tadIyaviSayitAvivakSaNena nirvAhe'pi virodhiyadviSayitAzAlinizcayottarAnumitisAmAnye dvayorvyatireka ityanabhidhAya yadviSayakanizcayasyetyAdivakrAbhidhAnasya granthakArIyarItiviruddhatvAt / yattu : to have ame kahIzuM ke bhramAnyavRtti je viSayitA hoya te ja viSayitA nirUktasAdhyaketuvaiziSTyAvagAhi nizcayamAM avRtti joIe. have AhArya to bhramAtmaka nizcaya che eTale AhAryanizcayIya viSayitA to bhramavRtti ja viSayitA che. eTale te vRtti paNa banI jAya to amane tenI sAthe koI nisbata nathI. doSaviSayakaviyitA e bhramamAM vRtti nathI, bhramAnyamAM vRtti che eTale A ja viSayitAnI ame nirUktasAdhyahetuvaiziSTyAvagAhi nizcayamAM avRttitvanI vivakSA karIe chIe. bhramAnyavRttiviSayitAsAmAnya to tArdazanizrcayamAM avRtti che ja eTale have asaMbhava doSa raheto nathI. uttarapakSa : hA, A rIte jarUra tame ahIM to nirvAha karI zako cho paNa jo Ama ja kahevuM hota to dISitikAre atra vavanti kalpamAM virodhiyadviyitAzAtinizcayottAnumitisAmAnye dayAbhAva: sIdhuM ja na kahyuM ane dviSaya nizcayasya ityAdi vakrAbhidhAna karyu e granthakAranI rIti viruddha banI jAya. eTale tadnayena ukta rIte vivakSA tame karI zakatA ja nathI. sAmAnya nikti 0 (209)
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhane ma ta bhUNa nirvahniH vahnimAn sthalIya vyApti tathA nirvahniH parvato ) vahnimAn sthaNe hoSatvanI 4 anupapatti-2 le hoSa atra vadanti 45vi GcAL deg4 2 // cha. gAdAdharI : etena viSayitAyA ubhayAbhAvaprayojakatvaM tAdRzobhayAbhAvapratiyogitAvacchedakaM yadUpaviziSTe yena sambandhena yadrUpAvacchinnavaiziSTyAvagAhitvaghaTitaM tadUpAvacchinnavizeSyakatatsaMsargakatadUpA vacchinnaprakArakatvavizeSitenAnumititvenAnAhAryalaukikasannikarSAdya|| janyajJAnatvena vA avacchinnA yA pratibadhyatA tannirUpitapratibandhakatA-10 vacchedakatvam / ___ evaJca yAdRzaviziSTaviSayitA nisttthaavidhobhyaabhaavpryoj| katAzrayastAdRzatvameva lakSaNam / viSayitAdau virodhitvAdikathanantu / // svarUpAkhyAnamAtrameva iti pralapitamapyanAdeyameva / nirvahnirvahnimAnityAdisthalIyadoSasya uktayuktyA duHsaGgrahAt / ___ymiy||25ttitpaayviiy vyAptine dU2 421 / mATe atra vadanti / kalpAnusaraNane badale bIjA keTalAka AvuM lakSaNa kare che te paNa parAsta thaI jAya che kemake ! , vyabhicAraghaTitabAdhasthalIya avyApti bhale teo te rIte dUra karI zakatA hoya paNa ukta nirvahniH vahnimAn mAhi sthagana hopa to tabhane 55L cau 4 24 cha. emano mataH - vanyabhAvavat viSayita ubhabhAbhAva prayojaka che eTale temAM || I ubhayAbhAvaprayojakatva che. A ubhayAbhAvaprayojakatva eTale tAdazobhAyAbhAvaJ pratibaMdhakatAvacchedaka yahUpaviziSTa yena sambandhana yahUpAvacchinnavaiziSTacAvagAhityaghaTita J. A tatUpAvacchinnavizeSyaka-tasaMsargaka-takUpAvacchinnaprakArakatvavizeSitenAnumiti-na ma anAhAryalaukika saMnikarSAdi-ajanyajJAnatvena vA - avacchinnA yA pratibadhdhatA te A tanirUpita pratibaMdhakatAvacchedakatvam | ahIM anumitipada ghaTakIbhUta che eTale AhArya sthaLe lakSaNa avyApta thAya kemake 1 tAdaza anumiti ja aprasiddha bane. --- sAmAnya niti . (210) ------
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ A lakSaNamAM "virodhi' pada svarUpakathana mATe ja praviSTa samajavuM kemake viSayitAne na ( je rIte ubhayAbhAva prayojaka banAvI che te rIte virodhi evI ja viSayitA pakaDAya che. I. A rIte A lakSaNamAM paNa ukta doSa durvAra hovAthI tyAjya che. . gAdAdharI : atra kecit kazcidityantAgrimakalpa ivAtrApi kalpe n| dIdhitikRto nirbharaH, nirvahnirvahnimAnityAdisthalIyadoSAsaGgraheNAsvaparasasyAgrimakalpe kazcidityanenevAtrApi kalpe vadantItyanena sUcitatvAt / / | nirbharastu kecidityAdikalpe ev| ata eva tatra prakarSabodhanAya / M prAhurityuktamiti / I atra kecit - 82405 4 cha OM mAgaNanA meM 485Hi noSo 2 42vAna ja yatna karyo che te rajU karIne rUtyapi zcit evuM dIdhitikAra pada mUke che. e sUcave che ke A MESonI nirAsa 42vAmA tirnu asvA225 cha. arthAt atra vadanti - 45mA 59 | ( ukta doSa rahe ja che. evuM dIdhitikAranuM kathana che. ane tethI ja dIdhitikAre A lakSaNane paNa ) | 'atra vadanti' usane bhUjyu cha. bhAma 2 // 485maint2ne ghoSa-nirAsa. abhimata nathI.. .. be hA, kecita karIne vadhu AgaLa jatAM teo eka kalpa mUkavAnA che temAM je rIte doSa nirAsa karavAmAM Ave che temAM ja temane rUci che. ane tethI ja temaNe te kalpamAM prakarSa sUcavavA ? // iti prAhuH (iti kecit) yuM che. gAdAdharI : pare tu ghaTAbhAvAdimmitAvacchedakakavayAdi-" mattvajJAnamprati taddharmitAvacchedakakavalyabhAvAdimattvajJAnapratibandhakatve kalpanIye dhammitAvacchedakabhedena tadakalpanaprayuktalAdhavAnurodhena || dhammitAvacchedakamanivezyAnAhAryavayAdiviziSTabuddhitvavalyabhAvA- 11 dinizcayatvAbhyAM samAnammitAvacchedakatvapratyAsattyaiva pratibadhyaprati-M TbandhakabhAvaH kalpyate / ve 52 svayaM 'pare tunA thA GFd atono nirAsa 43 che. 1 vahnimAn buddhi vaDhyabhAvavAn buddhi prati pratibaMdha bane cha. ve --- sAmAnya nirasti . (211) - -- -- -
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - 3 ni samAnaprakAratvena A pratibadhdha-pratibaMdhakabhAva kahIe to padamAvavadhUtana | 4 vadvima buddhi mAtra vacamAvavAna buddhi prati pratibaMdhaka banI javAnI Apatti Ave. te ' vastutaH tAdazabudhdhattarakSaNe vacamAvavAn buddhi utpanna thaI zake che. eTale kahevuM ? 1 joIe ke taddharmitAvacchedakakabuddhi taddharmitAvacchedakakatadabhAvavattA buddhi prati pratibaMdhaka | bane. have ghaTAbhAvavadhUtala vahiMmata buddhimAM "ghaTAbhAva' dharmitAvacchedaka che. eTale che dhamAvavadhUtanaM vacimAvavat buddhi ja tenAthI pratibadhdha bane. arthAta mAtra / vacamAvavat buddhi pratibadhya na bane. A paNa Ama kahevAmAM dharmitAvacchedaka rUpa ghaTAbhAvapaTAbhAvAdi anaMta paDatAM gaurava ! AvI jAya eTale uktapatti dUra karavA Ama ja kahevuM joIe. dharmitAvacchedakatAsaMbaMdhenaJ. (saMsargakoTimAM laI lIdhuM) anAhAryavaDhiprakArakabuddhi prati dharmitAvacchedakatAsaMbaMdhane che anAhAryavanyabhAvaprakArakanizcaya: pratibandhakaH | ghaTAbhAvavat bhUtala vanyabhAvavat nizcaya dharmitAvacchedakatA saMgathI ghaTAbhAvamAM II rahe. to tyAM te ja saMbaMdhathI ghaTAmAvavamUta<< vahnitat nizcaya pratibadhya banI jAya. gAdAdharI : evaJca taddezaniSThasya svapUrvavartipratibandhakajJAnanirUpitapratibandhakatAvacchekasambandhasya uttrvrtijnyaannisstth-| " pratibadhyatAvacchedakasambandhena taddezAsambandhitvaM prati pryojktyaa| valyabhAvAdiniSThavalyabhAvAdiprakArakajJAnIyammitAvacchedakatAkhyaviSayatAyAstaduttarotpannAnAhAryavA~yAdiprakAraka jJAnasya / valyabhAvAdimmitAvacchedakakatvavirahaprayojakatvAdvayabhAvAdi-1 M viziSTe valyAdivaiziSTyAvagAhitvavirahasya vayabhAvAdimmitA vacchedakatAkavalyabhAvAdiprakArakanizcayaviSayitAprayuktatvamakSatameveti / tAdRzanizcayaviSayasya doSatvamavyAhatameva / H. have Ama thatAM prastutamAM nirvaviddhimAnuM sthalIya avyApti dUra thaI jAya che. te va etatsathalIya vacamAvavAnuM vacamAvavAnuM nizcayottara ghaTamAvavAnA - - 6 sAmAnya nirakSi0 (21ra) -----
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ (vazrvamAva vizeSyakavRdviprakArakatva jyAM che tyAM vattvabhAvadharmitAvacchedakatva che ja. vandgabhAvizeSyakaghaTavahni-prakArakatva jyAM che tyAM paNa vattvabhAvadharmitAvacchedakatva che ja eTale vattvabhAvadharmitAvacchedakkatva vyApaka bane.) vihvamAn vagere anumati ja thAya paNa vazrvamAvavAn dghimAn anumiti na ja thAya. have je anumiti thAya temAM ghaTAbhAvAdidharmitAvacchedakaka ja hoya paNa varjyabhAvadharmitAvacchedakaka te na hoya arthAt temAM varjyabhAvadharmitAvacchedakakatvAbhAva ja rahe. A abhAvamAM prayojaka tAdazAnumiti pUrve utpanna vamAvavAna vakSyamAvavAn jJAnIya vattvabhAvadharmitAvacchedakanvarUpa saMsargo viSayatA ja bane (kemake tenA hovAthI ja jAyamAna anumitimAM tAdRzAbhAva maLe che.) have vanyabhAvadharmitAvacchedakakatvAbhAvano prayojaka je ukta viSayatA bane te vandgabhAvavizeSyakavahniprakArakatvAbhAvano paNa prayojaka bane, kemake vattvabhAvadharmitAvacchedakatva e vanyabhAvavizeSyakavakSiprakArakatvano vyApaka che eTale vyApakAbhAvano prayojaka te vyApyAbhAvano prayojaka sutarAM banI jAya. Ama varjyabhAvavizeSya vahniprakArakatvaghaTita ubhayAbhAvano vamAvavAnuM vadyamAvavAn jJAnIya varjyabhAvaniSTha dharmitAvacchedakatvarUpa saMsargAviSayatAkavantya-bhAvaprakArakanizcayaviSayitA prayojaka banI jatAM varjyabhAvava-vajJabhAvavat doSa banI jAya. Ama lakSaNanI avyApti rahetI nathI. gAdAdharI : na ca dhammitAvacchedakaniSThapratyAsattyA viparItajJAnasya pratibandhakatve nirvahnivizeSyakavahnijJAnaM jAyatAmityAkArakecchA| janyanirvahnirvahnimAn ghaTAbhAvavAMzca vahnimAnityAdyAMzikAhAryyajJAnasya viparItajJAnapratibadhyatAvacchedakAMnAkrAntatayA ghaTAbhAvavAn vahnnyabhAvavAnityAdinizcayakAle tathAvidhecchAsattve ghaTAbhAvaviziSTavizeSyakavahnijJAnaM jAyatAmityAkArakecchAM vinaiva tAdRzajJAnApattiriti vAcyam, pUrvapakSa : dhaTAmAvavat bhUtAM vAvavat nizcaya hovA para sAmAnya nikti 7 (213)
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- -- -- -- -- -- ---- - valyabhAvavabhUtalaM vahnimat mevI 727. utpanna 5 mema thatai | valyabhAvavadvahnimat hi ghaTAbhAvavacca vahnimat zAna tRtIya kSamai 45 4pAnI Apatti Avaze. ahIM prathama nizcayottara je IcchA thaI che tabalAta AvuM jJAna thaI jAya Mta to ghaTAbhAvavadbhUtalaM vayabhAvavat nizcaya hI chata ghttaabhaavvdbhuutle| vadvAna jJAna thaI jAya. A ISTa nathI kemake tAdazanizcaya to pratibaMdhaka banatAM AvuM jJAna thaI javuM na joIe. hA, jo ghaTAbhAvavaDhaddhimatu IcchA ja hota to to A jJAna thaI na zake. kemake te bAdhakAlIna IcchAjanya banatAM AhArya bane eTale pratibadhdha thaI zake nahi. ma. Y5 tavaMta mADI nahi bheda vahyabhAvavabhUtalaM vahnimat ghaTAbhAvavacca / bhUtalaM vahnimat me Ailes mAhAryazAna 45 4AnI pati 432. bhAve.... che ghaTAbhAvavaddhanya-bhAvavat rUpa prathama nizcaya e anAhArya che eTale ghaTAbhAvavadhruvatimatte. nizcaya pratibadhdha thavo ja joIe paNa uktarItyA te anAhArya aMza samUhAlaMbana AhAryamAM AvI jAya che eTale have ahIM ghaTAbhAvavadhUvanyabhAvavat nizcaya | T dharmitAvacchedakatAsaMbaMdhathI ghaTAbhAvamAM rahevA chatAM ghaTAbhAvavaddhatimatuM rUpa anAhAryabuddhi : 1 prati pratibaMdhaka banI zakyo nathI. arthAt UttecchAbalAt AvA jJAnanI tamane Apatti | mAze. gAdAdharI : yataH sAmAnyato vyaadijnyaanecchaavishissttaanytvruupmnaa| hAryatvaM na pratibadhyatAvacchedakakoTau nivezanIyam, kintvA| hAryya jJAnotpattyarthaM vizeSyatAniSThaM yatsvaviSayatAvacchedakatvaM / / tadavacchedakatAvacchedakatvasambandhAvacchinnapratiyogitAkavalyAdi1 jJAnecchAvirahasya yA svaavyvhitpraakkssnnaavcchinnaadhikrnntaa| || tAdviziSTammitAvacchekatAyA eva pratibadhyatAvacchedaka-1) / sambandhatvamupeyate, tAdRzecchAvirahasya pratibandhakAvizeSaNatvameva vA vishessnntaavishessmmitaavcchedktaasmbndhghttitsaamaanaadhikrnny| sambandhenopagantavyam, uktasthale ca ghaTAbhAvAdau tAdRzecchAvirahasya / / sattvAnoktApattiradhikamanyatrAnusandheyamiti vadanti / ---- sAmAnya niti * (214) ---- -
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 pare 4 (gadAdhara) : vacamAvavat vRddhimat jJAnecchAviziSTa jJAna te AhArya A bane. ane tadanya jJAna anAhArya bane, ema ame nathI kahetAM. arthAta "anAhAryabuddhi e prati' pratibadhya koTimAM anAhAryavaM bAdhakAlInajJAnecchAviziSTAnyatve ame nathI kahetAM. A paNa have ame uktAtti dUra karavA "anAhAryatva'no ullekha na karatAM tenuM saMsargamudrayA # bhAna karI laIzuM. juo te saMbaMdha : - vahunyabhAvavavizeSyaka vahiprakArakajJAnaviSayaNIcchAvadAtmA. IcchAno viSaya jJAna bane. IcchIyaviSayatA jJAnamAM rahe. IcchAnuM vizeSaNa jJAna che che mATe te avacchedaka bane. jJAnamAM avacchedakatA rahe = IcchIyaviSayatAnirUpitajJAna niSThAvacchedakatA : jJAnamAM vadhyabhAvavat vizeSya che ane vahni prakAra cheH ne vahunyabhAvavamAM vize khyatA che. A vizeSyatAno nirUpaka jJAna che. mATe ' nirUpakatvasaMbaMdhathI A vizeSyatA jJAnamAM jaIne rahe. ema thatAM jJAna tAdezavizeSatAvat SP bane. eTale vizeSatA e vizeSaNa banatAM avacchedaka bane. temAM AvatA rahe. A | vizeSyatAniSThAvacchedakatA ukta jJAnaniSThAvacchedakatAthI nirUpitA bane.=trirUpitA yA ! / nirUpakatvasaMbandhAvacchinnavizeSyatA niSThAvacchedakatA - have vahunyabhAvavatumAM A vize dhyatA rahe che mATe vahunyabhAvavatu e T svaniSThatvasaMbaMdhathI vizeSyatAmAM rahe ane tethI vahunyabhAvavadhUddhavizeSyatA banatAM | | vanyabhAvavat e vizeSyatAnuM vizeSaNa bane. eTale te vahunyabhAvavat avacchedaka bane che ane tethI vanyabhAvavadhrAM avacchedakatA rahe A avacchedakatA pUrvoktavizeSatAniSThAA vacchedakatAthI nirUpitA bane.= tanipitA yA svaniSThatvambandhAvachanA na 4 vayabhAvavanniSThAvacchedakatA have vanyabhAvavamAM vanyabhAva svarUpasaMbaMdhathI rahe eTale vanyabhAva vizeSaNa ) banatAM avaracchedaka bane temAM avacchedakatA rahe. A avacchedakatA pUrvokta vanyabhAva- te # vaniSThAvacchedakatA nirUpitA baneetanirUpitA yA svarUpaHMAvacchinA R M vayabhAvavaniSThAvacchedakatA AvI avacchedakatAothI ghaTita je tAdaza avacchedakatA saMbaMdha, tenAthI avacchinnA na je IcchAniSThApratibaMdhakatA, tanirUpika IcchAbhAva bane=tAdrazAvachevatAnyA - 1 vacchinnapratiyogitAko yaH nirvahnivizeSyakavahniprakArakajJAnaM jAyatAM ityAkAraka | - sAmAnya virakti , (215) A J
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ IcchAbhAvaH / A IcchAbhAva ghaTAbhAvavaddhanyabhAvavanizcaya che. eTale svAvyavahitaprAkSiNAvacchinnA ghaTAbhAvaniSThAdhikaraNatA banI=stha yA svAvyavahitapraakkssnnaavcchinnaa ghaTAbhAvaniSThAdhikaraNatA AvI adhikaraNatA ghaTAbhAvamAM che te ja dharmitAvacchedaka hovAthI temAM ja dharmitAvacchedakatA paNa che. eTale sAmAnAdhikaraNyana IcchAbhAvA-dhikaraNatAviziSTa che dharmitAvaracchedakatA banI = tAdhavarataviziSTa yA tAvacchatA AvA dharmitAvacchedakatA saMbaMdhathI tatyakArakabuddhitvAvacchinna prati ! tadabhAvaprakArakanizcayaH pratibandhakaH | che have ukta saMbaMdhathI ghaTAbhAvamAM vahunyabhAvanizcaya prathamataH paDelo che mATe IcchA na thAya chatAM ya ghaTAbhAvamAM vadvibuddhi tAdazasaMbaMdhathI rahI zakatI ja nathI arthAt nirvaddhi vaDhimA paTamAvavAMza vaddhimAna evI buddhi thaI zakatI ja nathI. ahIM ApaNe IcchAbhAvAdhikaraNatAnuM vaizistradharmitA-vacchedakatAmAM lIdhuM. tema na letAM lAghavAtu IcchAbhAvanuM vaiziSTaya pratibaMdhaka (nizcaya)mAM ja ApI che na zakAyakatAdaza(icchAbhAvaviziSTa je ghaTAbhAvavaviSayakanizcaya) svarUpasaMbaMdhathI IcchAbhAva ghaTAbhAvamAM rahe ane dharmitAvacchakatAsaMbaMdhathI ghaTAbhAvavadhvanyabhAvavat | nizcaya paNa rahe. eTale IcchAbhAvaviziSTa nizcaya banI jAya. A gadAdhAre potAno vicAra mUkyo : gAdAdharI : nirvvahniH parvato vahnimAnityAdisthalIyadoSasAdhAraNyAya | prakArAntareNa lakSaNaM varNayatAM keSAJcinmatamAha [] dhati: : tArApakSe tAsa dhyavaiziSTaca tAza" sAdhyanirUpitavyAptiviziSTatAdRzahetuvaiziSTyasya cAvagAhino jJAnasya / 1 yadviSayakaM jJAnaM virodhiviSayakaM tattvam, gAdAdharI : tAdRzapakSa iti / pakSatAvacchedakaviziSTapakSa ityrthH|| / tAdRzasAdhyeti / saadhytaavcchedkvishissttsaadhyetyrthH| tAdRzahetviti / / / LEG-2 sAmAnya nirati 0 (21) naEEJ
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - hetutAvacchedakaviziSTahetvityarthaH, jJAnasya virodhiviSayakaM yadviSayakaM / jJAnamiti yojnaa| nirvatri parvato vahninA sthalIya doSamAM avyAptinA vAraNa mATe dIdhitikAre travatti kalpanuM anusaraNa karyuM che. A mata te avyApti dUra karavA A rIte lakSaNa che. A banAve che. 1 tAdRzapakSe tAdRzasAdhyavaiziSTyasya tAdRzasAdhyanirUpitavyApti | viziSTahetu vaiziSTyasya ca avagAhino jJAnasya, yadviSayakaM jJAnaM / MvirodhiviSayakaM tattvam / ' hRdamAM vahni vaizisya dhUmavaiziSTacAvagANi jJAna te hado vaddhimAnuM dhUmADu jJAna che. || tenuM virodhiviSayaka jJAna te vahunyabhAvavadhUda jJAna che. te yaviSayaka hoya taviSaya U e doSa bane=vahunyabhAvavadhUda doSa bane. gAdAdharI : jJAnam jJAnasAmAnyam, tena ghaTAdiviSayakasya yasya kasyacit samUhAlambanajJAnasya tAdRzajJAnavirodhibAdhAdiviSayakatve'pi || naatiprsnggH| che jJAnapadathI ahIM jJAna sAmAnya levuM. anyathA vacamAvavatvo vada A T samUhAlaMbanajJAna paNa virodhiviSayakajJAna che. te ghaTaviSayaka hovAthI ghaTa doSa banI ? javAnI Apatti Ave. have ghaTaviSayakajJAna sAmAnya virodhiviSayaka nathI mATe temAM || I ativyApti saMbhave nahi. che. Ama "sAmAnya pada letAM jJAnatva svAvacchinnaviSayakatvavyApaka tAdaza jJAnavirodhiviSayitAkadharmavanva paryavasitArtha thayo. vahunyabhAvavahUdavAvacchinnaviSayakatva-vyApaka vahnimAnujJAnIyavirodhiviSayitA (vahiMmada) 1 che. tevI viSayitAnI nirUpaka je vahunyabhAvavaThThadabuddhi, teno dharma je tAdazabuddhitva. te IT SP ja virodhiviSayakajJAnatva che gAdAdharI : svAvacchinnaviSayakatvavyApakatAdRzajJAnavirodhiviSayitAkadharmavattvamiti tu phalitArthaH / atra ca viSayitAniSThaM / --- sAmAnya virakti (210) E J
