________________
૧૦૨
એટલે અલેકઝાંડરના મન ઉપર તેના વષે ઉંચી છાપ પડવાથી, તેણે તેને તેના અસલ દેશ ઉપર, બલ્કે તેમાં પણ વિશેષ વધારા કરીને બહેાળી રાજ્યસત્તા સાથે પુનર્સ્થાપિત કર્યો હતા. જોકે અલેકઝાંડર સ્વદેશ સિધાવ્યો ત્યારે, તેણે મુખ્ય લગામ તા પારસના હાથમાંજ સોંપી હતી છતાં, કાઈ દિવસ તે પણ, રાજા અનિની પેઠે (પાળથી તેનું મરણુ અપમાનિત દશામાં થવા પામ્યું હતુ.) ખેવફા થઇ ગા ન દે, તે માટે તેની અગમચેતિના પગલાં તરીકે, પોતાના જે સરદારી તેણે હિંદમાં મૂક્યા હતા, તેમને આ હિંદી રાજા ઉપર દેખરેખ રાખવાનું કામ સોંપ્યું હતું. આથી કરીને બેઉ હિંદી અને યવન પ્રજા, તથા તે બન્ને પ્રજાના સરદારા વચ્ચે પરસ્પરમાં નિખાલસત્તા જામવાને બદલે અવિશ્વાસ વધવા માંડયા અને પરિામે પ’જાબની ભૂમિ એકવાર કરીને બળવાના સ્વરૂપમાં ફેરવાઇ ગઈ. આ વખતે માય સમ્રાટ અરોવર્ધન મગધપતિ તરીકે જાહેર થઇ ગયા હતા. પણ હજુ તેના રાજ્યાભિષેક થયા નહાતા, એટલે તે તેા, માત્ર પોતાના રાજ્યની હદ સુધી આવી, બધી ત્યાંની પરિસ્થિતિ નિહાળી, તે તે મૂલકમાં શાંતિ સ્થાપિ, મગધ
સત્તાધીશ
(૬) પ’જાબ પ્રાંત ઉપર આ વખતે પોરસની સત્તા હતી. ઈ. સ. પૂ. ૩૨૬ થી ૩૧૭.
"
(ક) તુ રોયનના ત્રિ, “ પરદેશીઓની નજરે હિંદવાળી હકીકત.
..
(-) વતમાનકાળના ઇતિહાસકારાએ અલેક્ઝાંડરને ચંદ્રગુપ્તના સમકાલીન ગવૈય છે અને રીથી ચડયાના સમય ઈ. સ. ૧. ૩૨૦ લીધો છે. પણ ખરી રીતે ચંદ્રગુપ્ત તે ઈ. સ. પૂ. ૩૫૮ માં મરણ પામી ગયા છે. પછી બિ’દુસાર ૩૫૮ થી ૩૩૦ સુધી અને પછી
અશાકનુ રાજ્ય ઈ. સ. પૂ. ૩૩૦ થી શરૂ થયું છે, થી અને તે પ્રમાણે લખ્યુ છે. આ સામની ખાત્રી
[ પ્રાચીન
તરફ પાછા વળી ગયા. આ ભાજી લેઝાંડરના સરદારે અને પારસ વચ્ચે દિનપ્રતિદિન અવિશ્વાસ વધતાજ ચાલ્યા અને અતે ઇ. સ. પૂ. ૭૧૭ માં પારસનું ખુન થયું. એટલે હવે તે પુજાબ દેશ ઉપર એકલા યવન સરદારાની એકહથ્થુ સત્તા થવા પામી. જેથી અરોધને તે સંયાગાતો તુરતજ લાભ લઇ, એ ત્રણ વસમાંજ આખા પંજાબમાંથી ધવનનું નામનિશાન કાઢી નાંખી, મગધ સામ્રાજ્યના એક અંગ તરીકે તેને જાહેર કરી દીધા. ઇ. સ. પૂ. ૩૧૨ માં આા સમયે અલેકઝાંડરના સરદાર સેલ્યુકસની કટારે દર પશ્ચિમે સિરિયામાં ગાદી સ્થાપી, અને પોતાના શરતાજે હિંદના જે મુલક કબજે લીધા હતા, પણ પોતાના જાત ભાઇઓએ ગુમાવી દીધા હતા તે, પાછા હાથ કરવા પ્રયત્ન આદર્યાં. પશુ સમ્રાટ બિંદુસારના મરણ સમયે જે પરિસ્થિતિ હિંદમાં હતી, તેવુ" ખા સમયે કાંઈ નહાતુ અત્યારે તો શાકવન જેવા મજબુત હાથે કામ લેનાર સમ્રાટની સાથે પુસ્તિ ખેલવા જેવું હતું. જેથી, કહેવાય છે તે પ્રમાણે આઠ વર્ષીમાં ( ઇ. સ. ૩૧૨ થી ૩૦૪ સુધી ) બારથી સત્તર વખત હુમલા તેને
માટે મા વશનું વૃત્તાંત જુએ.
(૯) ૩૧૭ માં પેરસનું ખુન થયા પછી પુજાબની સ્થિતિ કેવી હતી તે માટે જીએ અોવર્ધન રાજ્ય, * પરદેશીઓની નજર હિદવાળી હકીકા
(૧૦) કા. ઈ, બ્રા, પૃ. ૧૩. લેક્ઝાંડરના મરણુ પછી અગીઆર વર્ષે, તેના સરદાર સેલ્યુક્સે, સિરિયા પ્રાંત ઉપર, પાતાના સેલ્યુસીડ વરાની સ્થાપના કરી. ( ઇ. સ. પૂ. ૩૨૩–૧૧=ઇ. પૂ. ૩૧૨) ‘Eleven years after Alexander's death, his general Seleucos founded the Seleucid kingdom of Syria. "
સ.
