________________
રાજા શ્રેણિકના
પર
ધમ અંગીકાર કર્યાં છે. પછી તેા રાજા બિભિસારે યુદ્ધ ધર્મના ત્યાગ કરેલ હેાવાથી, ગાતમબુદ્ધ ભલે તેની સાથે ધ ચર્ચા નિમિત્તે મળ્યા હાય, તે પણ પોતાના ભક્તજન તરીકે તે લેખી શકાય નહીંજ, એટલે પુરવાર થાય છે કે, જો રાજા બિ'બિસારે કદાપિ પણ બુધને સ્વીકાર કર્યાં હાય, તે આ સાત વર્ષના ગાળા દરમ્યાનજ બન્યુ હોય. પછી આખાય સમય સુધી તે બાધ રહ્યો કે તેના કાઈ અંશ સુધી તે નક્કી ન કહી શકાય. છતાં ઉત્કૃષ્ટપણેજ આપણે તે માની લ્યેા કે તે સાતે વ રાજા બિભિસાર બૌદ્ધમતાનુયાયીજ રહ્યો હતા.૧૧
આટલા વિવેચન ઉપરથી સ્પષ્ટ થઇ ગયું કહેવાશે કે, ગાદી ઉપર આવ્યા પૂર્વે બે વર્ષે તે જીનભક્ત હતા; પછી ઈ. સ. પૂ. ૫૬૪ થી ૫૫૮ સુધીના ૭ વષઁ બૌદ્ધમતી અને ૫૫૮ થી ઇ. સ. પૂ. પર૮ માં તેના મરણુ પંત, ક્રૂરીને છન ધર્મી થયા હતા. હવે સવાલ એ રહે છે કે, ઇ. સ. પૂ. ૫૮૦ માં ગાદીએ આન્યા ત્યારથી માંડીને ઇ. સ. પૂ. ૫૬૪ સુધીના સેાળ વર્ષો સુધી તે ચો ધર્મ પાળતા હતા. બનવાજોગ છે કે, તે પોતાના માતિપતાને ધમ અનુસરતા હોય, જોકે તે સમયે બુદ્ધ ધર્મની સ્થાપ્ના નહાતીજ થઈ. એટલે પછી કાંતા તે વૈદિકમતાવલખી હાય કે
( ૬૧ ) આ કારણથી ( કારણકે તે જૈનેતર ધ પાળતા કહેવાય તેથી)જ વિદેહપતિ રાજચેટક પેાતાની કુંવરી મગધપતિ બિખસારવેરે પરણાવતા ન હતા (જીએ પૃ. ૨૫૭ )
( ૬૨ ) Chronology of India by Duff P, 5-He was born of a Bhattiya queen. He was a friend to Buddha who was senior to him by five years. He was murdered after a reign of 52 years. ક્રો, ઇં, પૃ. ૫–તે ભટ્ટીયરાણીના પેટે જન્મ્યા હતા; મુદ્દ દેવ તેનાથી પાંચ વર્ષ મોટા હતા તેમજ તેની સાથે
[ પ્રાચીન
જૈન મતાનુયાયી હાય. તેની માતા ભટ્ટીક્ષત્રિયાણી હાય એમ એક ગ્રંથમાં૬૨ જણાવાયુ છે. અને આ ભટ્ટીક્ષત્રિયા, સ`ભવ છે કે કદાચ આયુદ્ધ ૬૭ પ્રાંતાના વતની હાય કે, કદાચ હાલની ભાટિયા જ્ઞાતિના પૂર્વજોની જ્ઞાતિના હોય. હાલના ભાટિયા પોતાને ક્ષત્રિયાત્પન્ન તરીકે જણાવે છે, તેમ તે જ્ઞાતિના વડવાઓને ભટ્ટીક્ષત્રિયા કહેવામાં પણ આવે છે. ગમે તેમ હાય, પણ એ બનવાજોગ છે કે, રાજા પ્રસેનજિત ભટ્ટીક્ષત્રયાણીને પરણ્યા હાય, કેમકે આયુદ્ધને પ્રાંત, કાશી દેશની હકુમતમાંના કે તેની સાથે અતિ સહવાસ ધરાવતા પ્રદેશ છે. એટલે એક ખીજા એટી વ્યવહારમાં જોડાયા હાય પણ ખરા. વળી રાજા પ્રસેનજિતના વંશના મૂળ સ્થાપક પુરૂષ, શિશુનાગ પ્રથમ તેા ત્યાંજ ગાદીપતિ બન્યા હતા. અને ત્યારબાદ તે પ્રાંત ઉત્તરાત્તર તેમના વંશની સત્તામાં ચાલ્યેાજ આવતા હતા. એટલે રાજા પ્રસેનજિતનું સ્થાન ભલે અત્યારે મગધદેશમાં હતું, છતાં પણ તે કાશીપતિ હાઇને, ત્યાંની કન્યા પરણ્યા હાય, તેા જરાયે આશ્ચય પામવા કે પ્રશ્ન ઉઠાવવા જેવુ' રહેતું નથી. હવે જ્યારે રાજા પ્રસેનજિતના રાજ્ય અમલ ચાલતા હતા, ત્યારે તે બ્રાહ્મણ ધર્મોનું ૬૪ કે જેને વૈદિક ધર્મ તરીકે સાધારણરીતે ઓળખવામાં આવે છે, તેનું જોર
મિત્રતા હતી, અને તેણે બાવન વર્ષનું રાજ્ય ભાગવ્યા બાદ તેનું ખુન કરવામાં આવ્યું હતું.
( ૬૩ ) જીએ ઉપર પૃ. ૫૯ ટી. (૧૪) અને પૃ. ૬૦ ટી. [ ૨૫ ]. વળી સરખાવા આગળ ઉપર આઠમા નંદગૃહસ્પતિના વૃતાંતે, તેની માતાની હકીકત,
( ૬૪ ) જોકે ધણા બ્રાહ્મણા એમ તે જૈન મત પાળનારા પણ થયા છે. એટલુંજ નહીં પણ જૈન સપ્રદાયના ભલભલા આચાર્યો, અરે શ્રી મહાવીરની પાટે આવનારા તેના પટધરામાંથી કેટલાચ,જન્મે બ્રાહ્મણ હતા. મતલબ કે, તે કાળે બ્રાહ્મણ નામતા, માત્ર બ્રાહ્મણ માત પિતાના પેટે જન્મવા પુરતું લેખાતું હતું. પણ કાંઈ