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- -- -- -- -- -- -- -- -- - svarUpasambandhAtmakatAdRzajJAnaviSayakagrahapratibandhakatAvacchedaka-" tAtmakatAdRzajJAnavirodhitvameva nivezanIyam, na tu viSayaniSThaM nirvAcyatAdRzajJAnavirodhitvam, tasyaiva lakSaNatvasambhavena zeSavaiya rthyaprasaGgAt / atra ca viSayaniSThasya nirvAcyatAdRzajJAnavirodhitvasyaiva / tadapekSayA laghutayA tadevAha tAdRzajJAnavirodhitvaM veti / dIdhitiH : tAdRzajJAnavirodhitvaM vA hetudoSatvam / jJAnavirodhitvaJca tadviSayaviSayakagrahavirodhigrahaviSayatvam / evaMvidhaiva rItiruttaratra sarvatra savyabhicAralakSaNAdAvanusatavyA ityApi kazcit / gAdAdharI : tAdRzajJAnavirodhitvaM yadi tAdRzajJAnapratibandhakatAvacchedakasvAvavacchinnaviSayitAkadharmavattvaM tadA pUrvaniruktayathAzrutaMmUlArtha eva paryavasAnAt nirvahniH parvato vahnimAnityAdisthalIyadoSA-1 vyAptitAdavasthyamiti tannirvakti jJAnavirodhitvaJceti / tdvissyvissyketi|| / tathA ca nirvahniH parvato vahnimAnityAdau tAdRzajJAnavirodhijJAnAprasid dhyApi tadviSayaviSayakasya nirvahniH parvata iti jJAnasya pratibandhakaM / yadvahnimAn parvata iti jJAnaM tadviSayatAmAdAyaiva vahnimatparvatAdirUpatatstha1 lIyAzrayAsiddhyAdau lakSaNasamanvayaH / ___ sakSa! 42 chata ya nirvahniH parvato vahnimA sthaNe pAlamaparvatamA vyaapti| UbhI rahe che kemake A nirvatitvavi.parvatamAM vahivaiziSTaya ane dhUmavaizistra che tevuM je che nirvahniparvato vahnimAn dhUmAt zAna. menu vizaSiviSaya palimaparvata zAna janatuM 1 ja nathI kemake uktaAhAryajJAnanuM te vaddhimatparvatajJAna virodhI banI zake nahi Ama li A virodhiviSayakajJAna ja aprasiddha hovAthI AgaLa lakSaNanI saMgati karavAnI vAta ja kyAM | 24ii ? A avyApti dUra karavA mATe ja kazcita mata "tAdazajJAna dviSayakajJAnavirodhi" na che. - ---- sAmAnya nirasti . (218) - -- -- -
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahetAM tAdRzajJAnavirodhittva tattvam eTaluM ja kahevA dvArA A dvitIyakalpanuM anusaraNa kare che. temAM virodhitva tadviSayaviSayakagrahavirodhiviSayatva kahe che. have tAdaza eTale ke nirvaddiparvato vahvimAn dhUmAt je jJAna teno je viSaya nirvahniparvataH e che viSaya jeno evo je nivRddhiparvatagraha, teno virodhi viSaya vahimatparvata banI ja jAya. Ama tAdazajJAnavirodhi vahimatparvata banI jatAM lakSaNanI avyApti na rahI. have A dvitIya kalpamAM virodhi viSaya banyo che mATe virodhitva viSayaniSTha bane che. prathamakalpamAM 'virodhi je viSayitA' ema kahyuM che mATe virodhitva e viSayitAniSTha bane che. arthAt svarUpasaMbaMdhAtmaka je jJAnaviSayaviSayakagrahaniSThapratibadhyatAnirUpitapratibaMdhakatAvacchedakatA, tAdezaavacchedakatAtmaka je tAdazajJAnavirodhitva e viSayitAniSTha levuM. jo viSayaniSTha tAdazajJAnavirodhitva ahIM ja laI laIe to te ja agnimakalpaghaTitalakSaNAntara banI jatAM 'yadviSayakaM jJAnaM virodhiviSayakaM' evA zeSa aMzanI ahIM vyarthatA sAbita thaI jAya mATe tema na karavA mATe viSayitAniha virodhitva ja ahIM levuM. have A kalpane choDavAnuM eka kAraNa e batAve che ke A kalpa gurubhUta che mATe laghubhUta dvitIya kalpanuM anusaraNa karavuM Avazyaka che. AgaLa vadhatAM vaizcit nA prathama kalpamAM nivRddhiH parvato vahvimAn sthaLanI avyApti UbhI ja rahe che mATe dvitIya kalpanuM anusaraNa ane temAM paNa virodhitva tadviSayaviSayapraviodhiAviSayatva kahevuM jarUrI che ema kahe che ema thavAthI ja tAdazajJAnavirodhijJAna aprasiddha hovA chatAM ya have avyApti rahetI nathI. gAdAdharI : atha ghaTavadbhUtalAdirUpodAsInapadArthaviSayakasamUhAlambanAtmakapakSatAvacchedakAvacchinnavizeSyaka sAdhyatAvacchedaka viziSTasAdhyatadvyApyahetuprakArakajJAnaviSayaviSayakaghaTavadbhUtalAdijJAnapratibandhakajJAnaviSayaghaTAbhAvavadbhUtalAdAvativyAptiH / uttarapakSa : Ama kaho to to tamArA lakSaNanI udAsIna padArthamAM ativyApti Ave sAmAnya nirukti 7 (219)
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- -- -- -- -- -- -- -- -- 7. hudo vahnimAn dhUmAt bhUtalaM ca ghaTavat sevA samUEiAHAL-vipanaviSaya / / ghAmAvaqbhUtAMmai GRY Aucl xai hudo vahnimAn sthaNe ghaTAbhAvavadbhUtalaM doSa ja banI jatAM ativyApti AvI. gAdAdharI : na ca pksstaavcchedkaavcchinnvishessyksaadhytaavcched| kaviziSTasAdhyatannirUpitavyAptiviziSTahetutAvacchedakAvacchinnaprakAraka grahatvavyApakaviSayitAghaTitadhavicchinnapratibadhyatAnirUpitapratibandhakatAvacchedakasvAvacchinnaviSayitAkadharmavattvanivezAnna / [ doSaH, ghaTavadbhUtalAdiviSayitAyAstAdRzagrahatvAvyApakatvAditi vAcyam, // kazcit - nA, e doSane dUra karavA ame kahIzuM ke pakSamAM sAdhya-hetuvaizisyAvagAhana 1 2 // 2As : aDatvavyA54 viSaya hovA me. ve hRdo dhUmAt bhUtalaM / ca ghaTavat samUhAjana sthaNamA male aDatva cha. mane ghaTavabhUtaviSayatA 55cha / kintu zuddha dU vazvimAna dhUmADU grahamAM tAdezagrahatva che paNa ghaTavabhUtalaviSayitA to te je nathI ja. Ama tAdaza grahatvavyApakaviSayitA ja na banavAthI tAdazaviSayitAghaTita | [] ghaTavabhUtalaMbuddhitva dharma na banyo. tethI tadavacchinnapratibadhdhatAnirUpita pratibaMdhakatA-1 I vacchedaka ghaTAbhAvavadhU bhUtalatnAvacchinnaviSayitA na banI. tethI tanirUpaka, ghaTAbhAvavadhUtalanizcayatva na banatAM ativyApti saMbhavatI ja nathI. eTale lakSaNa nirdaSTa ja che. gAdAdharI : yataH paddhatAdyaMze vahnimattAdyanavagAhino nirvahniH parvata iti jJAnasya yA vahniprakArakatvAdyanirUpitI nivahnitvAdiprakAritA| nirUpitaparvatAdiviSayitA saivAnAhAryatvaviziSTatayA vahnimAn parvata |) ityAdijJAnapratibadhyatAvacchedikA, tasyAzca nirvahniH parvato, vahnimAnityAhAryajJAnasAdhAraNye mAnAbhAvAt aahaay'jnyaansaamgryaa| stAdRzaviSayitAprayojakatvAsiddheH / viparItajJAnAbhAvaghaTitAyAstAdRzaviSayitAprayojakAnAhAryyajJAna---- sAmAnya niyanti * (220) ------ //
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ // sAmagryAzcAhAryyajJAnAjanakatvAt, uttarapakSa nA, chatAM ya lakSaNa nirdaSTa nathI. tame grahatvavyApakaviSayitA kahI che have 'nirvatriparvato vahnimAna viSayitA e AhAryatvaviziSTaviSayitA che. A viSayitA nirvattiparvato vyaktimAna grahaniSThA che tyAM sAdhyavaizistrAvacchinna grahatva paNa che ja. have nirvahiMparvata viSayitA e to anAhAryaviSayitA che. A viSayitA ane A AhAryaviSayitA eka ja nathI to pachI nirvadviparvataviSayitA grahatvavyApikA ja nathI te A banatI ane tethI pratibadhdhatAvacchedakarUpa banatI nirvahiMparvataviSayitAno virodhi che vaddhimatparvata graha laIne tadviSayane tame doSa kahI zakatA nathI. pahelAM to tame tene doSa [1 banAvyo hato tyAre grahatvavyApakaviSayitAnI vivakSA na hatI. paNa udAsInanI I ativyApti dUra karavA viSayitAno niveza karyo eTale have nirvahiMparvatarUpa anAhAryajJAnaviSayitA tAdazagrahatvavyApaka na banavAthI lakSaNanI avyApti UbhI ja ! rahevAnI che. ja ahIM khyAla rAkhavo ke A avyAptinuM bIja nirvatitvanirUpitA atha ca , ne vadvinirUpitA parvatajJAnaviSayitAthI nirvatinirUpitA anAhAryajJAnaparvataviSayitAne na atirikta kahI te che. jo te be eka ja hota to to AhAryagrahatva vyApaka te viSayitA ja banI jAta. AhAryajJAnasAmagrI AhAryajJAnaviSayitA prayojaka ja bane. paNa e AhAryajJAnasAmagrI anAhAryajJAnaviSayitA prayojaka banI zake ja nahi eTale prayojaka bhedena to viSayitA paNa bhinna mAnavI ja joIe. (arthAt bhale jJAnabhedane kadAca e viSayitA bhinna na mAno.) W gAdAdharI : tAdRzagrahatvavyApikA ca vahnimattvAdiprakAritAnirUpitA, M tAdRzaparvatAdiviSayitA, sA ca na pratibadhyatAvacchedike ti| I nirvahnitvAdiprakAritAnirUpitaparvatAdiviSayitAtvena nirvahniH parvata / PityAdijJAnIyaviSayitApi tathAvidhagrahatvavyApiketi cet ? A kazcit H nA, tAdaza grahatvavyApaka te nirvahiMparvataviSayitA che ja. juo. 1 IT viparItajJAnaghaTitaviSayitA sAmagrIthI AhAryajJAnotpatti ja ghaNA viparItajJAnAbhAvaghaTita T 1 nirvahiMparvataviSayitA prayojaka to anAhAryajJAnasAmagrI ja bane. have ) nI sAmAnya nirati 0 (21) === = -
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ AhAryagrahatvavyApikA to vahrimattva-vanyabhAvanirUpitA nirvatitvavi. parvataviSayitA ja bane ane te to AhAryajJAnIyA hovAthI pratibadhdhatAvacchedaka na bane. eTale nirvahnitvAdiprakAratAnirUpitaparvatAdiviSayitAtvana nirvahni parvataHItyAkAraka jJAnIyA viSayitA paNa tathAvidhagrahatvavyApikA jarUra bane. arthAt viSayitA bhale bhinna hoya paNa viSayitAtvena rUpeNa to be ya sthaLe vahimatparvataviSayitAne rahevAmAM zo bAdha che? ane tethI grahatvavyApikA vahrimanparvataviSayitA sutarAM banI zake che. gAdAdharI : tarhi viSayitAtvAdinA ghaTavadbhUtalAdiviSayitAnAmapi tadvyApakatayA udAsInapadArthavAraNamazakyamiti cet ? uttara pakSa : nahi, jo tema kahezo to to pharI pUrvokta udAsIna sthaLe ativyApti Avaze. ghaTavaddbhUtalaviyitA paNa viSayitAtvana to grahatvavyApaka kema na bane ? ane tema thatAM ghaTAbhAvavabhUtalamAM ativyApti vAraNa azakya banI jaze. gAdAdharI : maivam, yadrUpAvacchinne yadrUpAvacchinnaprakArakatvatvAvacchinnaM tAdRzagrahatvavyApakaM tadrUpAvacchinnavizeSyakatadrUpAvacchinnaprakArakagrahatvA vacchinnapratibadhyatAnirUpitapratibandhakatAvacchedakasvAvacchinnanirUpitaviSayitAkadharmavattvasya vivakSaNIyatayA sarvasAmaJjasyAditi dik / kazcit H yadnapAvacchinne yadmapAvacchinnaprakArakatvatvAvacchinna tAdezagrahatvavyApaka tadnapAvacchinnavizeSyaka-tadnapAvacchinnaprakArakagrahatvAvacchinnapratibadhdhatAnirUpitapratibaMdhakatAvacchedakasvAvacchinnanirUpita viSayitAkadharmatvanI ame vivakSA karIzuM. Ama thatAM ativyApti have udAsIna padArthomAM na rahe. kemake 'chUMdo virtamAnlR mAt' evA asamUhAlaMbana jJAnamAM paNa tAdazagrahatva che tyAM bhUtalatvAvacchinna vizeSyakaghaTatvAvavacchinnaprakArakagrahatva to nathI ja eTale vyApakatA temAM na rahetAM lakSaNanI ativyApti saMbhavatI nathI. gAdAdharI : atra cAsvarasasUcanAya kazciditi / sa ca uktayuktyA nirvahnirvahnimAnityAdisthalIyadoSAsaMgraheNa / gadAdhara kahe che ke kazcit pada dvArA A matamAM asvarasanuM sUcana karyu che. kemake A sAmAnya nirukti 0 (222)
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- lakSaNa anusAra nirvahni vahnimAna mAM avyApti UbhI ja rahe che, kemake nirvaddhivizeSya,vaDhiprakArakagrahatvavyApaka je nirvahnitnAvacchinnevaddhiprakArakatva (svano | sva vyApaka banyo) tadavacchinnapratibadhdha ja aprasiddha che kemake A to AhAryajJAnamAtramAM , ja rahe. nirvahni parvato vadvimAn sthaLe to nirvatiparvatane vahiMmatparvatathI pratibadhdha ja banAvI zakAya paNa nirvahivatimAnuM to Akho ja eka TUkaDo che jethI koI aMza laIne . te tene pratibadhdha banAvI zakato nathI. AthI A sthaLe avyApti durvAra che. gAdAdharI : na ca dharmitAvacchedakatvapratyAsattyA vahniprakArakajJAnaM prati valyabhAvaprakArakajJAnasya pratibandhakatAmate nirvahnirvahnimAnityetAdRzajJAnasamAnaviSayakAnAhAryyavahnimAnityAkArakajJAnapratibandhakatAmAdAya lakSaNasamanvayastatrApi sambhavatIti vAcyam, praznaH paNa A mata to yadviSayaviSayakaphavirodhigrahaviSayane virodhi kahe che eTale nirvahni vahnimAna samAnaviSayaka je vanyabhAvavAnuM rUpa anAhAryajJAna, enuM | pratibaMdhaka to vanyabhAvavadhU vahunyabhAvavadhU -zAna banI ja jAya, kemake dharmitAvacchedakatAsaMbadhathI vanyabhAvanizcaya vahunyabhAvamAM rahe eTale tyAM vaddhimattAbuddhi ] thaI zake ja nahi. arthAt nirvahniH vadvimAn buddhi na thaI zake. 0 gAdAdharI : tAdRzamatAzrayaNe parvato vahnimAnityAdau vayabhAvavadM hradAderdoSatAprasaGgAt / uttara : ema karo to to parvato vaDhimAm sthaLe vahunyabhAvavadhUhUda doSa banI ) javAnI Apatti Ave. vadvimAviSayakabuddhi prati vanyabhAvavattA buddhi pratibaMdhaka bane. | A vahunyabhAvavahUdabuddhivanyabhAvavattAbuddhi che mATe te parvato vadvimAn buddhinI pratibaMdhaka che. A banI jAya. 1. Ama zat lakSaNa duSita che. dIdhitiH - kecittu yAdRzapakSakayAdRzasAdhyakayAdRzahetau yAvanto M doSAH sambhavanti tAvadanyAnyatvam, -gna sAmAnya niyukti . (23) :
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ FEEL - - - - - gAdAdharI - yAdRzeti sarvatra yadrUpAvacchinnArthakam / tAvadanyAnyatvamiti / yatra ca yAdRzapakSasAdhyahetukasthale yAdRzadoSaT jJAnasya pratibadhyajJAnaM prasiddhyati, yathA nirvahniH parvato vahnimAn / dhUmAdityAdau vahniviziSTaparvatAdirUpAzrayAsiddhidhUmAbhAvaviziSTa- nirvahniparvatAdirUpasvarUpAsiddhyAdInAM jJAnasya, tatra tAdRzadoSANAM / grAhyAbhAvatadvyApyarUpatadghaTakabhedena vizeSaNavizeSyabhAvabhedena ca bhinnAnAmanugatena viziSTapakSe viziSTasAdhanavaiziSTyagrahavirodhitvarUpA| siddhitvAdinaiva tAvadanyAnyatvaghaTakabhedapratiyogividhayA nivezo, na tu // "vahniviziSTaparvatatvanirdhUmatvaviziSTanirvahnitvAdinA, prayojanavirahAt, [ A rIte nirvahni vahnimAna ItyAdi AhAryasthalIya doSomAM lakSaNanI avyApti ma e UbhI ja rahe che. have kecistu' karIne dIdhitikAra pote ja e avyAptinA nirAsano upAya che A batAve che. # yAdazapakSakAdazasAdhyakyAdazaetau yAvanto doSAH sambhavanti tAvadanyAkhyatvam 7 1 tattvam je pakSahetusAdhyakasthaLe pratibadhvajJAnaprasiddha bane tyAM jeTalA doSo saMbhavI zakaI tenAthI anya AkhuM ya jagata bane ane tadanyatva A doSamAM AvI jAya. - nirvatri parvato vahninAr dhUman sthaLe vaddhimatparvata AzrayAsiddhi che, te dhUmAbhAvaviziSTanirvahiMparvata svarUpAsiddhi che have nirvahni parvata: jJAna vadviSatparvataH | | jJAnathI pratibadhdha bane che, tema ja dhUmAbhAvavi.nirvahiMparvata jJAnathI dhUmaviziSTanirvatiparvataH jJAna paNa anAhAya hovAthI pratibadhdha bane che eTale A be jJAna jema ahIM pratibaMdhaka bane tema vahnitparvatavyAkhavattA jJAna ke parvate vadvivyApya e jJAna paNa pratibaMdhaka bane. vaLI vizeSaNa-vizeSyano vyatyAsa paNa thAya eTale Ama aneka che che jJAnathI ukta jJAna pratibadhdha banI zake. e badhA ya jJAno viziSTapakSe -- viziSTasAdhana- . vaiziSTaTyagrahavirodhitvAtmaka asiddhitvena ja pratibaMdhaka kahevAya. AmAM svarUpAsiddhi ke I AzrayAsiddhi Ubhayano asiddhitvena saMgraha thaI jAya, kemake viziSTapakSagraha virodhita Saa AzrayAsiddhi bane ane viziSTapakSamAM viziSTasAdhanagrahanI virodhi svarUpAsiddhi banI 3 jAya. eTale tAdazaasiddhitvena ja anugama karI levo joIe. Ama tAvadanyAkhyatvaghaTaka || - A sAmAnya niyukti (224) - A
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ ne je bheda, tenA pratiyogi tarIke je doSo levAnA che, te asiddhitvAdi rUpathI ja laI levA | ' joIe. ema na karIe to vahivi.parvatatva-dhUmAbhAva viziSTanirvahiMparvatatva- ] 4 vahnivi.parvatattva vyApyatva-dhUmAbhAva vi.nirvahiMparvatavyApyatva ItyAdi aneka ananugata ma doSo banI jAya. __gAdAdharI : yatsthalIyayAdRzadoSaviSayakajJAnasya pratibadhyajJAnama" prasiddham, yathA nirvahnirvahnimAnityAdisthalIyasya ca bAdhAderjJAnasya, (tatsthalIyatAdRzadoSANAmamAyA vahlyabhAvaviziSTanirvahnitva-valyapa bhAvavyApyaviziSTanirvahnitvanirvahniniSThavalyabhAvatvanirvahniniSThavalya-Y bhAvavyApyatvAdinA cAnanugatarUpeNaiva niveshH| che have jayAM yAdazadoSaviSayakajJAnanuM pratibadhvajJAna aprasiddha hoya jemake nirvalita T' vadvimAna. ahIM A jJAnamAM bIjo koI ghaTakIbhUta anAhAryAza nathI jene pratibadhvajJAna J banAvI zakAya eTale AvA sthaLe bAdhAdi doSaviSayakajJAna je anekavidha banI zake teno e e virodhitvena anugama na thaI zake. ahIM vahu bhAvavi.nirvahnitva, vahu bhAvavyAkhavi. ma. nirvatitva, nirvadviniSThavanyabhAvatva, vahunyabhAvavyApyavi.nirvatitva, e be nirvatiniSThavanyabhAvatva, nirvahminiSThavanya-bhAvavyApyatvAdi svataMtrArUpeNa che. (ananugatarUpeNa) anAgatyA doSa bane. - gAdAdharI : atra ca viziSTabhinnabhinnatvasya zuddhaviziSTasAdhAraNatayA / / sarvamAkAzavadityAdAvAkAzAbhAvaviziSTasarvAdirUpabAdhAdibhinna-10 M tvasyAprasiddhatayA ca tattAviziSTanirUpitaviSayitAnyatamaviSayitAnirUpakatAtavacchedakatAparyAptyadhikaraNadharmavattvamevAbhimatam / prazna : viziSTabhinnabhinnatvane doSa tame kaho cho to vahiMmaparvata viziSTathI Ji bhinnabhinnatva vaddhimatparvatamAM rahI jAya tema viziSTa evA parvatamAM rahI jAya (viziSTa che ja zuddhAjJAtiricyate) ane tethI parvatamAM ativyApti Ave. vaLI sarva kAzavat sthalIya je AkAzAbhAvavatsarva bAdha che tenAthI anya koI ? :- sAmAnya niyukti . (225) = 0
