________________
વધુ પ્રકાશ
આ રાજાઓને લગતી કેટલીક ચર્ચા ઉપરમાં લખાઇ ગઇ છે. તે બાદ વિશેષ હકીકત કાંઇક પ્રકાશ માં આવી છે. તે સર્વોના સંબધ જળવાઇ રહે તે માટે,
આખા પ્રસ્તાવજ ક્રીને રજુ કરૂ છું. જૈન, બૌદ્ધ અને વૈદિક ગ્રંથાનુસાર, ઉદયન, અનુરૂદ્દ અને મું વિષે નીચે પ્રમાણે ઉલટાસૂલટી વિગતા રજી થઇ છે.
(૧) ઉદ્દયન પુત્રિયા હતા ( પૃ. ૧૨૦ ટી. નં. ૫૩. )
(૨) ઉદયનનું ખૂન કરવામાં આવ્યું હતું. ( જુએ પૃ. ૧૨૦, તથા પૃ. ૩૦૭. )
(૩) ઉદ્દયન તેના પુત્રને રાજ્ય સોંપી યાત્રાએ ગયા હતા. ( જુએ ઉપર પૃ.૩૦૨.)
(૪) ઉદયનનુ' રાજ્ય સેાળ વર્ષ ચાલ્યું છે. ( જુએ પૃ. ૨૩૮ ની વંશાવળી )
(૫) ઉદયનનું રાજ્ય ૨૩, ૨૪ વર્ષ ચાલ્યું છે. ( જુએ પૃ. ૨૯૨, ટી. નં. ૧ )
(૬) ઉદયનના મરણથી શિશુનાગવંશના અંત આવ્યા છે . અને નવંશ શરૂ થયા છે. ( જુએ પૃ. ૩૧૦. ૩૧૬ )
(૭) શિશુનાગવંશ ૧૦૮ વર્ષ ચાલ્યેા છે. ( જુએ પૃ. ૨૩૫ )
(૮) ઉદયન પછી નંદિવન તુરત ગાદીએ આવ્યા છે. ( જી ઉપરની દલીલ નં.૬.)
(૯) મુદ ગાદીએ આન્યા હતા અથવા ગાદી ઉપર તેને હક્ક હતા છતાં, મંત્રીમડળે તેને ઉઠાડી મૂકી નંદિવર્ધનને ગાદી આપી છે. ( જી દ્વિતીય ખંડ ષષ્ઠમ પરિચ્છેદ તથા ઉપર માં પૃ. ૩૧૦.)
સર્વ બાજુના વિચાર કરતાં એમ લાગે છે કે, જેમ અનેક ઠેકાણે બન્યું છે તેમ, ત્રણે ધર્માંનાં ગ્રંથાના લેખકમાંથી કાઈ પણ ખાટા નથી. માત્ર દરેકે પોતપાતાની શૈલીથી લખાણુ કર્યું છે. પણ સાથે સાથે વિશેષ ખુલાસા કરેલ નહીં હાવાથી, તેમજ પાછળના લેખકાએ પોતપોતાનુ મતવ્ય શેાધ કર્યા વિના ઉપર ટપકેથીજ ઉમેરી દીધુ હાવાથી, બધા ગોટાળા ઉભા થયા છે.
ઉપરની નવે મુશ્કેલીને ઉકેલ નીચે લખ્યા પ્રમાણે, માત્ર એકજ વસ્તુસ્થિતિ ધારી લેવાથી આવી જાય છે. પછી તે મારૂં અનુમાન સત્ય હા વા નહીં, તે માટે સ શાષકાએ અને વિચારકાએ તપાસવું રહે છે. તે એક પરિસ્થિતિ આ પ્રમાણે, હાવાનું હું કલ્પ છું.
ઉદયનનું રાજ્ય ઇ. સ. પૂ. ૪૯૬ થી ૪૭૨= ૨૪ વર્ષ સુધીનું ગણવુ. પણ તેમાં પાછલાં આઠ વ પાતે યાત્રામાં હતા; તેથી રાજવહીવટ પેાતાના પુત્રાને—અનુરૂદ્દ અને મુદને–સાંપી ગયા હતા. અનુરૂધ્ધે સેનાપતિ નદિવર્ધનની સાથે દેશ જીતવાનું કાર્ય ઉપાડી લીધું હતું; જ્યારે મુદ્દે મગધમાં રહીને રાજ્યવ્યવસ્થા જાળવતા હતા. અનુરૂદ્ધ પાતાનું કાર્ય છ વર્ષમાં આટાપી મગધમાં પાછે ર્યાં હતા. અને પછી બન્ને ભાઇઓ રાજ્યવહીવટ ચલાવવા મંડયા હતા. તેવામાં કાઇ મહામારી ફાટી નીકળવાથી, યુવરાજ અનુરૂદ્દનુ મરણ પ્રથમ નીપજ્યું. તે સમાચાર સાંભળીને આધાત થવાથી વૃદ્ધ રાજા ઉદયન જ્યાં યાત્રામાં હતા ત્યાંજ તેનું મરણુ નીપજ્યું. તેવામાં મુંદની પટરાણી પણ મહામારીમાં ઝડપાઇ ગઇ. આમ થાડાજ કાળમાં પેાતાના
