________________
२००
તેની સાથે તદ્દન સામ્ય ધરાવતા હતા એવા તા માત્ર જૈનધમ જ હતા. એટલે એજ નિણૅય ઉપર આવવુ' પડશે કે મિ. હ્યુએનશાંગે વર્ણન કરવું જે છેાડી દીધુ છે તે તેની સ્ખલના કે ભૂલનુ પરિણામ નથી, પણ તે સર્વે સ્મારકા જૈન ધનાં હાવાને લીધે જ તેમ બનવા પામ્યું હતું.
નવમું :–આ સર્વે અવશેષો ઉપર, તેમજ તેમાંથી સાંપડતા પત્થરના કરડા ઉપર, જે લેખન આળેખાયું છે, તેના અર્થ બેસારવામાં વિદ્વાનને અનેક મુશ્કેલી પડી છે. તેમ કેટલેક સ્થાને તે, મારીમચડીને અ તથા અનુમાનેા એસારવાં પડ્યાં છે. અને તેમ કરવા જતાં, હાસ્યાસ્પદ અને કાલ્પનિક તરંગાની પરાકાષ્ઠા થઈ જતી તરી આવે છે. આ બધું શા માટે થાય છે કે, તે સર્વે બૌદ્ધમતને લગતાં છે એવી માન્યતાથીજ તે સર્વેની વિચારણા, કરવામાં આવી છે તેથીજ; પણ તે સ્થાને જૈન ધર્મનાં છે, એવા મંતવ્યથી જો તેની વિચારણા કરવામાં આવે, તા ઘણીખરી નડતરાના તુરતાતુરત તોડ આવી જાય છે. જેમ આ સ્તૂપાના કિસ્સામાં બન્યું છે, તે જ પ્રમાણે સમ્રાટ પ્રિયદર્શિનના ખડક અને શિલાલેખની લિપિના અથ ઉકેલમાં પણ થયું છે. પણ તે સધળાની અત્ર ચર્ચા કરવી તે અયેાગ્ય છે.૨૫ કહેવાના ભાવાર્થ એ છે કે, અર્થની દૃષ્ટિએ વિચારતાં
( ૨૫ ) આ ખાખત્તનું પ્રાસંગિક વિવેચન તથા ઘટસ્ફોટ, સમ્રાટ અરાક અને પ્રિયદર્શિનનાં જીવન લખતાં આપણે રીશું જ: ખાકી સવિસ્તર અધિકાર જાણનારને તા, મારા તરફથી બહાર પડનાર સમ્રાટ પ્રિયદર્શિનનુ જીવનચરિત્ર વાંચવાને વિનતિ કરવામાં આવે છે,
( ૨૬ ) પુલિકે ( મત્સ્યપુરાણ ) અથવા મુનિકે ( વાયુ પુરાણ ) પેાતાના સ્વામિને મારી નાંખી, અવ’તીની ગાદીએ પાતાના પુત્રને બેસાર્યો : જ. એ. બી. રી. સા. પુ. ૧ બ્રુ પૃ. ૧૦૬ તથા તેજ પુસ્તક્ર પૃ.
[ પ્રાચીન પણ આ સ્થાને મહંમતનાં નથીજ, પણ જૈન ધર્માંનાંજ હાવાનું પૂરવાર થઇ શકે તેમ છે.
ઉપરના નવ પારિગ્રાફમાં દર્શાવેલ મુદ્દાઓ ઉપરાંત તેના ટેકારૂપે બીજી પણ અનેક સાબિતી રજી કરી શકાય તેવી મળી આવે છે, પણ તે વિષયને જ્યારે સ્વતંત્રપણે ચર્ચા હાય ત્યારેજ તે સતે રજુ કરવાનું યથેષ્ઠ ગણાય. હાલતુરત મુખ્ય મુખ્યપણે જે પ્રમાણેા અને દલીલો આગળ ધરવાં આવશ્યક દેખાતાં હતાં, તેટલાંજ રજુ કર્યાં છે. છતાં તે સર્વેની પૃથક પૃથક આલોચના કરવામાં આવશે કે સમગ્રને એકત્રિતપણે ખ્યાલમાં રાખીને સમાલેાચના કરવામાં આવશે, તે પણ એકજ નિષ્કર્ષ નીકળી શકશે કે, અવતિ પ્રદેશના આ સાંચી અને વિદિશાનગરવાળા સધળા પ્રદેશ, જૈન ધર્મનાં અતિ મહત્ત્વતાપૂર્ણ, વૈભવશાળી તેમજ મહિમાવતાં સ્મારકાથી પ્રાયઃ ભરપૂર છે.
અતિપતિના આ વંશ, ઇતિહાસમાં તે પ્રદ્યોતવંશ તરીકેજ પ્રખ્યાત પ્રશ્નોતવ’શની તેના થયેલ છે, પણ સ્થાપના, રાજ્યકાળ પ્રથમ પુરૂષનુ નામ તથા વહેંશાવળી પુનિક ૬ હેાવાથી, કેટલાક પુરાણુ ગ્રંથામાં, આ વંશના પુરૂષોને પૈનિકા:' નામથી સાધ્યા છે. તેમ આ વંશના રાજ્યકાળ માટે પણ મત
'
સત્તાધીશ
૧૦૬ ઉપરનું ટીપણું ન.. ૧૩૯ જુઓ. Pulika ( Matsya ) or Munika ( Vayu ) killed his lord and set up the son on the throne of Avanti.
Vide J. O. B. R, S. Vol. I P. 106. Ibid. ( f.n. 139 on P. 106. યુનિઃ (વુત્તિ) स्वामिन् हत्वा पुत्रं समभिषेक्ष्यति ।
( આ વાક્યથી તેા ઘાતકનું નામ પુનિક હોય એમ લાગે છે, નહીં કે જે ધવાયા હાય તેનું નામ )
