________________
ભારતવર્ષ ] એકછત્રી રાજ્ય
૩૮૭ ૭િનપણે ત્યારબાદ ૪૫ વર્ષ ચાલુ રહી કહી મોકલ્યો. અને હિંદના પૂર્વ કિનારા ઉપરના જે જે ગણાય. પણ આપણે આ નંદિવર્ધનના ઇતિહા- પ્રાંતે મગધપતિને તાબે હતા, તેમાંના સર્વે પિતાની સથી હવે જાણી શક્યા છીએ, કે આ કાળ દર- સત્તામાં મેળવી લીધા. એટલે કલિંગપતિને તાબે મ્યાન તે સર્વ પ્રદેશ ઉપર તે તેની જ હકુમત હતી. હવે ચલા, પાંડયા વિગેરે રાજાઓનો મુલક પણ તેમ વળી જોઈ શકાશે કે તેના મરણ પછી તેના આવી જવાથી તે ત્રિકલિંગાધિપતિ કહેવાવા વંશજોને અધિકાર ઠેઠ ઈ. સ. પૂ. ૪૭ર સુધી લાગ્યો. તેવામાં મ. સં. ૯૮-ઇ. સ. પૂ. ૪૨૯ ચાલુજ રહ્યો હતો. એટલે કાંઈક ભારપૂર્વક કહી ની સાલમાં બુદ્ધરાજનું મરણ થયું અને તેની શકાશે કે આ પ્રદેશ સાથે કન્વવંશને કોઈ પ્રકારને જગ્યાએ તેને પુત્ર ભિખુરાજ, ખારવેલ નામ સંબંધ જ નથી. આ વિશેની થોડીક માહિતી ઉપર ધારણ કરી ત્રિકલિંગાધિપતિ થયે. જ્યારે આ પૃ. ૧૫૬-૧૬૭ લખવામાં આવી છે. વળી પ્રસંગ બાજુ તે બાદ દોઢેક વર્ષે, આ રાજામહા પદ્મનું પણ પડેયે આગળ ઉપર પણ લખવામાં આવશે. મરણ નીપજયું હતું. મ. સં. ૧૦૦=ઈ. સ. પૂ. મહાપદ્મ : નંદ બીજો
૪૨૭. નંદિવર્ધન પછી તેને પુત્ર મહાપા : નંદ ત્રીજાથી નંદ આઠમા સુધી. નંદબીજે મગધપતિ બન્યો હતો. તેનું રાજ્ય રાજા મહાપદ્મને જે નવેક કુંવરે હતા તેના પિતા કરતાં આધક સમય સુધી ચાલ્યું તેમાં સર્વથી મોટા બે અને સૌથી નાનો એક એમ હતું છતાં તેના વખતમાં કોઈ લડાઈ લડવી પડી મળી ત્રણ પુત્રો શૂદ્ધ જાતીની રાણી પેટે જનમેલ હોય એમ બન્યું નથી. તેમ એ પણ ખરૂં છે કે હતા અને વચ્ચેના છ ક્ષત્રિયાણીના પેટે જન્મેલા જ્યારે સમસ્ત હિંદમાં કોઈ જમીન મેળવવી જ રહી હતા. એટલેજ કાને ગાદીએ બેસાડે તે સવાલ ન હોય તે પછી લડાઈ લડવી પણ કોની સાથે. ઉભો થયો હતો. અંતે ક્ષત્રિયાણીના પુત્રને પ્રથમ જે કાંઈ મેળવવા જેવું રહ્યું હતું તે માત્ર કલિં- હકક ગણ એમ કરતાં બે પુત્રોને પિતાનું ગને પ્રદેશજ હતા. છતાં તે બાબતમાં પણ તેણે અપમાન થયું લાગ્યું હતું. જેથી તેમણે મગધની કાંઈ હીલચાલ કરી હોય તેવું પ્રમાણ મળતું ભૂમિનો ત્યાગ કર્યો હતો. તે બધી હકીકત આગળ નથી કે પછી પોતે શાંતિમય જીંદગીને ચાહનાર જણાવી ગયા છીએ. હવે આ બે પુત્રોએ મગધથી હેય, અથવા તે ક્યાસ કાઢી લીધો હોય કે ક્ષેમ - દક્ષિણ તરફ જવાનો માર્ગ લેવાનું ધાર્ય. પણ રાજની સાથે બાથ ભીડવામાં કાંઈ ફાવટ આવશે તેમાંના કલિંગ ઉપર ચેદિવંશની સત્તા ચાલતી હોનહીં. ગમે તેમ પણ કલિંગને વહવટ થડા વરસ વાથી મગધની પશ્ચિમે થઈને, જેને હાલ મધ્ય પ્રાંત લગી તે બીન અડચણે ચાલી રહ્યો હતે. તેવામાં કહે છે તે રસ્તે ઉતર્યા. પ્રથમ તે કબજે કર્યો. પછી . સ. પૂ. ૪૩૯-મ. સં. ૮૮ ની સાલમાં ક્ષેમરા- જેને અંધ્રદેશ કહે છે તે બાજુ તરફ આગળ જનું મૃત્યુ થયું અને તેને પુત્ર બુદ્ધરાજ ગાદીએ વધ્યા. એટલે કે મધ્યપ્રાંતવાળો ભાગ મગધની સત્તાઆવ્યો. પણ તે કાંઈ, આવી ઉપેક્ષા વૃતિ જેવું માંથી મહાપદ્મના તે બે પુત્રોએ ટાવી લીધો. પણ જીવન ગાળવાનું નિભાવી લે તેવો નહોતો. એટલે તે બેમાંથી જે માટે શ્રીમુખ હતો તેણે ગાદી પિતાને યુવરાજ તાલીમ લઈને તૈયાર થયો કે કયાં કરી હતી તે કહી નથી શકતું. ગાદીપતિ તુરત તેને લશ્કરની સરદારી આપીને દક્ષિણ તરફ બનવા ઉપરાંત તે સમયનો જે મગધ સામ્રાજ્યને
