________________
વિવેચન
[ પ્રાચીન
રણ કરવી
તે ક્ષેત્રના
પાપે જતી
નિશ્ચિતપણે નથી કહી શકતા કે, તેવા પ્રત્યેક નામધારી હોદ્દેદારોની શું શું ફરજે હતી, કેમકે તે સમયે કુદરતની મહેરબાનીથી જીવનનિર્વાહ સરળ૫ણે ચાલ્યો જતો હતો, તેથી ફેડ પાડીને વહેંચણી કરવાની, અત્યારની પેઠે તેટલી બધી જરૂરીઆત ઉભી થઈ નહોતી, નહીં કે તે સમયના કાર્ય કર્તાઓમાં દક્ષતાની ત્રુટિ હતી, કે તેઓ અથવા સામાન્ય પ્રજા અસંસ્કૃત હતી. આ વિષયને લગતું ડુંઘણું વિવેચન આપણે પૃ. ૧૫ ઉપર ગ્રામ્ય સુધારણા અને પંચાયતવાળા પારિગ્રાફમાં તથા પૃ. ૧૩ ઉપર મંત્રીમંડળના પારિગ્રાફમાં કરી ગયા છીએ, ઉપરાંત પૃ. ૧૮ ઉપર વ્યાપારની ખીલવટના અર્થે અનેક શ્રેણિઓ રચાઈ હતી તે પણ જણાવી ગયા છીએ. વળી વણું અને ધર્મને અંગે તે તે સમ
દાયમાં વર્ચસ્વ ધરાવનારા પુરૂષોમાંથી કેટલાકને શીરે આવી જવાબદારી ઉઠાવવાને ભાર આવી પડતો. આ પ્રમાણે દરેક ક્ષેત્રમાં સ્વયોગ્ય સુધારણ કરવા અને નિયમન ચલાવવાની પરિસ્થિતિ ઉભી થતાં, તે તે ક્ષેત્રના સંભાવિત પુરૂષની સલાહ લેવાની આવશ્યકતા પણ વૃદ્ધિ પામે જતી હતી. આવા સલાહકારોનું મંડળ, જે હોય તે, આજની ધારાસભાનાઉ૩ જેવું આપણે ગણી શકીએ. ઉપરાંત તે સમયે ગણરાજ્યતંત્ર હાઈને દરેક જાગીરદારને રાજાના નામથી સંબોધવામાં આવતે હતે. ( જુઓ પૃ. ૧૩ ) અને તેમને અવાજ પણ રાજ્ય ચલાવવામાં હતું એમ સમજાય છે, એટલે આવા ગણરાજવાહકોના મંડળની ઉપરી સભા થઈ કે જેને હાલમાં કૌંસીલ ઓફ સ્ટેઈટ કે હાઉસ ઓફ લોર્ડઝના નામે ઓળખાવાય
ગ્રંથમાં વપરાયેલા શબ્દ; Bhandagariks were also trusted the work of hearing quarrels & giving decisions thereon. (C. H. I. P. 206) કે. પી. ઈ. પૃ. ૨૦૬:-ભાંડાગારિકને કછુઆ સાંભળવાનું અને તે ઉપરથી નિર્ણય આપવાનું કામ સોંપવામાં આવતું હતું.
(93) " Buddhistic India P. 96:-Most of the handicrafts had their guilds: It is through these guilds that the king summons the people on important occasions. The Aldermen or the Presidents of such guilds were important persons, wealthy and favourites at the court. The guilds are said to have powers of arbitration between the members of the guilds, & their wives, and disputes between the one guild and the other, were under the jurisdiction of the Mahashethi, the Lord High chancellor, who acted as a sort of
Chief Alderman over the Aldermen of the guilds, (see J. R. A. S. 1901, article by Mrs. R. Davis P-863-868). બુ. ઈ. પૃ. ૯૬:-ઘણાખરા હુન્નરની શ્રેણિએ પાડવામાં આવી હતી. અને આ શ્રેણિઓ મારફતજ અગત્યના પ્રસંગે પ્રજને રાજ બેલાવી લે. આવી શ્રેણિએના પ્રમુખ અથવા સુકાનીઓ, ઉપગી વ્યકિતઓ હવા ઉપરાંત પિતે ધનિક હતા તેમજ દરબારમાં માનીતા પણ હતા. શ્રેણિઓને, પોતાના સભ્ય વચ્ચેને તથા તેમજ સ્ત્રીએના જીઆમાં લવાદી કરવાની સત્તા હતી; જ્યારે શ્રેણિઓ વચ્ચે પરસ્પરના મતભેદ વખતે નીચ કરવાને અધિકાર મહાઠી અથવા મહાધ્યક્ષને હો; અને આ પ્રમાણે તે મહાધ્યક્ષ સર્વ શ્રેણિએના પ્રમુખના ઉપરી તરીકે લેખાતો (જુઓ. જ. જે. એ. સે. ૧૯૦૧ ના પુસ્તકમાં મીસીઝ. આર. ડેવીસના લેખમાંના પૃ. ૮૬૩ થી ૮૬૮.)
સરખા પૃ.૧૫ ઉપર “રામ્યસુધારણ, પંચાયતો અને લવાદે ” વાળ પારિગ્રાફ.
