________________
ભારતવર્ષ ]
૨૨૩
જણું બંધાયા હતા. અને અરસપરસના દરબારે એલચી મોકલવાની ગોઠવણ કરી હતી એમ દેખાય છે. પણ રાજા ઉદયને ગાદી ત્યાગ કર્યા બાદ જ્યારે તેના ભાણેજના હાથમાં રાજ્યની લગામ આવી હતી, ત્યારે કે તે બાદ ઈરાની શહેનશાહ ડેરીઅસના કારોબાર સમયે, આ સિંધુ દેશને ઇરાની શહેનશાતમાં બહુધા ભેળવી દેવાયો હોય એમ વિશેષ અંશેમાલુમ પડે છે.૯૭
તેણે અવંતિ પતિ ચંડપ્રદ્યોત કે જેને મોટા ચૌદ રાજાઓ ખંડણી ભરતા હતા, તેવા મદેભત રાજાને પણ હરાવીને ઠેકાણે આણ્યો હતો તે આપણે જોઈ ગયા છીએ. તેમ બીજા અનેક રાજાઓને નમાવીને પિતાની આણમાં લાવી મૂકયા હતા. એક ગ્રંથકારે વ્યાજબીજ લખ્યું ૮૮ છે કે “ રાજા ઉદાયન, સિંધુ સૌવિર આદિ સોળ જનપદ૯૯ વીતભય આદિ ત્રણ ત્રેસઠ નગર અને આકર૦ (ખાણુ) તથા મહાસેન૧૦૧ આદિ દશ મોટા મુકુટબદ્ધ રાજાઓનો તેમજ બીજા અનેક નગરરક્ષક, દંડનાયક, શેઠ, સાર્થ
વાહ આદિ જનસમુહને સ્વામિ હતો.”
આ ઉપરથી કહી શકાશે કે, તેના સમયના સર્વે હિનદિ સમ્રાટમાં, આ સમ્રાટ ઉદયનનું સ્થાન, પ્રથમપદે મૂકી શકાય તેમ હતું. પોતે ગાદીએ આવ્યો ત્યાં સુધી કે તે પહેલાં, તાપસ ધર્મ પાળતો હતો. પણ પછીથી જૈનધર્મી બન્યો હતો.૧૦૨ પછી ઈ. સ. પૂ. ૫૮૪ કે તે બાદ એકાદ બે વર્ષમાં, રાણી પ્રભાવતી સાથે લગ્ન કર્યું હતું. તથા પૂજા ભકિત અર્થે નગરમાં મોટું મંદિર બંધાવ્યું હતું અને તેમાં અંજનશલાકા કરીને અનેક જૈન પ્રતિમાઓ પધરાવી હતી. તેમાંની એક તે જે દૈવી સંજોગથી૧૦૭ તેમને મળી હતી તે મૂર્તિ પણ હતી. આ મૂર્તિની સાનિધ્યમાં રાજા રાણી પૂજા કરીને ભકિત નામત્તે પ્રસંગોપાત નૃત્ય કરતા હતાં. એકદા જ્યારે રાજાના હાથમાં વીણું હતી અને રાણી નૃત્ય કરતી હતી, તેમાં તેણીને ધડવિનાના દેહવાળી જોઈ ત્યારે રાજાને જરા મૂછ આવવાથી હાથમાંની વીણું પડી ગઈ. આ ઉપરથી રાણીએ
( ૬ ) જુઓ ઉપરનું ટીપણ નં. ૮૭.
( ૯૭) ઈરાનના શહેનશાહ ડેરીઅસનું વર્ણન લખતાં, કે. હી. ઈ. પૃ. ૩૩૭ માં જણાવ્યું છે કે હિંદની સરહદે સૂર્યોદયની દિશાએ રેતી આવેલ છે. C. H. I. P. 3373-That the part of the Indian territory towards the rising sun is sand ( rising sun એટલે પૂર્વ દિશા થઈ. અને ઈરાનની પૂર્વ દિશા, તે હિંદની પશ્ચિમ દિશાજ થઈ. એટલે સિંધુદેશ તે હિંદની પશ્ચિમેજ આ કહેવાયઃ આ પ્રમાણે ઉપરના વાક્યોનું સત્યપણું સમજશે ) The eastern part of India is a desert on account of sand હિંદની તરફના પૂર્વ ભાગમાં રેતી હોવાથી તેને રણ કહેવાય છે. આ શી રીતે બનવા પામ્યું હતું તે માટે જુઓ આગળના વર્ણને,
( ૯૮ ) જૈન સાહિત્ય લેખ સંગ્રહ પૃ. ૭૬ તથા સરખાવો ઉપરની ટી, ૮૭ અને ૮૯ ની હકીકત તથા તેને
લગતાં વર્ણન.
( ૯ ) જનપદ માટે પ્રદેશપ્રાંત. ( શહેરના અર્થમાં કેટલાક વાપરે છે તેમ નહીં )
(૧૦૦ ) આકર=ખાણ: તે ગ્રંથકારે એ અર્થ કર્યો લાગે છે. પણ વાચની રચના જોતાં તે તે કોઈ દેશનું નામ હોય અને તેને રાજ આ ઉદયનને તાબે હોય એવો અર્થ થાય છે. તે સુદર્શન તળાવ આદિની પ્રશસ્તિમાં આકારાવંતિ શબ્દ જે કઈ પ્રદેશના નામ તરીકે વપરાય છે તે શું બરાબર નથી લાગતું ! જુઓ આ ગ્રંથમાં પૃ. ૧૭૮ તથા ટી. ૮૧ ની હકીકત,
( ૧૦૧ ) જુએ પૃ. ૨૧૯ ઉપરની નામાવળી તથા પૃ. ૨૧૨ નું લખાણું અને તેની ટીકા નં. ૪૯, ૫૦, ૫૧ ની હકીક્ત..
( ૧૦૨ ) જૈન સાહિ, લેખ સંગ્રહ. પૃ. ૭૬,
( ૧૦૩ ) આ હકીકત કેમ બની તે જણવી હોય તે જુઓ, ભબા. ૧, ભા. ૫. ૧૮૨-૮૩.
