________________
તદ્દન નવીન [ પ્રાચીન બન્યા છે. તેમજ સ્વતંત્ર બન્યા પછી ત્રણેક વર્ષે કે એકાદ–એ વષે, શૂદ્ર જાતની રાણી વેરે લગ્ન કરે તે તેને પાલવી શકે તેમ પણ હતુ.. એટલે હવે આખી વાતને સાર એ થયા, કે રાજા મહાપદ્મના મરણ સમયે શ્રીમુખની ઉમર ૧૦૦-૭૫=(આશરે) ૨૫ વર્ષની હતી. અને મહાનંદની ઉમર માત્ર ૧૧ વર્ષની હતી. અગિઆર વર્ષની ઉમર તે સગીર ગણાય એટલે તેને તેા, ગાદીયેાગ્ય ગણાયજ નહીં. પછી ફાવે તે। શૂદ્ર રાણી પેટે જન્મ હાય, કે ક્ષત્રિયાણીના પેટે જન્મ હાય. બાકી ૨૫ વર્ષની ઉમર તા શ્રીમુખને માટે પુખ્ત વયજ લેખાય તેમ હતું. પછી સવાલ એ રહ્યો કે, શ્રીમુખ પુખ્ત વયને હાવા છતાં, તેને ગાદી કેમ ન મળી ? એ જ કારણ હાઇ શકે છે. એક તેા પોતે શુકરાણીને પેટે જન્મ્યા હાય તેથી નાલાયક ઠરાવાયેા હાયઃ અથવા ખીજા ક્ષત્રીયજાયા કુંવરમાંનેા કાઇ તેનાથી પણ મોટી ઉમરના હાય. આ એ કારણમાંથી પ્રથમનુંજ કાન રણુ અત્ર સંભવિત છે, કેમકે (જુએ પૃ. ૩૪૨ ની હકીકત તથા તેનું ટીપણ ન.. ૬૯. ) ઉમરની લીધે તે તેના હક્ક સર્વોપરીજ હતા. પણ શૂદ્રરાણીના પેટે જન્મ થયા હેાવાથીજ, ને ગાદી સાંપવી તે પ્રશ્ન રાજકર્મચારીઓ વચ્ચે ચર્ચાયા હતા, અને અંતે ક્ષત્રિયાણી જાયા કુંવરને ગાદી સુપ્રત થઈ હતી. આ બનાવથી કુંવર શ્રીમુખ !તાનું અપમાન થયું સમજી, રૂસણા લઇને પાતાના એક સહેાદર અધવ સાથે૬ પોતાના બાપની હકુમતની–મગધભૂમિના ત્યાગ કરી દેશાટને નીકળી પડ્યો હતા. આ પ્રમાણે શ્રીમુખ કાણુ અને કયાંથી આવ્યા તેની ચર્ચાના જવાબ મળી ગયા કહેવાશે.
હવે સાબિત થઇ ચૂકયુ' કહેવાય કે
૩૪૪
આ ઉપરથી એટલુ' સિદ્ધ થયુ` કે, રાજા મહાનંદને એક કરતાં વધારે શૂદ્ર જ્ઞાતિની રાણી હતી. તેમાં એકને પેટે શ્રીમુખના જન્મ હતેા અને ખીજીને પેટે મહાન દના જન્મ હતા.
હવે તે બન્નેની ઉમર વિશે વિચાર કરીશું. રાજા મહાનંદ જ્યારે મગધપતિ બન્યા ત્યારે તેની ઉમર લગભગ ૨૧ કે ૨૩ વર્ષનીજ હાવાનું સાબિત થાય છે. કેમકે, જ્યારે તેના શીર ઉપર રાજની હાથણીએપ રાજ્યાભિષેક માટેને જળ પૂર્ણ કળશ ઢાળ્યા છે, તે સમયે તે વરરાજા તરીકે વાડે નગરમાં ફરવા નીકળ્યા હતા. અને તે લગ્ન કાઇક જ્યાતિષ્કારે તેનું ભવિષ્ય ભાખવાથી ગાઠવવામાં આવ્યું હતું એમ જણાયું છે. તે સમયે તેની ઉમર ૨૧ થી ૨૩ વર્ષની કહી છે: એટલે મ. સ. ૧૧૨ માં=. સ. પૂ. ૪૧૫ માં જ્યારે તે ગાદીએ આવ્યા, ત્યારે તેની ઉમર ૨૩ વર્ષની હાવાની ગણત્રી કરીએ, તો તેને જન્મ મ. સ. ૮૯૪. પૂ. ૪૩૮ માં થયા ગણાશે. અને તે હિસાબે, રાજા મહાનંદના મરણ સમયે ( ઇ. સ. પૂ. ૪૨૭ માં=મ. સ. ૧૦૦ માં ) તે કેવળ ૧૧ વર્ષની ઉમરનાજ હાય. જ્યારે રાજા શ્રીમુખે મ. સ. ૧૦૦ માં તો આંધ્રવંશની સ્થાપ્ના કરી છે. અને કન્નવંશી સુશનને માર્યાં પણ છે, એટલે તેની ઉમર તેા તે સમયે ક્રમમાં કમ ૨૫ વર્ષની હાવી જોઇએ. અને તેમ ગણીએ તો તેને જન્મ મ. સ’. ૭૫ (૧૦૦-૨૫ )=ઇ. સ. પૂ. ૪૨૭+ ૨૫=ઇ. સ. પૂ. ૪૫ર માં માનવા પડશે. અને તેમ બનવા ચાગ્ય પણ છે, કેમકે રાજા મહાપદ્મ પોતે, પાતાના પિતાના મરણ બાદ એટલે મ. સ. ૭૨ (ઈ. સ. પૂ. ૪૫૫ ) માંજ મગધ સમ્રાટ
(૭૫) આ હકીકત માટે જીએ નવમા નંદના નૃત્તાંતે, (૭૬ ) એ ઉપરમાં, તેના કુટુંબ સંબંધી હકીક્ત,
આ તેના ખીજા ભાઈનું નામ કૃષ્ણ હતું તે આપણે આંધ્રવશના ઇતિહાસથી જાણીશું.
