________________
૨૯૪
તુરતજ હાથીએ પોતાના દેવીજ્ઞાનથી સ્થિતિ કળી લીધી, એટલે અખાડી ઉપર બેઠેલા બન્ને હલ અને વિહલને પોતાની સુઢથી નીચે ઉતારી, તે ખાઇમાં કૂદી પડી, અંગારમાં ભડથું થઇ ગયા. કાઇના મતમાં એમ છે કે ઉપર બેઠેલા કુવા સહિત તે અગ્નિમાં બળી મૂ હતા. જ્યારે કાઇકના મત એમ થાય છે કે તે એકાકીજ ખળી મૂ હતા, પણ હાવિદ્વાને, આકાશમાં ફરતા તે વખતના કાઇ દેવતાએ ઉપાડી લઈ જ્યાં શ્રી મહાવીર હતા ત્યાં તેમની સમીપે મૂકયા હતા; અને તેમણે તે। વૈરાગ્યવંત બની દીક્ષા ગ્રહણ કરી લીધી હતી. મુખ્ય લડવૈયા આ પ્રમાણે દૂર થવાથી હવે લડવાના વારા, રાજા ચેટકને આવ્યા. જોકે મગધપતિ કરતાં તે નાના રાજા હતા, છતાં મહાન નિશાનબાજ અને અચૂક બાણાવળી હાઇને, ધારત ા રાજા કૂણિકને જેર પણ કરી શકત; અથવા તે સારી રીતે હુકાવી પણ શકત. પણ ન ધાયું" અની જાય અને પેાતાના ખાણથી કદાચ રાજા કૂણિકના વધ થવા પામે તા, એક દા
રાજા કૃણિકત
( ૬ ) જૈન ગ્રંથામાં આવા જ્ઞાનને વિભગજ્ઞાન કહે છે. વિ=વિપરીત: એટલે કે આ જ્ઞાનને લીધે વસ્તુસ્થિતિનું ભાન થાંચ ખરૂ’, પણ વિકૃત સ્વરૂપે થાય એટલે કે સવળાનુ' અવળું દેખે,
( ૭ ) ભ, બા. રૃ. ભા, પૃ. ૧૦૫ માં લખ્યું છે કે તે બન્ને ભાઇ પણ ખાઈમાં, હાથી ઉપર બેઠા બેઠાંજ, બળતા અંગારમાં બળી મૂઆ હતા.
( ૮ ) કાઇના મતે એમ નીકળે છે કે, તેનું મરણ લડતાં લડતાં થયુ છે. કોઇ કહે છે કે તેણે અનશન લઇ પ્રાણના ત્યાગ કર્યો હતા. ત્યારે કાઈ કહે છે કે, દોહિત્રાના હાથે કદાચ પરાજય પમાય તે, નૌચુ' જોવાનું થાય તેના કરતાં મરણુ વહેારી લેવું બહેતર છે એમ વિચારી આપધાત કર્યા હતા.
[ પ્રાચીન હિત્રાના ઘાતક બનવું તે કરતાં પોતેજ કાં મરી ન જવું એમ વિચારી, કુવામાં પડી, ડૂબી મરણુ પામ્યા. રાજા ચેટકના ફેજ વિશે વિધવિધ મંતવ્યે આગળ ધરાય છે. ગમે તે સત્ય હોય પણ એટલુ' નિર્વિવાદિત છે કે, રાજા ચેટકના જીવનના અંત તે આ સમયેજ આન્યા હતા. રાજા ચેટકના મરણથી અને તેને કાઇ પુત્ર ન હાવાથી, કૂણિકે આખું. વૈશાળાનું વિદેહનું રાજ્ય મગધ સામ્રાજ્યમાં ભેળવી લીધું. આ બનાવ રાજા ણિક ગાદીએ આવ્યા પછી ખીજેજ વર્ષે બન્યા હાવાનુ... એટલે ઈ. સ. પૂ. પર૭ માં થયાનું નેાંધી શકાશે.
( ૯ ) આ હકીકત છપાતી હતી ત્યાં દીલ્હીથી પ્રગટ થતા “ અનેકાંત ” માસિકના અંકો મારા વાંચ
""
આ પ્રમાણે પોતાના બે પુત્રા, હા અને વિહલના વિયેાગ થયા અને બીજી બાજુ પિતા ચેટકના વિયેાગ થયા એટલે વિધવા રાણી ચિલ્લણાને વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન થયા. અને તેથી તેણીએ પાતાની લગભગ ૪૫ વર્ષની ઉમરે, શ્રી મહાવીરના સ્વહસ્તેજ દીક્ષા ગ્રહણ કરી લીધી. આ બનાવ ઈ. સ. પૂ. પરછ ના મે–કે એપ્રીલ માસમાં૧૦ અન્યા
વામાં આવ્યા તેના પુ. ૧, .િ ૪, પૃ. ૨૨૬ ઉપર મુનિ શ્રી કલ્યાણવિજયજીએ, હિમવંત થિરાવલી આધારે જણાવ્યું છે કે, રાન્ન ચેટકના પુત્ર શાભનરાય નાશી જઇ કલિ ગપતિ બન્યા હતા અને તેના વંશમાં હાથીગુફા લેખવાળા ચક્રવર્તિ રાખ ખારવેલ થયા હતા. આ વિચાર બહુ ટકી શકે તેવા મજબુત મને લાગતા નથી; તેને લગતી દલીલા આપણે ઉપરમાં પૃ. ૧૬૫–૧૭૪ સુધીમાં ચર્ચી ગયા છીએ.
( ૧૦ ) જૈન મતનેા સિદ્ધાંત છે કે, ચાતુર્માસમાં ( એટલે આષાઢ શુદ ૧૫ પછીના ચાર માસ ) કોઇને દીક્ષા આપી શકાય નહીં, અને શ્રી મહાવીરનુ' નિર્વાણ, કાર્તિક વદી ૦)) નું છે. (તે સમયે પૂર્ણિમાંત માસની ગણત્રી ચાલતી હતી તેથી કાર્તિક વદ ૦)) લખ્યું છે. પણ જો હાલની માફ્ક અમાસાંત માસની ગણત્રી લેખીએ તા આશ્વિન વદ ૦)) ગણાય ] એટલે તે મિતિ ઓકટોબરમાં
