________________
૩૭૮
પાંદ્ય, પલ્લવ, ચોલા, કદંબ
[ પ્રાચીન
એટલે દરેક ઠેકાણે, મગધમાં વસી રહેલ કેટલીએ ક્ષત્રિય જાતિના યુવકેને તથા ક્ષત્રિય કુળને દક્ષિણ હિંદમાં વસવાટ કરવા મોકલવા પડ્યાં. તેમ અનેક
વ્યક્તિઓ પિતાનો કામ ધંધો શોધી કાઢવા અને નવીન ભૂમિની પેદાશને ઉપભોગ કરવા ધીમે ધીમે ઉતરી પડવા મંડ્યો. આ પ્રમાણે હાલના ઐતિહાસિક યુગમાં દક્ષિણ હિંદની અનાર્ય પ્રજા સાથે ઉત્તર હિંદની આર્ય પ્રજાનું પ્રથમ મિશ્રણ થવાની શરૂઆત થયાનું નોંધી શકાશે. આથી કરીને દક્ષિણ હિંદમાં જાણે તદ્દન નવીન યુગજ પ્રવર્તાવવા માંડ્યો હોય, એવું દૃશ્ય ચારે તરફ નજરે પડતું થયું. એટલે સન્યપતિ નાગદશકને, સૈન્યને લગતાં લશ્કરી અનુભવની સાથે રાજ્ય વ્યવસ્થા કરવાને પણું અનુભવ થતો ગયો, તેમ ઉગતા યુવરાજ શ્રી અનુરૂદ્ધને પણ રાજકર્તા યોગ્ય કેળવણી મળતી ગઈ. હવે હિંદનો કિનારો છોડીને, તેની દક્ષિણે આવેલ સિંહલદ્વીપમાં ઉતરવાનું અને ત્યાંની સ્થિતિ
જોવાનું યુવરાજશ્રીને મન થયું. એટલે બનેએ પિતાના લશ્કરને સિંહલદ્વીપના કિનારે ઉતાર્યું. આ વખતે ત્યાં વિજય નામે રાજાનું રાજ્ય (ઈ. સ. પૂ. ૫૨૦-૪૮૨૪૩૮ વર્ષ-મ. સં. ૭ થી મ. સં. ૪૫) ચાલતું હતું. બન્ને પક્ષ વચ્ચે ખૂબ યુદ્ધ જામ્યું. અને સમજાય છે કે રાજા વિજયનું લડતાં લડતાં મરણ નીપજ્યું હતું. (મરણ નીપજ્યું કે તેને નાશી છૂટવું પડયું તે બહુ નક્કી નથી. પણ તેના રાજ્યનો અંત આવ્યો હતો તેટલું તે ચોક્કસ જ છે; પણ મહાવંશે જ્યારે died શબ્દનો પ્રયોગ કર્યો છે ત્યારે આપણે તેનું મરણ થયું હતું એમજ માનવું રહે છે, તે બાદ ત્યાં બધી વ્યવસ્થા કરી, રાજપાટ નવું વસાવી, અનુરૂધે પિતાના ઉપરથી તેનું નામ અનુરૂદ્ધપુર પાડયું. (સમજાય છે કે, પોતાના પિતાની મંજુરી મેળવી લીધા બાદ આ નામ પાડયું હોવું જોઈએ; નહીં તે ઉદયનપટ્ટણું કે તેવું નામ પાડવામાં
( ૧૦ ) ઈ. એ. ૧૯૧૪ પૃ. ૧૭૧-૨ાજ અજાતશત્રુના રાજે આઠમા વર્ષે અને બુદ્ધદેવ જે રાત્રીના મરણ પામ્યા તે દિવસે, સિંહલદ્વીપના રાજ વિજયના રાજ્યને પ્રારંભ થયો છે. અને ૩૮ વર્ષનું રાજ્ય કરીને, ઉદયન રાજન રાજ્ય અમલ ૧૪ માં વર્ષે, રાજ વિજયનું મરણ થયું છે (મહાવંશ ૭ મો સગ પૃ. ૧ અને આગળ. ઈ. એ. ૧૯૧૪ નું ટીપણું નં. ૮૩ agent ) Ind. Ant. 1914 p. 171:--Vijaya king of Ceylon, began his reign in the 8th year of Ajatsatru and died after having been king 38 years, in Udayan's 14th year, on the very night of Buddha's death (Mahavansa VII-1. Ind. Ant. 1914. fn. 83) [આમાં “ On the very night of Buddha's death ” શબ્દવાળું જે વાક થી છેવટે લખ્યું છે તે 8th year of Ajatsatru ની પાછળ મૂકવું છઈએ, કેમક, Buddha's death
તે રાજ અજાતશત્રુના રાજ્ય આઠમા વર્ષે નીપજ્યું છે (હવે પછીના પરિચછેદમાં આપણે તે જોઈશું) ]
મહાવંશ જેવા બદ્ધ સાહિત્યના મુખ્ય ગ્રંથમાં જ્યારે આ હકીક્ત છે અને તેને હાલની પદ્ધતિથી સંશોધન કરનાર વિદ્વાનને ટેકો છે, ત્યારે તે અતિ વિશ્વાસનીય હોજ એમ આપણે સ્વીકારવું રહે છે. અને તેમાં રાજ અજાતશત્રુ અને ઉદયનનાં નામ આપ્યાં છે એટલે સિંહલદ્વીપના રાજઓને મગધપતિ સાથે કાંઇક સંબંધ કે પરિચય પણ હજ નેઇએ એમ સિદ્ધ થાય છે; પછી તે રાજકીય સંબંધ હોય કે મિત્રાચારીને, તે જુદી વાત છે; નહીં તે તેમના નામનો હવાલો આપત નહીં, પણ માત્ર બુદ્ધદેવના જીવનના બનાવને જ આધાર બતાવત.
સિંહલદ્વીપના પાનનો વંશાવળી તથા નામાવળી અહીં ઉતારી શકત, પણ તેને વિશેષ સંબંધ રાજ પ્રિયદર્શિન સાથે હોવાથી ત્યાં ઉતારીશ. તે માટે ત્યાં જુઓ.
