________________
ભારતવર્ષ ] . રાજ્ય
૨૦૩ તે જેકે તે શ્લેકની પહેલી કડીમાં અને બીજીની
એક ગ્રંથકાર૩૪ લખે છે કે, રાજા શરૂઆતમાં જ થઈ જાય છે; છતાં વારંવાર પ્રદ્યોત (ચંડ કહેવાને હેતુ લાગે છે ) ને તે શ્લેકે ચર્ચવાથી, એક તે, વાતનું પિષ્ટપેષણ દીકરે મથુરામાં અને જમાઈ શાંબીમાં હેવાથી, થઈ જાય અને જુદે જુદે ઠેકાણે ચચીએ તે કેટલીક ઉત્તર હિંદમાં તેની સત્તા બહુ મજબૂત હતી. કડીને સંબંધ તૂટી જાય : ઉપરાંત વાચકવર્ગને તેનું મરણ મગધપતિ અજાતશત્રુના રાજ્ય અમલ અહીંથી તહીં, અને તહીથી અહીં જોવા માટે પાનાં
આશરે સાતમા વર્ષમાં થયું છે. જો કે આપણે ઉથલાવવાં પડે. એટલે, જો કે વિષયાંતર થઈ ઉપર જોઈ ગયા છીએ કે રાજા ચંડનું જાશે છતાં, તે દોષ માથે વહોરી લઈને ૫ણુ, આ મૃત્યુ તે ઈ. સ. પૂ. પર૭ માં થઈ ગયું છે, પ્રકારની સઘળી પ્રતિકૂળતા ટાળવા કાજે, આપણે કે જે સાલમાં અજાતશત્રુને ગાદીએ બેઠા આખા શ્લોકની ચર્ચા આ સ્થાનેજ કરી માત્ર દેઢજ વર્ષ થયું હતું એટલે અજાતશત્રુના વાળીશું. અલબત્ત, પ્રથમના પારિગ્રાફમાં પાલકના રાજ્યના ૭-૮ મા વર્ષની આસપાસમાં જેના વંશની હકીકતના વિષયને જ વળગી રહેશે. રાજ્યનો અંત આવ્યાનું લેખવે છે તે કદાચ અને તે બાદ તદ્દન નિરાળો પારિગ્રાફ પાડીને રાજા પાલક હોવો સંભવે છે. કેમકે, પુરાણકારના મજકર શ્લોકની અન્ય કડીઓને લગતી ચર્ચા વૃત્તાંતમાં એવા કેટલાય બનાવને, એક રાજાની કરીશું. એટલે માત્ર પ્રદ્યોતવંશની હકીકત જાણનાર સાથે સંબંધ ધરાવતી હકીકતને, તેના પહેલાના ઈચ્છક, તે નિરાળો પારિગ્રાફ વાંચ્યા વિના અને કે પછીના રાજાની સાથે જોડી દેવામાં આવે છે. ૩૫ ઈતિહાસની ત્રુટી અનુભવ્યા સિવાય, આગળ એટલે અજાતશત્રુના રાજ્યના આશરે સાત-આઠ વધી શકશે.
વર્ષની હકીકત, તે રાજા પાલકને જ આબાદ રીતે
(૩૪) જ. એ. બી. પી. સે. પુ. ૧ શું ૫. sentenc though wrong, gives out some ૭૮ ટીપણુ ૪ . ઉત્તરહિંદમાં પ્રદ્યોત સાથી સત્તા- clues to the formation of history ) શાળી રાજ હતું. તેને પુત્ર મથુરામાં અને જમાઈ જુઓ આને ખુલાસે નીચે ટી. ૩૫ માં. તેમણે કૌશાંબીમાં હતો. તેણે મગધના દેશ ઉપર સ્વારી લઈ જે કે આશરેજ સાત વર્ષ લખ્યાં છે પણ શા આધારે જવાની તૈયારી કરી હતી, (બુ. ઇ. પૃ. ૧૩ જુઓ ) ' લખ્યાં છે તે જણાવ્યું નથી; જ્યારે મારા હિસાબે ૯ અનતશત્રુના રાજે, સાતમા વર્ષ આસપાસ તેનું વર્ષ હોવાનું સમજાય છે. જુઓ આગળ ૫. ૨૦૪-૫. મરણ થયું હતું. ( આ આખું વાકય કે ખોટું જ ( ૩૫ ) આવા દાખલાઓ, વિશેષ આપા છે પણ તેમાંથી ઐતિહાસિક હકીકત તારવી શકાય છે) ગેતવા ન જતાં, ખુદ ચંડપોત વિરોજ જુઓ,
J0. B. R. S. Vol. I P. 78. fn. કે બે ત્રણ બાબતમાં તેની હકીકત ન હોવા છતાં 4 a:--Pradyota was the most powerful
તેની સાથે જોડી દીધી છે. તેમાં કેટલીક તેની હોવા છતાં king in the north of India, having a બીજામાં જોડી દીધી છે. જેમકે - son at Mattura & a son-in-law at
( ૧ ) વૈદેહી તે ચંડનીજ રાણી હોવા છતાં, Kausambi. He made preparations to
તેણીને તેની મા કરાવી દીધી છે એટલે કે રાજ પુનિકની take Magadha ( Bud. Ind. P. 13. ) His રાણી ઠરાવે છે. ( જુએ ચંડના વૃત્તાંતે ). death occurred in or about the 7th year ( ૨ ) અબતશત્રુના રાજ્ય સાતમા વર્ષે of Ajatsatru's reign. ( The whole પાલકના રાજ્યને અંત છે, તેને બદલે ચંડના