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ prasiddha nathI eTale tyAM paNa lakSaNanI avyApti Avaze. | uttarapakSa H e Apatti dUra karavA ame kahIzuM ke tarakriziSTa-nirUpitaviSayitA| nyatamaviSayitAnirUpakatAvacchedakatAparyAyadhikaraNa-dharmavalve eva tattvam vamitparvataviSayakanirUpita viSayitA vaddhimatparvatajJAnamAM ke parvate vatiH jJAnAdimAM maLe. A anyatama jJAnaviSayitAnirUpatA-vacchedakatAnuM paryAvyA adhikaraNa A vahiMmatparvatatvAdi ja bane (mAtra parvata na bane.) eTale have parvatamAM ativyApti na H 7 Ave. AkAzAbhAvavatsarva bhale aprasiddha hoya paNa AkAzAbhAvavatsarva jJAnaviSayitA | na to jarUra maLe. te jJAnaviSayitA-anya-jJAnaviSayitA ghaTAdijJAnaviSayitA bane, tadanya 1 prastuta jJAnaviSayitA banI jAya. tanirUpakatAvacchedakatApatyadhikaraNa AkAzAbhAvavatsarvatva banatAM lakSaNa samanvaya thaI jAya. gAdAdharI : ayaJca prakAro yAdRzapakSasAdhyahetukasthale uktasamUhAlambanAnumiteraprasiddhistatraivAdaraNIyaH / yatra tu tatprasiddhistatra lAghavAdyathAzrutamUlalakSaNameva sAdhIyaH / zabdAbhedasyAkiJcitkaratAyAH svayameva vakSyamANatvAdityavadheyam / gadAdhara kahe che ke "anyAkhyatva' ghaTita A satra vanti kalpanI ja vivakSA pakSa | sAdhyavAna sAdhyavyApyadetumAMza anumitinI aprasiddhi maLe tyAM ja lAgu pADavI. tAdazAmitiprasiddhi sthaLe to 35tra vanti lakSaNathI ja kAma calAvavuM. prazna : lakSaNanI vivakSAmAM zabdano bheda na thavo joIe ne ? || uttara H zabdabheda akizcitkara che ema svayaM AgaLa kahevAnA che. 1 gAdAdharI : yatrAzrayAsiddhyAdirekavidha eva doSaH pratibadhyajJAnaJca / prasiddhaM mahAnasatvavAn parvato vahnimAndhUmAdityAdau tatra viziSTapakSagraha-1) virodhitvAdirUpAzrayAsiddhitvAdereva doSasAmAnyalakSaNatvamucitaM na tu" mahAnasatvAdyabhAvaviziSTaparvatatvAdyavacchinnatAdRzAbhAvavyApyaviziSTa parvatatvAdyavacchinnabhinnabhinnatvasya niruktasamUhAlambanAnumitivirodhitvasya / || ca gauravAdityAzayenAha ekamAtradoSasthala iti / .. nA sAmAnya nirukti ... (22) = 0 sAmAM
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIdhiti: : ekamAtradoSasthale ca tattvameva hetvAbhAsatvam / anekadoSo pratibadhyajJAna sthaLe (aneka prakAranA doSo bAdha, asiddhi vagere saMbhave) tyAM anugamano upAya ApaNe joyo. ane jyAM pratibadhyajJAna na maLe tevA aneka doSAtmaka sthaLe agatyA ananugatarUpathI doSa bane te joyuM. paNa eka ja prakArano jyAM doSa hoya ane pratibadhyajJAna prasiddha hoya tyAM zuM karavuM? te batAve che. tevuM sthaLa : majJAnasatvavAn parvato vahvimAn dhUmAn ahIM mAtra AzrayAsiddhi doSa che. paNa A AzrayAsiddhiA~ viSaya to pUrvokta rIte judA judA paDI jAya. mahAnasatvAbhAvanparvataH, parvate mahAnasatvAbhAva ItyAdi have te badhA viziSTapakSagrahavirodhi che eTale vi.pakSagrahavirodhitva eva AzrayAsiddhatva evuM doSasAmAnyagata lakSaNa karavuM joIe. paNa e vividhAkArakavALA viSayothI bhinnathI bhinnatyaM lakSaNa ahIM karavAnI jarUra rahetI nathI. gAdAdharI : ekavidha eva yatra doSastadviSayakajJAnapratibadhyajJAnaJca prasiddhaM tAdRzasthala ityarthaH / tena grAhyAbhAvatadvyApyabhedena vizeSaNavizeSyabhAvabhedena ca sarvatra doSANAM nAnAtvasambhavAdekamAtradoSasthalasyAprasiddhatve'pi parvatAnyaH parvato vahnimAn dhUmAdityAdAvekavidhamAtradoSasthale grAhyAbhAvatadvyApyarUpaghaTakAdibhedena vibhinnAzrayAsiddhyAdInAmanugamakarUpAbhAvenAnyatamatvasya lakSaNatAyA Avazyakatve'pi na kSatiH / tattvam = tAdRzatvaM nistAzrayAsiddhitvAdikamiti thAvat / dIddhitimAM mAtravoSasthatte kahyuM che. teno artha vidhoSasthane ka2vo kemake ekamAtra doSa ja aprasiddha che. jyAM vattvabhAvavahRda doSa che tyAM hRde varjyabhAvAdi paNa doSa bane ja. eTale ekamAtra doSa zI rIte maLe ? hA, te eka (bAdha) vidha doSa sthaLa jarUra kahevAya. sAmAnya nirukti . (220)
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 prazna : parvatAcaH parvato vadvimAna dhUmAt ahIM parvatabhedabhAva- vatparvatatva=parvatatvavat parvatatva doSa banyo che. parvatatvavataparvatatva eTale parvatatva ja A kahevAya to A ekamAtra doSa sthaLa prasiddha nathI? . ( uttara H nA, ahIM paNa parvatatvavaparvatatva, parvatatvavyAkhavaparvatatva vagere che. ja anekavidha AzrayAsiddhi doSa banI zake che. eTale tevuM sthaLa to aprasiddha ja rahe. ane che. Hi tethI viziSTapagrahavirodhitvena ahIM anugama karavo ja joIe. (anekavidhadoSano 1 T anugama anyatamatvena rUpeNa Avazyaka bane ja che. gAdAdharI : idamupalakSaNam / yatra parAmarzavirodhino vyabhicAravirodhAsiddhayastrayo doSA na tu bAdhapratirodhau parvato vahnimAn / hudatvAdityAdau parAmarzavirodhitvameva sAmAnyalakSaNam, yatra ca bAdhapratirodhAsiddhayo doSAH na tu vyabhicAravirodhau hudo vahnimAn dhUmAt kAJcanamayahUdo vahnimAn dhUmAt hRdaH kAJcanamayavahnimAn dhUmAt hRdo / vahnimAn kAJcanamayadhUmAdityAdau ca tatra viziSTapakSe viziSTasAdhya| viziSTasAdhanayorvaiziSTyAvagAhi yaj jJAnaM tadvirodhitvameva tathA / ___ evaM yatra vyabhicArAsiddhI eva doSau kAJcanamayaH parvato dhUmavAn / vaDherityAdau tatra viziSTapakSaviSayakavyAptiviziSTasAdhanagrahavirodhitvAdikaM tathetyapi bodhyam / | gadAdhara upalakSaNathI bIjA paNa sthaLe anugama batAve che. je sthaLe paramArzavirodhi A vyabhicAravirodha ane svarUpAsiddhi evA 3 doSa paDela che te sthaLe parAmarzavirodhitva , te mAtra hetvAbhAsa lakSaNa karavuM. jyAM bAdha, sasmRti. be doSa che tyAM viziSTapaNe viziSTasAdhya-viziSTasAdhana- ht 1 vaizistrAvagANijJAnavirodhitva lakSaNa karI levuM. jyAM vyabhicAra ane asiddhi che tyAM vipakSaviSayaka-vyAptiviSayaka | e sAdhanagrahavirodhitva lakSaNa karI levuM. te ja sAmAnya niyukti 0 (228)
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- -- -- -- - -- -- -- gAdAdharI : nanu tattaddharmAvacchinnabhinnabhinnatvarUpalakSaNaghaTakata" ttaddharmANAM bhAgAsiddhatayA hetvAbhAsasAmAnyetarabhedAnanumApakatve'pi // vyabhicArAvArakatayA taditarAMzavaiyarthyamiti dIdhitiH : sa cAtirikta evAnyonyAbhAva iti na vaiyarthyam gAdAdharI : ata Aha sa ceti / sa cAnyonyAbhAvo'tirikta eveti 1 yojanA / sa ca tttddhmaaccchinnprtiyogitaakbhedkuuttaavcchinn| pratiyogitAkaH bhedaH, atiriktaH tattaddharmAtiriktaH, tathA ca dharmibhedAnna / vaiyarthyam / tattaddharmAvacchinnabhedamAtrAvacchinnapratiyogitAkAnyonyAbhAvasya svapratiyogitAvacchedakIbhUtabhedapratiyogitAvacchedakataY ttaddharmasvarUpatve'pi tAdRzabhedakUTAvacchinnapratiyogitAkabhedatvasya / nAnAdharmeSu kalpanApekSayA tadviziSTasyaikasya bhedasya lAghavena kalpayituM / yukttvaaditybhipraayH| prazna : tAvaddharmAnyAkhyatve eTale tattadharmAvacchinnabhinnabhinnatva - AvuM lakSaNo karavA karatAM tattaddharmavandra eTaluM ja lakSaNa karo to ? uttara : jo tema karIe to ItarabhedAnamApakAnumitimAM bhAgAsiddhi doSa Ave. hoSa: hoghetaminnaH tattaddharbhavatvAt / | have ahIM avacchedakAvacchedana yAvaddoSa pakSa che. temAM itarabheda sAdhya che. | tAddharmavanvarUpa hetu to amukaamuka pakSamAM rahevAno. yAvat pakSamAM to na rahe eTale e pakSatAvacchedakAvacchedana anumitimAM pakSatAvacchedaka sAmAnAdhikaraNyana hetuno abhAva che maLatAM bhAgAsiddhi doSa Ave. tene na lAvavA mATe tattaddharmabhinnabhinnatva kahyuM che. prazna : bhale paNa A tattadharma vizeSaNa e vyabhicAra vAraka to na banyuM eTale ft vaiyathyapatti UbhI ja rahI. uttara : ghaTakIbhUta padanA vinA jo cAlI zakatuM hoya to te ghaTakIbhUta padamAM che -- sAmAnya niti . (229) - -- ---
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaiyarthyapatti Ave che. ahIM ame kahIzuM ke tattaddharmabhinna-bhinnatvamAM dvitIyabhinnatva rUpa anyonyAbhAva e eka atirikta ja che. tattaddharmAvacchinna pratiyogitAkabhedakUTAvacchinnapratiyogitAkabheda atirikta ja che. have bhale tattaddharmavatva paNa lakSaNa bane. paNa A paNa lakSaNa banI zake che. upAyasyopAyAntara jUSAt Ama vaiyathyapatti saMbhavatI nathI. tattaddharmAvacchinnabhedamAtrAvacchinnapratiyogitAka bheda e bheda pratiyogitAvacchedakIbhUtabhedapratiyogitAvacchedaka tAddharma svarUpa banI jAya paNa tAdeza(prathama)bhedakUTAvacchinnapratiyogitAkabhedatvane aneka tatkrarmamAM rAkhavA karatAM te bhedatvane eka ja atirikta bhedamAM kalpavuM emAM ja lAghava che. gAdAdharI : etacca yathAzrutAbhiprAyeNa tattaddharmAvacchinnanirUpitaviSayitAnyatamaviSayitAnirUpakatAvacchedakadharmavattvasya lakSaNatve cAdhikavikAsakatayA vizeSaNasArthakyamityavadheyam / gadAdhara kahe che ke yathAzrutAbhiprAyeNa A vizeSaNasArthakyanI ciMtA karavI paDI che. paNa pUrve ame tAvaddharmabhedabhinnatvano artha tattaddhiziSTa-nirUpataviSayitAnyatamaviSayitAnirUpaktAvacchedaktAparyAdhikaraNa dharmavatva je karyo che temAM A ciMtA nathI rahetI kemake ahIM tattaddharmanirUpitatvathI upalakSita viSayitA ame lIdhI che. eTale ke tattaddharmatvano niveza vizeSaNavidhayA karyo ja nathI vizeSaNa to ahIM viSayitA che e to ahIM sArthaka ja che. Ama ahIM koI Apatti rahetI nathI. . gAdAdharI : nanu sAdhyAdibhedena lakSaNabhede hUdo vahnimAn dhUmAdityAdisthalIyasya lakSaNasya paJcavidhahetvAbhAsasAdhAraNyAsambhavAttAdRzalakSaNAkrAntAnAM paJcavidhatvoktyasaGgatirityata Aha paJcavidhabhedoktiriti / dIdhiti: : paJcavidhabhedoktistu tatsambhavasthalAbhiprAyeNa, sAmAnya nirukti 0 (230)
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ // gAdAdharI : paJcavidhatvoktirityarthaH / tatsambhavasthaleti / yatra / / paJcAnAmeva hetvAbhAsAnAM sambhavaH gauraz ghaTatvAdityAdau tasthalIya-" T lakSaNAkrAntasya paJcavidhatvAbhiprAyeNetyarthaH / praznaH sAbAdibhedathI lakSaNono bheda thAya che. have dUto vaddhimAna ghUmata na 1 ItyAdisthalIya lakSaNa e paccavidhahetvAbhAsa-sAdhAraNa che. kemake eka ja lakSaNa paccavidhaf hetvAbhAsa sthaLe paNa jAya che. to have tevAM lakSaNathI AkrAnta vahunyabhAvavahUda zI rIte | saMbhave? kemake tenAthI duSTa thatAM dhUma hetumAM paccavidhahetvAbhAsokti asaMgata banI jAya. LI A uttara H paccavidhahetvAbhAsa prakArokti tatsabhavasthalAbhiprANa ame kahI che. jyAM e ja pAMceya prakAranA hetvAbhAsa saMbhave tyAM paNa A lakSaNa jAya jyAM pAMceya hetvAbhAsa na ma A saMbhave tyAM paNa hetumAM lakSaNa jatAM paccavidhahetvAbhAsokti kahevAnuM rahetuM ja nathI. gAdAdharI : nanu lakSaNAnanugamAditarabhedAnumAne bhAgAsiddhirityata I Aha vyabhicArAderiti / 1 dIdhitiH : vyabhicArAdeH sAdhyAdibhedaniyantritatvAt / zabdAbhedamAtrasya cAkiJcitkaratvAditi prAhuH / gAdAdharI : sAdhyAdibhedaniyantritatvAt saadhyaadibhedniyntri-| talakSyatAvacchedakatvAt, tathA ca lakSaNasyeva lakSyatAvacchedakasyA-" pyananugamAnna bhAgAsiddhiriti bhaavH| nanvevamapyanugatoktyasambhavAnnAyaM prakAraH sAdhIyAnityata Aha zabdAbhedamAtrasyeti / / [] praznaH Ama thatAM pharI lakSaNano ananugama thayo eTale doSatAvacchedakAvacchedana [] pakSamAM itarabhedAnumAna karatAM bhAgAsiddhi doSa Avaze. uttara : nA, vyabhicArAdi doSo paNa sAdhyabhedathI bhinna bhinna ja bane che arthAta 4 A sAdhyabhedathI lakSmatAvacchedaka paNa bhinna bhinna banavAthI lakSya (pakSa) paNa bhinna bhinna ja bane tethI je je pakSa bane te tat-tan hetusahita ja hoya eTale te Apatti saMbhavatI nathI. - - 2 sAmAnya niyukti (231) -
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAdAdharI : idaM punarihAvadheyam / tAvadanyAnyatvamitarabhedAnumApakameva na tu doSapadapravRttinimittam, tathA sati nirvahnitvaviziSTe vahnisAdhane dhUmo duSTa ityAdau duSTapadasya vanyabhAvaviziSTanirvahnitvAdyavacchinnAnyatamavadarthakatayA nirvahnitvaviziSTe vahnisAdhane ityAderananvitArthakatvaprasaGgAdaprasiddhyA tasya hetvanvayinirvahnitvaviziSTavizeSyakavanyanumitiprayojakatvArthakatvAsambhavAt, kintu abhAvaprayojakabhramAnyavRttiviSayitAnirUpakavattvameva tathA, uktasthale ca prakAratA, prakAratAnirUpitavyAptiprakAratAnirUpitadhUmatvAvacchinnaprakAratA cobhayameva sAdhanapadArthaH / gadAdhara kahe che ke tAvadanyAnyatvarUpa hetvAbhAsalakSaNa IttarabhedAnumApaka ja samajavuM. paNa doSapadapravRttinimitta (vyavahA2) rUpa na samajavuM. jo tAvadanyAnyatvane doSapadapravRttinimittarUpa kahIe to nirvahityaviziE vahrisAdhane dhUmo tuTaH bodha anupapanna thaI jAya, kemake ahIM dudhdhAtvartha doSa eTale have varjyabhAvavadvattvabhAvavadanyatamatva bane. ane tethI doSaviziSTadhUma duSTa bane. eno artha e thAya ke vattvabhAvavachyabhAvavadanyatamatvavat dhUma banyo. have je vanyabhAvavadvattvabhAvavadanyatamadoSatvavat che temAM vahnianumiti-prayojakatva saMbhavI zake ja nahi kemake jyAM tAdazAnyatamatva hoya tyAM teno virodhi vahnianumitiprayojakatva kema rahI zake ? have jJAne dhUmo duSTaH kahyuM che eTale vahnianumitiprayojaka dhUmane ja banAvelo che. to ahIM dhUmamAM virodhi dharmo na rahI zakatAM nidviiizazne vahni sAdhane dhUmo duSTaH vAkya ananvitArthaka banI javAnI Apatti Ave. eTale ahIM doSa padanuM pravRtti nimitta tArdazAnyatamatvatva mAnI zakAya ja nahi. paNa vattvanumitiabhAvaprayojakabhramAnyavRttiviSayitAnirUpakavattva ja doSapadapravRttinimitta mAnavuM joIe. je doSa bane che tenuM jJAna vanyabhAvavajyabhAvazAna e vartyanumiti abhAva prayojaka bhramAnya jJAna che. emAM rahelI viSayitAno nirUpaka sAmAnya nirukti 7 (232)
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ in vanyabhAvavaddhanyabhAva bane. te ja doSa. tAdaza nirUpakattva rUpa doSa viziSTa dhUma bane ma palimanumitiyox4 deg432. 27. kAya bheTanirvahnitvaviziSTe vahnisAdhane dhUmo duSTaH bhe 14ya manvitArtha 47. 214. A rIte ukta vAkyane anvitArthaka banAvavA mATe gadAdhare kahyuM ke | doSapadapravRttinimitta tAvadanyAkhyatva na levuM paNa tene ItarabhedAnamApaka ja levuM. ane A 1) uktavAkyane anvitArthaka banAvavA mATe duSpAvartha uktanirUpakatva ja levuM. ___gAdAdharI : prakAratArUprasAdhanapadArthe'parapadArthaikadezavyAptiprakAratA| nirUpakaprakAratAyAJca SaSThyantavahnipadapratipAdyasya vahniniSThatvasya svarUpasambandhena, sAdhanapadArthoktaprakAratAdvaye ca saptamyantArthasya nirvahnitvaviziSTavizeSyatAyA nirUpitatvasambandhenAnvayaH [ sAdhanapadottarasaptamyA nirUpakatvaM dvitvaJcArthaH, nirUpakatve ca [] "niruktasAdhanapadArthayoH pRthaganvayaH, tadanvitanirUpakatve ca dvitvAnvayaH, dvitvAnvitatAdRzanirUpakatvayozca doSapadArthaghaTakAbhAve'nvayaH, tathA ca ] nirvahnitvaviziSTavizeSyatAnirUpitavahniprakAratAnirU pakatvasya tAdRzavizeSyatAnirUpitA yA vahniprakAratAnirUpitavyAptiprakAraMtAnirUpitadhUmatvAvacchinnaprakAratA tannirUpakatvasya ca dvayorabhAvaprayojakabhramAnyavRttiviSayitAnirUpakavAnityevAnvayabodhaH / have A anvitArthaka vAkyano zAbdabodha zuM thAya? te gadAdhara sAthe sAthe batAve che. A (1) pahisAdhane' 56ma saadhn56|| 2 // 42vo bhane prata nirUpitAptiprakAratAnirUpitadhUmaprakAratA karavo. IJ (2) prakAratArUpa sAdhanapadArthamAM ane aparapadArtha ekadeza prathama prakAratAmAM | pakyattavalipratipAdya vahminiSThatvano svarUpasaMbaMdhathI anvaya karavo. - vahminiSThAprakAratA che 7 (svatantratA ) - pahinihAratA (apanI prathama 2d..) a (3) mA sA5napArtha Ust2dudyamA nirvahnitvaviziSTe sthalIya saptamyardutha || ---- sAmAnya nirahita . (233) - -- -- -
