________________
ભારતવર્ષ ],
રાજ્ય
૧૫
થાત. તેના વિચારમાત્રથી ભયાનક ચિત્ર સ્મરણપટમાં ખડું થવાથી, કંપ થતો હતો અને તેથી મૌન સેવવું જ ઉત્તમ લાગ્યું હતું. ગુરૂણીજી સમયને માન આપી વર્તનારા હોવાથી “ય ભાવિ તદ્દ અવસ્ય ભવતિ ” ના ન્યાયે તેણીયે (સાધ્વી પઢાને ) પ્રસુતિ થાય ત્યાંસુધી ગુપ્ત સ્થાને રાખવાનો બંદોબસ્ત કરી દીધો. કાળ સંપૂર્ણ થયે તેણીને પુત્ર અવતર્યો. જેટલો વખત ઉછેર કરવાની જરૂર હતી એટલે સમય શિશુપાલન કરી પછી, ભવિષ્યમાં પ્રસંગ પડતાં ઓળખ કાઢી શકાય તેવાં ચિહ્ન –એંધાણીની વસ્તુ૧૪૩ સાથે, તે બાળકને પાસેના સ્મશાનમાં મૂકી દીધા. તેવામાં ત્યાં કામે આવેલ પણ સ્મશાન ઉપર ચોકી કરનાર પુરૂષ, ફરતા ફરતા તે બાળકને જોવાથી ઉપાડી લીધી અને પોતાને કાંઈ છોકરું ન હોવાથી પોતાની સ્ત્રીને લાલનપાલન કરવા સોંપી દીધો. આ બાજુ કુંવર આઠેક વર્ષને થયો ત્યારે એકદા, પિતાના બાળમિત્રો સાથે પાસેની ઝાડીમાં રમતો હતો. ત્યાં બે જૈન સાધુઓ તે રસ્તે થઈને નીકળ્યા. ચાલતાં
અંદર અંદર વાત કર્યો જતા હતા કે, જે કોઈ આ સામે દેખાતા વંશ-વાંસને ૧૪૪ છેદશે, તે ભવિષ્યમાં કોઈ દેશનું રાજ્ય મેળવશે. આ વાત તે કુંવરે અને તેની સાથે રમતા બાળમિત્રે૧૪૫ ( જે જાતે બ્રાહ્મણ હતો ) સાંભળી અને તેમણે તે વંશનું છેદન કરી નાંખ્યું. પણ અંતે તે બાળકે ખરાંને, એટલે અંદરઅંદર વઢી પડ્યાં. એક કહે કે હું રાજા થઈશ, ત્યારે બીજો કહે કે હું રાજા થઈશ. આમ કરતાં વાત વધી પડી. બાળકમાંને કોઈ રાજા થવાને હશે ત્યારે થાશે, પણ હાલ તે તેમનું ઉપરાણું તેમના વડીલોએ લીધું અને છેવટે ન્યાય છણવા માટે ઠેઠ રાજદરબારે પહોંચ્યા. રાજાજીએ બંને પક્ષની વાત સાંભળીને હસતાં મુખે એવો ફેંસલે સુણાવ્યો કે, કરકંડુને૧૪૬ જ્યારે રાજ્ય મળે ત્યારે તે, બ્રાહ્મણના છોકરાને એક ગામડું બક્ષીસમાં આપે. પછી તે, આ ગરીબ બિચારા કરકંડુને અને તેના માબાપને બ્રાહ્મણો હાલતા ને ચાલતા પજવવા માંડ્યા. કહે કે “લાવ ગામ એટલે કરકંડુ અને તેના પિષક માબાપ કંટાળીને,
Sછી સુવર્ણ જ થિ
બનવાન
(૧૪૩ ) વીંટી–મુદ્રિકા, અંગુઠી પહેરાવી એમ ગ્રંથમાં લખ્યું છે. પણ તેમ બનવું અસંભવિત છે કેમકે, સાવથી કોઈ જાતની ધાતુને સંગ્રહ કરી શકાતા નથી તો પછી સુવર્ણ જેવી વસ્તુ તે ક્યાંથીજ સંભવી શકે; અલબત્ત અત્યારે જે સ્થિતિમાં હતી તે સાધ્વીપણાની નહતી તેથી કેટલેક અંશે તેમ બનવાનેગ પણ હતું.
( ૧૪૪ ) શું આ બનાવ ઉપરથી તે પ્રદેશનું નામ વંશ દેશ પડયું હશે; અથવા જે પ્રદેશમાં વંશ કહેતાં વાંસ બહુજ ઉગતા હોય તે દેશ, એમ અર્થ થતે પણ હશે.
(૧૪૫ ) આ હકીક્તથી સિદ્ધ થાય છે કે પ્રાચીન સમયે, અસ્પૃશ્યતાને સ્થાન નહોતું, નહીંતે
(સ્મશાન રક્ષક તે તે ચાંડાળ હોય છે. તેને તે હાલના જમાનામાં અસ્પૃસ્યજ ગણાય છે ) ચાંડાળનું બાળક, બ્રાહ્મણના બાળક સાથે રમી શત નહીં, વળી જુઓ આગલા પાનાની હકીકત.
( ૧૪૬ ) જુએ ઉપરની ટીકા નં. ૧૦૭. આ બાળકને આખા શરીરે બહુજ ચળ-ખણખરજ આવતી હતી તેથી બે હાથ ખૂબ જોરથી ખણતા હતા. આ ઉપરથી, તેને બધા કરઠંડુ કહીને બોલાવતા હતા. ( જૈન ગ્રંથકારો, હમેશાં વર્ણન કરવામાં, ખરા નામથી ન બેલાવતાં, જીવનના અમુક પ્રસંગે કોઈ બનાવ બન્યો હોય છે તે ઉપરથી નામ ગોઠવે છે તેનું આ એક વધુ દષ્ટાંત સમજવું. જુઓ પૃ. ૮૩ થી ૮૬ સુધીના જન ગ્રંથકારની એક ખાસિયતવાળા પારિગ્રાફનું લખાણ,
૧૯
