________________
૪૩
(૮)
| (અંગ્રેજી ઉપરથી અનુવાદ) શ્રી મહાવીર અને શ્રી બુદ્ધ અને સમકાલીન હતા તે બાબત જૈન લેખક અને ઇતર પરદેશી વિદ્વાને લગભગ સહમત છે. અહિંસા તત્ત્વને પ્રચાર પણ તેઓએ લગભગ એકજ ક્ષેત્રમાં કર્યો છે. છતાં દિલગીરી જેવું એ છે કે કેટલાંક સ્થાનમાં જે અવશેષે મળી આવ્યા છે તે મહાત્મા બુદ્ધના જ કહેવાય છે. જ્યારે મહાવીરના અવશે વિશે આપણે તદન અંધારામાંજ છીએ. સદભાગ્યે ડા. ત્રિ. લ. શાહે આ બાબત વર્ષો થયાં હાથ ધરી છે અને શ્રી પાર્શ્વનાથના સમયથી આરંભીને એક હજાર વર્ષને ઈતિહાસ સંશોધિત કરવા માંડયા છે.
તે જાહેર કરે છે કે શ્રી મહાવીરને સમર્પિત થયેલ ઘણાં અવશે આપણું યાત્રાનાં સ્થળ માગે મૌજૂદ પડેલ છે. જેની ભાળ હજુ સુધી આપણે કોઈને નથી. તેમનું કહેવું એમ થાય છે કે, શ્રી મહાવીરનાં જીવન માંહેના કેટલાયે બનાનાં સ્થાન વર્તમાનકાળે જે મનાતાં આવ્યાં છે તેનાં કરતાં અન્ય સ્થળે હોવાનું સાબિત થઈ શકે છે. જો તેમજ હોય તે અને ડા. શાહ સંપૂર્ણ ખાત્રી ધરાવે છે કે તેમજ છે, તે તે જરૂર જૈન ઈતિહાસમાં એક ક્રાંતિકાર યુગ ઉભું થશે અને વિશારદને તથા અન્ય કાર્ય કર્તાઓને તે ક્ષેત્રમાં વિશેષ અભ્યાસ કરવાને પૂરતી સામગ્રી મળી કહેવાશે.
ગુલાબચંદજી ઠઠ્ઠા,
એમ. એ. શ્રી જે. કે. ના જનરલ સેક્રેટરી અને
ઉમેદપુર પાશ્વ. આશ્રમના વ્યવસ્થાપક.
(૯), હાલમાં તેમણે એ ગ્રંથની સંક્ષિપ્ત હકીકતનું હસ્તપત્ર બહાર પાડયું છે. તે ઉપરથી તેના મહત્વને મને સારે ખ્યાલ મળે છે. ગ્રંથના ચુંમાળીસ પરિચ્છેદ કરેલા છે અને તેમાં એક હજાર વર્ષને ઈતિહાસ, સાદી સરળ અને રસમય ભાષામાં આપેલ છે.-ભારત વર્ષના પ્રાચીન ઇતિહાસનો આ મોટો ગ્રંથ કઇપણ ભાષામાં નથી.....પ્રાચીન સમયમાં પ્રવતી રહેલા વૈદિક, શૈદ્ધ અને જૈનધર્મ સંબંધી તે સમયે ચાલતી રાજા, અમાત્ય અથવા મંત્રી મંડળની વ્યવસ્થા અને બંદિખાના, ગ્રામ્ય સુધારણ, પંચાયત, વિદ્યાલય, વ્યાપાર, ખેતી વિગેરે સંસ્થાઓ સંબંધી હકીકત વિસ્તારપૂર્વક આવેલી છે. અને તે ઘણી બેધક છે. એટલે આ ગ્રંથ ઘણે શ્રમ લઈ તથા ઘણાં પુસ્તકે, અસલ આધારો, શિલા અને તામ્રલેખે, સિકા વિગેરે જેઈ, આધારભૂત ગણી શકાય તેવું બનાવ્યું છે. તે સર્વ રીતે ઉત્તેજનાને પાત્ર છે એમ મને લાગે છે. જન સમાજના વિદ્વાનેના, વિદ્યાલયેના અને રાજા મહારાજાઓના આશય વગર, આ મેટો ગ્રંથ પ્રસિદ્ધિમાં મૂક અશક્ય છે. તેથી તેની સારી સંખ્યામાં નકલો લેવાનું આશ્વાસન આપી તેમના તરફથી ગ્રંથકર્તાને ઉત્સાહ અને ઉતેજન મળશે તેવી આશા છે.
ગોવિંદભાઈ હા. દેસાઈ વડોદરા
બી. એ. એલ. એલ. બી. નાયબ દિવાન.
