________________
શા
ભારતવર્ષ ]
આવવા સભવ પણ નથી, કારણકે સર્વે નક્ષત્રાના અનુક્રમ ચાસ રીતે ગાઠવી દીધા છે એટલે એ નક્ષત્રાની આંક સંખ્યા વચ્ચે, જેટલા નક્ષત્રાનેા ગાળા પડે, તેટલા સેા વર્ષનું અંતર રહી ગયું છે એમ કહી શકાય. પણ જો એ બનાવની વચ્ચે આખું ચક્ર પસાર થઇ ગયુ હાય તા, તેની આંક સંખ્યા કેટલી હતી તે જણાવવાનું પ્રાચીન ખગેાળવેત્તા પડતું મૂકી દેતા; અને કેવળ નક્ષત્રોનાં નામ જ જણાવ્યે જતા. એટલે બનતું એમકે, એક આખા ચક્રના કાળ જે સત્તાવીસસે વર્ષના છે.તેટલા સમયના કાળ નિર્દેશ કરવામાં ભૂલ રહી જતી. પછી આવા ચક્રની એક સંખ્યાનુ' ગાબડું પડી જાય તે સત્તાવીસસા વતી ભૂલ રહી જાય, અને એ ત્રણ કે વિશેષ સંખ્યામાં તે ચક્રની સંખ્યા પડતર રહી જાય તે, તે પ્રમાણમાં, સત્તાવીસસેાના ગુણક જેટલાં વર્ષની સંખ્યાનુ ગામડુ પડી હવે ઉપરમાં, બૃહસ્થેાની ગણત્રી કરવામાં પુરાણકારાએ તે મહાભારતના યુદ્ધના સમયથી ૧ માંડીને, રાજા મહાપદ્મ ( નંદવંશના નવ રાજામાંના એક ) સુધીની કાળ ગણત્રી કરી બતાવવામાં, કેવળ નક્ષત્રાની આંક સંખ્યાના જ, પ્રકાશ પાડી બતાવ્યા છે. અને તે હિસાબે એક હજાર વર્ષ બરાબર થઈ રહે, પણ વચ્ચે આખાં ચક્ર કેટલાં વ્યતીત થઈ ગયાં છે તે નથી જણાવેલ. જો તે આંક સ`ખ્યા જણાવી હૈાત તા, ઉપરના એક હજારમાં, તેવાં આખાં ચક્ર જેટલાં પસાર થઇ ગયાં હતાં તેને પણ સત્તાવીસસેા
જાય.
( ૬૧ ) આ પ્રમાણેની ગણત્રીથી પુરાણકારાએ કામ લીધેલ હાવાથી હાલના વિદ્વાનોએ મહાભારતના સમયને નિચ કરવામાં જેમ ભૂલ કરી છે તેમ શ્રી કૃષ્ણના સમચ ખાખતમાં પણ ભુલ થાય, તે દેખીતુંજ છે. અને તેથીજ શ્રી કૃષ્ણના કાકાના દીકરા
૫
ના આંધ્ર ગુણીને, ખરી સંખ્યા ઉપજાવી કાઢત; અને પછી તેને ઉપરના એક હજાર વર્ષોં ઉમેરીને પરીણામે જે આંક આવત તે, બન્ને બનાવ વચ્ચેના સમયનું અંતર, યથાર્થ રીતે દર્શાવવાને પ્રમાણભૂત માની શકાત. પણ તેમ નથી થયુ એટલે જ, માત્ર એક હજારની સંખ્યાને સ ગણિતશાસ્ત્રીઓ વળગી રહ્યા છે. અને એક કહ્યું, તે ખીજાએ ગ્રહણ કરી લીધું, તે પ્રમાણે ગતાનુગતિક પ્રથાથી ઉત્તરાત્તર ચાલ્યું જ આવતું રહ્યું છે. એમ મારૂં માનવુ થાય છે.
આ પ્રમાણેનુ` મારૂ મંતવ્ય તદ્દન વ્યાજખીજ છે એમ, વાચકને ખાત્રી કરી બતાવવાની તક પણ મારે હાથ ધરવાની જરૂર છે; એ તા એક સ્થાપિત સિદ્ધાંત છે કે, ગણિતશાસ્ત્રની ગણત્રીએ જો કાઇ વસ્તુનું સ્થાપન સિદ્ધ કરી બતાવાયું, તે તે સ્થાપના, અટળ, અચળ, યાવચ્ચ દ્રદિવાકરા અને અસ્ખલિત પણે પ્રમાણે સ્થિત જ થયેલી સમજી લેવી. તેમાં મીન કે મેષ કાઈનાથી કરી શકાય જ નહીં. અને તેથી જ ગણિતશાસ્ત્રમાં, જેમ દાખલાઓ ગણ્યા બાદ, તેના તાળા મેળવવામાં આવે છે, અને જો તાળા પણ મળી રહે છે તેા, મૂળ દાખલા સાચા જ છે એમ છાતી ઠોકીને દઢતાપૂર્ણાંક કહી શકાય છે, તેમ આપણે પણ આ ખાબતમાં તાળા મેળવી બતાવીએ, તે બહુ જ સાદાઈથી અને સરળતાથી સર્વ વાતને મેળ સાંધી શકાશે.
રાજા મહાપદ્મ ( કહા કે બીજી ગણત્રીએ
શ્રીનેમિનાથ કે જેને જૈન મત પ્રમાણે ૨૨ માં તીથ કર માન્યા છે અને અત્યાર પહેલાં ચા/શી હુન્નર વર્ષ પૂર્વે થઇ ગયાનુ' માન્યુ છે. તેમના સમગ્ર વિશે મત ભેદ રહેતા જણાયા છે. ( આ વિષય મેં અન્ય પુસ્તકમાં ચર્ચ્યા છે )જુએ નીચેની ટીકા નં. ૬૩
