________________
રાજા શ્રેણિક
[ પ્રાચીન જેને, કે તું કેવી રીતે વાળી રહ્યો છે? પિતાની મરણ (આપઘાત) ના ઉપાદાન કારણભૂત જ જનેતાને આવો બરાબર પ્રાસંગિક તેમજ માર્મિક તેને કહી શકાશે. ઉપહાસ સાંભળી કૃણિકને અત્યંત શરમ ઉપજી અને આ બનાવ તથાગત ગૌતમબુદ્ધના પરિનિર્વાણ લજજાને માર્યો, સફાળો ઉભો થઈ પિતાને બંધન- ની પૂર્વે આઠ વર્ષે બન્યું હતું અને બંદીમુક્ત કરવા નીકળ્યા. જતાં જતાં વચ્ચમાં કુહાડે ખાનામાં તેને બાર માસ ગાળવા પડ્યા હતા. નજરે પડ્યો તે લઈને બંદીખાના તરફ દોડતા તેના જીવનના બે અંતિમ બને ઇતિગયો. એવી ઇચ્છાથી કે, તે કુહાડા વડેજ, બંધન- હાસની દૃષ્ટિએ કાંઈક ખુલાસાની અપેક્ષા ધરાવે ની લેહશૃંખલા તેડી નાંખીશ. આ પ્રમાણે તેના
છે. એક તેના મરણને ભેદ મનોરથ હતા. જ્યારે, રાજા શ્રેણિકને તો તે દય તેને જેલ નિવાસ અને બીજો તેણે ભેગવેલ વિપરીત ભાવેજ દીસ્યું હતું. તેણે તે એમ કલ્પના
જેલ નિવાસને કાળ. આ કરી કે, હંમેશાં તે કુમાર અને માત્ર ફટકા મારીને- બેમાંથી પ્રથમના બનાવન–એટલે તેના મરણને મરાવીને સંતોષ ધારે છે, જ્યારે આજે તે કુહાડે ભેદ-ઉકેલ આપણે ઉપર કરી વાળ્યો છે. હવે લઈને આવે છે, તેમ વળી ધાવત આવે છે એટલે જેલનિવાસને પ્રસંગ ઉhીએ. ખચીતજ શસ્ત્રવડે મારા પ્રાણની હાની કરવાની જ કેટલાકનું એમ માનવું થાય છે. (જૈન ગ્રંથતેની વાંછના હેવી જોઈએ. માટે આ કષ્ટમય મરણ માં પણ કોઈકેઈનું કથન તે પ્રમાણે થાય છે) કે ને શરણ થવા કરતાં, તે હું પોતેજ જીભ કરડીને તેણે બાર વર્ષ સુધી કેદખાનું ભોગવ્યું હતું. જ્યારે મરણવશ થઈ જઉં તેજ બહેતર છે. આ ધારણાથી કેટલાકનું કહેવું એમ થાય છે કે, બાર માસ પુત્ર આવી પહોંચે તે પહેલાં તે જીભ કરડીને તેણે સુધીજ તે કેદમાં રહ્યો હતે. આ બીજો મત મૃત્યુને ભેટી લીધું. આ ઉપરથી સમજાશે કે, રાજ્ય વિશેષ માનનીય છે. બાર વર્ષનો કાળ ગણવા માટે કણિકને ઇતિહાસકારોએ જે પિતૃઘાતક૨૪ કહીને નીચેના મુદ્દાનો વિરોધ આવે છે. વર્ણવ્યો છે, તે સ્પષ્ટપણે જો કહેવામાં આવે છે, બાર વર્ષને કાળ જ સ્વીકારીએ તે, જેલતે ૫ કલંકયુક્ત તે નહીં જ કહી શકાય. બાકી પિતૃ- માં પુરાવાને સમય ઈ. સ. પૂ. ૫૪૦ ગણો
(૨૩) હાલના યુવકોએ પણ ચિલણ રાણીના આ માર્મિક શબ્દો ધ્યાનમાં રાખવા યોગ્ય છે; વળી સમ્રાટ પ્રિયદર્શિનના શિલાલેખના વાક્યો સાથે સરખાવે,
જ્યાં તેમણે માબાપની શુકૂષા, વડીલ તરફ માન, નેકર ચાકર તરફ દયા, કુટુંબીજને પ્રત્યે પ્રેમ સેવા વિગેરેને બોધ કર્યો છે તે.
(૯૪) એ. હિ. ઈ. ના લેખકે પૃ. ૪૮ ઉપર લખ્યું છે કે બદ્ધ ગ્રંથમાં કેટલીક હકીકતે, પિતાના સામાપક્ષને હલકે પાડવા માટે બેટી ચીતરવામાં આવે છે. વળી જણાવે છે કે-For those reasons I now reject the Buddhist tale of Ajatsatru's murder of his father : 24 de ideal
પિતાને મારી નાંખે એમ જે બુદ્ધ ગ્રંથની કથામાં આવે છે તેને હું આવા કારણથી સત્ય તરીકે માનતા નથી.
( ૫ ) તે જ્યારે ગર્ભમાં હતા ત્યારે તેની માતાને દેહદ ઉત્પન્ન થયે હતું અને જે આપણે આ પુસ્તકમાં પૃ. ૨૮૨ ઉપર લખી ગયા છીએ તેની સાથે આ ઘટના સરખા અને વિચાર કરે કે, દેહદને અને ઉદરમાં રહેલ ગર્ભને કેવી જતને સંબંધ હોય છે. આ માટે પૂ. ૨૮૩ ઉપરમાં ૭૩ નું ઇંગ્રેજી લખાણ વાંચે ને વિચારે.
(૯૬) જુએ. ઈ. એ. પુ. ૨૨ પૃ. ૨૭: કે. હી. ઇ. પૃ. ૧૫૭: કો. ઈ. પૃ. ૬:-બુદ્ધના મરણ પહેલાં 2418 4Q: 8 year's before Buddha's death
( ૯૭) નીચેને પારિગ્રાફ જુએ,
