________________
૧૬ ૧૦૪ ખંડ પહેલે, પંચમ પરિચ્છેદનું શોભનચિત્ર(જુઓ તે વિશેની સમજૂતિમાં) ૧૭ ૧૦૬ સારનાથનો લાયન કેપીટલ પીલર (તંભ): જગતભરની શિલ્પ કળામાં સુઘટ
અને સુમેળ સ્થાપત્યનો બેનમુન દષ્ટાંત પૂરું પાડે છે. બૌદ્ધધર્મને લગતે તે હોવાની માન્યતામાં, અલ્હાબાદ પાસેના સારનાથની બૌદ્ધધર્મની મહાવિદ્યાપીઠનું કેન્દ્રસ્થાન હાલ તે બની રહેલ છે. પણ તેમાં કતરેલ અશ્વ, હસ્તિ, સિંહ અને વૃષભ તથા ધર્મચક, તે સવે વસ્તુઓ જે જૈનધર્મ સાથે સંબંધ ધરાવતી હોવાનું સાબિત થાય, તે હિંદના ઈતિહાસમાં એક નજ સફ ઉઘડવાની આગાહી બતાવે છે. ઉપરના શિલ્પવાળા ભાગનીજ
ઉચાઈ ફીટ ૬-૧૦ છે. (વિશેષ અધિકાર સમ્રાટ પ્રિયદર્શિનના ચરિત્રે જુએ) ૧૮ ૧રર નંદનગઢ સ્તપ: તેના કરતા તરીકે સમ્રાટ અશોકને માની લઇ, તે બોદ્ધ
ધમને હોવાનું ઠરાવ્યું છે. પણ તે પ્રિયદર્શિનની કૃતિ છે. તેમજ અશોક અને પ્રિયદર્શિન અને ભિન્ન જ વ્યકિતઓ છે. તથા પ્રયદશિન પોતે જેન ધમી હોવાથી, પોતાના ધર્મના તે સ્થાનને અમુક એતિહાસિક બનાવના
સ્મારક તરીકે સૂચવવા, તે સ્તૂપની ટચ ઉપર પોતાના ધર્મને સિંહ અલ. કૃત કરેલ છે. સ્તંભની ઊંચાઈ ફી. ૩૯-છા છે. (વિશેષ અધિકાર સમ્રાટ પ્રિય
દર્શિનના જીવનચરિત્ર જુઓ) ૧૯ ૧૪૯ ખંડ પહેલો, ષષમ પરિચછેદનું શોભન ચિત્ર ( તે વિષયે જુઓ). ૨૦ ૧૫૩ ધનકટક ( બેન્નાટક ) પ્રાંતની રાજધાની, બેનાતટ નગરના પ્રદેશમાંથી
ખેદ કામ કરતાં મળી આવેલી પુરાતત્ત્વ દર્શાવતી જૈન ધર્મના ત્રેવીસમાં તીર્થકર શ્રી પાર્શ્વનાથની એક પ્રતિમા છે. ( વિશેષ અધિકાર ચક્રવર્તી
ખારવેલ કલિંગપતિના વૃત્તાંતે જુઓ. ) ૧૫૩ તેવીજ રીતે મળી આવેલ બીજી એક પ્રતિમા ચિમુખ કાઉસગ્ગીઆ
છે. વિશેષ અધિકાર કલિંગપતિ ખારવેલ ચક્રવર્તીના જીવન ચરિત્રે જુઓ. ૧૬ નં. ૨૦ અને નં. ૨૧ નાં ચિત્રની પેઠે, બેદકામ કરતાં મળી આવેલ એક
સ્તપના ઘુમટને દેખાવ છે. જેને લગતી કેટલીક હકીકત સમ્રાટ ખારવેલના જીવન સાથે સંબંધ ધરાવતી અત્રે રજુ કરવામાં આવી છે. બાકી
વિશેષ અધિકાર, આગળ ઉપર સમ્રાટ ખારવેલના જીવન ચરિત્રે જુઓ. ૨૩ ૧૭૪ ઓરિસા પ્રાંતની પિલી વિશ્વવિખ્યાત જગન્નાથપુરીનગરીના મંદિરમાં
હાલ જે પ્રતિમાઓ બિરાજમાન છે તેનું ચિત્ર છે ( મિ. લેઇટ નં. ૨૨) જેના સંબંધ વિશેની માન્યતા જે પ્રમાણે હાલમાં પ્રવર્તી રહી છે તેના કરતાં અન્યથા છે. એમ, અનેક વિદ્વાનેના મતો ટાંકી બતાવ્યું છે. વિશેષ પરિચય તે પ્રદેશના સમ્રાટ અને ચક્રવતી ખારવેલના જીવનવૃત્તાંતમાં લખ્યા
છે. ત્યાંથી જુઓ. ૨૪ ૧૮૧ અસલના અવંતિ પ્રદેશમાં આવેલ, પણ હાલ સાંચી સ્તુપ તરીકે પ્રખ્યાત