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizeSyatAno nirUpitatvasaMbaMdhathI anvaya karavo. nirvatitvaviziSTavizeSyatA nirUpitA yA sAdhanapadArthoktaprakAratA / (4) sAdhanapadottara saptamIno nirUpakatva ane dvitva artha karavo. (5) saptamyartha nirUpakatvamAM be prakAratAno pRthak anvaya karavo. nirUpaka vahni ane dhUma che mATe temAM nirUpakatva rahe. vahniniSThaprakAratAno vahniniSThanirUpakatvamAM anvaya thAya. dhUmaniSTha prakAratAno nirUpakatvasaMbaMdhathI dhUmaniSThanirUpakatvamAM anvaya thAya. Ama prakAratAnvita nirUpakatva bane. (6) prakAratAnvitanirUpakatvamAM dvitvano anvaya karavo. nirUpakatva be che. (dhUmaniSTha.vahriniSTha) mATe dvitvaviziSTa-prakAratAnvita nirUpakatva bane. (7) dvitvaviziSTa-prakA2tAnvita nirUpakatvano doSapadArtha ghaTakIbhUta je vastyanumityabhAva, temAM anvaya karavo. ukta prakAratAnirUpakatva pratiyogika-abhAva doSapadArthaghaTakIbhUta abhAva banyo. gAdAdharI : pratibandhakIbhUtabhramaviSayitAnirUpakAbhAvAdimattvamAdAya parvate vahnisAdhane dhUmo duSTa ityAdiprayogavAraNAya viSayitAyAM bhramAnyavRttitvaM nivezitam / prazna H bhramAnyavRttiviSayatA kema kahyuM che ? uttara : jo tema na kahIe to to parvate vRddhisAdhya ghUmo duSTaH vyavahArApatti Ave kemake pachI to vattvabhAvavatparvata rUpa bAdhabhrama viSayitA paNa levAya te vahtvabhAvIyA viSayitA paNa kahevAya ane te taduttarAnumitiniSThaUbhayAbhAva prayojikA bane ja ane tethI svajJAnaviSayakaprakRtahetutAvacchedakavatvasaMbaMdhathI vattvabhAvarUpadoSa dhUmamAM jatAM duSTa banI javAnI Apatti Ave. A bhramavRttiviSayatA hovAthI uktanivezane lIdhe have A Apatti na Ave. gAdAdharI : doSaghaTake kevalasAdhyAbhAvAdau doSavyavahArAbhAvAt atrAyaM doSa ityAdau svaviSayakanizcayAvyavahitottarAnumiti niSThatAdRzo - bhayAbhAvAdhikaraNatAtvavyApakavirodhiviSayitA- prayojyatAkadharma eva sAmAnya nirukti 0 (234)
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ rarara rara rara ra doSapadArtha iti dik / varjyabhAvavaha3darUpa doSaghaTaka kevaLa vattvabhAvamAM doSatvavyavahAra thato nathI. mATe atra vamAvavAH roSaH ityAdi sthaLe svaviSayakanizcayAvyavahitottarAnumitiniSThatAdeza-UbhayAbhAvAdhikaraNatAtvavyApakavirodhiviSayitAprayojyatAkadharma ja doSa padArtha kahevo joIe. varjyabhAvavahRdaviSayakanizcaya-avyavahitotarAnumitiniSTha ubhayAbhAvA-dhikaraNatA ghaTAghanumitimAM rahe. tyAM ja virodhiviSayitAprayojyatA rahe eTale tazirUpaka dharma varjyabhAvavadatva ja doSa bane. Ama vajyabhAvatva tantirUpakadharma na hovAthI doSa na bane. kemake tAdezajJAnottara jAyamAnAnumitimAM hU~vo vahvimAn anumiti paNa maLe tethI temAM adhikaraNatA che paNa tadyApaka varjyabhAvaviSayatAprayojyatA nathI. iti dik / iti hetvAbhAsadvitIya- lakSaNam / sAmAnya nirukti 7 (235)
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- -- -- -- -- -- -- - cintAmaNiH jJAyamAnaM sadanumitipratibandhakaM yat tattvaM vA / candra. - atha tRtIyalakSaNam / jJAyamAnaM sat anumitipratibandhakaM yat tattvam / vanyabhAvavadda zAyamAna thaIne anumitipratibaMdhaka bane che mATe ? | vahunyabhAvavaThThada doSa bane. gAdAdharI : asAdhAraNyasya pakSavRttitve sati sAdhyavyApakIbhUtAbhAvapratiyogitAtmakasya, satpratipakSasya ca pakSaniSThasAdhyAbhAvavyApya1 vattvarUpasya buddhevirodhiviSayakatayA sAdhyavattAjJAnavirodhitvaM / || nirvivAdameva / evaJca tajjJAnadazAyAM hetoranumityajanakatvAttabuddheH / / pratibandhakatvamAvazyakamityetAdRzayathAzrutArthaparasya dazAvizeSe ityAdimUlasyAnutthitiH, anyathA sAdhAraNyAdijJAnasya pratibandhakatAyA | api vyavasthApayitumucitatvAdatastAdRzamUlamanyathA / vyAkhyAtumavataraNikAmAha syAdetaditi / dIdhitiH : syAdetat, zabdo'nityaH zabdatvAt, ityatrAsAdhAraNe-" 'vyAptiH sarvasAdhyavadvyAvRttestatrAsattvAt,, ____ gAdAdharI : ityatrAsAdhAraNe-etatsthalIyAsAdhAraNyarUpadoSaprakArakahetuvizeSyakabhramaviSaye sarvasAdhyavavyAvRttatvAtmake / / avyAptiriti / tadviSayakatvasya niruktAnumityapratibandhakahetvaviSayaka-[) jJAnasAdhAraNatayA tAdRzapratibandhakatAtiriktavRttitvAditi bhAvaH / pakSavRttitve sati sAdhyavyApakIbhUtAbhAvapratiyogiasAdhAraNyam ? | sAdhyAbhAvavyApya hetumApakSa satpatipakSaH | ---- sAmAnya nirahita (235) - -- -- -
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. A ubhayabuddhi sAdhyAbhAvanI virodhI bane che. have asAdhAraNya ke satratipakSanI ke A jJAnadazAmAM hetu anumitino janaka banI zake nahi eTale A jJAnane anumitinuM pratibaMdhaka kahevuM joIe e hakikata to suspaSTa ja che Avo artha karavAnI "dazAvizeSa I evA vakSyamANa kathanathI jarUra ja nathI. arthAt e kathana nimprayojana banI jAya jo A i uktArtha ja tenA dvArA abhipreta hoya to. Ama uktArtha karatAM to te paMktinuM utthAna jaI A saMbhavatuM nathI ane jo temaja artha karavo hoya to to asAdhAraNa-satkRtipakSane ja zA mATe che. anumiti pratibaMdhaka kahevA joIe? sAdhAraNyAdi mATe paNa tema kema na kahevAya? ezle 1 have "dazAvizeSe paMktinuM utthAna karavA mATe uktArtha na letAM dIdhitikAra judI rIte 1. I vyAkhyAna kare che. jo jJAyamAnuM sadanumitipratibaMdhaka yat tattvam lakSaNa hoya to zabda nitya: zabdatAt evA asAdhAraNamAM avyApti Avaze. sAdhyavyApakIbhUtAbhAvapratiyogita ane sarvasAdhyavadvayAvRttatva eka ja che. prazna : zabdamAM anityatvano to haju saMzaya che ne ? uttara : nA. nizcaya che. praznaH to siddhi hovA para anumiti ja zI rIte thAya? uttara : siSAdhaSiAbalAt anumiti jarUra thAya. have ahIM hetumAM dutvavyavahAra | I thAya che mATe te lakSya che ane temAM lakSaNanI avyApti thAya che. . (sapakSa ane vipakSamAM avRtti je hetu hoya te asAdhAraNa kahevAya.) anityasvarUpa che sAdhya che. tadvAn zabda che temAM zabdava to vRtti ja che arthAtu anityatvavatu ghaTAdimAM bhale ya ja zabda- vyAvRtta che paNa sarvasAdhyavayAvRtta te nathI. asAdhAraNanuM lakSaNa che bha sarvasAdhyavadvayAvRttatva mAtra nathI paNa hetuvRttitve sati sarvasAdhyavayAvRttatva lakSaNa che. ne have ahIM zabda-vRttitvaviziSTa anityatvavadvayAvRttatva ja aprasiddha banI jAya che eTale ja tene na letAM tenuM bhramAtmaka jJAna levuM. je prasiddha bane che teno viSaya prasiddha (aMza) sarvasAdhyavadvayAvRttattva mAtra doSa tarIke levo joIe. have sarvasAdhyavaThThayAvRttattva mAtra to e pratibaMdhakatAtirikta vRtti paNa bane. (sarvasAdhyavadvayAvRttatva viSayakajJAna e koI II anumitipratibaMdhaka banatuM nathI.) // gAdAdharI : nanu kevalaM sarvasAdhyavadvyAvRttatvaM na doSaH api tu | II - - - sAmAnya virakti (ra3) === G J
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhanavRttitvavizeSitam tAdRzaviziSTaviSayakatvantu na pratibandhakatA - tiriktavRttItyata Aha sarveti / tatra hetau, asattvAt avRtteH, sAdhyavati pakSe hetorvRtteriti zeSa:, tathA ca tAdRzaviziSTasyAprasiddhyA tasya doSatvAsambhavena prasiddhasyAviziSTasAdhyavadvyAvRttatvasyaiva tatra doSatAyA Avazyakatvamiti bhAvaH / prazna : paNa kevaLa sarvasAdhyavandvayAvRttatvane asAdhAraNa doSa kahevAto nathI. hetuvRttitvavi. tAdaza doSa kahevAya che ane tAdaza jJAna to pratibaMdhaka ja bane eTale pratibaMdhakatAnatiriktavRtti ja tArdazajJAnaviSayakatva bane. uttara : hA, paNa sarvasAdhyavandvayAvRttaviSayakatva te jJAnamAM rahetuM nathI. kemake anityatvavat zabdamAM zabdatvavRtti rUpa hetu vRtti banI jAya che ane tethI temAM sarvasAdhyavadvayAvRttatva labdha thatuM nathI. Ama viziSTanI aprasiddhi hovAthI viziSTa to doSa bane ja nahi ane ahIM duSTatvavyavahAra upapanna karavo che mATe koI doSa to mAnavo ja joIe eTale viziSTamAM prasiddhAMzarUpa sAdhyavadvayAvRttatvane ja doSa mAnavo joIe. te prastutamAM hetumAM nathI raheto ane pratibaMdhakatAtiriktavRtti banI jAya che mATe ahIM avyApti UbhI rahe che. dIdhiti: : evaM zabdo'nityaH kRtakatvAdityasya satpratipakSe nityatvavyApyAdravyadravyatvAdAvapi pakSasya tadvattA virahAdityAzaMkAM tayoralakSyatvena nirAkurute dazAvizeSa iti / cintAmaNi: : dazAvizeSa hetvorevA'sAdhAraNasatpratipakSayorAbhAsatvAt tadbuddherapyanumitipratibandhakatvam / gAdAdharI : adravyadravyatvAdAviti - asamavetadravyatvAdAvityarthaH asamavetatvasya dhvaMsasAdhAraNatayA nityatvavyApyatvAsambhavAdvizeSyAMzanivezaH / atrApyanantaramavyAptirityanuSajyate, tadviSayakatvasya pakSAviSayakajJAnasAdhAraNatayA pratibandhakatAtiriktavRttitvAditi bhAvaH / sAmAnya niruti (238)
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / nanu kevalaM nityatvavyApyAdravyadravyatvAdikaM na tatra doSaH, api tu / pakSaniSThatadvattaiva, tAdRzaviziSTaviSayakatvaJca pratibandhakatAnatirikta-M Y vRttyevetyata doSatvamAvazyakamiti bhAvaH / tayoH tAdRzasthalIyadoSa-T / tvenAbhimatayostadharmayoH / vaLI satyatipakSa sthaLe paNa avyApti Ave che. zabdaH nitya:tatvAn ! zabdaH nityaH adravyadravyannAt / ahIM nityatvavyApya-adravyadravyatvava7bda: satpatipakSa doSa bane che. adravyadravyatva=asamavetadravyatva. (khAlI "asamatatA" hetu karata, to dhvaMsa paNa asamaveta che paNa te nitya nathI , eTale vyabhicAra Avata.) ja dIdhitikAranI paMktimAM "pi' padanI anantara vyAti: pada kahevuM. arthAt ukta ] A satpatipakSamAM nirvavyApya-madravyadravyavAvI pi vyAti: kahevuM. ba nityatvavyApyAdravyadravyavAda viSayakatva to pakSAviSayakajJAnamAM paNa rahe ane tethI te n? te pratibaMdhaka na bane eTale pratibaMdhakatAtiriktavRtti banI jatAM ahIM AvyApti Ave. prazna : paNa kevaLa nityatvavyApyAdravyadravyatva sampratipakSa che ja nahi. 1 A tAdezadravyatvavAnuM pakSaH eja satyatipakSa che. tadviSayakajJAna to pratibaMdhaka bane ja eTale A pratibaMdhakatAnatiriktavRtti ja rahe pachI avyApti kyAM rahI ? che uttara : pakSaghaTitaviziSTanI aprasiddhi hovAthI prasiddhAMza nityatvavyApyAdravya- che. dravyatvane ja doSa kahevo paDe ane te to pratibaMdhakatAtiriktavRtti banI jAya eTale , | avyApti UbhI ja rahe che. I[ A avyAptine dUra karavA sarvasAdhyavayAvRttatva ane nityatvavyApyAdravyadravyatva e 1 lakSya ja nathI ema kahIne avyAptinI AzaMkA "dazAvizeSe paMktithI maNikAra dUra kare che. __gAdAdharI : zabdo nityaH zabdatvAdityAdau zabdatvAdivizeSyaka - - 2 sAmAnya virakti (ra39) A J
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ nityatvavyAvRttatvAdijJAnaviSayaviziSTasya prasiddhyA tatrAvyApteH zaGkAnAspadatvAdalakSyatvAbhyupagamena tatparihArasyAtyantAsambhavaduktikatvAt hetupadaM saddhetuparatayA vyAcaSTe hetvoriti / nahIM pyAsa rAjavo zabdo nityaH zabdatvAt sthaNe to nityatvavyApakIbhUtAbhAvapratiyogitvavi.zabdatva rUpa viziSTaviSaya prasiddha ja banI jAya che ane tethI te pratibaMdhakatAnatiriktavRtti hovAthI lakSaNa jatAM ahIM to hetumAM duSTatvavyavahAra utpanna thaI ja jAya che. eTale ahIM to avyAptinI AzaMkA saMbhavatI ja nathI eTale AvuM sthaLa laIne tene alakSya kahevuM ane pachI teno parihAra karavo e bilakula anucita banI jAya eTalA mATe hetu padane sadvetuparaka kahyuM che. Ama thatAM have zabdo nityaH zabdatvAt sthaNa to na 4 sevAya pe| zabdaH anityaH zabdatvAt sthaLa ja levuM paDe. ahIM zabdatvane sadvetu kahyo eTale have temAM lakSaNagamana Avazyaka ja nathI arthAt A alakSya che mATe ahIM lakSaNa na jAya emAM to ISTApatti ja che. dIdhiti: : hetvo:-saddhetvo:, asAdhAraNa:- pakSamAtravRttiH, san pratipakSo virodhiparAmarzo yasya sa tathA, tayordazAvizeSe hetau sarvasAdhyavadvyAvRttatvasya pakSe sAdhyAbhAvavyApyavattvavya ca bhramadazAyAm, AbhAsatvAt=anumityajanakatvAt, gAdAdharI : saddhetvoH sAdhyavadvyAvRttatvAdirUpAsAdhAraNyasya sAdhyAbhAvavyApyavatpakSakatvarUpasatpratipakSitatvasya cAsambhavAdasAdhAraNasatpratipakSapade anyathA vyAcaSTe asAdhAraNa iti / tathA prakRte satpratipakSapadArthaH / have je sadvetu hoya tene sAdhyavadvayAvRttatvarUpa asAdhAraNa ke nityatvavatvakSakatva rUpa satpratipakSa to IhI zahAya 4 nahi bhane maziDAre to saddhetvoreva asAdhAraNasatpratipakSayoH 'dhuM che. bheTale menuM hIdhitiara vyApyAna uratAM u cheu asAdhAraNa eTale pakSamAtravRttiH artha ahIM levo ane satpratipakSa eTale san pratipakSo sAmAnya nirukti * ( 240 )
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ -AA -- - -- -- -- -- -- - -- - virodhiparAmarzo yasya saH mAvo artha 42vI. saddhetu 59pakSamAtravRtti 5 za.. 1 tema virodhiparAmarzavALA paNa hoI zake che. gAdAdharI : saddhatvorduSTatvarUpAbhAsatvAyogAdAbhAsapadamanyathA vyAcaSTe AbhAsatvAditi / mAre saddhatvoreva asAdhAraNapratipakSayoH AbhAsatvAt [.. che AbhAsatva eTale duSTatva. have saddhatumAM dukhatvayoga zI rIte saMbhave? eTale eno artha che karatAM dIdhitikAra kahe che ke ahIM AbhAsatva anumityajanakatvam levuM. gAdAdharI : tabuddherityatra tatpadasya hetuparatvaM na sambhavati, satpratipakSasthale pratibandhakajJAnasya hetuviSayakatvAniyamAddhetuvi SayakatvakathanasyAprayojakatvAd buddhipadasyApi buddhisAmAnyaparatvaM na / sambhavati hetvaadimaatrvissykjnyaansyaaprtibndhktvaadtsttpdsy| hetupakSobhayaparatayA buddhipadasya sAdhyavavyAvRttatva-sAdhyAbhAvaM vyApyavattvAvagAhibuddhi-paratayA tabuddhipadaM hetuviSayakasAdhya vavRttitva-pakSaviSayakasAdhyAbhAvavyApyavattAbuddhiparatayA vyAcaSTe satabuddheriti / dIdhitiH : tadbuddheH hetvAdau sAdhyavavyAvRttatvAdibuddheH pratibandhakatvaM paramAyAti na tu tadviSayasya doSatvam, asattvAt, anyathA / bAdhabhrameNAnumityanudayAt tasyApi doSatvam syAt, ko hi saadhyaabhaav| tadvyApyavattAbhramayoranu-mitivirodhitve vizeSaH / ___ mA2- paMtima tadbuddheH anumitipratibandhakatvAt dhuM cha. ma / M hetvoreva' pUrvapahane hI tat 54thI tunI 4 52ma thAya to saMbhavatuM nathI. (mAtra hetubuddhi anumitipratibaMdhaka nathI banatI mATe) kemake satkRtipakSaka sthaLe -- -- sAmAnya nirahita . (241) - -- --
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ GS 20 0 2 sAdhyavyApyavAna pakSa paNa satpatipakSa kahI zakAya. to evo niyama to na ja rahyo || 4 ke sAMdhyavyApyAna pakSa ja satyatipakSa kahevAya. Ama tyAM hetubuddhi na hovA chatAM te | ya te anumiti pratibaMdhaka bane che mATe paNa tata padane hetuparaka na kahI zakAya. buddhipada buddhisAmAnyaparaka na kahI zakAya kemake hetumAtraviSayakabuddhi e anumiti pratibaMdhaka banI zakatI ja nathI. mATe tat padathI asAdhAraNa sthaLe hetu levo joIe. satvati. sthaLe pakSa levo joIe. te ja rIte buddhipadathI kramazaH sarvasAdhyavadvayAvRttatva ane - sAdhyAbhAvavyApyavasvAgAhi buddhi levI joIe. ema thatAM tabuddhi pada , A hetuviSayaka sarvasAdhyavayAvRttatva paraka bane ane pakSaviSayakasAdhyA-bhAvavyApyavattvapUraka para bane. AvI buddhi anumiti pratibaMdhaka bane. gAdAdharI : tayoralakSyatAlAbhAya hetvoranantaraM zruta evakAro'tra yojanIyaH / tadarthamantarbhAvya vyAcaSTe pratibandhakatvaM paramAyAtIti / / |param kevalam / evakAravyavacchedyaM sphuTayati natviti / tadviSayasya= [] " tAdRzabuddhiviSayasya, doSatvam doSalakSaNalakSyatvam, asattvAt= lakSyatAprayojakasyAsattvAt, pratibandhakIbhUtajJAnapramAtvasyaiva / tadviSayalakSyatAprayojakatvAditibhAvaH / A 'hatvoreva' padasthalIya evakAra "tabuddhanI uttaramAM mUkavo ema thatAM ahIM 1. || doSatAnuM alakSya kathana upapanna thaI jAya. tevI buddhi ja (arthAt buddhino viSaya nahi) II anumiti pratibaMdhaka banI jAya. (paNa buddhiviSaya doSa na bane ane tethI hetuduSTa naJ A bane.) A evakArane sAthe laIne dIdhitikAra kahe che ke AvI buddhi ja pratibaMdhaka banI ja Ave che arthAt teno viSaya doSa nathI banato. temAM hetu tarIke dIdhitikAra "sattA || pada mUke che. " gAdAdharI : asattvAt viziSTasyAprasiddhatvAditi tu nArthaH, ekadeza / evAvyApterAzaGkitatayA viziSTAprasiddhestadalakSyatAnirvAhakatvaviV raheNAnupayogAt, anyathA pratibandhakIbhUtabhramaviSayasyApi doSatve, || bAdhabhrameNa pakSe sAdhyAbhAvabhrameNa / te ja sAmAnya nirati (24ra) - A J
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ nanvevamuktasthale dazAvizeSe hetorduSTatApravAdo nopapadyata ityata Aha niryuktikastviti / dIdhiti: : niryuktikastu pravAdo na zraddheyaH / eno artha e karavo ke yadviSayakajJAnamAM pramAtva hoya to te viSayamAM lakSyatA Ave arthAt te viSaya lakSya bane. prastutamAM hetuviSayakasarvasAdhyavandvayAvRttatva rUpa viziSTa aprasiddha hovAthI tadviSayakabuddhimAM pramAtva nathI mATe teno viSaya doSalakSaNanuM lakSya ja na bane. Dui arthAt asattvAno artha viziSTasya-aprasiddhatvAt'na karavo kemake avyAptinI AzaMkA viziSTamAM karavAmAM ja nathI AvI paNa viziSTanA ekadezamAM karI che te to prasiddha ja che. eTale viziSTanI aprasiddhi thavA upara paNa te viziSTAprasiddhi alakSyanirvAhaka banI zakatI ja nathI eTale tenAthI doSamAM alakSyatva sAbita karI zakAya nahi. mATe 'asattvAt'no uktArtha ja ka2vo vyAjabI che. AgaLa vadhatAM dISitikAra kahe che ke jo bhramaviSaya satpratipakSa paNa doSa mAnazo to to bhramajJAnaviSaya bAdha paNa doSa banI jatAM sadgutumAM duSTatvApatti Ave. (vanyabhAvavatparvata bhramajJAna che teno viSaya jo doSa banI jAya to tatratya sadvetu dhUma duSTa banI javAnI Apatti Ave.) kemake jo sAdhyAbhAvavyApyavattAbhramaviSayavirodhI banI zake to sAdhyAbhAva bhrama mATe kema virodhI na bane ? A rIte uttama sthaLe alakSyatvana avyApti AzaMkA dUra karI. ahIM 'dazAvizeSe'pada zA mATe mUkyuM che te ApaNe joIe. zabdaH anityaH zastvAt ahIM jo zabda pakSamAM anityatvanI saMzaya dazA hoya to to anityatvavyApakIbhUtAbhAvapratiyogitva zabdatvamAM maLI ja jAya kemake anityatva ghaTAdimAM nizcita che. tyAM badhe zatva nathI ja rahetuM. Ama thatAM sarvasAdhyavandvayAvRttatva hetumAM maLI jatAM hetu duSTa bane ja ane tethI temAM lakSaNa paNa jAya ja. paNa anityatvanI zabdamAM nizcayadazA hoya te vakhate to ahIM avyAptinI AzaMkA UbhI thAya ja. tene alakSyatvena dUra karI. AvA sthaLe duSTatvavyavahAra niryuktika che mATe te zraddheya banI zake nahi. sAmAnya nirukti . (243)
