________________
ભારતવર્ષ ]
તેનું રાજ્ય ઇ. સ. પૂ. ૫૪૩ થી ઇ. સ. પૂ. ૪૯૦ સુધી એટલે ૫૩ વર્ષ સુધી ચાલ્યું ગણાય. રાજા ઉદયનને કાઈ પુત્ર ન હેાવાથી રાણી વાસવદત્તાએ, જે એક બાળકને પુત્ર તરીકે પાળીને ઉછેર્યાં હતા અને જેને દત્તક પુત્ર જેવા માન્યા હતા તેને પાછળથી ઉમર લાયક થતાં વત્સપતિ તરીકે ગાદીએ મેસાર્યાં હતા; અને કાશ'બિ ગાદીને નિવશ ગણાતી તુરતવેળા બચાવી લીધી હતી, પણ આ રાજા મેવિન તા પાછળથી અવંતિપતિના પુત્ર થવાથી ( રાણી વાસવદત્તાના પિત્રાઇ ભાષા પુત્ર-ભત્રિજો ) તેને પેાતાના બાપુકાના વતનની રાજ્યગાદી સંભાળી લેવી પડી હતી,પપ ઇ. સ. પૂ. ૪૮૭, હવે તેણે અતિ અને વત્સદેશ ઉપર શાંતિથી રાજ્ય ચલાવવા માંડયું. તેવામાં ઇ. સ. પૂ. ૪૭૨ માં નદિવર્ધન મગધપતિ થતાં, તેની આંખ પોતાના સસરાના વત્સદેશ તરફ ફરકવાથીપર તેણે તે દેશ ઉપર ચડાઇ કરી. પરિણામે તે દેશ રાજા નદિવર્ધનની સત્તામાં ચાલ્યા ગયા અને તેણે પેાતાના મગધ સામ્રાજ્ય
સાાબત
રાજા મેવિન ઉર્ફે મણિપ્રભ
વર્ષનોજ ઉમરની હતી; પણ ૬૭ વર્ષની ઉમરે મરણ થયું એટલે ૬૩ મે વર્ષે ફરજંદ થાય તે જરા ગળે ઉતરે તેવી વાત નથી. પણ જ્યાં શાયસિંહ ગીતમના જન્મ સમયે તેમના પિતાની ઉમર તા. વળી તેથી એ વિશેષ હતી તે વાત ચાદ કરીએ છીએ ત્યારે ઉદચનને ત્યાં ૬૪ વર્ષ પુત્રીના જન્મ થાય તે કાંઈ અજાયબી કરતું નથી.
( ૫૫ ) આ હકીકત માટે અવ'તિ દેશના વણનમાં જુએ.
( ૫૬ ) વળી એમ પણ સ`ભવિત છે કે, તેણે
૧૬
રાજ્યા
૧૨૧
સાથે તેને ભેળવી દીધેા. આ બનાવ ઇ. સ. પૂ. ૪૬૭માં બન્યા હતા. જેથી રાજા મેધવનનું રાજ્ય, કૌશખિપતિ તરીકે ઇ. સ. પૂ. ૪૯૦ થી ૪૬ ૭=૨૩ વર્ષ પંત ચાલ્યું કહી શકાશે.
તું એમ
(૬) શ્રાવસ્તિ,
આ પ્રદેશ કાશળ મહારાજ્યની અંતર્ગત સમાઈ જતે। હાવાથી તેનુ ખાસ છૂટું' વર્ણન કરવાની આવશ્યક્તા રહેતી નથી. (૭) વૈશાલી.
આ રાજ્યને વિસ્તાર બેથના આધારે ૫૦૦૦ લી.૧૭
જેટલે
ટૂંક હકીકત
ગણાય છે.૧૮ અને તેના પાટનગરના ઘેરાવા ૬૦ થી ૭૦ લીના ગણાય છે. વળી તે મગધદેશની રાજગૃહી નગરીથી ઉત્તરે આશરે ૩૮ માઇલે અને ગંગાનદીના પ્રવાહથી ઉત્તરે આશરે ૨૫ માલે આવેલું છે.પ૯ હાલ જે ભાગને બિહાર પ્રાંતના ચંપારણ્ય ૬૦ સારણું, મુજફ્ફરપુર અને દરભંગાના છઠ્ઠા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે તેટલા ભૂમિવિસ્તાર આ વૈશાલી દેશમાં તે સમયે ગણાતા હતા. પૂર્વના સમયે તેને વિદેહ
ચડાઈ કરી નહીં હોય પણ, ઈ. સ. પૂ. ૪૬૭ માં અવતિપતિ નિવંશ મરણ પામવાથી, અને તે પ્રદેશ ઉપર પેાતાના હક્ક હેાવાથી, તેણે પેાતાના સામ્રાજ્યમાં ભેળવી દીધા હતા.
( ૧૭ ) લી=૧/૧૦ માઈલ આશરે પણ ગણાચ તેમ ૧/૭ માઈલ પણ ગણાય છે.
( ૫૮ ) રે. વે. વ. પુ. ૨ પૃ. ૬૬
( ૫૯ ) ખુ, ઈ, પૃ. ૪૧
( ૬૦ ) જ, એ. ખી. રી.સા, પુ. ૧ પૃ. ૭૬ તે ચ‘પારણુ દાના એક ભાગ છે,
