________________
શિશુનાગ વંશ
૨૩૬
આંક મૂકવામાં આવે તે, આપણે ઉપરમાં સરવાળા-બાદમાસીના હીસાબે તેમને સમય જે ૨૨૫ વર્ષી ગણાવ્યો છે તેને મળતા જ નિય આવી શકે છે, અને આ પ્રમાણે ૧૨૬ અને ૨૨૬ માં જે પ્રથમના આંકમાં ફેર પડી ગયા છે તેવા ખનાવ તેા પ્રાચીન ઇતિહાસમાં અનેક ઠેકાણે બની ગયાનું દૃષ્ટિાચર થઇ જાય છે. પછી ફાવે તે લહિયાયે પ્રત ઉતારવામાં સ્ખલના કરી દીધી હાય કે તેને દૃષ્ટિદાષ થયા હાય, કે પછી પેાતાનાજ મતિ વિપર્યાંસ અથવા દાઢ ચતુરાઇને લીધે બનવા પામ્યું હાય, પણ વસ્તુ સ્થિતિ સૂચવે છે કે, તે આંક ૧૨૬ તે નહીં પણ ૨૨૬ ના હશે. વળી તે આપણે નીચેની વિગતેથી જોઈ શકીએ છીએ.
અલબત્ત અત્યારના સમયે પ્રત્યેક રાજાને સત્તાકાળ સરેરાશ ૨૫ થી ૩૦ વર્ષ ગણવામાં આવે છે: અને તે હિસાબે ચાર રાજાઓનું રાજ્ય સમગ્રપણે આશરે ૧૨૦ વર્ષ જ ચાલ્યું. હાવાનુ ગણી લેવાય. પણ આપણે હાલના સમયના વિચાર કરવાને બદલે તે કાળના સમયનેાજ વિચાર કરવા જોઇએ. આગળના પૃષ્ઠો ઉપર તેવા અનેક દેશના—જેવા કે કાશળ, વત્સ અને અંગના-ભૂ પતિની વંશાવળી આપણને પ્રાપ્ત થયેલી છે. તેમાં પણ કાશળ અને અગદેશના રાજાની હજી કેટલેક અંશે અપૂર્ણ જ છે. જ્યારે વત્સ પતિની તા સર્વાંશે સંપૂર્ણજ મળી આવી છે. ( જુએ પૃ. ૧૧૨ ) તે તપાસતાં માલૂમ થાય છે કે તેના પણ પ્રથમના પાંચ ભૂપતિના સમગ્ર રાજ્યકાળ સવાસો વર્ષનાજ થવા જાય છે. એટલે શિશુનાગવ’શીઓના કિસ્સામાં આપણે સવાબસા
( ૮ ) આ સમયે અવસર્પિણી કાળના ચોથા આરેા ચાલતા હતા તે ભૂલવુ' એઈતુ' નથી. આ તા પાંચ રાજા વચ્ચે સવા બસે વનીજ વાત થઈ. પણ
[ પ્રાચીન
વ માની લેવામાં જરાએ આંચકા ખાવા જરૂર નથી. વળી ખીજી રીતે પણ તે હકીકત સિદ્ધ થઈ શકે છે. પાર્શ્વનાથ અને મહાવીર નામના જેનેાના ત્રેવીસમા અને ચાવીસમા તીર્થંકરા વચ્ચેનું અંતર અઢીસા વનું ગણાય છે. તેમાંના પાર્શ્વનાથની પાટપરંપરાએ પાંચમા પુરૂષ કેશિમુનિ થયા છે કે જે શ્રી મહાવીરના સમયે વિદ્યમાન હતા. અને આ શિમુનિને કાશળપતિ રાજા પ્રસેનજિતના ધર્મગુરૂ તરીકે વળ્યા છે. એટલે કે એકખીજાના સમકાલીન થયા કહેવાય. તેમ શ્રી મહાવીર અને શ્રેણિક પણ સમકાલીન છે. સિદ્ધવચનના ( By the rules of axioms) સૂત્ર પ્રમાણે આ ચારે પુરૂષા, (કેશિ, પ્રસેનજિત, શ્રીમહાવીર અને શ્રેણિક) એક બીજાના સમકાલીન ગણી શકાય. હવે ઉપર આપણે જોઇ ગયા છીએ કે રાજા અશ્વસેનના મરણબાદ શિશુનાગ ગાદીએ આવ્યા છે. અને તે સમયે શ્રી પાર્શ્વનાથ હૈયાત હતા. તે પછી પાર્શ્વનાથની પાંચમી પેઢીએ થયેલ શિમુનિની વિદ્યમાનતાના સમયે, તેજ શિશુનાગના વંશમાં જે પાંચમા પુરૂષ થાય, તેની હૈયાતિના પણ સંભવ ક્રમ ન હેા શકે! મતલબ કે હાઇ શકે છે, અને તેમજ હતું. એટલે સાર એ થયા કે, પા નાથની પાંચમી પેઢીએ જે પુરૂષ થયા (કેશન) તેને ખસે। સવાસે વર્ષનું અંતર હતુ ંજ; અને તે પુરૂષ શ્રીમહાવીરને સમકાલીન પણ હતાજ; અને તે શિશુનાગવંશી શ્રેણિકના પણ સમકાલીન હતા. એટલે શિશુનાગવંશના પ્રથમના પાંચ પુરૂષોને રાજ્ય વહીવટ સવાબસાવ સુધી લખાયે હાય, તેમ માની લેવાને કાંઇજ અયુકત નથી. જેમ આ માની શકાય તેવું છે, તેમ એ પણ
હજી તેના કરતાં વિરોષ ને વિશેષ પ્રાચીન સમય નિહાળતા જઇશુ', તેા તે આ કરતાં પણ વિશેષ લાંબુ રાજ્ય અને આયુષ્ય ભાગવતાં હતાં એમ માલૂમ પડશે. કાળ
