________________
ભારતવર્ષ ] રાજ્ય
૨૧૫ તેને પદભ્રષ્ટ કરી, તેના સ્થાને તેના વડીલ પુત્ર તર્કટ પિતાના છનું (ધણીથી મેટાભાઈ તે દંતિવર્ધનને રાજ્યસને બેસાડ્યો
જ્યક કહેવાય ) હોવાનું સમજી જઈ, રાણી રાજા પાલકનો જયેષ્ઠ પુત્ર હૃતિવર્ધન ધારિણી પોતાના શિયળના રક્ષણ અર્થે બે
રાજા બનવાથી, તેને નાના ત્રણ માસથી ગર્ભવતી હતી છતાં, ત્યાંથી (પિદંતિવર્ધન૬૪ ભાઈ, જે રાષ્ટવર્ધન નામે તાને એક પુત્ર હતો તેને મૂકીને) નાશી છુટી
હતું, તેને યુવરાજ પદવી અને પડોશના વસ્ત્રદેશના શાસક ઉદયનની પટમળી. આ દંતિવર્ધનનું રાજ્ય આશરે વીસેકપ રાણી વાસવદત્તા કે જે તેણીની નણંદ થતી હતી, વર્ષ ચાલ્યું હશે એમ સમજાય છે. તેનો અમલ તેણીના ૭ આશ્રયે તે ગઈ. થોડા દીવસ રહીને પણ તેના પિતાની પેઠે કાંઇક ત્રાસદાયકજ જ્યારે તેનો જીવ હેઠે બેઠે, ત્યારે સંસાર ખારો નીવડયો હશે. ઉપરાંત તેને પણ ઢાંકી દે તેવું જોર જાણી, દીક્ષા લઈ લીધી. પણ પોતે ગર્ભવતી હતી વિશેષ તે તેનું વ્યભિચારપણું હતું. પોતાના તેમ ગરૂણીને જાહેર ન કર્યું. હવે કાળે કરીને નાના ભાઈ રાષ્ટ્રવર્ધનની ધારિણી નામની રાણી ગર્ભનાં ચિહ્ન સ્પષ્ટપણે દેખાવાં મંયાં એટલે એકહતી. એકદા તેનું મનોહર લાવણ્યવંતુ રૂ૫ રાજા તમાં તેણીને રાખવામાં આવી. અને તેણીને જે પુત્ર દંતિવર્ધનની નજરે પડી ગયું ત્યારથી તેણીને પ્રસવ્યો તેને કંબળમાં વીંટી અંગુલિમાં મુદ્રિકા મેળવવાને તે આકુળવ્યાકુળ રહેવા મંડયો અને પહેરાવી રાજમહેલના નીકટના માર્ગમાં મૂકી દીધો. ઘણા ઉપાયો યોજ્યા છતાં પણ ફાવ્યો નહીં. છેવટે સદભાગ્યે આ સમય પછી તુર્તજ, રાજા ઉદયતે કુબુદ્ધિતને મનમાં એમ સૂઝયું, કે જ્યાં સુધી નના અંતઃપુરની કઈ દાસીનું તે રસ્તેથી પસાર ભાઈ હૈયાત છે, ત્યાં સુધી તેની રાણીને મેળ થવું થયું. તેટલામાં તે દાસીને બાળકનું રૂદન સાંભળી વવી ભારે છે. એટલે તે ભ્રષ્ટાચારીએ કુભાંડ આશ્ચર્ય થયું અને રડતે અવાજ આવતો હતો તે રચી નાના ભાઇન ઘાત કરાવ્યો આ બધું દિશાએ જઈને જોયું તે અલૌકિક કાંતિવાન કોઈ
( accordingly Gopal must be said to have succeeded Palaka) આ હકીકત પુરાણના આધારે લીધી છે. જ્યારે મેં, જૈન ગ્રંથમાં જણાવેલી હકીકત આધારે અહીં વૃત્તાંત લખ્યું છે. બેમાંથી જે હકીક્ત, વધારે પ્રમાણુવાળી લાગે છે, શોધકે ખરી માનવી.
(૬૩) ભ. બા. 9. ભા. ૫. ૩૪ર:-( એકદા પાલકે સંસારને અસાર જાણી દરતિવર્ધનને રાજ્ય અને રાષ્ટ્રવધુનને યુવરાજ પદવી આપી સંયમ ગ્રહણ કર્યો
( ૬૪ ) જૈન ગ્રંથ આવશ્યક સૂત્રમાં “ જિવંતિવહi » આવા શબ્દ છે. (આ સૂચના ઈતિહાસપ્રેમિ મુનિરાજશ્રી કલ્યાણવિજયજીએ કરી છે. તે માટે તેમને ઉપકાર માનું છું). અહીં સવાલ એ રહે છે છે કે, આ દંતિવર્ધનનું નામ અવંતિવર્ધન હશે કે તેની પાછળ ગાદીએ બિરાજનાર અવંતિસેનનું નામ અવંતિ
વધન હશે. હાલમાં તો આ નામ ભ. વા. પૃ. ૩૪૨ માં જણાવ્યા પ્રમાણે મેં અહીં કાયમ રાખ્યું છે.
( ૬૫ ) તેનું રાજ્ય સોળ વર્ષ ચાલ્યાનું નક્કી થયું છે. ( જુઓ આગળ ઉપરની સમયાવલી )
( ૬૬ ) આ બનાવ લગભગ ઈ. સ. ૧, ૫૦૫ અને ૫૦૧ ની વચ્ચે બન્યું હોય એમ કલ્પી શકાય છે.
(૬૭) પુનિક
ચંડ
ગોપાલ
પાલક
વાસવદત્તી: વસંપતિ ઉદયનની દૃતિવર્ધન રાષ્ટવર્ધનઃ રાણું
રાણીધારિણી (વાસવદત્તા અને ધારિણું બંને નણંદ ભોજાઈ થતા હતા)
