________________
સત્તાધીશ
[ પ્રાચીન
રહે, તેમ ત્રિકલિંગ શબ્દમાં સમાવેશ થતા પ્રદે- શોનાં નામો પણ વારંવાર કરતાં રહે. માત્ર સંખ્યા ગણનાથી એટલુ જ કાયમ રાખી શકાય, કે ત્રિકલિંગરૂપી શબ્દત્રિકમાં, ત્રણ દેશનાં નામ અંતર્ગત થવાં જોઈએ. જે આ પ્રમાણે ત્રિક- લિંગ શબ્દને ભાવાર્થ યથાર્થપણે સમજી શકાય, તો ઇતિહાસકારોને આ શબ્દને અંગે જે ઘંચને વારંવાર સામનો કરવાનું આવી પડે છે, તે આપોઆપ દૂર થઈ જશે.
આ કારણથીજ ચેદિવંશના સ્થાપક કરકંડુ મહારાજ (મહામેઘવાહન મહારાજ ૯ ) ના સમયે ત્રિકલિંગ દેશના અર્થ, અંગ, વંશ અને કલિંગ નામે ત્રણદેશનું યુથ, તેવા ભાવાર્થમાં થત હતા, જ્યારે હાથીગુફાવાળા પ્રખ્યાત સમ્રાટ ખારવેલના સમયે, કલિંગ, ચોલા અને પાંડ્યા રાજ્યોના પ્રદેશનો સમાવેશ, ત્રિકલિંગના યુથમાં થતો રહ્યો હતો. તેવી જ રીતે અન્ય કોઈ
સમયે, કલિંગ, વંગ (બંગદેશના સમુદ્રતટને પ્રદેશ કે જેને સમતટ કહેવાય છે તે ) અને સુવર્ણભૂમિ (બ્રહ્મદેશને સમુદ્રતટવાળો પ્રદેશ ) એમ ત્રણ પ્રદેશના યુથની ગણના ત્રિકલિંગ તરીકે થતી હતી તેમ કઈ આંધ્રપતિના સમયે બનવાગ્ય છે કે, કલિંગ, આંધ્ર અને ચોલારાયવાળા સમગ્ર પ્રદેશના વિસ્તાર માટે તે શબ્દનો પ્રયોગ કરાયો પણ હોય.
આગળ પૃ. ૧૩૮-૪૧ ઉપર બતાવી ગયા છીએ કે, “ચેદિદેશ” શબ્દનો પ્રયોગ તો ઠેઠ મહા
ભારતના સમય જેટલા ચેદીશ અને પ્રાચીન કાળથી થત ચેકીવંશ આવ્યો છે, જ્યારે “ચેદિ
વંશ ' શબ્દનો પ્રયોગ તે કેવળ ઈ. સ. પૂ. છઠી સદીથી જ અસ્તિમાં આવ્યો છે. એટલે એકજ સાર ઉપર આવવું રહે છે કે, ચેદી દેશને અને ચેદીવંશને, કાંઈ
( ૯ ) સરખા !. ૧૦૬ ઉપરનું ટીપણ ૨. પૃ. ૧૪૫ નું તથા પ. ૧૬૬ નું લખાણ
(૪૦) આ નામ માટે ઉપર પૃ. ૧૪૫ તથા ટી. ૧૪૪ જુઓ. વળી જુએ. પૃ. ૧૪૦
( ૪૧ ) જુએ પૃ. ૧૪૦ ની ટીકા નં. ૧૨૮ જ. એ. બી. વી. એ. પુ. ૧૪ પૃ. ૧૪૫ ઇસ્વીસનની શરૂઆત થઈ તે પહેલાં બહુ લાંબા વખતથી, કલિંગના લોકે બર્મામાં જઈ ચૂક્યા હતા અને ત્યાં પોતાનું સંસ્થાન જમાવી ત્રણ પ્રાંતે રેકી બેઠા હતા અને તેથી તે પ્રદેશને મુદુકલિંગ (તેલંગુ ભાષામાં મને અર્થ ત્રણ થાય છે ) અથવા ત્રિ-કલિંગ કહી શકાય. “ ઉત્કલને ત્રિકલિંગને એક ભાગ કહેવાય ” “ત્રિકલિંગ કલિંગ, કોંગદ અને ઉત્કલ ”
Journal of Bihar Research society vol. XIV P, 145 " It has been discovered that the Kalinga people went to Burma, long before the Christian era and establi
shed a kingdom which comprised three districts & hence called Mudukalinga (Mudu means three in the Telangu language ) or Tri-kalingas “ Whole country was a part of the Tri-- kalingas” Tri--Kalinga=Kalinga, Kongad and Utkal
જૈ. સ. ઈ. પુ. ૨ પૃ. ૧૧૧. ૧૬૪; (Kalinga provinces of Teluguતેલુગુ ભાષા બોલનારા પ્રાંત કલિંગમંડળ )
ભા. પ્રા. રા. પુ. ૧ પૃ. ૩૭. સર કનિંગહામના આધારે જણાવે છે કે, તેમાં ધનકટક, આંધ, અને કલિંગને સમાવેશ કરી શકાય છે.
ડે. પૃ. ૩૨:–ઓરિસાની દક્ષિણે, આખા સમુદ્ર કિનારાને પ્રદેશ
આ પ્રમાણે ત્રિકલિંગ નામના શબ્દમાં ભિન્ન ભિન્ન પ્રદેશને સમાવેશ થતે સમજશે.
