________________
--
---
--
-
-
૩૩૮
કાળાપાક નામ
[ પ્રાચીન
સાથે લગ્ન કર્યું. આથી કરીને વૈદિક મતવાળાઓ, કે જેમાં મુખ્યપણે બ્રાહ્મણોજ હતા, તેમણે મહારાજાનાં આવાં શાસ્ત્રવિરૂદ્ધ૧૩ (તેમના ધર્મશાસ્ત્ર વિરૂદ્ધઃ નહીં કે રાજા પોતે જે મત પાળતો તે ધર્મના શાસ્ત્ર વિરૂદ્ધ) કરેલ કૃત્ય માટે, અનેક અવહેલનાકારક શબ્દો બોલવા માંડ્યા. અને પછી
જ્યારે પુસ્તક લખાઇને પ્રગટ થવા માંડ્યાં ત્યારે તે ખુલ્લી રીતે, મત્સ્ય, વાયુ આદિ વૈદિક મતના પુરાણોમાં, તેમના કર્તાઓએ આવા શબ્દો વાપરી તેમને રોષ જાહેર કરી દીધો. તે વખતે ૪ બૌદ્ધ ધર્મોપકારક મહાન સમ્રાટ અશોકનું નામ, બૌદ્ધ ગ્રંથના પાને ક્યારનુંયે ચડી ગયું હતું. વળી તેનાં કાર્યો, ધર્મની ઉજવળતારૂપ હતા. જ્યારે આ મહારાજા તેના જેવો શક્તિશાળી હોવા છતાં તેનાં કાર્યો નોખી ભાત પાડનારાં હતાં. એમ દ્વિવિધા પિતાને મત દર્શાવવા, મહાપદ્મને જાત્રા ( કાળા એટલે નિંદિત, કલંકરૂપ: કાળાં કામ કરનાર અશોક
રાજા ) અથવા આશો વહેતો કહ્યો અને બદ્ધ ધર્મી અશોકને અશોક નો કહ્યો છે. આ પ્રમાણે વર્ણપ્રથાને વળગી રહેવાનાં મકકમ પગલાંનાં વિરોધદર્શક ચિહ્નો, પ્રથમ વાર નોંધવામાં આવ્યાનું નજરે ચડે છે.
પૃ. ૩૩૩ ઉપર લખેલ વિવરણમાં અશોક શબ્દ સાથે બે પ્રકારનાં વિશેષણ જોડાયાં છે.
એકમાં ગુણવાચક વિશેષણ એક બીજી લગાડી કાલાક શબ્દ સંભાવના બતાવ્યો છે, જ્યારે બીજામાં
સંખ્યાવાચક વિશેષણ જોડી અશક પહેલો શબ્દ બનાવ્યો છે. અને વિશે કાંઈક ગેરસમજૂતી થતી દેખાય છે. તે દૂર કરવા પ્રયત્ન કરીશું.
પ્રથમ સંખ્યાવાચક શબ્દ લઈએ –આ શબ્દનો પ્રયોગ બૌદ્ધગ્રંથમાં થયેલ હોય એમ જણાય છે. અને તેમની દષ્ટિએ એક રીતે તેઓ
stepped, still there were also real obstacles to unequal unions.
હજુ સુધી ઈતિહાસમાં એટલું જ જણાવાયું છે કે, શદ્ર કન્યા સાથે લગ્ન કર્યું; પણ તેની સંખ્યા એક, બે, કે કેટલી હતી તે લખેલ નથી. મને એમ જણાય છે કે, બે શદ્ર રાણીઓ તેને હતી. આને લગતી ચર્ચા જુદા પારિગ્રાફે છે. ત્યાં જુઓ.
એમ સમજાય છે કે, વર્ણોમાં અરસપરસ લગ્ન થવામાં બાદ નહોતો ગણાતો. આ સમયે તે શું, પણ તે પછી પણ ચંદ્રગુપ્ત, બિંદુસાર, અને અશોક સુદ્ધાંત પણ, વતર (ક્ષત્રિય સિવાયના વર્ણમાં) લગ્ન કર્યા છે. છતાં કેઇ ઠેકાણે પ્રજાને રેષ આટલો બધે ઉગ્ર સ્વરૂપે ફાટી નીકળ્યાનું જણાયું નથી. કદાચ એમ પણ કારણું હોય કે, વણતરમાં પણ માત્ર દ્ધ સાથેનાજ વહેવારને નિંદિત ગણું હોય; અથવા નંદના સમયથી
આ છીટ શરૂ થઈ હોય. અને પછી ધીમે ધીમે ચંદ્રગુપ્ત, બિંદુસાર અને અશોકના સમય સુધીમાં ઘણે અંશે
ભૂંસાઈ પણ ગઈ હોય (વળી જુઓ ઉપરમાં “ કાળાશોક” ના પારિગ્રાફે ટીક નં. ૫૦ નું લખાણું)
(૬૩) જ. એ. બી. પી. સ. પુ. ૩ પૃ. ૨૫૭ પંડિત જયસવાલજી એમ કહે છે કે –“મહાપદ્મના રાજ્ય તેને (પરાણિક લગ્ન પ્રથાને) સૈથી ખરાબમાં ખરાબ 21742 mal usul sau.” Pandit Jayaswalji says " It (Puran) saw the worst days under Mahapadma (J. 0: B. R. S. vol. III. p. 257)
(૬૪) ઈ. સ. ના ચોથા સૈકામાં પુરાણે પ્રથમ લખાયાં હોય એમ માન્યતા બંધાઈ છે; જ્યારે આ બનાવ ઇ. સ. પૂર્વની પાંચમી સદીને છે; જેથી મહાપદ્મ અને પુરાણોનું પ્રગટ થવું, તે બેની વચ્ચેનું અંતર એક હજાર વર્ષને ગણી શકાય. અને તેથીજ અશેક ની સરખામણી કરી શક્યા છે; નહીંતે અશોકની પૂર્વે થઈ ગયેલ વ્યક્તિની સરખામણી, અશોક વેરે કેવી રીતે થઈ શકે. સરખા ઉપરની ટી. નં. ૫૨.