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAdAdharI : upadarzitasthale'pi dazAvizeSe hetorduSTatvamaGgIkurvantastatsAdhAraNyAya lakSaNamanyathA vyAcakSate ye tanmatamupanyasya dUSayati yattviti / dIdhiti: : yattu jJAnasya yadanumitipratibandhakatAvacchedakaM tadvattvam tatprakArakapramAviSayatvaJca lakSaNArthaH / gAdAdharI : 'jJAnasyeti' SaSThyantArthasya yatpadArthe'nvayaH, tathA ca jJAnasambandhitvaviziSTaM yadrUpAvacchinnaM yatkiJcitsambandhena anumitipratibankatAvacchekamityarthaH / atrApyavacchedakatvaM anatiriktavRttitvam, uktayukteH / tatpadamubhayatra tadrUpaviziSTaparam / lakSaNArtha H = vyutkrameNa lakSaNayorarthaH / have bIjA keTalAka ahIM hetumAM duSTatvavyavahAra mAne che ane tethI lakSya ja mAne che eTale avyAptine dUra karavA mATe tyAM lakSaNa laI javAno yatna kare che. jJAnasya yadanumitipratibaMdhakatAvacchedakaM tadvattvam tatprakArakapramAviSayatvaM lakSaNArthaH / jJAnasambandhatvaviziSTaM yadrUpAvacchinnaM yatkicit saMbaMdhena anumitipratibaMdhakatA - vacchedakaM iti paryavasito'rthaH / anumitipratibaMdhakatAvacchedaka pratibaMdhakarUpa jJAnamAM rahenAra vizeSaNa bane. arthAt jJAnasaMbaMdhi je hoya te anumiti pratibaMdhakatAvacchedaka bane. pratibaMdhakIbhUtajJAnamAM viSayitAsaMbaMdhathI viSaya rahe eTale viSaya pratibaMdhakatAvacchedaka bane. te ja rIte vakSyamANa virodhisAmagrIkAlInatva svarUpasaMbaMdhathI jJAnamAM rahe. eTale te pratibaMdhakatAvacchedaka bane. ahIM paNa uktayuThyA avacchedakatA anatiriktavRttitvasvarUpa levI. yattunuM A lakSaNa maNikA2prathama lakSaNa ane dvitIyalakSaNa svarUpa bane che. jJAnasaMbaMdhitvaviziSTa yadnapAvacchinaM anumitipratibaMdhakatAvacchedaka sAmAnya nirukti * ( 244 )
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ ---- - -- -- -- -- -- - takArakapramAviSayatve - prathama lakSaNamAM paryavasAna. A jJAnasaMbaMdhitvaviziSTa yatUpAvacchinna anumitipratibaMdhakatAvacchedaka tattvam - II / dvitIya lakSaNamAM paryavAsAna. Ama taddhatvam - takArakapramAviSayatvanI vya kramathI yojanA karatAM prathamadvitIyalakSaNArtha banI jAya che. arthAt be ya lakSaNanI A rIte vivakSA karatAM be ya A lakSaNo prastuta lakSya sthaLe cAlI jatAM avyApti rahetI ja nathI ema teno kahevAno (H bhAzaya che. / gAdAdharI : nanvetAvataika kathaM darzitasatpratipakSAdau lakSaNasamanvayaH, // tatra pratibandhakatAvacchedakIbhUtaviziSTaviSayakatvasyAprasiddheH, kathaM vA ] M vyabhicArAdikamAdAya savyabhicArAdAveva lakSaNagamanaM vyabhicArAdi| viSayakatvasyaiva pratibandhakatAvacchedakatayA vyabhicArAderatathAtvAdityata / Aha tacceti / ____ dIdhitiH : tacca dvividham, viSayarUpaM sAdhAraNyAdi, bAdhe ca " pramitasAdhyAbhAvavAn pakSaH, tadviSayakatvena jnyaansyaanumitiprtibndh-| // katvAt / aviSayarUpaJca virodhisAmagrIkAlInatvAdikam / tadvattvaM ca Y jJAnasyeva tadviSayasya hetorapIti / gAdAdharI : tAdRzapratibandhakatAvacchekaJcetyarthaH / bhramAtmakabAdha-1 ) pratibandhakatAmAdAyApAditAyAH saddhetorduSTatAyA asambhavaM spaSTIkartumAha ) M bAdhe ceti / bAdhajJAnaniSThapratibandhakatAyAJcetyarthaH, avacchedaka iti shessH| | pakSasya vAstavaM sAdhyAbhAvavattvaM nivizate na tu vaijJAnikamiti sUcayituM / - pramiteti / tadviSayasyAvacchedakatve yuktimAha tadviSayakatveneti / tathA ca / viSayaviSayakatvasyeva viSayasyApi viSayitayA avacchedakatvamakSatamiti bhAvaH / P -------- U --- sAmAnya nisti . (2r) - -- -- -
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ T ET - 2 - - - 1 H prazna : are ! Ama kaho to ya zI rIte satyatipakSAdimAM lakSaNa samanvaya thaze? | ( kemake pUrvoktarIte viziSTaviSayakatvanI to aprasiddha ja che. pratibaMdhakatAvacchedaka to te ) e tAdezaviSayakatva ja banI zakata. te to aprasiddha che eTale viSayitA jaze zI rIte ? | vaLI vyabhicArAdimAM paNa viziSTaviSayakatvanI prasiddhi che paNa tethI te pratibaMdhakatAvacchedaka to viziSTaviSayakatva ja banaze. vyabhicArarUpa viSaya to na ja bane 4 1 ne ? yag: nA, pratibaMdhakatAvacchedaka be prakAranA che, eka to viSayitAsaMbaMdhathI jJAnamAM ya na rahIne viSaya pote pratibaMdhaka banI jAya. vyabhicArarUpa viSaya jJAnamAM rahIne ja 1 pratibaMdhakatAvacchedaka bane eTale vyabhicAra doSa banI jAya. bAdhasthaLe na mitatAththAmAvavA pakSa rUpaviSaya viSayitA saMbaMdhathI jJAnamAM rahI jAya eTale te paNa pratibaMdhakatAvacchedaka banatAM doSa banI jAya (ahIM bhrama laIne saddhatu duSTa na banI che jAya te mATe "pramita' pada mUkyuM che.) jema tadviSayakatvena (viSayaka) jJAna anumiti pratibaMdhaka bane ane tethI tadviSayakatva ja || pratibaMdhakatAvacchedaka bane tema viSaya paNa viSayitA saMbaMdhathI jJAnamAM pratibaMdhakatAvacchedaka jarUra banI zake. gAdAdharI : virodhisAmagrIkAlInatvAdIti / virodhikoTyanumitisAmagrIkAlInatvena satpratipakSite asAdhAraNe ca saddhetau duSTatvamiti / mAvaH | have satvati. asAdhAraNa sthaLe viziSTaviSaya ahIM aprasiddha che. eTale viSayane to , pratibaMdhakatAvacchedaka kahI zakAya nahi tethI ahIM ame virodhisAmagrIkAlInatvane che A pratibaMdhakatAvacchedaka kahIzuM. sampratibaMdhaka sthaLe tema ja asAdhAraNa sthaLe virodhikoTi na | parAmarza sAmagrI paDelI hoya te ja kAlIna bIjuM viruddha jJAna hoya eTale temAM virodhi ? 1 sAmagrI kAlInatva AvI jAya. Ama pratibaMdhaka jJAnamAM raheluM sAmagrI kAlInatva 1. pratibaMdhakatAvacchedaka banI jAya. have te ja virodhisAmagrIkAlInatva je jJAnaniSTha che te tatkAlanirUpitAdheyatA saMbaMdhathI hetumAM AvI jAya eTale hetu duSTa banI jAya. (kAlamAM | jJAna jema Adheya che tema hatu paNa Adheya che.) 2 - sAmAnya nirati 0 (24) 52 ]
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAdAdharI : nanu jJAnaniSThaM virodhisAmagrIkAlInatvamAdAya kathaM / / / hetorduSTatvaM tasya jJAna eva sattvAdityAzaGkaraM pariharati tdvttveti| tadviSayasya | // hetorapIti / tatkAlanirUpitAdheyatAtmakasya tatkAlInatvasyAdheyabhedena / bhedAnabhyupagamAt, abhyupagame vA AdheyatAsambandhena tatkAlasyA0 vacchedakatayA tamAdAyaiva lakSaNasamanvayAditi bhAvaH / nAbhedeneti / / vivakSituM zakyamiti zeSaH / A prazna : paNa AdheyabhedathI dheyatA to bhinna bhinna paDe eTale AdheyatAtmaka I tAdezakAlInatva je jJAnamAM che te ja hetumAM zI rIte saMbhave? M yattu : mAyamethI sAdheyatvane same bhinna nAthI bhAnadi. sane tama mAnajA P ja paDe to ame have kahIzuM virodhisAmagrIkAla ja jJAnamAM AdheyatAsaMbaMdhathI R pratibaMdhaktAvacchedaka bane. kAla to eka ja che mATe te ja jJAnaniSTha pratibaMdhakatAvacchedakarUpa 1 IT kAlAtmaka doSa AdheyatA saMbaMdhathI hetumAM paNa rahI jAya eTale hetu duSTa banI jAya. . I asAdhAraNanuM lakSaNa sAdhyavyApakIbhUtAbhAvapratibaMdhakatvavat hetu che. satyaMtipakSa , che viruddha hetuthI UbhA thAya che jyAre sAdhyavyApakIbhUtAbhAvapratiyogitvavat hetuH rUpa che paNa viruddha ke asAdhAraNa (matAMtara) sthaLe sAdhyAbhAvanA sAdhaka hetuthI ja sAdhyanI anumati ma A thavA lAge che. athavA satkRtipakSasthaLe sAdhyAbhAvavyApya anya hetu maLe che. jyAre te. asAdhAraNa sthaLe sAdhyAbhAvavyApya te ja heta maLe che. Ama ubhayatra | ]] virodhiparAmarza sAmagrI maLe che. dIdhitiH : tanna, tadvattvaM hi heto bhedena, bAdhe tdbhaavaat| ata eva || MnAzrayatayA vahnivyabhicAridravyatvAdimati dhUme'tiprasaGgAcca, . gAdAdharI : sAdhyAbhAvavavRttitvAdiviziSTasAdhanarUpadoSasyAbheda-M Y sambandhena hetau satvAttena sambandhena tadvattvavivakSAyAM na vyabhicArAdAVvaprasaktirataH bAdhe tadabhAvAditi / vlybhaavvdhuudaadiruupbaadhe| // dhUmAdirUpahetvabhedAsattvAdityarthaH tathA ca tatrAvyAptiriti bhAvaH / ata " ----sAmAnya niti * (247) ---- -
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - -- -- -- -- -- -- -- -- -- / / eva-bAdhe'vyAptereva, nAzrayatayA tadvattvam vivakSAhamiti zeSaH / / / dhUmAdevayabhAvavadhudAdhanAzrayatayA ekajJAnaviSayatvAdirUpasambandhasya AdhAratvAnirvAhakatvAditi bhAvaH / avyAptimuktvA ativyAptimapyAha vahnivyabhicArIti / R. A rIte yag mate ukta satyatipakSa asAdharaNasthaLano doSa lakSyatvena abhyapagama 1 ' karIne temAM lakSaNanI saMgati karIne AvyApti dUra karI. have dIdhitikAra tenuM khaMDana kare che ! che te ApaNe joIe. te uttara pakSa: viSaya pratibaMdhaktAvacchedaka bane ema tame kahyuM. have tadvattA hetumAM che | tAdAbhyasaMbaMdhathI yadyapi vyabhicAra sthaLe to maLI jAya paNa vahunyabhAvavaThThadAdi rUpa A bAdha ane dhUmano abheda to che ja nahi to dhUmamAM bAdhAdi sthaLe abhedena taddattA nahi maLe. te T e ja rIte vahunyabhAvavadadarUpa viSaya AzrayatAsaMbaMdhathI paNa dhUmamAM rahI zakato nathI.' | svaviSayakajJAnaviSaya-saMbaMdhathI dhUmamAM vanyabhAvavadhUhUda kadAca tame rAkhyo have paNa e | I rIte ya AzrayatA saMbaMdhathI viSaya dhUmamAM na rahI zake kemake tevo saMbaMdha nRtyaniyAmaka che. A | Ama avyApti Ave che. M vaNI vahnimAn dravyatvAt sthaNe vanyamAva16vRttitva viziSTadravyatva meM je vyabhicAra che evA dravyatvavALo to sahetuM dhUma banI jAya eTale ativyApti Ave. ja gAdAdharI : nanu hetuniSThasAdhyAbhAvavavRttitvAdirUpaviSaya eva | pratibandhakatAvacchedako na tu tadviziSTadavyatvAdiH tadAzrayazca na / dhUmAdirityAzaGkA nirAkaroti sAdhyAbhAvavaditi / dIdhitiH : sAdhyAbhAvavatpakSasyeva sAdhyAbhAvavad-vRttihetorjJAnasya T pratibandhakatvAt / ra gAdAdharI : sAdhyAbhAvavavRttihetorjJAnasyeti tAdRzahetuviSayaka- jJAnasyetyarthaH / tathA ca vayabhAvavavRttidravyatvAdikamapi viSayatayA avacchedakamiti bhAvaH / ---- sAmAnya niti . (248) - -- ---
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazna H ame hetuvRttisAdhyAbhAvavavRttitvane ja pratibaMdhakatAvacchedaka viSaya kahIzuM have te sAdhyAbhAvavavRttitva to dravyatvahetumAM ja rahe eno Azraya dhUma zI rIte banaze? uttara : sAdhyAbhAvavadvapakSajJAna jema pratibaMdhaka bane che tema sAdhyAbhAvavavRttiketunuM jJAna pratibaMka bane che. Ama thatAM zAnamAM sAdhyAbhAvavRttidravyatva viSaya viSayitAsaMbaMdhathI rahI jatAM te pratibaMdhakatAcchedaka bane eTale te doSa bane ane tethI tArdazadoSavat sadvetu dhUma banI jatAM ativyApti AvavAnI ja che. . gAdAdharI : nanu dhUmAdestAdRzadharmavattve'pi vahnau sAdhye dhUmo duSTa ityAdivyavahArasya nApattisambhavaH, uktayuktyA taddhetukAnumitivirodhi - rUpavattvasyaiva tatra duSTatAvyavahAraniyAmakatvAt, anyathA tavApyapratIkArAdinyatrAtiprasaGgamAha sAdhAraNyAdiviSayakatvasyeti / dIdhiti: : sAdhAraNyAdiviSayakatvasya jJAnaniSThasyaiva pratibandhakatAvacchedakatvAt sattAdisAdhyake jJAne atiprasaGgAcca / gAdAdharI : jJAnaniSThasya = jJAnavRttitvaviziSTasya / sattAdIti sattAvAn jJAnAdityAdau jJAnahetukasattAdyanumitipratibandhakatAvacchedakaM jJAnAMze sattAbhAvavadvRttitvAvagAhitvamAdAya sattve sAdhye jJAnaM duSTamityAdivyavahArApatterityarthaH / prazna : bhale dhUmamAM tAdezadravyatvarUpa doSa raheto paNa tethI vahnisAdhane dhUmo duSTaH vyavahAra thavAnI Apatti nahi AvI jAya kemake tadvetukAnumitivirodhirUpa ja duSTatvavyavahAraniyAmaka che. dhUmahetukAnumiti virodhi vantyabhAvavakRttitvaviziSTadravyatva nathI ja mATe dhUmamAM duSTatva vyavahA2Apatti saMbhavatI nathI. Ama to tamAre paNa kahevuM ja paDaze. A rIte koI Apatti ahIM saMbhavatI nathI. uttara pakSa H vAru, ame bIjI rIte ativyApti ApIzuM. doSaviSayakajJAna pratibaMdhaka bane che mATe pratibandhakatAvacchedaka sAdhAraNyAdiviSayakatva ja bane. have ema thatAM sattAvAnuM jJAnAt sadvetumAM ativyApti Ave. sattAbhAvavaDhavRttitvaviziSTajJAna ahIM sAmAnya nirukti 0 (249)
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ doSa bane. paNa A viziSTa to prasiddha nathI eTale sattAbhAvavavRttitva ja doSa bane. te ja jJAnamAM rahe che mATe pratibaMdhakatAvacchedaka banI jatAM doSaviziSTa jJAnamAM duSTatvApatti khAve. gAdAdharI : yena kenApi sambandhena tadvattvaM vivakSaNIyamityapi dUSayati yathAkathaJciditi / dIdhitiH : yathAkathaJcit tadvattvasya cAtiprasaJjakatvAt gAdAdharI : atiprasaJjakatvAditi / uktadharmamAdAya sattAdisAdhyakajJAne dhUmAdyaMze yadvahnyabhAvavadvRttitvAvagAhitvam, ekajJAnaviSayatvAdisambandhena tadvattvamAdAya vahnyAdisAdhyakadhUmAdAvapi duSTatvavyavahArApatterityarthaH / game te saMbaMdhathI tadvattAnI vivakSA karazo to ya ativyApti Avaze. sattAbhAvavavRttitva sAmAnyAdimAM prasiddha che tenuM avagAhana hetubhUtajJAnamAM karI levAya dhUmAdaMzamAM vabhAvavavRttitvAvagAhitvane ekajJAnaviSayakatvasaMbaMdhathI sahetu dhUmamAM paNa anvaya karI letAM te duSTa banI javAnI Apatti Ave che. gAdAdharI : satpratipakSasthale virodhisAmagrIsamakAlInatvena pratibandhakatAmAdAya yallakSaNasattvamupapAditaM tad dUSayati virodhisAmagrIti dIdhitiH : virodhisAmagrIsamavahito'pi ca liGgaparAmarzo na svasAdhyakAnumiteH pratibandhako maNisamavahito vahniriva dAhasya / gAdAdharI : na svasAdhyakAnumiteH pratibandhaka iti na svajanyAnumitipratibandhaka ityarthaH / kAraNatvapratibandhakatvayorekatrAnabhyupagamAditi hRdayam / vibhinnarUpeNa tadubhayasyaikatropagame pratibandisUcanAyAha maNIti / na pratibandhaka ityanuSajyate / tathA ca virodhikoTyanumitisAmagrI sAmAnya nirukti * (250)
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ - 0 0 0 0 E X T kAlInatvena parAmarzasya svasAdhyakAnumitipratibandhaka tve maNisamavahitatvena vayAdInAmapi dAhapratibandhakatvApattiH / maNisamavahitatvApekSayA lAghavena maNitvenaiva pratibandhakatA kalpyate iti cet, tarhi | | virodhisAmagrIkAlInatvApekSayA lAghavAt tAdRzasAmagrItvena virodhiparAmarzatvenaiva vA pratibandhakatvaM prakRte'pi kalpayitumucitamiti / kathaM virodhisAmagrIkAlInatvamAdAya lakSaNaM saGgamanIyaM, tasya pratibandhakatAtiriktavRttitvAditi bhAvaH / vaLI satyatipakSa, asAdhAraNa sthaLe virodhisAmagrIkAlInatvane pratibaMdhakatAvacchedaka || I banAvela che te paNa barobara nathI. tame virodhisAmagrIkAlIna virodhiparAmarzAtmakajJAna , e lIdhuM ane temAM rahela virodhisAmagrIkAlanItvane pratibaMdhakatAvacchedaka kahyuM. paNa A e virodhiparAmarza sAmagrIkAlIna to vahunyanumiti parAmarzAtmakajJAna paNa che. temAM paNa te e virodhisAmagrIkAlInatva rU5 pratibaMdhakatAvacchedaka rahI jAya eTale A A vanyanumitikAraNabhUta parAmarza paNa pratibaMdhaka banI javAnI Apatti Ave. anumitino janaka e ja anumiti pratibaMdhaka zI rIte bane ? ane jo tame kaho ke || parAmarzatvena parAmarza vahunyanumitimAM kAraNa bane ane virodhisAmagrIkAlInatvena te || It parAmarza vahunyanumitimAM pratibaMdhaka kema na banI jAya? to enI sAme ame pratibanTi U ApatA kahIzuM ke to to pachI maNisamavahitatvena vahiM anumitipratibaMdhaka kahevo paDaze | ya ane te ja maNine maNitvena kAraNa kahevo paDaze. e to tamane paNa mAnya nathI mATe A parAmarzamAM kAraNatva pratibaMdhakatva vibhinnarUpeNa saMbhave nahi. A pratibandi sthaLe jo lAghavAtu maNitvena kAraNatA kaho to to pachI prastutamAM paNa na UP lAghavAnurodhena virodhIparAmarzatvenaiva pratibaMdhakatA kahevI joIe. pachI have || virodhisAmagrIkAlInatvena lakSaNa tame zI rIte saMgata karazo ? kemake te kAlInatva || pratibaMdhakatAtiriktavRtti banI jAya che. gAdAdharI : kAryAnutpattivyApyatAvacchedakatvarUpam pratibandhakatAvacchedakatvamevAtra vivakSitaM na tu kAraNIbhUtAbhAvapratiyogitAvacchedaka-1 // tvarUpam, tacca virodhisAmagrIkAlInatve'pyakSatamevetyAha athetyAdinA / / na sAmAnya nirukti * (25) =
