________________
38
મહારાજ નંદની
[ પ્રાચીન જેનું કારણ પિતે થયો છે તે દૂર થતાં ૧ બેઠેલા દુશ્ચારિત્રી વરરૂચિને મગધની બહાર હાંકી જશે અને આખા કુટુંબને પાયમાલ કરવાને બદલે, કાઢ્યો. હવે શ્રીયકછ મહામંત્રી તરીકે નિશ્ચિંત થયા. ઉલટ શ્રીયકજીને ધન્યવાદ સાથે નોકરીની કદર આશરે સાતેક વર્ષ રહીને તે પણ ભરયુવાન વયે દાની તરીકે સરપાવ પણ મળશે. ગાઠવ્યા (આશરે ૩૫ વર્ષની) દીક્ષા લઇ છૂટે થયો હતો.૫ પ્રમાણે બધે પાઠ શ્રીયકજીએ ભજવી બતાવ્યો આ પ્રમાણે રાજા નંદે એક પછી એક પિતાના અને પરિણામ પણ ધાર્યા પ્રમાણેજ આવ્યું. હવે સાચા સલાહકાર અને નિમકલાલ સેવકે તેમજ મહારાજા નંદે શકટાળની જગ્યાએ શ્રીયકજીને પંડિતોએ ગુમાવ્યા હતા. આ બનાવની વધારે મહામંત્રીની મુદ્રા આપવા માંડી. પણ તે સ્થાને સંભવિત સાલ મ. સં. ૧૫૩-ઈ. સ. પૂ. ૩૭૪ પિતાના વડિલબંધુ સ્યુલિભદ્રજીની સ્થાપના કરવા હશે એમ દેખાય છે. તેણે વિનંતિ કરી. સ્થૂલભદ્રજીને પૂછતાં, આ પંડિત ચાણકયે, આશરે મ. સં. ૧૩૦-ઈ. સ. સર્વ કલેશના કારણભૂત મંત્રી મુદ્રાજ છે એમ પૂ. ૩૯૭ માં આકરા સપથ લઈને જ્યારે પાટલીપુત્ર લાગવાથી તેમણે તે જૈનદીક્ષાજ લઈ લીધી.
છોડયું, ત્યારે રસ્તામાં તેને એટલે શ્રીયકજીને તે પદ અર્પણ કરવામાં ચંદ્રગુપ્તની પાસેનાજ ગામમાં એક આવ્યું. આ બનાવ આશરે મ, સં. ૧૪૬- ઉત્પત્તિ અને મહા મયૂરપષકને ઘેર જવાની ઈ. સ. પૂ. ૩૮૧ માં બન્યો હોય એમ સમજાય રાજા નંદની કાર- તક ઉભી થઈ હતી. ત્યાં તેની છે. શકટાળના મરણથી વરરૂચિને અતિ આનંદ કિર્દીને અંત ગર્ભવતી પુત્રી મુરાને ઉપ. એટલે વિશેષ ગર્વિષ્ટ બન્યો અને પિતાની
દેહદ તેણે પૂરો કર્યો. એવી ઈમાં ન કરવાનું પણ કરી બેસતે; તેથી તે રાજા સરતે કે, જો પુત્ર અવતરે અને તેની પિતાને જરૂર નંદને વિશેષ અળખામણે થયા. તેવામાં પ્રસંગ પડે, તે તે ગમે તે વખતે માગી શકે અને તેના આવતા શ્રીયકજીએ વરરચિનાં સર્વ કાવતરાંની વાત માબાપે તેને વિના સંકોચે હવાલે પણ કરવો પડે. સમ્રાટને અથથી ઇતિ સુધી કહી સંભળાવી દીધી કાળ ગમે તેણીને પુત્ર અવતર્યો હતો. તેનું નામ હતી. તથા મરહુમ મહાઅમાત્ય કેવો નિર્દોષ હતો ઈતિહાસમાં ચંદ્રગુપ્ત તરીકે નોંધાયું છે. જ્યારે તે પણ પ્રસંગ મળતા સાબિત કરી આપ્યું હતું. તે લગભગ ચૌદથી સોળેક વર્ષનો થયો, ત્યારે એટલે મહારાજા નદે કારણ મળતાં તે લબાડ થઈ પિત કરેલ સરત પ્રમાણે તેના માબાપ પાસેથી
(૫૫) તેણે સ્થૂલભદ્રજીના ગુરૂ શ્રી શય્યભવસ્વામી પાસે દીક્ષા લીધી હતી. આ શવ્યંભવસૂરિનું સ્વર્ગ મ. સં. ૧૫૬ માં થયું છે. એટલે શ્રીયકજીની દીક્ષા તે પૂર્વે બે ત્રણ વરસે થઈ હોય; આ સધળો ગણત્રી આપણું હકીકતના વર્ષો સાથે બરાબર મળતી આવી રહે છે. | (૫૬) ત્રિપુટીમાંને, ચાણક્ય તે રાજને છોડી ગયા હતા, બીજ વરરૂચિને દેશવટે મળ્યા હતા અને ત્રીજ પાણિની વિશે કાંઈ સંભળાયું નથી, પણ સંભવ
છે કે તે મરણ પામ્યા હશે. નહીંતે ચંદ્રગુપ્તના રાજ્ય ચાણક્યની સાથે તેના મિત્ર તરીકે તેના વિશે કાંઈક સાંભળવામાં આવત ખરૂં.
(૫૭) આ હકીકત સાબિતી આપે છે કે મુરાને અને રાજ નંદને કઈ પ્રકારને સંબંધ નહોતો. એટલે ચંદ્રગુપ્ત તે નંદને પુત્ર હોઈ શકે નહીં. વળી જુઓ નીચેની ટી. નં. ૬૩ ની હકીકત. ' (૫૮ ) આને લગતી બીજી હકીક્ત માટે જુઓ ચંદ્રગુપ્તના જીવન વૃત્તાંતે. •
