________________
સત્તાધીશ
[ પ્રાચીન
મહાનંદ પણ કહી શકાય તેમ છે ) નો રાજ્ય કાળ ઈ. સ. પૂ. પાંચમી શતાબ્દિને છે.૧૨ એટલે મહાભારતના યુદ્ધના સમયે જે નક્ષત્રમાં સૂર્ય સંક્રાત થયે હતું, તેજ નક્ષત્રમાં રાજા મહાપદ્મના સમયે પણ સૂર્ય આવી રહેલ હોય તે, ૨૭૦૦ વર્ષનું જ અંતર હોઈ શકે; પછી તેવાં કેટલાં ચક્ર સૂર્ય ફરી વળ્યું હતું, તેટલું જ નક્કી કરવાનું રહે. હવે જો વચ્ચેના ગાળામાં સૂર્ય એકે ચક્ર પૂર્ણ રીતે ફરીવળ્યો ન જ હોય તે તે, મહાભારતનું યુદ્ધ ઈ. સ. પૂ. પાંચમી શતાબ્દિમાં જ થયું કહી શકાય. પણ જે નક્ષત્રોને ફરી વળવાનું એક ચક્ર આખું વ્યતીત થઈ ગયું હોય તે, ૨૭૦ ૦૫ (પાંચ શતાબ્દિનાં) ૫૦૦=૩૨૦૦ વર્ષ થઈ ગયાં કહેવાય; અને બે ચક્ર વ્યતીત થઈ ગયાં હોય તે, ૨૪૨૭૦૦+ ૫૦૦=૯૦૦ વર્ષો, ને જે ત્રણ ચક્ર વ્યતીત થઈ ગયાં હોય તે, ૩૪૨૭૦૦+૫૦૦=૮૬૦૦ વર્ષો થઈ ગયાં કહેવાય. આ પ્રમાણે વિશેષને વિશેષપણે સમજી લેવું. હું જાણું છું ત્યાં સુધી, સદ્ગત લોકમાન્ય તિલક મહારાજે પણ, મહાભારતને યુદ્ધકાળ ઈ. સ. પૂ. ૩૨૦૧ ને જ નિર્ણિત કરી બતાવ્યું છે. હવે શું (ઉપરની સંખ્યાના ૩૨૦૦ સાથે સરખાવતાં ) આપને નથી ભાસતું કે, તિલક મહારાજની ગણુત્રિથી આવેલો જવાબ અને મારા મંતવ્યનું સ્થાપ્ત કરવાનું સૂત્ર, તે બનને ગણિતશાસ્ત્રની૬૩ એકજ ગત્રિ ઉપર રચાયેલાં નથી ? ( પણ સ્વર્ગસ્થ લોકમાન્યની માન્યતા
જે ૩૨૦૧ વર્ષની છે તે સત્ય જ છે, કે પછી ગણિતશાસ્ત્રીઓ કયાં ભૂલ કરતા આવ્યા છે, તે જેમ ઉપર સમજાવ્યું છે તે પ્રમાણે, નક્ષત્રના ચક્રના ફેરાની આંક સંખ્યાના પ્રમાણમાં, તે અંતર વધતાં વધતાં, ૫૦૦, ૮૬૦૦ કે ૧૧૩૦૦ વર્ષો થઈ શકે છે, કે તેથી પણ આગળ વધી શકે છે તે એક પ્રશ્ન છે, પણ તે વિષય અત્યારની હકીકતને લગતું નથી એટલે તેની ચર્ચા છોડીક8 દઉં છું ).
આટલી ચર્ચા ઉપરથી વાચક વર્ગને સમજાયું હશે કે, મહાભારતના યુદ્ધના સમયનો નિર્ણય, અને તે ઉપરથી ગોઠવાયેલ કલિયુગસંવત્સરની સાલ દશીવતી આંક સંખ્યા, તે બહુ ભૂલ ભરેલ જ છે, તેમ મી. પાઈટર સાહેબનું કથન, જે મહાભારતનું યુદ્ધ અને મહાપદ્મ રાજાના સમય વચ્ચેનું અંતર, એક હજાર વર્ષનું છે, તે પણ અસત્યજ છે; આ પ્રમાણે
જ્યાં તે અંતરજ હજારો વર્ષ ઉપરાંતનું છે ત્યાં પછી તેને મૂળ પુરૂષ, જેને બૃહદ્રથ ગણે છે તેની અને મહાપા વચ્ચેનું અંતર તે એર વિશેષપણે દૂર લંબતું જ ગણવું રહે છે, એટલે તે પણ ભૂલ ભરેલુંજ કહી શકાય. તે સાથે એ પણ નકકી થઈ ગયું સમજવું કે, ભલે બ્રહદ્રથ અને શિશુનાગ બને કાશીપતિ થયા છે ખરા, છતાં બેની વચ્ચે કોઈ જાતનો લહીને સંબંધ તે હતાજ નહીં.૬૫
જૈન ધર્મનાં, સર્વે ગ્રંથ; (એક પણ
( ૧૨ ) આ નંદવંશના નવે રાજના નિશ્ચિત સમય માટે તે વંશની હકીકત જુઓ.
( ૬૩ ) આ ગણત્રીથી, મહાભારતને સમય, શ્રી કૃષ્ણનું આયુષ્ય, વિગેરે કેટલીએ બાબતને નિર્ણય કરી શકાય તેમ છે ને મેં લગભગ કરી નાંખે પણ છે. પણ તે વિષય અત્ર અપ્રાસંગિક હેઇને,
ચર્ચાવા માંગતા નથી.
(૬૪) જુઓ આગળના પાને તાત્પર્ય અનુમાન નં. ૪ તથા તેજ પૃષ્ઠ નીચે ટીપણું (૭૦ )
( ૧૫ ) પુત્ર કે યુવરાજ તે સંદિગ્ધ છે પણ યુવરાજજ હોવા સંભવ છે.
