________________
ભારતવર્ષ ]
ન ધર્મ
ઉભો કરાવેલ સ્તંભ અને તેમાં પિતેજ કાતરાવેલ દયનું રહસ્ય ૨૮ પૂરો પાડે છે. એટલે હવે નિશંકીય સ્વીકારવું રહે છે કે, તે પિતાના માતા પિતાની માફક ચુસ્ત જૈન ધર્મનુયાયી પિતાના આખા જીવનપર્યત હતો.
તેનો જન્મ ઈ. સ. પૂ. ૫૫૬-૭ માં થયો હત અને ઈ. સ. પૂ. પ૨૮ માં તેના પિતાના
મરણ બાદ તે મગધપતિ તે તથા થયો હતે. વળી ૩૨ વર્ષનું તેનું કુટુંબ રાજ્ય ભોગવી ઈ. સ. પૂ.
૪૯૬ માં મરણ પામ્ય૩૦ છે. એટલે તેનું આયુષ્ય ૬૦ વર્ષનું કહી શકાય. તેમ તેનો રાજ્યાભિષેક થયા ત્યારે તેની ઉમર ૨૮ વર્ષની ગણાય.
તેની પટરાણીનું નામ પ્રભાદેવી અથવા પ્રભાવતી હતું. અને તે કેશલપતિ રાજા પ્રસેનજિતના પુત્ર યુવરાજ વિદુરથની પુત્રી થતી હતી.
આ સગપણ સંબંધ ઈ. સ. પૂ. ૫૩૮ ની આસપાસમાં બંધાયો હતે. એટલે તેણીને જન્મ ઈ.
સ. પૂ. ૫૫૧-૨ લગભગમાં થયો નેધી શકાશે. આપણે ઉપર જણાવી ગયા છીએ કે, કુમાર ઉદયનની ઉમર, રાજા કૃણિક જ્યારે ગાદીએ આવ્યો ત્યારે માત્ર પાંચ કે છ વર્ષની હતી એટલે રાણી પ્રભાવતીને પેટે તે કુંવરને જન્મ ઇ. સ. પૂ. ૫૩૪ માં ગણી શકાય. આ કુંવર સિવાય એક કુંવરી પણ રાજા કૃણિકને હેવાનું ઇતિહાસ ઉપરથી સિદ્ધ થાય છે, કે જેણીને વન્સપતિ રાજા ઉદયન વેરે પરણાવવામાં આવી હતી. તેણીનું નામ પદ્માવતી' હતું. ( રાણીનું નામ પ્રભાદેવી, અને કુંવરીનું નામ પદ્માવતી.)
રાજા અજાતશત્રુને, ઉપર બતાવેલી રાણી પ્રભાવતી સિવાય, અન્ય રાણીઓ હતી કે કેમ તે ઇતિહાસ ઉપરથી જણાયું નથી. પણ ઘણી સ્ત્રીઓ પરણવાના તે જમાનામાં, મગધ સામ્રાજ્ય જેવા અતિ વિશાળ અને અગત્ય ધરાવતા મુલકને ભૂપત, કેવળ એકજ પનિવ્રતધારક બની રહ્યો હોય એમ માની શકાય તેવું નથી. જો કે, એક ગ્રંથકારે૩૨ બીજી રાણું હેવાનું અને તેણીનું
be little doubt that the Jains have more claim to include the patricide King ( Ajatsatru ) among their converts than the Buddhists."
એ. હી. ઈ. પૃ. ૪૮:-દ્ધ અને જેને બને રાજ અબતશત્રુને પોતાનો ગણે છે: પણ જેને હક્ક સપ્રમાણુ પુરાવાથી સાબિત થયેલ છે. 6. H. 1. P. 48:-Both Buddhists and Jains claimed him as one of themselves. The Jain claim appears to be well founded,
( ૨૯ ) જુઓ પૃ. ૨૯૬ નું લખાણ તથા તેના ટી. નં. ૧૫.
( ૩૦ ) તેનું મરણ કુદરતી સંજોગોમાં નથી થયું. જુએ તે માટે પૃ. ૨૯૬ ઉપર ટી. ૧૩ નું લખાણ.
(૩૧ ) H. H. P. 50: His ( Ajat
satru's ) daughter Padmavati was still unmarried. રાન અાતશત્રુની કુંવરી પદ્માવતીને હજી પરણાવી નહોતી.”
(૩૨) જુઓ ભા. પા. રા. પુ. ૨. He had another queen by name of Patli, the daughter of one king named Mahendravarma. મહેદ્રવમન રાજની પુત્રી નામે પાટલી તે તેની બીજી રાણી હતી. આ કથન માટે તે લેખકે કોઈ આધાર ટાંક નથી. એટલે દેખાય છે કે તે કાલ્પનિક હશે. અથવા એમ પણ હોય કે, રાજ ઉદયને “ પાટલીપુત્ર ” નગર વસાવ્યું છે એટલે પાટલીપુત્ર નગરને બદલે, ઉદયનને જ પાટલીપુત્ર (પાટલી નામનો વ્યક્તિને પુત્ર તે પાટલીપુત્ર ગણીને ) ઠરાવી દીધે હાય અને ઉદયનને પાટલી રાણીને પુત્ર જે ઠરાવે તે, પાટલી નામની વ્યક્તિ તે રાબ કણિકની રાણી ઠરે. છતાં વિશેષ