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ PHP---------------- dIdhitiH : atha yaddharmaviziSTajJAne satyavazyamanumitipratibandhaH // tadevAtra pratibandhakatAvacchedakamuktam, bhavati ca prtibndhkiibhuutvirodhi| sAmagrIkAlInatvAdiviziSTaparAmarza tathA iti cet gAdAdharI : yaddharmeti yAdRzadharmaviziSTanizcayAvyavahitottarakSaNapatvavyApako'numityanutpAdastAdRzarUpaparamevetyarthaH / nizcayatvanivezAt bAdhAdiviSayakasaMzayasaMskArAvyavahitottarakSaNe kadAcidanumityutpAde'pi / / na kSatiH / atra etallakSaNe, pratibandhakatAvacchedakamuktam pratibandhakatAvacchedakapadena vivakSitam / bhavati ceti virodhikoTyanumitisAmaNyAH / pratibandhakatvakathanaM pratibandhakasamavahitAvyavahitottarakSaNe kAryAnutpA[ dasyAvazyakatayA virodhisAmagrIkAlInatvasya niruktapratibandhakatA-[] vacchedakatAyA AvazyakatvadarzanAya / tathA avazyamanumityanutpAdaH / pUrvapakSa : have pratibaMdhaka kAraNabhUtAbhAvapratiyogIne nathI kahetAM arthAt | [1 pratibaMdhakatAvacchedaka kAraNabhUtAbhAva - pratiyogitAvacchedaka rUpa nathI kahetAM. paNa te A kAryAnutpAdavyApyane pratibaMdhaka kahIne kAryAnutpAdavyAkhyAtAvacchedakane pratibaMdhakatAvacchedaka) kahIe chIe. have vahunyanumitiparAmarza paNa bhale kAraNabhUtAbhAvapratiyogI na bane paNa i te virodhI sAmagrIkAlIna parAmarza anumitikAryAnutpAdavyApya che ja. mATe te A A virodhisAmagrIkAlIna parAmarza pratibaMdhaka che ja ane tethI pratibaMdhakatAvacchedaka ) virodhI sAmagrIkAlInatva banI ja jAya che. kemake virodhI sAmagrIkAlInatva ba viziSTaparAmarzamAM anumiti pratibandha rahelo ja che mATe virodhisAmagrIkAlInatva : 1 pratibaMdhakatAvacchedaka banI ja jAya. virodhikoTi anumitisAmagrI pratibaMdhaka bane ema 1 kahevAnuM amAruM prayojana e che ke tethI pratibandhakasamavahitAvyavahitottarakSaNamAM | I kAryAnutpAda rahe eTale virodhisAmagrI pratibaMdhaka bane mATe temAM raheluM || virodhisAmagrIkAlInatva pratibaMdhakatAvacchedaka banI jAya. gAdAdharI : virodhisAmagyAH pratibandhakatvaM yaduktaM tadevAdau dUSayati / ---- sAmAnya ninti * (252) -----
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ nabeti / dIdhiti: : na vA kAlAdisAdhAraNakAraNaghaTitA sAmagrI kvApi pratibandhikA, gAdAdharI : na hItyarthaH / kAlAditi / ghaTitAntaM hetugarbhavizeSaNam, tathA ca kAraNasamudAya: sAmagrI, sA ca kvacidapi na pratibandhikA, kAlAdisAdhAraNakAraNAnAmapi tadantarniviSTatvAt, teSAJca pratibandhakatAvacchedakakoTau nivezasya niSphalatvAt, pratibadhyakArye'pi teSAmanuguNatvAdityarthaH / uttarapakSa : are ! virodhisAmagrI ja prathama pratibaMdhaka banI zakatI nathI. virodhianumitinI sAmagrI jema virodhIparAmarza che tema kAryamAtra prati kAraNIbhUta 'kALa' paNa che. have kALaTitakAraNono samudAya je sAmagrI che te kyAMya paNa pratibaMdhaka banI zaktI ja nathI, kemake 'kALa' to avirodhI kAryo prati kAraNa paNa bane che. eTale te kAlAdine pratibaMdhakatAvacchedakakoTimAM laI zakAya ja nahi. ane tame to virodhisAmagrIkAlInatvane pratibaMdhakatAvacchedaka kahIne temAM kALane paNa lIdho che. kALa to pratibadhya-anumitikAryamAM anukULa paNa bane che to te virodhIsAmagrImAM zI rIte levAya? gAdAdharI : satpratipakSasthale virodhikoTyanumitisAmprayAstatkoTyanumitipratibandhakatvamatyantAsambhavaduktikameva, tatra phalA-nutpAdena sAmagryA evAsattvAdityAha vizeSata ityAdinA / dIdhiti: : vizeSatastatra tatsattve kAryyotpAdasya durvvAratvAt, kintu virodhiparAmarzastathA / gAdAdharI : tatra-satpratipakSasthale, sAmagrI na pratibandhiketyanuSajyate / kAryotpAdasya durvAratvAt - sAmagryAH kAryyaniyatatvAditi bhAvaH / nanu tarhi tatra parAmarzAdirUpAnumitihetusattvAdanumitiH kathaM notpadyata ityata sAmAnya nirukti * ( 253 )
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ || Aha kintviti / virodhiparAmarzaH saadhyaabhaavvyaapyvttaanishcyH,| M tathA anumitipratibandhakaH / satratipakSa sthaLe virodhikoTianumiti sAmagrIne vahnikoTi anumitimAM pratibaMdhaka 1 kahevI e atyaMta asaMbhavita che kemake vahi-koDhanumitinA anutpAdamAM to vahnikoTi 1 anumiti kAraNa rUpa pratibaMdhakAbhAva tyAM nathI te ja kAraNa che athavA A virodhiparAmarzAbhAvaviziSTa vahnikoTyAnumitiparAmarza kAraNa che. te ja tyAM nathI. Ama | A svanI sAmagrI ja na hovAthI kAryAnutpAda rahe che virodhikoTi sAmagrIne pratibaMdhaka che. ja mAnavAnI jarUra ja zI che? jo vizeSarUpathI satyatipakSasthaLe te svasAmagrI hota to jarUra che bha kAryotpAda thaI ja jAya. Ama vahunyanumitisAmagrIrUpa parAmarza hovA chatAM virodhiparAmarzarUpa pratibaMdhaka 7 LI hovAthI pratibaMdhakAbhAvarUpa kAraNa na maLavAthI ja vahunyanumiti na thAya. Ama virodhisAmagrIne pratibaMdhaka mAnavAnI jarUra ja nathI. mAtra virodhiparAmarza ja pratibaMdhaka kahevo joIe ane tethI 'virodhisAmagrIkAlInatva ne pratibaMdhakatAvacchedaka | mAnavAnuM rahetuM ja nathI ane tethI te rIte lakSaNasamanvaya saMbhavato ja nathI. gAdAdharI : nanu yatra vayabhAvavyApyavattAparAmarzaH vayabhAvA-A bhAvavAn pakSa iti bAdhanizcayazca varttate tatra vahnivyApyavattAjJAnena vaDhyanumitirjanyata ityanubhavasiddham, virodhiparAmarzamAtrasya / / pratibandhakatve ca tannopapadyate iti / | prazna : vahnimAnuM anumiti sthaLe vahunyabhAvavyApyavattA parAmarza che. have tyAM vanyabhAvavyApyavattA parAmarzamAM bAdhanizcaya thaI gayo. (vanyabhAvAbhAva- vyApyAvattAbuddhi thaI eTale have virodhi parAmarza hovA chatAM ya vahni anumiti jarUra che thavAnI. have tame to virodhi parAmarzane tAdezAnumiti prati pratibaMdhaka kaho cho. to paNa anumiti zI rIte thAya? gAdAdharI : ata Aha yadi ceti / dIdhitiH : yadi ca tatsattve'pi tatsAdhye bAdhAvatAre nAnumitiprati EntA sAmAnya nirukti * (25) - sAmAM naJ
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ / -- -- -- -- -- -- -- -- -- / bandhaH prAmANikastadA aprAmANyagrahAbhAvasyeva tadabhAvasyApi vaiziSTyantatra nivezyatAm, gAdAdharI : tatsattve'pi virodhiparAmarzasattve'pi, tatsAdhye bAdhAvatAre tAdRzaparAmarzAnumeyavirodhikoTeH pakSe'bhAvanizca-yadazAyAm, nAnumitipratibandhaH=na prkRtsaadhyaanumitynutpaadH| aprAmANyagrahAbhAva" syetyanantaraM vaiziSTyamityaduSajyate / tadabhAvasya virodhikottivirh| nizcayAbhAvasya, tatra virodhiparAmarzapratibandhakatAvacchedakagarbhe / / / nivezyatAmiti / 1 uttara pakSaH aprAmANyagrahAbhAvaviziSTavirodhI parAmarza jema pratibaMdhaka bane che tema | te bAdhagrahAbhAvaviziSTavirodhiparAmarzane ja ame pratibaMdhaka kahIzuM. have ahIM tAdaza mA U virodhiparAmarza nathI mATe anumiti utpAda thavAmAM koI Apatti nathI. ___ gAdAdharI : atra viparItakoTivyApyavattAparAmarzadazAyAM tatkoTivirahanizcayasattve tatparAmarza bhramatvagrahAnantaramevAnumitirna / tvanyatheti bhramatvagrahAbhAvavaiziSTyanivezenaivopapattau tAdRzabAdhagrahAbhAvavaiziSTyanivezo vyartha ityanirbharasUcanAya yadi cetyuktam / / ____ aprAmANyagrahAbhAvavaiziSTyasya dRSTAntavidhayA pratibandhakatAMvacchedakatvaJca darzitam / ne vaLI A hakikata to "bAdhathI virodhIparAmarza vahni anumitine pratibadhdha na karI ] zake" evuM jeo mAne che temanA hisAbe ame kahyuM che. ame to "virodhiparAmarzamAM bAdhan I thavA chatAM jo bhramatvano graha na thAya to vahunyanumitine jarUra pratibadhdha karI de" ema [ kahIe chIe eTale bhramatvagraha thavA upara ja te vahunyanumiti utpanna thaI jAya Ama || aprAmANyagrahAbhAvaviziSTa virodhiparAmarzane ja ame anumitipratibaMdhaka kahIe chIe. gAdAdharI : nanvastu virodhiparAmarzamAtraM pratibandhakaM tathApi L ---- sAmAnya nirasti . (255) - ---- -
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ tadghaTitavirodhisAmagrIkAlInajJAnasya phalAnutpAdaniyatatvAttAdRzasAmagrIkAlInatvasya nistapratibandhakatAvacchedakatvaM durapahnavameva, evaM virodhitathAvidhaparAmarzakAlInatvamAdAyApi dazAvizeSe satpratipakSitasya hetorduSTatvamupapadyata eva iti / pUrvapakSa : bhale virodhIsAmagrI pratibaMdhaka na bane ane bhale virodhiparAmarza ja pratibaMdhaka bane to paNa virodhiparAmarzaghaTita je virodhIsAmagrIkAlInajJAna, te to phalAnutpAda niyata ja che arthAt phalAnutpAdamAM virodhIsAmagrIkAlInajJAnatva pratibaMdhakatAvacchedaka to jarUra banI jAya. (virodhiparAmarza pratibaMdhaka che te virodhisAmagrIkAlInajJAna che.) Ama virodhIparAmarzakAlInatvane laIne ja te te kALamAM (prAcIno satpratipakSa ane asAdhAraNane anitya doSa mAne che. virodhIkAlaparAmarzakAlIna te sahetu paNa satpratipakSita arthAt duSTa bane. ema kahe che. navIno to Ama mAnatAM nathI. UbhayapakSa bAdhane nityadoSa mAne che.) satpratipakSita hetunuM duSTatva upapanna thaI jAya. gAdAdharI : ato virodhiparAmarzakAlInatvasamazIlabAdhAdibhramakAlInatvamAdAya saddhetAvatiprasaGgamAha yathAceti / dIdhitiH : yathA ca bhramapramAsAdhAraNavirodhiparAmarzasattvenAnumitistathA tathAvidhabAdhAdigrahe'pItyatiprasaGgaH / gAdAdharI : tathAvidheti virodhibhramapramAsAdhAraNetyarthaH / apItyanantaraM nAnumitirityanuSajyate, tathA ca tAdRzabAdhAdikAlInatvamapi niruktapratibandhakatAvacchedakatvavadbhavatyevetyato'tiprasaGga iti / bAdhAderanityadoSatAyAH kenApyanupagamena iSTApattyanavakAzAditi bhAvaH / uttara pakSa H jo ema kaho to to bhrama-pramAsAdhAraNa virodhiparAmarza hovA para anumati na thAya eTaluM to nahi paNa sadvetu paNa satpratipakSita banI jAya eTale have bAdhabhrama sthaLe paNa dhUmAdi sadvetu duSTa thaI javAnI Apatti Avaze kemake te paNa sAmAnya nirukti * (245)
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ virodhisAmagrIkAlIna saMbhavI zake ja che. Ama ativyApti UbhI ja rahe. gAdAdharI : virodhiparAmarzakAlInatvamAdAya sarvatra satpratipakSite duSTatvaM nopapAdayituM zakyata ityAha na ceti / dIdhiti: : na cAtItAdau liGge virodhiparAmarzakAlInatvamapi / gAdAdharI : nahItyarthaH / atItAdAviti / tathA cAtItAdisaddhetau virodhiparAmarzadazAyAM bhavanmatasiddhaM satpratipakSitatvaM nopapadyata iti bhAvaH / vaLI virodhi parAmarzakAlInatvane laIne paNa sarvatra satpratipakSita hetumAM paNa duSTatva upapanna nahi thaI zake. kemake atItAdi je hetu hoya te to virodhiparAmarzakAlIna bane ja nahi ane tethI temAM virodhiparAmarzakAlInatva na maLe eTale tyAM banelA satpratipakSita hetumAM duSTatva zI rIte upapanna thaze ? (amane to ahIM iSTApatti ja che kemake ame dazAvizeSamAM anumiti pratibaMdha mAnIe chIe paNa hetu duSTa thayo evuM nathI svIkAratA.) A rIte A mate satpratipakSa asAdhAraNa sthaLane lakSyatvana abhimata karI laI avyAptine dUra karavA lakSaNanI saMgati karavA mATe je vivakSA karI e dUSita bane che. eTale ame kahyuM te rIte satpratipakSa asAdhAraNasthaLe hetumAM sarvasAdhyavaDhayAvRttatva na hovAthI ane nityatvavyApyazabdatvavatvakSaH aprasiddha ja hovAthI lakSaNa ja nathI jatuM eTale te alakSya ja che arthAt tyAM duSTatvavyavahAranI AvazyakatA ja nathI mAtra anumitipratibandha ja kahevo Ucita che. have yatti karIne bIjo eka pUrvapakSa duSTatvavyavahAra u5panna karavAno yatna kare che. gAdAdharI : satpratipakSite saddhetau virodhivyApyavatpakSasyAprasiddhAvapi pratibandhakIbhUtabhramaviSayaprasiddhavirodhivyAptyAdireva doSa iti mataM dUSayati yadapIti / dIdhiti: : yadapi yadviSayakatvena jJAnasya anumitipratibandhakatvaM sAmAnya nirukti 0 (257)
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ // tadvattvameva duSTatvaM vAcyam, satpratipakSe ca virodhivyAptyAdikameva tathA, // gAdAdharI : yadviSayakatveneti tRtIyArthaH svarUpasambandharUpA-1 vacchedakatvaM na tvanatiriktavRttitvam, tathA sati virodhivyAptyA derdoSatvAnupapatteH / pratibandhakatAyAM jJAnaniSThatvavizeSaNaM kAminI-1 "jijJAsAdiniSThapratibandhakatAvacchedakadharme'tiprasaGgavAraNAya / // yadapi : satpratikSitasthaNe vizeSivyApyavRt56ma. maprasiddha 23 4 580 yadviSayakatvena jJAnasyAnumitipratibandhakatvaM tadvattvaM eva duSTatvaM / prvto| 1 vahnimAn dhUmAt / parvato valyabhAvavAn jalAt / 1 ahIM bhale vahunyabhAvavyApyajalavatparvata rUpa satkRtipakSa aprasiddha che. paNa 1 ( vanyabhAvavyApyajalaviSayakatvena A jJAna vadvianumiti pratibaMdhaka bane che mATe te ja U prasiddha vanyabhAvavyApyajala doSa bane. tattA dhUmamAM laI jatAM dhUma duSTa banI ja jAya. ] che A matAnusAra avacchedakatA anatiriktavRttitvarUpa jo laIe to , A vanyabhAvavyApyajalamAtraviSayakajJAna pratibaMdhaka na hovAthI pratibaMdhakatAtiriktavRtti che. IA banI jAya tethI dhUmamAM duSTatvanI anupatti thaI jAya. eTale ahIM svarUpasaMbaMdha rUpa 1 avacchedakatA ja levI. yadviSayajvana anumitipratibaMdharva kaheta. to kAminijijJAsA e kAminIjJAnAnya || saghaLA jJAnanI pratibaMdhikA che mATe anumiti pratibaMdhikA paNa che ja eTale e e kAminijijJAsAviSayakatvena anumitipratibaMdhaka banatAM pratibaMdhakatAvacchedaka kAminItva che A banatAM temAM doSa lakSaNanI ativyApti Ave. tene dUra karavA "jJAnasya' padano niveza 1 jyo. | . gAdAdharI : nanu virodhikoTivyApyatvasya parvato vahnimAn dhUmAt / parvato na vahnimAn jalatvAdityAdau prtibndhkiibhuutjnyaan-|| viSayasamavAyAdisambandhAvacchinnapakSadharmAtAyAzca prakRte hetAvabhAvAta kathaM tasya duSTatvam ? - - - ---- - sAmAnya niti . (258)
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazna H virodhikoTivyApyatva ane pakSadharmatA prakRtahetumAM saMbhave ja zI rIte ? juo. parvato vahnimAn dhUmAt / parvato vahnyabhAvavAn jalatvAt ahIM virodhikoTivyApyatva to jalatvamAM ja rahe che. te zI rIte dhUmamAM jAya ? bIjuM parvatarUpa pakSamAM bhavatvabhatinuM samavAyena bhavagAhana resuM che to dhUmavAn parvataH sthaNamAM to parvatamAM samavAyena dhUmavattA rUpa pakSadharmatAnuM avagAhana ja nathI to dhUmaketu zI rIte duSTa janI zaDe ? dIdhiti : tadvattvamapi heto stajjJAnarUpasambandhena, tasya samUhAlambanarUpatayA hetudvayaviSayakatvAditi / gAdAdharI : ataH Aha tadvattvamapIti / virodhivyAptyAdimattvamapItyarthaH / tajjJAnarUpeti = svaviSayaka jJAnaviSayatAtmake tyarthaH / sambandhavizeSasyAvivakSitatvAditi bhAvaH / tAdRzasambandhavattAM prakRtahetAvupapAdayati tasyeti / dIdhiti: : tasya samUhAlambanarUpatayA hetudvayaviSayakatvAditi / gAdAdharI : virodhivyAptyAdijJAnasyetyarthaH / samUhAlambanarUpatayeti yadapi pakSa : svaviSayajJAnaviSayatAsaMbaMghathI dhUmamAM tadhrvattA saI 4vI arthAt samavAyAdisaMbaMdhavizeSanI ame vivakSA karatA nathI. gAdAdharI : na caivaM kramikaparAmarzadvayasthale satpratipakSatAnupapattiriti vAcyam, tatrApi tAdRzavyAptyAdiprakR tahetu viSayaka paramezvarajJAnAdikamAdAya tadvattopapatteH / prazna : paNa jyAM kramazaH parAmarza thayo che tyAM samUhAlaMbana jJAna to thaI zake nahi eTale virodhi sAdhyAbhAvavyApyatva pUrvIyaparAmarzagata hetumAM zI rIte jAya ? yadapi tyAM paramezvarIya tAdezasamUhAlaMbanajJAna levuM. paramezvaranA jJAnamAM badhuM ja AvI jAya che. eTale Apatti rahe nahi. sAmAnya niruti * (25) -
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- -- -- -- -- -- -- - -- - dIdhitiH : tadapi tuccham, sAdhyAbhAvavatpakSaviSayakatvena / " sAdhyAbhAvavatpakSajJAnapramAtvaviSayakatvena vA jJAnasya pratibandhakatvaM tasya || I ca sAdhyavatyapi pakSe smbhvaadtivyaapteH| gAdAdharI : sAdhyAbhAvavatpakSaviSayakatvena sAdhyAbhAvaprakAraka5 pakSAvagAhitvena / sAdhyAbhAvavatpakSajJAneti sAdhyAbhAvaprakAraka| pakSajJAnAMze pramAtvaviSayakatvenetyarthaH / matabhedena vikalpaH, / tasya tAdRzajJAnasya, sAdhyavatyapi pakSe pakSe sAdhyavatyapi sati, pakSasya / I sAdhyavattve satyapIti yAvat / gAdAdharI : parvato vahnimAn dhUmAdityAdau bhramAtmakabAdhAdijJAnaniSThapratibandhakatAvacchedakaviSayitAnirUpakavalyabhAvAdeH M svaviSayakajJAnaviSayatvAdisambandhena vaiziSTyasya hetau sattvAditi bhaavH||| e A matanuM paNa khaMDana karatAM dIdhitikAra kahe che ke A rIte koI prasiddhAMzane laIne e che tene doSa banAvavo ane taddattA uktasaMbaMdhathI saddhatamAM laI javI arthAt | sAdhyAbhAvavatpakSaviSayakatvena ke sAdhyAbhAvavatpakSa-jJAnapramAviSayakatvena (be ya te matAMtarathI ja kahyuM che vizeSa kAMI nathI.) jJAnanI pratibaMdhakatA mAnavI e to yogya nathI. kemake A to sAdhyavALA pakSamAM paNa saMbhave che. ane tethI ativyApti Ave che mATe A 1 barAbara nathI. U vahunyabhAvavatparvata jJAna bhrama hovA chatAM ane thAya che tenA mATe to te II pramAtvaviSayaka ja che. jJAnane pratibaMdhaka kaho eTale parvato vahnitAnuM dhUmAt sthaLe vanyabhAvatparvatarUpa bhramAtmakabAdhajJAna thavA chatAM ya "vahunyabhAvaH' eTalA prasiddhAMzane ? 1 laIne svaviSayakajJAna-viSayavasaMbaMdhathI dhUma hetu bAdhita thaI javAnI Apatti Ave. 1. bAdha doSa sahue nitya mAnyo che eTale saddhata dhUma bAdhita thaI javAmAM ISTApatti | U thaI zakatI paNa nathI. gAdAdharI : idamupalakSaNam-vahnimAn dhUmAdityAdau / / ---- sAmAnya nirasti . (270) - -- -- -
