________________
ભારતવર્ષ ] ધર્મ તથા અમાત્યો
૩૨૯ ઓળખાવા લાગે છે પણ વાસ્તવિક રીતે તે કલ્પક હતું. આ અમાત્યનું આખું કુટુંબ જૈન
એકજ કુટુંબમાંથી ઉતરી ધર્મ પાળતું હતું. અને આ ક૫કના કુટુંબના તેનો ધર્મ તથા આવેલ હોઇને સર્વ રીતે ઉત્તરાધિકારી પાંચ છ પુરૂષો ઉપર, રાજકીય અમાત્ય એક ઝાડની બે ડાળ જેવાજ કારણસર અનેક વિસ્તકોની ઝડી વરસાવવામાં
હતા. તેથી માની શકાય આવી હતી. છે કે તેમના ધર્મ પણ જૈન દર્શનને જ હતું. તેમજ આ કલ્પક અમાત્યના કુટુંબમાં સાત પેઢી આપણા આ અનુમાનને સાચું ઠરાવવા માટે હાથી, સુધી અમાત્યપદ ઉતરી આવ્યું હતું. અને રાજા ગુફાના શિલાલેખ૨૯ જેવો જબરજસ્ત પુરાવો નંદિવર્ધનથી માંડીને મહાનંદ સુધીના એટલે નંદ પણ વિશ્વમાં મોજુદ છે. એટલે તે વિશે, વિશેષ ચર્ચા વંશના નવે નંદસુધીના એક શતાબ્દિ સુધીના સમકરવા જેવું રહેતું નથી. એક પ્રખ્યાત ઇતિહાસકાર૩૦ યમાં, તેઓએ પ્રધાનવટું કર્યું હતું. તે વંશને પુરૂષ પણ તેજ મત ધરાવતું હોય તેમ જાહેર કરતાં નામે શકટાળ, રાજા મહાનંદના સમયે મહાઅમાત્યલખે છે, કે નંદવંશી રાજાઓ વૈદિક ધર્મના કટ્ટા પદ ઉપર બિરાજતે હતે. ( વિશેષ માટે રાજા વિરોધી હતા; અને વૈદિક ધર્મના વિરોધી એટલે મહાનંદની હકીકત જુઓ.). જૈન ધર્માનુયાયી સમજી લેવાય તે તદ્દન સહજ જેમ તેના રાજ્યઅમલ દરમ્યાન રાજવાત છે. વળી આ વાતને બીજા ઐતિહાસિક કીય વિશિષ્ટતાઓ બની ગઈ છે. તેમ કુદરતે પણ પુરાવાથી પણ સમર્થન મળે છે.
તેજ પગલે ચાલી બતાવ્યું જૈન સાહિત્યમાં લખ્યું છે કે મહાનંદ કુદરતી આફતો છે. આવા બે સંજોગો ખાસ ઉર્ફે નવમા નંદને અમાત્ય જે શકટાળ-શાકડાળ કર
ઉભા થયા હતા. અને તે નામે હતો, તેના બાપદાદા સાત પેઢીથી નંદવંશમાં બંને જળના સંબંધમાં હતા. એક સમયે અના પ્રધાનપદ શોભાવતા આવ્યા હતા. તેઓ જાતે વૃષ્ટિ થઈ હતી અને બીજે સમયે અતિવૃષ્ટિનું બ્રાહ્મણ હતા. અને તેમના પ્રથમ પુરૂષનું નામ સંકટ પાટલીપુત્ર ઉપર ઉતરી આવ્યું હતું.
( ૯ ) જે તે જૈન મતાનુયાયી ન હોત તે જીનબિંબપ્રતિમા ઉઠાવી જવી ખાતર આટલી મોટી લડાઈ માથે ન ઉઠાવત. (જુઓ ઉપર પૃ. ૧૭૫ ની હકીકત.).
( ૩૦ ) E. H. I. 3rd Edi. P. 42, f, n, 2; Sir G. Grierson informs that the Nandas were reputed to be the bitter enemies of the Brahmins ( અહીં બ્રાહ્મણે છે તેના કરતાં Brahamanism લખવો જોઈએ ). સમજાય છે કે, જેમ સાંપ્રત સમયે, બ્રાહ્મણને ધમ એટલે વેદધર્મ મનાય છે, તેમ તે સમયે પણ નિર- ધારીતપણે હશે. એમ સમજીને લેખકે આ શબ્દો વાપર્યા હશે પણ વાસ્તવિક તેમ નહોતું જ, કેમકે ઘણાં
બ્રાહ્મણોએ વૈદિકધમ ત્યજીને જૈન ધર્મ અંગીકાર કર્યો હતા. શ્રી મહાવીરના મોટા મોટા ગણધરે પણ બ્રાહ્મણ હતા. વળી આપણે આ પારિગ્રાફમાં પણ એમજ પ્રતિપાદન કરવાના છીએ, કે ઘણું બ્રાહ્મણ સંસારપણે જૈન મતાનુયાયી હતા,
(૩૧ ) જુઓ ભ. બા. 9. ભા. ૫. ૪૭, ૨૬, તથા પરિશિષ્ટ પર્વ.
(૩૨) આ શકડાળ મંત્રીના પુત્રનું નામ સ્થલીભદ્ર હતું અને તે મહાવીરની પાટે સાતમા પટ્ટધર હતા. આ સ્યુલીભદ્રનું નામ તે ઈતિહાસમાં જાણીતું જ છે, તેઓ જૈન હતા અને તેમનું આખું કુટુંબ જન ધમ પાળતું હતું. વળી જુઓ ઉપરની ટી, ૩૦. '
૪૨
