________________
૨૫૮ શ્રેણિકનું લગ્ન
[ પ્રાચીન વ્યકિતગત રેષ કે અપ્રીતિ નહોતી; પણ વિદેહ- પત રાજા ચેટકને ધર્મશ્રદ્ધાજન્ય એક સિદ્ધાંત
મહેલના ગઢની અંદર પડતા અને બીજે કેટલાક માઇલ દર વૈશાળી રાજ્યની હદમાં, પણ ગંગા નદીના કાંઠા સુધી પહોંચતે. જ્યારે તેણી ભૂગર્ભમાં જવાની તૈયારી કરી રહી હતી ત્યારે, નાની બહેન ચિલ્લણાને શક પડતાં આ બધી દોડધામનું કારણ પુછયું. બન્ને બહેનના જીવ મળી રહેલ હેવાથી, સુઝાએ સર્વ વાત ચિલણાને જણાવી દીધી. એટલે તે પણ પોતાની બહેન સાથે જવા તૈયાર થઈ. બંને બહેને ભેચરામાં જઈ રાજ બિંબિસારના રથમાં ચડી બેઠી, અને રથ આગળ વધવા માંડ્યો. તેટલામાં સરંજન ગોઠવતાં પોતાના આભૂષણને રત્નકરંડક ભૂલી ગઈ છે એમ સુણાને જણાયું. એટલે રથ ઉભા રાખી તેણે પાછી રાજમહેલમાં આવી. અને કરંડક લઈ બહાર નીકળે છું ત્યાં બધી વાત ખુલ્લી પડી ગઈ, એટલે રાજ ચેટના રક્ષપાલકે હથિયાર સજી, રાજ બિંબિસારને પકડવા ભૂગર્ભમાં પેઠા. માથે ઝઝુમી રહેલો ભય દેખી, બિંબિસારના દ્ધાઓએ રાજને રથ મોખરે કરી પતે પાછળ ચાલવા માંડયું. અને બની શકે તે ટલા વેગથી રથને હંકારવા કહી દીધું. એટલે રાજા ચેટકના વીર ભટ્ટને જે સામને થઇ જાય તે પ્રથમ, બને પક્ષના સુભમાંહેજ યુદ્ધ થાય. અને તે દરમ્યાન રથ સુખેથી આગળ વધી, ભોંયરામાંથી બહાર નીકળી જાય.
આ નાગરથિક કોણહતો તે માટે નીચેની નેટ નં. ૩ જુએ. આ રથિક તેમજ મહારથિક નામના હોદે. દારો બહુ વસીલદાર ગણાતા હતા, જે આપણે આગળ ઉપર આંધ્રપતિશાતકરણી રાજઓનાં વૃત્તાંતે જોઈ શકીશું.
[૩] જુઓ ક. સૂ. સુ. ૫. ૧૦૪ તથા ભ. બા. ૧, ભા. સુલતાનું વૃત્તાંત, તેમાં જણાવ્યું છે કે-સુલાસાને ધણી નાગ પ્રથમથીજ જૈન ધર્મી હતા. ત્યારે સુલસા પાછળથી જન ભક્તા બની હતી. રાજ બિંબિસાર ગાદીનશીન થયો તે અરસામાં આ નાગ, તેના રથિક તરીકે નેકરીમાં જોડાય હતો. સુલતાને કાંઈ સંતતિ નહોતી. તેણીએ દેવનું આરાધન કર્યું. દેવે ખુશી થઈ, બત્રીસ ગેળીઓ આપી. જેના આહારથી તેને બત્રીસ પુત્ર થયા. બત્રીસ પુત્રે થાય તેના કરતાં, બત્રીસેના સમગ્ર ગુણ વાળે, પણ એકજ પુત્ર થાય તે સારૂં, એવી માન્યતામાં એક દીવસે એક ગળી ખાવાને બદલે સધળા નેળીઓ
અને બન્યું પણ તેમજ વિશાળાપતિના સુભટને તે માર્ગ સુવિહિત હેવાથી, વિશેષ વેગથી આગળ વધી શક્તા, જેથી આગળ વધેલ બિંબિસારના માણસને પકડી પાડયા. ભેાંયરામાં માંહોમાંહે મહાયુદ્ધ જામ્યું. રાજ બિંબિસારના અંગરક્ષકોમાં, નાગરથિનાર બત્રીસ પુત્ર પણ હતા. આ બત્રીસે મહાપરાક્રમી હતા. જેથી તેમણે, ચેટકના યોદ્ધાઓને લડાઈમાં ઘણે વખત ખાળી તે રાખ્યા હતા પણ અંતે, અજ્ઞાત અને સાંકડી ભૂમિમાં લડવાનું હવાથી ઘવાયા અને મરણ પામ્યા. (આ બત્રીસે એક સમયે જન્મ્યા હતા, અને એક જ સમયે મરણાધીન થવાને નિર્મિત થયેલ હતા. એટલે જે એક મરાય તે બત્રીસે તેજ વખતે મરણ પામે, તેવું વિધાન સર્જીત હતું ) બીજી બાજુ, રાજ બિંબિસાર અને ચિલ્લણાને. રથ ત્વરિત ગતિથી હંકારાયે જતા હતા, અને યુદ્ધ ખતમ થતાં થતાં ભેંયરાના મુખ બહાર નીકળી ગયું. એટલે ચેટકના મહારથીઓને વીલે મોડે પાછા ફરવું પડયું.
સુજયેષ્ઠા અને ચિલણા બને સાદશમુખા હેવાથી અત્યાર સુધી રાજ બિંબિસાર કોઇને પારખી શક્તો નહોતે એટલે, ચિલ્લણાને સુચેષ્ટા સમજીને સંબોધવા લાગે. ત્યારે ચિલણાએ વાતને પડદે ફેડી નાંખે; ‘ચભાવિ ત ભવિષ્યતિ ” એમ સમજી રાજાએ પોતાનું એક સમયેજ ગળી ગઈ, ત્યારથી તેણીને ગર્ભ રહ્યો. પણ એકને બદલે બત્રીસ ગભ એક સાથે હોવાથી તે અતિ દુઃખી થઈ. દેવે જણાવ્યું કે, હવે તને બત્રીસ પુત્રે એકજ આકૃતિના અને એક સરખાંજ આયુષ્યના થાશે. કાળ ગયે પુત્ર જમ્યા. અને ઉમરલાયક થતાં રાજ બિંબિસારના અંગરક્ષક થયા. ઉપર પ્રમાણે લડાઇ લડતાં, તે સર્વે એકજ સમયે ખપી ગયા હતા. શામાટે બત્રીસે સુભટે એકી વખતે મરાયા તેને ભેદ ઉપરની આખ્યાચિકાથી સમજી શકાશે.
( આ હકીકત ઇતિહાસની દષ્ટિએ સત્ય માલુમ પડે છે. કેમકે, રાજ બિંબિસાર ગાદીનશીન થયો કે તુરતજ એટલે ઈ. સ. પૂ. ૫૮૦ ની આસપાસમાંજ આ નાગ રથિક નેકરીમાં જોડાયેલ છે તે બાદ બેત્રણ વરસે તુલસાને ગર્ભ રહ્યાની હકીક્ત બની હોય તે તેની સાલ ઈ. સ. પૂ.પ૭૬ કહી શકાય; હવે તેણીના આ પુ.