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ V -- -- -- -- -- -- -- -- -- / virodhiparAmarzazUnyakAle'pi tadviSayakavirodhivyAptyAdikamAdAyApi | hetorduSTatvaprasaGgo bodhyaH, tatrApi pakSAMze tadviziSTavizeSaNakasamUhAI lambanajJAnasambandhena hetau tadvaiziSTyasambhavAt / 5 2 44 cha , GucatthI. all you alo ! matamA 26i cha. vahnimAna || dhUmAt sthaNe. vivi52mazanIyate ||maa vayabhAvavyAptiviziSTo dhUmazca evuM mAtra samUhAlaMbanajJAna ja karIne uktasaMbaMdhathI vanyabhAvavyApyatvane dhUmamAM laI . Wxi dhUmo duSTaH vyavahArApatti pe. - gAdAdharI : anatiriktavRttitvarUpamevAvacchedakatvaM vivkssnniiymity-| bhiprAyeNa bAdhabhramapratibandhakatAmAdAyAtiprasaGgasya uddhaarmaashngkte| viziSTeti / I dIdhitiH : viziSTaviSayakatvena pratibandhakatvam, viziSTaJca / 1 tatrAprasiddhamiti cet, gAdAdharI : sAdhyAbhAvaviziSTapakSaviSayakatvameva prtibndhktaa|| natiriktavRtti na tu sAdhyAbhAvAdimAtraviSaya-katvamityarthaH / viziSTazca= [] M sAdhyAbhAvaviziSTapakSazca, tatra bAdhabhramasthale, satpratipakSasthale, sarvatra M tAdRzaviziSTaM prasiddhamityabhimAnaH / parvato vahnimAn dhUmAt sthaNe paDnyAmAparvatIya pApapramamA prasiddha ! la vahunyabhAvane doSa banAvIne dhUmane duSTa banAvyo te ativyAptine dUra karavA pUrvapakSa kahe ne. che ke ame viziSTaviSayakatvena pratibaMdhakatA levAnuM kahIzuM. athatuM R anatiriktavRttitvarUpa avacchedakatA levAnuM kahIzuM. have vahunyabhAvapratibaMdhakatA to | 1 vi.vi.kanvena hovAthI ane vahunyabhAvavatparvata to aprasiddha che eTale tyAM . J vahunyabhAvanI anatiriktavRttitvarUpa avacchedakatA laI zakAya ja nahi eTale e ativyApti saMbhavatI nathI. - sAmAnya niyukti . (271) -
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ --- - --- ---- -- - gAdAdharI : bhramaM nirAkaroti tatkimiti / dIdhitiH : tatki sarvatra satpratipakSe saadhyaabhaavvyaapyvaanpkssH|| prsiddhH| gAdAdharI : pakSAvRttisAdhyakasatpratipakSe sAdhyAbhAvavyApyaviziSTapakSasya prasiddhatvAt sarvatreti / satpratipakSe satpratipakSatayA / bhavanmatasiddhe ityarthaH / prasiddha iti / tathA caantiriktvRtti-| tvarUpamavacchedakatvaM vivakSitumazakyamiti darzitAtivyApti-rduvvAraiveti || bhAvaH / uttarapakSaH bhale tema karIne bAdhabhramanI ativyApti dUra karo paNa zuM lakSmIbhUta satpratipakSita sthaNe padhe sAdhyAbhAvavyApyavAnpakSaH mevI vi.vissytven| pratiistu saMbhAvita cha ? hRdo vahnimAn dhUmAt, hrado valyabhAvAn jalAt // 1 // sthaNe ma. te saMvita hoya 55! parvato vahnimAn dhUmAt - parvato vahyabhAvavAna jilAt sthaNe. to te prasiddha nathI. 4 to pachI ma dhUmane tame huSTa zA rI 46zo ? - (amane to na kahevAmAM ISTApatti ja che kemake ame to anumitino pratibaMdha mAtra ja che bhAnAme chIme.) gAdAdharI : tadvattvaghaTakasambandhaM vitApi dUSayati yathAkathaJciditi / dIdhitiH : yathAkathaJcisambandhena tadvattvaJcAtiprasaktaM, dhUmAderapi / jJAnarUpeNa tadAzrayatvAdinA vA sambandhena vyabhicArAdimattvAt / gAdAdharI : atiprasaktam-saddhetusAdhAraNam, tathAca parvatAdau / / valyAdimattve sAdhye dhUmAdau duSTatAvyavahArApattiriti bhAvaH / / tAdRzasambandhasya dhUmAdirUpasaddhetusAdhAraNatvaM sphuTayati dhUmAderiti / / jJAnarUpeNa svaviSayakajJAnaviSayatvena tadAzrayatvAdinA, AdinA, | ---- sAmAnya nirasti . (272) - -- -- -
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ / -- -- -- - -- -- -- -- -- || ekakAlInatvAdiparigrahaH, vyabhicArAdimattvAt vayabhAvavavRttitvasattvAt / pUrvapakSaH bhale vanyabhAvavyApyajalavandra parvatamAM prasiddha nathI. paNa hRdamAM to che 11 ne ? basa, tene ame jJAna vi.-saMbaMdhathI parvatamAM ane dhUmamAM laI jaIzuM. Ama | duSTatvavyavahAra upapanna thaI jAya che. uttarapakSa: are ! ema game te saMbaMdhathI game tyAM prasiddha thaI jAya to to saDhetuo 55 huTa banI 04. saddhetu dhUma 55 dhUmAbhAvavavavRttiH vahniH dhUmazca me samUhAlaMbana jJAnathI ekajJAnavatta saMbaMdhathI vyabhicAradoSavAnuM banI jAya eTale vahnisAdhane dhUmo vyabhicArI vyavapatti mA. gAdAdharI : nanu yAdRzasambandhAvacchinnayatprakAratAnirUpitammivizeSyatAzAlitvena jJAnasya pratibandhakatvaM tena sambandhena tadvattvameva / duSTatvamiti vAcyam / evaJca svarUpasambandhAva-cchinnasAdhyAbhAvavavRtti tvAdiprakAratAnirUpitahetuvizeSyatAzAlitvenaiva vyabhicArAdijJAnasya / " pratibandhakatayA tena sambandhena tadvattvasya ca prakRtahetAvabhAvAt I nAtivyAptirityAzaGkA nirAkuste yAdRzeti / / dIdhitiH : yAdRzasambandhAvagAhitvena jJAnasya pratibandhakatvaM tena papa tadvattvaJca na sarvatra satpratipakSite hetAvasti ca kvacit saddhetAviti kRtaM / pallavitena / gAdAdharI : sarvatra satpratipakSita iti / hudo vahnimAna dhUmAdityAdisthale dhUmAdirUpahetau vyApyatAghaTakasamavAyAdisambandhena, valyabhAvavyApyadhUmatvAdimattAyAH sattvAt sarvatretyuktam / kvacit saddhetAviti / saddhetutAdazAyAM kvacidityarthaH / parvato vahnimAna / // dhUmAdityAdau virodhiparAmarzAsamavadhAnadazAyAmapi prtibndhktaa-|| ---- sAmAnya niyukti * (293) ----- -
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacchedakaprakAratAzrayavahnyabhAvatadvyApyAdeH tAdRzaprakAratAvacchedakasvarUpAdisambandhena dhUmAdivRttitvAditi bhAvaH / pUrvapakSa : yAdezasambandhAvacchinnayatbakAratAnirUpitadharmi-vizeSyatAzAlityena jJAnasya pratibanyakatva tena sambandhana tadvatvameva duSTatvam / have pUrvoktAtivyApti nahi Ave kemake svarUpasaM.avacchinna dhUmAbhAvavavRttitva to svarUpasaMbaMdhathI dhUmavAn vaH sthalIya vahnimAM ja rahe paNa sahetu dhUmamAM nahi. Ama ativyApti saMbhavatI nathI. uttarapakSa : jo ema kaho to to sarvatra satpratipakSita hetumAM paNa duSTatva upapatna nahi thAya kemake yadyapi hU~ddo himAn dhUmAt - vo vacamAvavat dhUmatlAt ahIM vakSyamAvavyApyadhUmatvavat dhruva doSa bane che AmAM dhUmatvaprakAra che tanniSTha prakAratA samavAya saMbaMdhaavacchinnA che. have samavAyasaMbaMdhathI vattvabhAvavyApyadhUmatva dhUma hetumAM rahI jAya che eTale tyAM to te rIte kAma cAlI jaze paNa sarvatra to tema nahi bane. dhruvo vadghimAn dhUmAn kUvo vacamAvavAn natAt / ahIM vattvabhAvavyApya jalavada doSa che. jala prakAra che. tanniSThaprakAratA saMyogasaMbaMdhaavacchinna che. have vaEbhAvavyApyajala saMyogasaMbaMdhathI dhUmamAM rahI zake ja nahi eTale Ama sarvatra satpratipakSitamAM tamane abhimata duSTatvavyavahAra upapanna nahi thAya. vaLI kvacit sadvetumAM paNa tevI vivakSAthI duSTatvavyavahAranI Apatti paNa AvI jAya. parvato vRdghimAn dhUmAv-ahIM virodhiparAmarza na hoya te vakhate vajyabhAva buddhi ke ta vyApyabuddhi pratibaMdhaka bane tethI pratibaMdhakatAvacchedaka vanyabhAvaniSThaprakAratA bane. Ama, pratibaMdhakatAvacchedaka prakAratAzrayavattvabhAva svarUpasaMbaMdhathI sadvetu dhUmamAM paNa rahI jAya eTale ativyApti Ave. Ama AvI vivakSAthI paNa sarvatra satpratipakSita sthaLe duSTatvavyavahAra upapanna thaI zakato ja nathI. eTale ja ame to viziSTanI aprasiddhi hoya tevA vRdghimAn dhUmAta ItyAdi sthalIya satpratipakSathI anumitino pratibaMdha ja kahIe chIe. sadvetu dhUma duSTa thAya ema nathI kahetAM arthAt sarvAbhimata bAdhanI jema satpratipakSa paNa nitya doSa mAnIe chIe. gAdAdharI : yattu - jJAnasambandhena tadvattvameva duSTatvam, jJAnaJca sAmAnya nirukti . (264)
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ / viziSTavyavahArAdyanurodhAt kadAcideva kvacideva kasyacit sambandhaH, / / M evaJca virodhivyAptyAderzAnaM virodhiparAmarzadazAyAmeva prakRtahetau T tatsambandhaH, tadaiva tatra duSTatAvyavahArAt, sAdhyAbhAvAdeAnantu tatra na kadAcidapi tathA, paramezvarAdisAdhAraNaM sAdhyAbhAvaviziSTapakSAdenintu / 1 tatra sarvatra vRtti yag - jJAnasaMbaMdhathI ja taddattA duSTatvavyavahAranI niyAmaka kahIzuM. arthAt A uktarItyA svarUpa ke saMyoga Adi saMbaMdha nahi laIe. 1 uttarapakSa to to pachI game tyAM game te duSTa banI javAnI Apatti Avaze tenuM zuM? 1. yag - nA, jyAM AgaLa duSTatvavyavahAra Avazyaka hoya tyAM ja kyAreka kyAMka ja ma. A koIkane ja ne vyApaka saMbaMdha lAgu paDe ema e kahIzuM. praznaH vAru, vanyabhAvavadhUhUda evI buddhi thayA bAda vacamAvavo ghUmawf - evuM samUhAlaMbana jJAna ja na thAya to jJAnasaMbaMdhathI dhUmamAM doSa na jatAM dhUma bAdhita nahi U bane ne ? have bAdha doSa to nitya ja che to A zI rIte saMbhavaze? A uttaraH e vakhate paNa bhale te vyaktine samUhAlaMbana jJAna na thayuM paNa IzvarIyajJAna che paNa to sarvadA tAdazaviziSTajJAna dhUmajJAna che ja eTale tene laIne to dhUma bAdhita thaI ja A javAno che. vaLI mAtra sAdhyAbhAvanuM jJAna laIne dukhatvavyahAra karAto nathI mATe vahunyabhAvavatparvata sthaLe prasiddha evA vahunyabhAvAMzane laIne saddhata dhUmamAM | durutvavyavahAropatti ApI zakAze paNa nahi. che. Ama AvI vivekSA karatAM koI doSa raheto nathI. gAdAdharI : tattu hAsyAspadameva, sakalAbhiyuktapuruSasAdhAraNasya niyatavyavahArasyAsiddhatvAt vAsanAvizeSavatAM tAdRzavyavahArasya / viparItasyApi sambhavAt jJAnasya niyatasambandhatvAsAdhakatvAditi / / uttarapakSa : are ! A to atyaMta hAsyAspada kathana che. saghaLAM ya e matamatAntaravAdIone amuka sthaLe amuka ja doSa abhimata hoya to jayAM jyAM ja dutvavyavahAra thAya tyAM tyAM jJAnasaMbaMdha laI zakAya. paNa tevuM to che nahi. vaLI vyApaka ja sAmAnya nirukti (25) En] L
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 vAsanAvizeSane lIdhe sthalavizeSamAM duSTatvavyavahAra hovA chatAM tyAM viparIta vyavahAra thaI ( javAno paNa saMbhava rahe che. eTale jJAnasaMbaMdhane duSTatvavyavahArano vyApaka (niyata) kahI | zakAya ja nahi. eTale A hakIkatathI paNa tame Apatti TALI zakatA nathI. gAdAdharI : yadviSayakatveneti yathAzrutakalpe kAminIjijJAsAdiviSaye ativyAptirityasAdhAraNapratibandhakatAghaTitameva lakSaNaM karaNIyaM / tatraivAzaGkate mUle yadyapIti / cintAmaNiH : yadyapi bAdhasatpratipakSayoH pratyakSazAbdajJAnapratibandhakatvAnna liGgAbhAsatvam, tiSayatvena manuSatipratibandharva tattvam eTaluM ja maNikAranuM che dvitIyalakSaNa hota to kAminI jijJAsAviSaya kAminImAM ativyApti AvI jAya kemake paNa kAminI jijJAsA e kAminIjJAnathI anya jJAnasAdhAraNa prati pratibaMdhaka bane che eTale ke 1 anumitijJAna prati paNa pratibaMdhaka banI jAya. to to lakSaNanI temAM ativyApti Ave.) I e ativyApti dUra karavA mATe "jJAna" padano niveza karavo ja joIe. eTale have pratyakSa || anumitizAbda sAdhAraNa pratibaMdhaktAnI vivakSA na rahI kemake te to kAminI jijJAsAmAM e che ene dUra karavA mATe to jJAnapadano niveza karyo eTale have anumitipratibaMdhaka je jJAna , dha bane te asAdhAraNa hovuM joIe arthAt mAtra anumityAtmaka hovuM joIe e phalita thayuM. e Ama lakSaNa asAdhAraNa pratibaMdhakatA ghaTita banI gayuM. 1 have Ama thatAM AvA asAdhAraNapratibaMdhakatAghaTita bAdha, satyaMtipakSamAM AvyApti 1 Oaa AvI jAya che kemake bAdha ane sapratipakSa be ya zAbdabodha prati ke pratyakSa prati paNa A pratibaMdhaka bane che arthAt mAtra anumitijJAna prati teo pratibaMdhaka na rahyAM eTale temAM | i sAdhAraNa pratibaMdhakatA AvI gaI ane tethI asAdhA.pratibaMdhakatAghaTita A lakSaNanI che. avyApti AvatA teo hetvAbhAsa na banI zake. gAdAdharI : samAdhAnamapi jJAyamAnaM sadityAditRtIyalakSaNAbhiprAyeNa / che tathApI' tyavinA vadhyA sAmAnya niyukti * (26)
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ cintAmaNiH : tathApi jJAyamAnasyA''bhAsasyA'tra lakSaNam / gAdAdharI : bAdhasatpratipakSajJAnayoH prtykssshaabdjnyaanprtibndhktv| mabhidhAya bAdhasatpratipakSayoranumitimAtravRttidharmAvacchinnaprayojyatA nirUpitaprayojakatAzrayAbhAvapratiyogijJAnaviSayatvasvarUpaM liGgAsApa dhAraNadoSatvaM na sambhavatItyAkSiptaM maNikRtA, tAdRzapratibandhakatAyAJca 5 || yuktinokteti nyUnatAparIhArAya tatra yuktimAha dIdhitau sthaannutvaabhaavsyeti|| // dIdhitiH : yadyapIti / sthANutvAbhAvasya tadvyApyakarAdezca nizcaye || M sthANutvapratyakSazAbdayoranudayAt / gAdAdharI : sthANutvapratyakSazAbdayoriti samAnadharmimatAvacchedakaT kasya sthANutvaprakArakasya, laukikasannikarSAdyajanyapratyakSasya zAbdasyA che tyartha che ke A Apattino nirAsa karavA mATe tRtIyalakSaNanA hisAbe maNikAra samAdhAna karatAM te kahe che ke bhale asAdhAraNa pratibaMdhakatAghaTita dvitIya lakSaNanI temAM avyApti Ave paNa che tRtIya lakSaNa to temAM cAlI ja jAya che kemake A tRtIya lakSaNa asAdhAraNa pratibaMdhaH- || J ghaTita che ja nahi temAM to pratibaMdhaka bhUta jJAnaviSayabhUta liMgane ja hetvAbhAsa kahyo che. te te anumitimAtravRttidharmAvacchinnaprayojayatA nirUpita prayajaktAzraya je te bAdhasatmatinizcayAbhAva, teno pratiyogi je bAdhasampratipakSa nizcaya, teno viSaya bAdhaja satpatipakSa e ja anumAnano asAdhAraNadoSa banI zake. paNa bAdha, satpatipakSamAM je 1 liMgAsAdhAraNatva nathI temAM hetu dIdhitikAra batAvatAM kahe che ke sthANutvAbhAva ke 1 II sthANutvAbhAvavyApyano nizcaya thaI jAya to "ayaM sthANu" ityAkAraka pratyakSa paNa na thAya I tema tAdazazAbdabodha paNa na thAya Ama bAdha, saspratipakSa anumiti pratibaMdhaka bane tema || | zAbda-pratyakSamAM paNa pratibaMdhaka bane che eTale liMgAsAdhAraNatvarUpa doSatva temAM na jatAM ! A avyApti durvAra bane che. ene dUra karavA mATe ApaNe pUrve ja maNikAranuM samAdhAna joI gayA ke tRtIya che - sAmAnya virakti, (2 vana- ]
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- -- - - - - - - 1 lakSaNanI tyAM saMgati thaI javAthI avyApti rahetI nathI. samAnAdharmitAvacchedakakasya sthANutvaprakArakasya laukikasanikarSAdyajanyapratyakSasya, samAnadharmitAvacchedakakasya sthANutvaprakArakasya zAbdasya ca / 1 samAnadharmitAvacchedakaka ane sthANu-prakAraka (laukikasaMnikarSajanya) kayuM sthAputvavAna 1 pratyakSa bane. AvA pratyakSa ke zAbdabodha prati sthANutvAbhAvavAnuM (bAdha) ke sthANutvAbhAvavyApyavAn (satyatipakSa) pratibaMdhaka banI jAya. dIdhitiH : nacaivaM naraziraHkapAlaM zuci prANyaGgatvAdityAdinA" pyAgamapratirodhaH syAt, gAdAdharI : evam zAbdabuddhau bAdha-tadabhAvavyApyavattAjJAnayoH pratibandhakatve / naraziraHkapAlamiti / naraziraHkapAlasya shucitvaa| numApakena taddhammikaprANyaGgatvaparAmarzena svataH phaladvArA cAgamajanyA zaucabodhavirodhaH syAdityarthaH / sa cAnubhavaviruddhaH, tatra / prANyaGgatvajJAnadazAyAmapi zAbdAzaucajJAnasyAnubhavasiddhatvAditi bhAvaH / / praznaH jo bAdha, satpatipakSa jJAna zAbdabodha prati pratibaMdhaka banI jAya to to moTI sa Apatti Ave. narazi :pAd suvi prAgyavat evI AnumAnika bAdhabuddhi thaI. AgamamAM narazipamAM azucinuMbodhana kareluM che. enI sAme A AnumAnikabAdha na buddhi bane. have A bAdhabuddhi tAdezakapAlamAM azucibodhaka AgamarUpa zAbdabodhanI che. 1 utpattimAM pratibaMdhaka banI javAnI Apatti Avaze. arthAt A anumitino je 1 tvivyApyaprAtharvavaraNa :paniM parAmarza che te paNa azucitvAbhAvavyApyaJ tAvagAhi hovAthI tadabhAvavyAkhavattayA pratibaMdhaka banI jaze ane parAmarzajanya je phala [] che (anumiti) che te azucivAbhAvAvagAhitayA pratibaMdhaka banI jaze. (arthAt parAmarza che. A tadabhAvavyApyavasvAnagAhitayA ane phala tadabhAvavattAvagAhitayA pratibaMdhaka bane.) have A to anubhavaviruddha che kemake prANyajJatvajJAna narazikapAlamAM hovA chatAM ya ne tyAM AgamanuM azucibodhakatva ja anubhavasiddha che. eTale zAbdabuddhi prati bAdha, satyatipakSane zI rIte pratibaMdhaka mAnI zakAya ? A 3 ja sAmAnya virakti 0 (28) ---
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAdAdharI : samAdhatte tatreti / dIdhitiH : tatrAnukUlatarkAbhAvena balavattarAgamavirodhena ca M vyAptinizcayasya anumitezcAnutpatteriti bhAvaH / M gAdAdharI : tAdRzAzaucajJAnaprAkkAla ityarthaH / anukUlatarkAbhAvena vyAptinizcayasya balavattarAgamavirodhenAnu-miteranutpatteriti yojnaa| ja uttara : A anumiti karana pUrve parAmarza joIe ane e parAmarza vyAptijJAna . | vinA saMbhave nahi. have ahIM vyAptijJAna ja saMbhavatuM nathI. tame kaho ke "yo yaH prAuM tat tat suvi' evI vyApti amArI pAse che ja. to enA sAme ame temAM A "maprayoganI Apatti ApIzuM jeno nirAsa anukUlatakabhAvAtu tame karI zakazo ja ja | nahi ane tethI vyApti ja na banatAM parAmarza na thAya ane tethI AvI AnumAnika bAdha na ( buddhi ja na thaI zake. J ahIM khyAla rAkhavo ke AgamanA azaucajJAna pUrve A vAta levI kemake azaucajJAna | A utpanna thaI gayA bAda kadAca uktAnumiti-anukUla vyAptijJAna ane parAmarza thAya ane . tapachI anumiti paNa thAya to ya te zAbdabuddhinI pratibaMdhaka to na ja bane. kemake te A pratibandhakatva "anutpAda" che. have azaucajJAnotpatti to pUrve thaI ja gaI che eTale . 1 utpannano pratibaMdha rahyo ja kyAM? A hetuthI ja azaucajJAna pUrve ja vyApti jJAna sthaLa lIdhuM. jyAM || ( anukUlatakabhAvAt tAdezavyAptijJAna ja na thAya eTale anumiti paNa na thAya ema . A kahIne AgamarUpa zAbdabuddhi prati bAdha, saspratipakSanI anumati viruddha pratibaMdhakatAnuM vAraNa karyuM. e ja hakIkata dIdhitikAra kahe che ke manuchtatamAna vyAdhvinizcaya 17 / anutpattiH, Agamavirodhena ca anumiteH anutpattiH / dha praznaH vyAptinizcayanI ja anukUlatafbhAvAt jo anutpatti thaI to anumitinI che. ne paNa anutpatti ja rahevAnI che tenA prati Agamavirodha zA mATe kahevo joIe ? uttara : koI sthaLe vyAptigraha thatAM vyabhicArasaMzaya thayo ja nahi to tyAM | - - - sAmAnya virakti 0 (20) -
