________________
૩૪ર
મૌવંશમાં તેથી ઉલટુ જ થયુ` છે. ઉપરાંત ખીજો ફેર એ છે કે, નવશમાં તે બન્ને અશેાક, જૈન ધર્મના અનુયાયી છે, જ્યારે મૌવંશના એ અશાકમાંથી પ્રથમના બૌદ્ધધર્મી છે અને ખીજો જૈનધર્મી છે. ( આ વિષય ઇતિહાસમાં તદ્ન નવીનજ પ્રકરણ ઉધાડે છે. તેને સવિસ્તર હેવાલ રાજા પ્રિયદર્શિનના જીવનવૃત્તાંતે જુએ )
તદ્દન નવીન
અત્ર જે વર્ણન કરવા ધારૂં છું. તેમાંનુ કેટલુંક કન્વવંશને લગતુ' છે. કાંઈક આંધ્રવંશને અન્વયે છે, તેમ કતિપય આ નંદવંશને પરત્વે પણ છે. અને વાસ્તવિક રીતે જે
એક ઐતિહાસિક બનાવનું નવીન
સ્વરૂપ.
જેને લગતું ઢાય તે તેને સ્થાને આળેખાય, તે યોગ્ય કહેવાય. પણ તે સધળુ' એકજ સ્થળે લખવા માટે મને સબળ કારણુ એ મળ્યું છે કે, આ ધટના ના સ્ફોટ હજીસુધી ક્યાંય કરાયા હાય એમ મારી જાણમાં નથી. એટલે એક હકીકતના સંબધ, બીજીની સાથે મળી રહે, તે સમજવા માટે વાચક વર્ષીને ભિન્ન ભિન્ન સ્થળે જોવાનું જો સૂચવવામાં આવે, તેા વાચકવર્ગને પણ અથડામણ જેવુ થાય છે, તેમજ એક સ્થાને લખેલ હકીકતનો સંબંધ, બીજી જગ્યાએ દર્શાવેલ વસ્તુ સાથે મેળવવાને, કેટલીક હકીકતનું અવતરણ કરવુ પડે છે. જેથી પિષ્ટપેષણ પણ થઇ જાય છે. છતાં એકજ સ્થાને લખેલ હકીકત બરાબર યથાસ્થિત સમજવામાં જે આનંદ પડે છે, તેટલા જુદાં જુદાં સ્થાને લખેલ હકીકત સમજતાં અને પચાવતાં થતા નથી. આ કારણથી આખી ધટના અત્ર એક સ્થાને જ મે' વવી છે.
ઉપરના પારિગ્રાફમાં આપણે જણાવી ગયા
( ૬૯ ) જી સિક્કા પ્રકરણે તેમના સિક્કા ચિત્રા તથા તેને લગતું વિવેચન,
[ પ્રાચીન
છીગ્યે, કે રાજા મહાપદ્મ શુદ્ધ જાતિની કન્યા સાથે લગ્ન કર્યું હતું. ઇતિહાસકારો આ પ્રમાણે એકજ શૂદ્ર રાણી કર્યાનું જણાવે છે. જ્યારે ઉપરની ટીકા નં. ૬૦ માં જણાવ્યા પ્રમાણે એ શૂદ્રાણીએ હાવાની મારી માન્યતા થાય છે. આ હકીકત કેવી રીતે બનવા યેાગ્ય છે તે હવે વર્ણવુ છું.
દક્ષિણ ભરતખંડના એક વખત ચક્રવર્તી સમાન થઈ પડેલ શતવાહન વંશનુ નામ તે તિહાસમાં સુવિખ્યાત થઇ પડેલ છે. તેના આદિ પુરૂષનું નામ શ્રીમુખ ગણવામાં આવે છે. આ રાજા શ્રીમુખે, તેમજ શરૂઆતના સર્વે આંધ્રપતિએ પાડેલ સિક્કાનાં ચિત્ર ઉપરથી આપણે સાબિત કરી શકીએ છીએ૬લ કે તેઓ જૈન ધર્મ પાળનારા હતા. તથા નંદવંશ સાથે પણ સંબંધ ધરાવતા હતા. વળી દક્ષિણ કૅનેરાના ચુટુકડાનંદ અને મૂળાનંદના સિક્કા પણ આંધ્રપતિને મળતા આવે છે. અને તેના વિશે વિવેચન કરતાં (જીએ તૃતીય ખડે, દ્વિતીય પરિચ્છેદે તેમના સિક્કાઓ ) જણાવીશું કે તે પણ નંદવંશની સાથે કાંઇક સૈનિક સબંધ ધરાવતા અમલદારા હૈાવા સંભવે છે.૭॰ એટલે આ બધી ઘટના આપણને રાજા મુંદના સમયે જે અંધાધૂની અને બળવાખાર જેવી વૃત્તિ, મગધ દેશમાં વ્યાપી રહી હતી, ત્યાં વેર નજર લંબાવવાને દારી જાય છે. કારણ કે નહીં તેા, શ્રીમુખ તથા ચુરુકડાનંદ વિગેરે રાજા, નંદવંશ કે શિશુનાગવશને મળતા આવે તેવા પેાતાના સિકા જેવી અજોડ પુરાવારૂપી વસ્તુ પ્રજાને અને ઇતિહાસને ભેટ ધરત નહીં. એટલે સમજાય છે કે શ્રીમુખ અને ચુટુકડાનંદ વિગેરે, નંદવંશમાંથી છુટા પડેલ અંશે હાવા સંભવત છે. તેમ શતવહન વંશની સ્થાપનાના સમય પણ નંદવંશના તે સમયને બધ
( ૭૦ ) જીએ છઠ્ઠા પરિચ્છેદે ઉદયન, અનુષ્ક તથા ન દીવનની હકીકતે,