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAtigraha thAya ja. ane bAda parAmarza paNa thaI jAya. eTale te vakhate anumiti | I anutpattimAM anukUlatakabhAva kAraNa na rahI zake. mATe ja tyAM Agamavirodhane [] anumitianutpattimAM kAraNa kahevuM ja joIe. n gAdAdharI : evaJca vAstavavyApyadharmasya yena kenApi rUpeNa jJAnameva || na virodhi, api tu vyApyatvarUpeNa, atra ca prANyaGgatvasya jJAne'pi / pavyAptigrAhakatarkaviraheNa vyabhicArazaGkayA zaucavyApyatvena tajjJAnaM na sambhavati, kAraNAntaraviraheNa yatra vyabhicArazaGkAvirahastatra / kathaJcidvyAptigrahe'pi gRhItaprAmANyakAgamatAtparyyaviSayaviparItaviSaya katvena tatrAprAmANyaM gRhyate, tathA ca tAdRzaprANyaGgatvajJAnaM na zaucAnu+ mitijanane zAbdAzaucajJAnapratibandhe vA prabhavatIti samuditArthaH / Agame / prAmANyagrahazca ziSTaparigrahAdinaiva bhavati, yAvacca tAdRzaparAmarza ) nAprAmANyaM gRhyate tAvanna bhavatyevAgamapravRttiriti bhAvaH / gadAdhara prastutamAM eka Avazyaka hakikatane pragaTa karatAM kahe che ke vAstavika e vyApyadharma dhUmAdi (vahino vAstavikavyApyadharma dhUma che.) nuM paNa mAtra jJAna ja virodhi nathI banatu paNa dhUmamAM vadvivyApyatAnuM jJAna vanyabhAvabuddhimAM virodhI bane che. to # ahIM to prApyatva e zucitvano vAstavavyApyadharma ja nathI to te tenuM jJAna zI rIte ? azucibodhaka zAbdabodhanuM virodhI bane ane vyabhicAra zaMkAdi kAraNottara virahaNa kadAca ( na thAya ane tethI prApyajJatvamAM zucitvavyApyatvanuM jJAna kadAca thaI jAya to paNa | prAmANyopeta-AgamatAtparyano viSaya azuci-viSakanvena A zucitvavyApyatvanA || jJAnamAM ke parAmarzamAM aprAmANyano graha thaI jAya ane tethI tenI anumiti ja na thAya , e Ama koI rIte Agama zabdabodhano virodhI bAdha, sasmRtipakSa banavAnI Apatti AvatI A dha nathI. - hA, jo AgamamAM jyAM sudhI prAmANyagraha koIne na thayo hoya to tyAM sudhI jarUra # 1 zavatvavyApya prAtharvavapatni rUpa parAmarzamAM aprAmANyagraha na thAya ane tethI 1 AgamavAkyAnukUla pravRtti na ja thAya. - 2 sAmAnya nirukti (20) -
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ / cintAmaNiH : yadvA pratyakSAdau bAdhena na jJAnaM pratibadhyate, kintUtpanna-W | jJAne'prAmANyaM jJApyate, anumitau tUtpattireva pratibadhyate / te ca savyabhicAraviruddhasatpratikSA'siddhabAdhitAH paJca / / dIdhitiH : yadvetyAdyabhyupagamamAtraM / pratyakSaM pratyAnumAnikabAdhAdi nizcayasyApratibandhakatve'pi zAbdaM prati pratibandhakatvAt / / gAdAdharI : yadvetyAdinanthena bAdhAdijJAnasyAnumityatiriktajJAnApratibandhakatvaM vyavasthApya bAdhAdeliGgAsAdhAraNadoSatvamevopapAditam / mUlakRtA, tanna saGgacchate, bAdhitArthasya zAbdabodhAbhyupagame'numiterapyanaparAdhAttatrAprAmANyagrAhakatayA bAdhAdigrahasya pravRttyAdivirodhitopapatterityuktakalpe granthakRto'nirbharamAha yadvetyAdIti / 0 nanvAnumAnikabAdhAdinizcayadazAyAmapi laukikasanni-karSAditaH M pratyakSanizcayotpattyA bAdhanizcayasAmAnyasya pratyakSapratibandha-katvaM na / sambhavatItyanumityasAdhAraNapratibandhaka tvaM bAdhanizcayatvA vacchinnasyAkSatamato yadviSayakanizcayatvenAnumityasAdhAraNapratibandhakatvaM / / / tadvattvasya lakSyatAprayojakatvAbhiprAyeNa yadvetvAdigranthasya bAdhe lakSyato papAdakatvaM susaGgacchate ityata Aha pratyakSaM pratIti / Ama ApaNe mULa hakikata e joI gayA ke asAdhAraNa pratibaMdhakatA ghaTita lakSaNa bAdha satpatipakSa zAbdajJAna, pratyakSajJAna sAdhAraNapratibaMdhaka banavAthI temAM avyApti thAya che. eTale tenA samAdhAnamAM tRtIya lakSaNathI avyApti dUra karI. (emAM avAMtara carcA e nIkaLI paDI ke bAdhAdi zAbdabuddhimAM virodhI bane to to te AgamazAbdavirodhi banI javAnI Apatti Ave. enA samAdhAnamAM karelo te Apattino nirAsa paNa ApaNe loyo.) 1 have bIjA lakSaNanI avyAptinuM trIjA lakSaNathI samAdhAna karavuM e barobara nathI | - ---- sAmAnya niti * (271) -----
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - -- - - -- - - -- --- | eTale yadrA karIne maNikAra bIjI rIte AvyAptine dUra karavA yatna kare che. A gadAdhara kahe che ke yadvAkalpathI bhale maNikAra avyApti Apattino nirAsa karatAM LU hoya paNa temAM temane potAne ja arUci che eTale ja temaNe "yA karIne kahyuM che. e II arUci zuM che ? te gadAdharanA hisAbe ApaNe joIe. yadvAkalpamAM pratyakSa ane zAbdabodha prati bAdha satpatipakSa-jJAna pratibaMdhaka banatAM A nathI paNa utpanna thaI gayelA pratyakSa zAbdabodhamAM aprAmANyanI utpatti ja A bAdha- 1 satyatipakSa kare che eTale ke bAdha satratipakSa-anumitimAM ja pratibaMdhaka bane che evuM kahyuM ? che. gadAdhara kahe che ke jo Ama kahIne bAdhAdine mAtra anumiti prati ja pratibaMdhaka kahyo eTale bhale temAM asAdhAraNapratibaMdhakatA AvI gaI paNa jo A rIte bAdhAdi hovA para na paNa pratyakSa ane zAbdabodhanI utpatti thaI zakatI ja hoya to to tenA hovA upara e anumitinI utpatti paNa kema na thaI jAya? basa, anumitinI utpatti bAda tyAM paNa A aprAmAyano graha bAdhAdithI thaI jAya eTale pravRtti virodhitAnI paNa upapatti thaI jAya che ema ja lAghavAt kema na kahevuM joIe? (vastutaH bAdhAdi hovA para anumitinI to utpatti ja nathI thatI tema pratyakSa, 1 zAbdabodhanI paNa utpatti nathI thatI) gadAdhara kahe che ke A arUcine lIdhe ja "yadvA" kalpane | abhyapagamamAtra" (svIkAramAtra) maNikAre yaDhA padathI sUcita karyo che. dIdhitikAra ahIM judI rIte arUci batAve che. teo kahe che ke pratyakSa prati | ba AnumAnikabAdha nizcaya bhale kadAca apratibaMdhaka bane ja che eTale tevI vastusthiti hovA che chatAM bAdhAdi zAbdabuddhinApratibaMdhaka na bane evuM kahevuM te vastutaH mAnya nathI. eTale ja 11 maNikAre "yadvA" kahIne e pakSano abyugamamAtra sUcita karela che. gadAdhare, "bAdhAdi zAbda, pratyakSa prati pratibaMdhaka na bane to anumiti prati paNa pratibaMdhaka na banavA joIe" evuM maNikAranuM manogata maMtavya mUkIne yAkalpamAM maNikArano abhyAgama mAtra sUcita karyo jayAre dIdhitikAre "anumitipratibaMdhaka bane che te tema zAbdabuddhi prati tema paNa te pratibaMdhaka bane ja evuM maNikAranuM svArasya che" ema paNa te pragaTa karIne maNikAra ja "thadvA' kahIne A kalpamAM abhyapagama mAtra sUcita karyo che ema na kahyuM. game tema ho, vastusthiti e nakkI thAya che ke maNikArane bAdhAdimAM A rIte ? 1 yadvAkalpathI asAdhAraNa pratibaMdhakatA lAvIne lakSaNanI avyApti TALavAmAM rUci to nathI ja. Hi have ApaNe gadAdharanI paMktino artha karI laIe. kemake emAM avAMtara vizeSa A hakikato paDelI che. 1 - sAmAnya virakti 0 (202) 1- E J
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 praznaH tame maNikAranA yadrA kalpamAM abhyapagama mAtra kema kaho cho? are te to ( vastusthiti ja che arthAt bAdhAdi pratyakSa prati pratibaMdhaka banatAM ja nathI. juo. || anumAnikabAdhanizcayadazAmAM paNa laukika saMni.thI pratyakSa nizcayanI utpatti thaI ja jAya | che eTale bAdhanizcaya sAmAnya to pratyakSa prati pratibaMdhaka banatAM ja nathI ane tethI A bAdhanizcayamAM anumiti asAdhAraNa pratibaMdhakatA AvI ja jAya che ane tethI tAdaza A pratibaMdhakatA ghaTita lakSaNa bAdhAdimAM susaMgata thaI ja jAya che. ja dIdhitikAra : bhale, e rIte pratyakSAtmakajJAna prati bAdhAdi pratibaMdhaka na bane paNa 1 zAbdabuddhi prati to te bAdhAdi pratibaMdhaka bane ja che eTale anumitijJAna prati ja tenI pratibaMdhakatA na rahevAthI temAM asAdhAraNa pratibaMdhakatA saMbhavatI ja nathI ane tethI ja yAkalpamAM pratyakSa ane zAbda prati bAdhAdinI apratibaMdhakatA kahI che eTale maNikArane arUci che ja. mATe ja "pA" kalpa abhyapagama mAtra ja kahevo vyAjabI che. gAdAdharI : samAnendriyajanyabAdhanizcayasattve laukikapratyakSasyApyanutpatterAnumAniketi bAdhanizcayavizeSaNam / zAbdaM pratIti / tathA ca / tAvataiva liGgAsAdhAraNadoSatvavyAghAta iti bhAvaH / che dIdhitikAre AnumAnika evo bAdhanizcaya kahyo che mAtra bAdhanizcaya kahe to te to . # samAnendriyajanya paNa hoya (cakSuthI paTamAvavamUtane pratyakSAtmaka bAdhanizcaya thAya to ? te ja IndriyathI vaTavamUta pratyakSa pratibadhdha banI ja jAya) ane te to pratyakSa prati pratibaMdhaka banI ja zake che. eTale pratyakSa prati apratibaMdhaka banatAM AnumAnika evA te bAdhanizcayanuM grahaNa karyu che. arthAt bhale Avo bAdhanizcaya pratyakSa prati apratibaMdhaka rahe to A paNa zAbda buddhi prati to te pratibaMdhaka bane ja che mATe bAdhAdimAM asAdhAraNapratibaMdhakatA saMbhavatI ja nathI mATe A kalpa abhyapagamamAtra ja samajavo joIe. gAdAdharI : tatrApi tadapratibandhakatvamAzaGkate yogyateti / dIdhitiH : yogyatAjJAnenAnyathAsiddhatvAtadbhAvo na tatra heturiti / / cedevamapyupanItabhAnavizeSa prati tattvena hetutAyA durvAratvAt / iti mahAmahopAdhyAya-zrIraghunAthaziromaNibhaTTAcAryaviracitA hetvAbhAse - -- sAmAnya niyukti 0 (2003) (sAmAnya nirukti (203)
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAnyaniruktadIdhitiH samAptA / gAdAdharI : anyathAsiddhatvAditi / bAdhAdinizcayadazAyAM yogyatAjJAnarUpakAraNaviraheNaiva zAbdabodhAnutpAdanirvAhAditi bhAvaH / tadabhAvaH=bAdhAdinizcayAbhAvaH tatra = zAbdabuddhau / pUrvapakSa H tame zAbda prati bAdhanI pratibaMdhakatA kaho cho te paNa barobara nathI. kemake yogyatAjJAna hoya to zAbdabodha thAya ane tadabhAva hoya to zAbdabodha pratibadhya banI jAya AvA anvaya-vyatirekathI ja zAbdabodha prati yogyatAjJAnAbhAva kAraNa bane che ane tethI yogyatAjJAnathI bAdhanizcayAbhAva anyathAsiddha thaI jAya che. Ama bAdhanizcayAbhAva kAraNa banI zakato nathI eTale bAnizcaya zAbdabodha prati paNa pratibaMdhaka banI zakato ja nathI ane tema thatAM bAdhAdi pratyakSAdinA pratibaMdhaka nathI banatAM evo yadvA kalpa akSarazaH satya Thare che temAM abhyapagamatva mAtra kahevAnI zI jarUra che ? gAdAdharI : yadyapi yogyabAdhasaMzayadvitIyakSaNe smaraNAdyAtmakayogyatAnizcaye sati tadddvitIyakSaNe zAbdajJAnavAraNAya tadabhAvasya zAbdabodhahetutvasyAvazyakatvam, tathApi bAdhAdijJAnasya zAbdApratibandhakatve'pi nirvivAdopanItabhAne vizeSapratibandhaka tayaiva bAdhAderliGgAsAdhAraNadoSatvanirAkaraNasambhavAttatraiva tannirAkaroti evamapIti / upanItabhAnavizeSam doSavizeSAjanyopanItabhAnavizeSam, tattvena=bAdhanizcayAdyabhAvatvena / durvvAratvAditi / bAdhAdinizcayadazAyAmanumiteriva tAdRzopanItabhAnAnutpAdasya sarvvAnubhavasiddhatvAditi bhAvaH / iti mahAmahopAdhyAya zrIgadAdharabhaTTAcAryyaviracitA hetvAbhAsasAmAnyaniruktadIdhitivivRttiH samAptA / dIdhitiara : pratyakSAtmA pApasaMzaya dvitIyakSaNe ( sthANutvAbhAvavAn navA ) smaraNAtmaka yogyatAjJAna (nizcaya) thAya che eTale tenI dvitIya kSaNe 'sthANurayaM' evo sAmAnya nirukti * (274)
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ A zAbdabodha thavAnI Apatti Ave kemake pUrve yogyatAjJAna paDeluM che. (vastutaH tyAM zAbda (1 bodha thato nathI.) A Apatti dUra karavA mATe bAdhanizcayAbhAvane zAbdabodha prati kAraNa e T kahevuM ja joIe. ahIM to pUrve bAdhajJAnAbhAva nathI. bAdhajJAna ja paDeluM che mATe || zAbdabodha na thAya Ama zAbdabodha prati bAdhajJAnane pratibaMdhaka to mAnavuM ja joIe. paNa javA do. e rIte tame bAdhajJAnane zAbdabuddhinuM pratibaMdhaka na paNa mAno to kAMI che A nahi. UpanItabhAnavizeSa prati to bAdhanizcayAbhAva kAraNa sahue mAnelo ja che ne ? | arthAt bAdhanizcayAbhAva jema anumiti prati kAraNa che tema doSavizeSAjanyopanItabhAna | prati te kAraNa bane ja che. eTaledoSavizeSAjanya-UpanItabhAna prati bAdhanizcaya sutarAM ) U pratibaMdhaka banI ja jAya. Ama bAdhanizcaya mAtra anumiti prati pratibaMdhaka na rahyo eTale U che temAM anumiti asAdhAraNa pratibaMdhakatA na AvatAM dvitIya lakSaNanI avyApti AvI jama ja gaI ene dUra karavA yA kalpanuM anusaraNa bhale karyuM paNa temAM bAdhAdine pratyakSAdi prati ke. | apratibaMdhaka kahyAM ane tethI bAdhAdimAM anumitinI ja asAdhAraNa pratibaMdhakatA sAbita | ja karI temAM arUci jarUra rahI gaI kemake chevaTe mAnasapratyakSa UpanItabhAna prati paNa 1 bAdhanizcaya pratibaMdhaka bane ja che ane tethI bAdhanizcayane pratyakSAdi prati apratibaMdhaka | kahevA e vastusthiti to nathI ja. A ja kAraNasara maNikAre A kalpathI bAdhAdimAM [] asAdhAraNapratibaMdhakatA siddha karIne AvyApti bhale dUra karI paNa te kalpamAM potAno !! A abhyapagamamAtra che e hakikata yadrA padathI sUcita karI che. - matra vanti kalpathI dvitIya lakSaNane nirdaSTa karyuM che paNa te saghaLuM dIdhitikAre | 1 pratipAdana karyuM hatuM maNikAre to A badhI hakIkata lIdhI nathI. mATe bAdhAdimAM A rIte | temanA pratthAnusAra avyApti AvI eTale tene dUra karavA prathama kalpa (tRtIya lakSaNathI ! e samAdhAna karanAra) ane "yatra vAra kalpanuM anusaraNa temaNe karyuM che. iti sAmAnyaniruktau candrazekharIyA gurjarabhASAvivRttiH samAptA / va vava . (sAmAnya niyukti * (25) ====
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIna ejaromAM vadhatI jatI gunAkhorIne DAmavAno samAja mATe eka mAtra vikalpa be tapovanamAM praveza tapovananI viziSTatA 'tapovananI bALaka dhoraNa pAMcathI bAranuM zekSaNika saMkula ja gAmI-pappAthI dUra gusamAM rahIne abhyAsa SSC ane HSC loTOP TaliddaI to hovAthI jAte nirNayo leto naitika ja keTIMga - mTe - cogAsana - hAla abhinayaY hiMmatavALo bane che. saMgIta vagere aneka zaktiono wAMgINa vikAsa ? game tevI pratikULa paristhitino mukAbalo # kamyuTara yukta jANuTara seTaranI adhatana | karavA mATe jatA bane che. jagajarAtI mAdhyamanA virodhe gammI -pappAnI sevA karanAra, tenI taiyArI mATe zerala aMgejInAM cokta klAsa vaDIlono vinarI kAno. saMparka sUA. (tapovana saMskArapITha) mu amIyApura po. sughaDa ji. gAMdhInagara phonaH (0ee) 3chaThTha01-2-3 navasArI tapovana saMparka | sAbaramatI tapovana saMparka mo.: 982410papapa8 (dharaNendrabhAI) mo. 942505882 (rAjubhAI) mo: 9825118345 (ramezabhAI cAvAlA) mo. 9426060093 (lalitabhAI) .
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ samarpaNa 'he devAdhideva zramaNa bhagavAna mahAvIra ! ApanI ame zI prazaMsA karIe ?. 'mAtra ApanI dezanA ja nahi, ApanA jIvananI. 'pratyeka ghaTanAo syAdvAdano upadeza denArI che. aMdhArI madharAte, aDAbIDa jaMgalamAM Apa kAussagga mudrAmAM, ' ubhA cho. hRdayamAM nirmaLatama pariNati jhaLakI rahI che. ' to dehamAM kAyotsarganI pravRti che. nA aMtaramAM nizcayanaya nuM sAmrAjaya prarvate che, 'to bahAra zarIrane kaThora kaSTa deto vyavahAranaya hasI rahyo che. cittamAM sUkSmatama padArthonA ciMtanarUpa jJAna vikase che, ' tanamAM upasargo parISaho sahevAnI kriyA jhaLake che. o sidhdhArthanaMdana ! 'paramANumAM manane ekadama sthira karIne Apa dravyAnayoganuM 'ciMtana karo cho, ApanI apramatatA dvArA " keTalo kALa vItyo, to keTalo kALa rAtrino bAkI.. ' e badhuM ja barAbara jANI Ape gaNitAnuyogane AtmasAt karI lIdho che. 'kAyotsarga, apramattatA, nirmamatva vigere sarvottama sAdhanAnA ' aMzo vaDe Ape caritAnuyogane rome rome prasarAvyo che. 'ApanI A sAdhanA hajAro varSo sudhI abajo jIvone dharmakathA ' rUpe atyaMta zreSThakakSAnuM mArgadarzana purU pADaze. 'o vIra ! Apa syAdvAdamaya.! ApanI dezanA syAdvAdamaya ! ApanuM zAsana syAdvAdamaya ! 'mAtra nAnakaDI eka adhurapane Apa ja dUra karI Apajo, 'Apano zramaNasaMgha paNa syAdvAdI, anekAntavAdI, 6 ' rAga-dveSarahita, madhyastha, caudarAjalokane ' hadayamAM samAvanAro sAcA arthamAM bane evI 146510 'anarAdhAra kRpAvRSTi varasAvajo. e syAdavAdanA pratIkarUpe je Aje eka ajenagrantha jainazramaNa prakAzita karI rahyo che. 'A graMtha ApanA karakamalamAM samarpita karatA 'A jainazramaNa atyaMta onaMda anubhave che. gyanmandingkobatirth.org paM. candrazekharavijya